intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Luận văn: Đầu tư trực tiếp của EU vào Việt Nam, thực trạng và triển vọng

Chia sẻ: Phan Thi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:89

Thêm vào BST
Báo xấu
99
lượt xem 18
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bước vào thế kỷ 21, Việt Nam đang đứng trước rất nhiều thời cơ cũng như thách thức lớn đối với quá trình phát triển kinh tế xã hội cả mình. Trong quá trình phát triển này, vai trò của đâu tư trực tiếp nước ngoài càng được khẳng định đối với nước ta., đặc biệt là sau cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1997 mà khi lượng vốn đầu tư trực tiếp giảm đi nhanh chóng

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Đầu tư trực tiếp của EU vào Việt Nam, thực trạng và triển vọng

  1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC ..... KHOA .... Luận văn Đầu tư trực tiếp của EU vào Việt Nam, thực trạng và triển vọng
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. môc lôc Lêi nãi ®Çu................................................... 3 Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi .......................................... 4 I. Vai trß vµ b¶n chÊt cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI)................................................................................................ 4 1. C¸c lý thuyÕt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) .................. 4 2. B¶n chÊt vµ vai trß cña FDI......................................................... 8 II. ChÝnh s¸ch cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®èi víi ho¹t ®éng FDI ..................................................................................... 18 1. Vai trß ChÝnh phñ:...................................................................... 19 2. C¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp:................................................... 20 Ch­¬ng II: Kh¸i qu¸t vÒ EU vµ t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp cña EU vµo ViÖt Nam ............................................................... 23 I. Kh¸i qu¸t vÒ Liªn minh ch©u ¢u (EU) ............................ 23 1. Qu¸ tr×nh lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña EU ................ 23 2. C¬ cÊu cña EU:............................................................................. 25 3. TiÒm n¨ng vÒ kinh tÕ vµ khoa häc - c«ng nghÖ cña EU:....... 26 II - T×nh h×nh FDI nãi chung vµ ®Çu t­ trùc tiÕp cña EU nãi riªng t¹i ViÖt Nam ................................................................... 36 1. T×nh h×nh FDI nãi chung t¹i ViÖt Nam ................................... 36 2. §Çu t­ trùc tiÕp cña EU vµo ViÖt Nam .................................... 45 III - Kh¸i qu¸t ®Çu t­ tõng n­íc ........................................ 53 1. §Çu t­ trùc tiÕp cña Ph¸p: ......................................................... 53 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2. §Çu t­ trùc tiÕp cña v­¬ng quèc Anh:..................................... 56 3. §Çu t­ trùc tiÕp cña Hµ Lan: ..................................................... 58 4. §Çu t­ trùc cña Céng hoµ Liªn bang §øc: .............................. 60 5. §Çu t­ trùc tiÕp cña Thôy §iÓn:............................................... 62 6. §Çu t­ trùc tiÕp cña §an M¹ch:................................................ 63 7. §Çu t­ trùc tiÕp cña Italia:........................................................ 64 8. §Çu t­ trùc tiÕp cña BØ: .............................................................. 66 9. §Çu t­ trùc tiÕp cña Luxembourg:............................................ 67 10. §Çu t­ trùc tiÕp cña ¸o: ........................................................... 68 Ch­¬ng III: TriÓn väng vµ C¸c gi¶i ph¸p thu hót, QU¶n lý nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña EU trong thêi gian tíi vµo ViÖt Nam ............................................. 70 I. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cho ®Çu t­ trùc tiÕp cña EU vµo ViÖt Nam........................................................................ 70 1. Nh÷ng thuËn lîi.......................................................................... 70 2. Nh÷ng khã kh¨n ......................................................................... 72 II. Chñ tr­¬ng vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ FDI cña EU vµo ViÖt Nam73 1. Chñ tr­¬ng:.................................................................................. 73 2. Gi¶i ph¸p vÒ thu hót vèn FDI ................................................... 74 3. Gi¶i ph¸p qu¶n lý sö dông:....................................................... 81 KÕt luËn ..................................................... 84 Tµi liÖu tham kh¶o ................................ 86 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Lêi nãi ®Çu ­íc vµo thÕ kû 21, ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc rÊt nhiÒu thêi c¬ còng nh­ B th¸ch thøc lín ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi cña m×nh.Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nµy, vai trß cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh ®èi víi n­íc ta, ®Æc biÖt sau cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµo n¨m 1997 khi mµ l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp gi¶m ®i nhanh chãng ®· ¶nh h­ëng lín ®Õn nÒn kinh tÕ trong n­íc. Cã mét nguyªn nh©n chñ yÕu lµ hÇu hÕt c¸c nhµ ®Çu t­ lín vµo ViÖt Nam thuéc c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nh­ Th¸i Lan, Indonesia. HoÆc c¸c n­íc thuéc NICs nh­ Hµn Quèc, §µi Loan. Nh÷ng n­íc bÞ c¬n khñng ho¶ng lµm chao ®¶o nÒn kinh tÕ dÉn ®Õn viÖc gi¶m ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña hä. ChÝnh nh÷ng lóc nµy chóng ta míi thÊy viÖc cÇn thiÕt ph¶i cã mét luång vèn ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam thËt æn ®Þnh, c¸c luång vèn nµy th­êng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn hµng ®Çu trªn thÕ giíi - nh÷ng n­íc cã tiÒm lùc rÊt lín vÒ vèn vµ c«ng nghÖ, trong ®ã cã c¸c n­íc thuéc liªn minh ch©u ¢u. §iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc chóng ta cÇn ph¶i thóc ®Èy t¨ng c­êng h¬n n÷a sù hîp t¸c chÆt chÏ vèn cã, tõ ®ã l«i kÐo nguån vèn FDI cña khèi nµy vµo ViÖt Nam, ®ång thêi qu¶n lý chÆt chÏ nguån vèn thËt hiÖu qu¶, tr¸nh nh÷ng sai lÇm ®¸ng tiÕc tr­íc ®©y m¾c ph¶i. V× vËy t«i ®· chän ®Ò tµi: “§Çu t­ trùc tiÕp cña EU vµo ViÖt Nam, thùc tr¹ng vµ triÓn väng”. Néi dung cña ®Ò tµi nµy , ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn gåm c¸c phÇn sau ®©y: - Ch­¬ng I : C¬ së lý luËn vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. - Ch­¬ng II : Kh¸i qu¸t vÒ EU vµ t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp cña EU t¹i ViÖt Nam. - Ch­¬ng III : TriÓn väng vµ gi¶i ph¸p thùc hiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña EU trong thêi gian tíi t¹i ViÖt Nam. Trong bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, t«i kÝnh mong c¸c Thµy c«, vµ c¸c b¹n ®äc gãp ý vµ chØ d¹y. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Sinh viªn thùc hiÖn: Lª nh­ tïng 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ch­¬ng I C¬ së lý luËn vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi I. Vai trß vµ b¶n chÊt cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) 1. C¸c lý thuyÕt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) 1.1. Lý thuyÕt vÒ lîi nhuËn cËn biªn: N¨m 1960 Mac. Dougall ®· ®Ò xuÊt mét m« h×nh lý thuyÕt, ph¸t triÓn tõ nh÷ng lý thuyÕt chuÈn cña Hescher Ohlin - Samuaelson vÒ sù vËn ®éng vèn. ¤ng cho r»ng luång vèn ®Çu t­ sÏ chuyÓn tõ n­íc l·i suÊt thÊp sang n­íc cã l·i suÊt cao cho ®Õn khi ®¹t ®­îc tr¹ng th¸i c©n b»ng (l·i suÊt hai n­íc b»ng nhau). Sau ®Çu t­, c¶ hai n­íc trªn ®Òu thu ®­îc lîi nhuËn vµ lµm cho s¶n l­îng chung cña thÕ giíi t¨ng lªn so víi tr­íc khi ®Çu t­. Lý thuyÕt nµy ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ thõa nhËn nh÷ng n¨m 1950 d­êng nh­ phï hîp víi lý thuyÕt. Nh­ng sau ®ã, t×nh h×nh trë nªn thiÕu æn ®Þnh, tû suÊt ®Çu t­ cña Mü gi¶m ®i ®Õn møc thÊp h¬n tû suÊt trong n­íc, nh­ng FDI cña Mü ra n­íc ngoµi vÉn t¨ng liªn tôc. M« h×nh trªn kh«ng gi¶i thÝch ®­îc hiÖn t­îng v× sao mét sè n­íc ®ång thêi cã dßng vèn ch¶y vµo, cã dßng vèn ch¶y ra; kh«ng ®­a ra ®­îc sù gi¶i thÝch ®Çy ®ñ vÒ FDI. Do vËy, lý thuyÕt lîi nhuËn cËn biªn chØ cã thÓ ®­îc coi lµ b­íc khëi ®Çu h÷u hiÖu ®Ó nghiªn cøu FDI. 1.2. Lý thuyÕt chu kú s¶n phÈm (Vernon, 1966): Lý thuyÕt chu kú s¶n phÈm do nhµ kinh tÕ häc Vernon ®Ò xuÊt vµo n¨m 1966. Theo lý thuyÕt nµy th× bÊt kú mét c«ng nghÖ s¶n phÈm míi nµo ®Òu tiÕn triÓn theo 3 giai ®o¹n: (1) Giai ®o¹n ph¸t minh vµ giíi thiÖu; (2) Giai ®o¹n ph¸t triÓn qui tr×nh vµ ®i tíi chÝn muåi; (3) Giai ®o¹n chÝn muåi hay ®­îc tiªu chuÈn ho¸. Trong mçi giai ®o¹n nµy c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c nhau cã lîi thÕ so s¸nh trong viÖc s¶n xuÊt nh÷ng thµnh phÇn kh¸c nhau cña s¶n phÈm. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, nã ®­îc chuyÓn dÞch tõ nÒn kinh tÕ nµy sang nÒn kinh tÕ kh¸c. Gi¶ thuyÕt chu kú s¶n xuÊt gi¶i thÝch sù tËp trung c«ng nghiÖp ho¸ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, ®­a ra mét lý luËn vÒ viÖc hîp nhÊt th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ ®Çu t­ 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. quèc tÕ gi¶i thÝch sù gia t¨ng xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp ë c¸c n­ãc c«ng nghiÖp ho¸. Tuy nhiªn, lý thuyÕt nµy chØ cßn quan träng ®èi víi viÖc gi¶i thÝch FDI cña c¸c c«ng ty nhá vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 1.3. Nh÷ng lý thuyÕt dùa trªn sù kh«ng hoµn h¶o cña thÞ tr­êng 1.3.1. Tæ chøc c«ng nghiÖp (hay cßn gäi lµ lý thuyÕt thÞ tr­êng ®éc quyÒn): Lý thuyÕt tæ chøc c«ng nghiÖp do Stephen Hymer vµ Charles Kindleberger nªu ra. Theo lý thuyÕt nay, sù ph¸t triÓn vµ thµnh c«ng cña h×nh thøc ®Çu t­ liªn kÕt theo chiÒu däc phô thuéc vµo 3 yÕu tè: (1) qu¸ tr×nh liªn kÕt theo chiÒu däc c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m gi¶m bít chi phÝ s¶n xuÊt; (2) viÖc s¶n xuÊt vµ khai th¸c kü thuËt míi; (3) c¬ héi më réng ho¹t ®éng ra ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ tiÕn hµnh ®­îc do nh÷ng tiÕn bé trong ngµnh giao th«ng vµ th«ng tin liªn l¹c. ChiÕn l­îc liªn kÕt chiÒu däc cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia lµ ®Æt c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau trªn ph¹m vi toµn cÇu, nh»m tËn dông lîi thÕ so s¸nh ë c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c nhau, h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm th«ng qua s¶n xuÊt hµng lo¹t vµ chuyªn m«n ho¸, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c«ng ty trªn thÞ tr­êng. C¸ch tiÕp cËn cña Hymer ®· ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ Graham vµ Krugman sö dông (1989) ®Ó gi¶i thÝch cho sù t¨ng lªn cña FDI vµo n­íc Mü trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (khi mµ hä ®· ®¸nh mÊt nh÷ng lîi thÕ ®· cã c¸ch ®©y 20 n¨m). Gi¶ thuyÕt cña tæ chøc c«ng nghiÖp ch­a ph¶i lµ gi¶ thuyÕt hoµn chØnh vÒ FDI. Nã kh«ng tr¶ lêi ®­îc c©u hái: v× sao c«ng ty l¹i sö dông h×nh thøc FDI chø kh«ng phØa lµ h×nh thøc s¶n xuÊt trong n­íc råi xuÊt khÈu s¶n phÈm hoÆc h×nh thøc cÊp giÊy phÐp hoÆc b¸n nh÷ng kü n¨ng ®Æc biÖt cña nã cho c¸c c«ng ty n­íc së t¹i. 1.3.2. Gi¶ thuyÕt néi ho¸: Gi¶ thuyÕt nµy gi¶i thÝch sù tån t¹i cña FDI nh­ lµ kÕt qu¶ cña c¸c c«ng ty thay thÕ c¸c giao dÞch thÞ tr­êng b»ng c¸c giao dÞch trong néi bé c«ng ty ®Ó tr¸nh sù kh«ng hoµn h¶o cña c¸c thÞ tr­êng. 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1.4. M« h×nh “®µn nh¹n” cña Akamatsu: M« h×nh “®µn nh¹n” cña sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®­îc Akamatsu ®­a ra vµo nh÷ng n¨m 1961 -1962. Akamatsu chia qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thµnh 3 giai ®o¹n: (1) s¶n phÈm ®­îc nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi ®Ó phôc vô cho nhu cÇu trong n­íc; (2) s¶n phÈm trong n­íc t¨ng lªn ®Ó thay thÕ cho nhËp khÈu; s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu, FDI sÏ thùc hiÖn ë giai ®o¹n cuèi ®Ó ®èi mÆt víi sù thay ®æi vÒ lîi thÕ t­¬ng ®èi. Ozawa lµ ng­êi tiÕp theo nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a FDI vµ m« h×nh “®µn nh¹n”. Theo «ng, mét ngµnh c«ng nghiÖp cña n­íc ®ang ph¸t triÓn cã lîi thÕ t­¬ng ®èi vÒ lao ®éng, sÏ thu hót FDI vµo ®Ó khai th¸c lîi thÕ nµy. Tuy nhiªn sau ®ã tiÒn l­¬ng lao ®éng cña ngµnh nµy dÇn dÇn t¨ng lªn do lao ®éng cña ®Þa ph­¬ng ®· khai th¸c hÕt vµ FDI vµo sÏ gi¶m ®i. Khi ®ã c¸c c«ng ty trong n­íc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi (n¬i cã lao ®éng rÎ h¬n) ®Ó khai th¸c lîi thÕ t­¬ng ®èi cña n­íc nµy. §ã lµ qu¸ tr×nh liªn tôc cña FDI. M« h×nh ®· chØ ra qu¸ tr×nh ®uæi kÞp cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn: khi mét n­íc ®uæi kÞp ë nÊc thang cuèi cïng cña mét ngµnh c«ng nghiÖp tõ kinh tÕ thÊp sang kü thuËt cao th× tû lÖ FDI ra sÏ lín h¬n tû lÖ FDI vµo. Mét quèc gia ®øng ®Çu trong ®µn nh¹n, ®Õn mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh sÏ trë nªn l¹c hËu vµ n­íc kh¸c sÏ thay thÕ vÞ trÝ ®ã. §ãng gãp ®¸ng kÓ cña m« h×nh nµy lµ sù tiÕp cËn “®éng” víi FDI trong mét thêi gian dµi, g¾n víi xu h­íng vµ qu¸ tr×nh cña sù ph¸t triÓn, cã thÓ ¸p dông ®Ó tr¶ lêi c©u hái: v× sao c¸c c«ng ty thùc hiÖn FDI, ®­a ra gîi ý ®èi víi sù kh¸c nhau vÒ lîi thÕ so s¸nh t­¬ng ®èi gi÷a c¸c n­íc dÉn ®Õn sù kh¸c nhau vÒ luång vµo FDI. Tuy nhiªn, m« h×nh “®µn nh¹n” ch­a thÓ tr¶ lêi c¸c c©u hái v× sao c¸c c«ng ty l¹i thÝch thùc hiÖn FDI h¬n lµ xuÊt khÈu hoÆc cung cÊp kü thuËt cña m×nh, vµ kh«ng dïng nã ®Ó gi¶i thÝch v× sao FDI l¹i diÔn ra gi÷a c¸c n­íc t­¬ng tù vÒ c¸c nh©n tè vµ lîi thÕ t­¬ng ®èi, v× sao FDI l¹i diÔn ra tõ khu vùc kinh tÕ nµy sang khu vùc kinh tÕ kh¸c. VÊn ®Ò quan träng h¬n lµ m« h×nh nµy lê ®i vai trß cña nh©n tè c¬ cÊu kinh tÕ vµ thÓ chÕ. 1.5. Lý thuyÕt chiÕt trung hay m« h×nh OLI: Theo Dunning mét c«ng ty dù ®Þnh tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng FDI cÇn cã 3 lîi thÕ: (1) Lîi thÕ vÒ së h÷u (Ownership advantages - viÕt t¾t lµ lîi thÕ O - bao gåm lîi thÕ vÒ tµi s¶n, lîi thÕ vÒ tèi thiÓu ho¸ chi phÝ giao dÞch); (2) Lîi thÕ vÒ khu vùc (Locational advantages - viÕt t¾t lµ lîi thÕ L - bao gåm: tµi nguyªn cña ®Êt n­íc, qui m« vµ sù t¨ng tr­ëng cña thÞ tr­êng, sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tÇng, chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ) vµ (3) Lîi thÕ vÒ néi ho¸ (Internalisation advantages - viÕt t¾t lµ lîi thÕ I - bao gåm: gi¶m chi phÝ ký kÕt, kiÓm so¸t vµ thùc hiÖn hîp ®ång; tr¸nh ®­îc sù thiÕu th«ng tin dÉn ®Õn chi phÝ cao cho c¸c c«ng ty; tr¸nh ®­îc chi phÝ thùc hiÖn c¸c b¶n quyÒn ph¸t minh, s¸ng chÕ). Theo lý thuyÕt chiÕt trung th× c¶ 3 ®iÒu kiÖn kÓ trªn ®Òu ph¶i ®­îc tho¶ m·n tr­íc khi cã FDI. Lý thuyÕt cho r»ng: nh÷ng nh©n tè “®Èy” b¾t nguån tõ lîi thÕ O vµ I, cßn lîi thÕ L t¹o ra nh©n tè “kÐo” ®èi víi FDI. Nh÷ng lîi thÕ nµy kh«ng cè ®Þnh mµ biÕn ®æi theo thêi gian, kh«ng gian vµ sù ph¸t triÓn nªn luång vµo FDI ë tõng n­íc, tõng khu vùc, tõng thêi kú kh¸c nhau. Sù kh¸c nhau nµy cßn b¾t nguån tõ viÖc c¸c n­íc nµy ®ang ë b­íc nµo cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ®­îc Dunning ph¸t hiÖn vµo n¨m 1979. 1.6. Lý thuyÕt vÒ c¸c b­íc ph¸t triÓn cña ®Çu t­ (Investment Development Path - IDP): Theo lý thuyÕt nµy, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c n­íc ®­îc chia ra thµnh 5 giai ®o¹n: Giai ®o¹n 1: lîi thÕ L cña mét n­íc Ýt hÊp dÉn, luång vµo FDI kh«ng ®¸ng kÓ do h¹n chÕ cña thÞ tr­êng trong n­íc: thu nhËp thÊp, c¬ së h¹ tÇng l¹c hËu, gi¸o dôc yÕu kÐm, lao ®éng kh«ng cã kü n¨ng… vµ hiÕm khi thÊy luång ra FDI. Giai ®o¹n 2: luång vµo cña FDI b¾t ®Çu t¨ng do lîi thÕ L ®· hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­: søc mua trong n­íc b¾t ®Çu t¨ng, c¬ së h¹ tÇng ®· ®­îc c¶i thiÖn … FDI trong b­íc nµy chñ yÕu lµ ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt ®Ó thay thÕ nhËp khÈu vµ nh÷ng ngµnh khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn hoÆc s¶n xuÊt ra nguyªn vËt liÖu, s¶n phÈm s¬ chÕ. Luång ra cña FDI trong giai ®o¹n nµy kh«ng ®¸ng kÓ. Giai ®o¹n 3: luång vµo cña FDI b¾t ®Çu gi¶m vµ luång ra l¹i b¾t ®Çu t¨ng. Kh¶ n¨ng kü thuËt cña n­íc së t¹i ®· tiÕn tíi s¶n xuÊt s¶n phÈm ®­îc tiªu chuÈn ho¸. MÆt kh¸c lîi thÕ vÒ lao ®éng gi¶m dÇn, nªn ph¶i chuyÓn ®Çu t­ sang nh÷ng n­íc cã lîi thÕ t­¬ng ®­¬ng ®èi vÒ lao ®éng nh»m t×m kiÕm thÞ tr­êng hoÆc giµnh nh÷ng tµi s¶n chiÕn l­îc ®Ó b¶o vÖ lîi thÕ O. Trong giai ®o¹n nµy, luång vµo cña FDI tËp trung vµo nh÷ng ngµnh thay thÕ nhËp khÈu cã hiÖu qu¶. Giai ®o¹n 4: lîi thÕ O cña c¸c c«ng ty trong n­íc t¨ng lªn. Nh÷ng c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng dÇn dÇn ®­îc thay thÕ bëi c«ng nghÖ sö dông nhiÒu vèn. MÆt kh¸c chi phÝ vèn trë nªn rÎ h¬n chi phÝ lao ®éng. KÕt qu¶ lµ, lîi thÕ L cña ®Êt n­íc sÏ chuyÓn sang c¸c tµi s¶n. FDI tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë b­íc 4 sÏ vµo n­íc nµy ®Ó t×m kiÕm nh÷ng tµi s¶n trªn hoÆc tõ c¸c n­íc kÐm ph¸t 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. triÓn h¬n nh»m t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ ®Æt quan hÖ th­¬ng m¹i. Trong b­íc nµy c¸c c«ng ty trong n­íc vÉn thÝch thùc hiÖn FDI ra n­íc ngoµi h¬n lµ xuÊt khÈu s¶n phÈm, bëi v× hä cã thÓ khai th¸c lîi thÕ I cña m×nh. Do vËy, luång vµo vµ luång ra cña FDI vÉn t¨ng, nh­ng luång ra sÏ nhanh h¬n. Giai ®o¹n 5: luång ra vµ luång vµo cña FDI tiÕp tôc vµ khèi l­îng t­¬ng tù nhau. Luång vµo tõ c¸c n­íc cã møc ®é ph¸t triÓn thÊp h¬n víi môc ®Ých t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ kiÕn thøc; hoÆc tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë b­íc 4 vµ 5 ®Ó t×m kiÕm s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. Do vËy luång ra vµ luång vµo lµ t­¬ng tù. M« h×nh OLI gi¶i thÝch hiÖn t­îng FDI theo tr¹ng th¸i tÜnh, trong khi lý thuyÕt IDP l¹i xem xÐt hiÖn t­îng FDI trong tr¹ng th¸i ®éng víi sù thay ®æi c¸c lîi thÕ nµy trong tõng b­íc ph¸t triÓn. Do vËy, lý thuyÕt nµy cïng víi m« h×nh OLI lµ thÝch hîp nhÊt ®Ó gi¶i thÝch hiÖn t­îng FDI trªn toµn thÕ giíi, tÊt nhiªn trong ®ã cã ViÖt Nam. 2. B¶n chÊt vµ vai trß cña FDI 2.1. B¶n chÊt : HiÖn nay ë trªn nhiÒu lo¹i s¸ch b¸o, t¹p chÝ cña c¸c tæ chøc quèc tÕ còng nh­ ChÝnh phñ c¸c n­íc cã t­¬ng ®èi nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ FDI, nh­ ®Þnh nghÜa cña tæ chøc Ng©n hµng ThÕ giíi th× FDI lµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi mµ mang l¹i l·i suÊt tõ 10% trë lªn. Theo gi¸o tr×nh Kinh tÕ §Çu t­ cña tr­êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n do PGS. TS NguyÔn Ngäc Mai lµm chñ biªn th× ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi (FDI) lµ vèn cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n n­íc ngoµi ®Çu t­ sang c¸c n­íc kh¸c vµ trùc tiÕp qu¶n lý hoÆc tham gia trùc tiÕp qu¶n lý qu¸ tr×nh sö dông vµ thu håi sè vèn bá ra. §Õn nay ®Þnh nghÜa mµ nhiÒu n­íc vµ c¸c tæ chøc hay dïng nhÊt lµ ®Þnh nghÜa cña tæ chøc TiÒn tÖ ThÕ giíi (IMF) ®· ®­a ra vµo n¨m 1977 nh­ sau: “§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ sè vèn ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn ®Ó thu ®­îc lîi Ých l©u dµi trong mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng ë nÒn kinh tÕ kh¸c víi nÒn kinh tÕ cña nhµ ®Çu t­. Ngoµi môc ®Ých lîi nhuËn, nhµ ®Çu t­ cßn mong muèn dµnh ®­îc chç ®øng trong viÖc qu¶n lý doanh nghiÖp vµ më réng thÞ tr­êng”. §Çu t­ n­íc ngoµi bao gåm ®Çu t­ n­íc ngoµi trùc tiÕp (FDI) vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp (FPI). Trong ®ã, FDI quan träng h¬n nhiÒu, dï cho ®Çu t­ gi¸n tiÕp cã xu h­íng t¨ng lªn (trong n¨m 1992, FDI lªn tíi kho¶ng 15 tû USD, b»ng 38% 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tæng chu chuyÓn vèn n­íc ngoµi cßn ®Çu t­ gi¸n tiÕp lªn tíi 4,7 tû USD). FDI t¨ng lªn nhanh chãng trong vßng 15 n¨m qua víi ®Æc ®iÓm tËp trung co côm vÒ ®Þa d­, ngµnh, vµ h·ng. HÇu hÕt FDI diÔn ra ë §«ng ¸ (Malaisia, Th¸i Lan, Singapore, Hong Kong, Trung Quèc) vµ Ch©u MÜ Latinh (Brazil, Mexico), trong lÜnh vùc thiÕt bÞ vËn t¶i, ho¸ chÊt, m¸y mãc vµ ®iÖn tö. Mét sè l­îng Ýt c¸c h·ng lín tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp chiÕm mét phÇn lín ®Çu t­ n­íc ngoµi. M« h×nh ®Çu t­ còng thiªn lÖch vÒ ®Þa lý; c¸c h·ng cña Mü ®Çu t­ m¹nh vµo ch©u Mü Latinh, c¸c h·ng cña NhËt ®Çu t­ vµo ch©u ¸, cßn c¸c h·ng cña Anh l¹i tËp trung vµo c¸c n­íc thuéc khèi ThÞnh v­îng Chung. TÇm quan träng t¨ng nhanh cña FDI lµ nhê nhËn thøc vÒ nh÷ng ®ãng gãp to lín cña FDI vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, cung cÊp cho c¸c n­íc chñ nhµ vÒ vèn, c«ng nghÖ, vµ kü n¨ng qu¶n lý hiÖn ®¹i. FDI chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè cô thÓ trong n­íc chñ nhµ còng nh­ n­íc ®Çu t­. Víi n­íc chñ nhµ, c¸c yÕu tè hÊp dÉn FDI lµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn nh­ kho¸ng s¶n (nh­ dÇu má ë Indonesia) hay gi¸ lao ®éng rÎ m¹t (nh­ Trung Quèc, Malaisia) còng cã vai trß quan träng kh«ng kÐm, ®Æc biÖt khi ¸p dông chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu lµ mét c¬ héi lín cho c¸c nhµ ®Çu t­. §Ó thu hót FDI, nhiÒu ChÝnh phñ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch nh­ miÔn gi¶m thuÕ, khÊu hao nhanh, gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®Çu vµo s¶n xuÊt, ®Æc khu kinh tÕ, hay khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®èi víi nh÷ng ng­êi muèn ®Çu t­. Dï cã nh÷ng khuyÕn khÝch ®Æc biÖt nh­ vËy nh­ng ng­êi ta nhËn thÊy FDI trë nªn hÊp dÉn ë nh÷ng n­íc cã m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« vµ m«i tr­êng chÝnh trÞ tèt. ChÝnh s¸ch b¶o hé - chèng c¹nh tranh cña hµng ngo¹i nhËp - cña c¸c n­íc chñ nhµ ®«i khi khiÕn c¸c nhµ ®Çu t­ ®Æt c¬ së s¶n xuÊt ngay t¹i n­íc chñ nhµ. FDI còng phô thuéc vµo c¸c yÕu tè cña c¸c n­íc ®i ®Çu t­. C¸c h·ng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi nh»m giµnh tr­íc hay ng¨n chÆn nh÷ng ho¹t ®éng t­¬ng tù cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Mét sè n­íc cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc nhËp khÈu miÔn thuÕ mét sè s¶n phÈm chÕ t¹o t¹i c¸c chi nh¸nh cña hä t¹i n­íc ngoµi. Cuèi cïng, ph©n t¸n rñi ro b»ng c¸ch ®Çu t­ t¹i nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c nhau còng lµ mét ®éng c¬ cña c¸c nhµ ®Çu t­. Trªn ®©y ta cã thÓ thÊy ®­îc mét sè nÐt ®Æc tr­ng cña FDI: - FDI mÆc dï vÉn chÞu sù chi phèi cña ChÝnh phñ, nh­ng nã Ýt bÞ lÖ thuéc h¬n vµo quan hÖ chÝnh trÞ hai bªn nÕu so s¸nh víi h×nh thøc tÝn dông quan hÖ quèc tÕ. - Bªn n­íc ngoµi trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp, nªn hä trùc tiÕp kiÓm so¸t sù ho¹t ®éng vµ ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh cã 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. lîi nhÊt cho viÖc ®Çu t­. V× vËy møc ®é kh¶ thi cña c«ng cuéc ®Çu t­ kh¸ cao, ®Æc biÖt trong viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ ®Ó më réng xuÊt khÈu. - Do quyÒn lîi cña chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi g¾n liÒn víi lîi Ých do ®Çu t­ ®em l¹i cho nªn cã thÓ lùa chän kü thuËt, c«ng nghÖ thÝch hîp, n©ng cao dÇn tr×nh ®é qu¶n lý, tay nghÒ cho c«ng nh©n ë n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. - FDI liªn quan ®Õn viÖc më réng thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ. 2.2. Vai trß cña FDI: 2.2.1. §èi víi n­íc ®i ®Çu t­: a> §øng trªn gãc ®é quèc gia: H×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi lµ c¸ch ®Ó c¸c quèc gia cã thÓ më réng vµ n©ng cao quan hÖ hîp t¸c vÒ nhiÒu mÆt ®èi víi c¸c quèc gia kh¸c mµ m×nh sÏ ®Çu t­. Khi mét n­íc ®Çu t­ sang n­íc kh¸c mét mÆt hµng th× n­íc ®ã th­êng cã nh÷ng ­u thÕ nhÊt ®Þnh vÒ mÆt hµng nh­ vÒ chÊt l­îng, n¨ng suÊt vµ gi¸ c¶ cïng víi chÝnh s¸ch h­íng xuÊt khÈu cña n­íc nµy; thªm vµo ®ã lµ sù cã mét sù s½n sµng hîp t¸c chÊp nhËn sù ®Çu t­ ®ã cña n­íc së t¹i cïng víi nh÷ng nguån lùc thÝch hîp cho s¶n phÈm ®ã. MÆt kh¸c, khi ®Çu t­ FDI n­íc ®i ®Çu t­ cã rÊt nhiÒu cã lîi vÒ kinh tÕ còng nh­ chÝnh trÞ. Thø nhÊt, quan hÖ hîp t¸c víi n­íc së t¹i ®­îc t¨ng c­êng vµ vÞ thÕ cña n­íc ®i ®Çu t­ ®­îc n©ng lªn trªn tr­êng quèc tÕ. Thø hai, më réng ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, khi trong n­íc s¶n phÈm ®ang thõa mµ n­íc së t¹i l¹i thiÕu. Thø ba, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho mét sè lao ®éng, v× khi ®Çu t­ sang n­íc kh¸c, th× n­íc ®ã ph¶i cÇn cã nh÷ng ng­êi h­íng dÉn, hay cßn gäi lµ c¸c chuyªn gia trong lÜnh vùc nµy. §ång thêi tr¸nh ®­îc viÖc ph¶i khai th¸c c¸c nguån lùc trong n­íc, nh­ tµi nguyªn thiªn nhiªn hay « nhiÔm m«i tr­êng. Thø t­, ®ã lµ vÊn ®Ò chÝnh trÞ, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ lîi dông nh÷ng kÎ hë cña ph¸p luËt, sù yÕu kÐm vÒ qu¶n lý hay sù ­u ®·i cña ChÝnh phñ n­íc së t¹i sÏ cã nh÷ng môc ®Ých kh¸c nh­ lµm gi¸n ®iÖp. b> §øng trªn gãc ®é doanh nghiÖp: Môc ®Ých cña doanh nghiÖp còng nh­ môc ®Ých cña mét quèc gia th­êng lµ lîi nhuËn, lîi nhuËn cµng nhiÒu cµng tèt. Mét khi trong n­íc hay c¸c thÞ tr­êng quen thuéc bÞ trµn ngËp nh÷ng s¶n phÈm cña hä vµ s¶n phÈm cïng lo¹i 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. cña ®èi thñ c¹nh tranh th× hä ph¶i ®Çu t­ ra n­íc kh¸c ®Ó tiªu thô sè s¶n phÈm ®ã. Trong khi ®Çu t­ ra n­íc ngoµi, hä ch¾c ch¾n sÏ t×m thÊy ë n­íc së t¹i nh÷ng lîi thÕ so s¸nh so víi thÞ tr­êng cò nh­ lao ®éng rÎ hay tµi nguyªn ch­a bÞ khai th¸c nhiÒu. Mét nguyªn nh©n n÷a lµ hä cã thÓ b¸n ®­îc nh÷ng m¸y mãc vµ c«ng nghÖ cò kü l¹c hËu hay bÞ hao mßn v« h×nh do thêi gian víi gi¸ cao nh­ng l¹i lµ míi ®èi víi n­íc nhËn ®Çu t­ (khi n­íc ®Çu t­ lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn). Thªm vµo ®ã, lµ s¶n phÈm cña hä ®­îc b¸n t¹i thÞ tr­êng nµy sÏ ngµy cµng t¨ng uy tÝn vµ tiÕng t¨m cho nã vµ lµm t¨ng søc c¹nh tranh ®èi víi c¸c ®èi thñ cã s¶n phÈm cïng lo¹i. 2.2.2. §èi víi n­íc nhËn ®Çu t­: * Nh÷ng mèi lîi: a> ChuyÓn giao vèn, c«ng nghÖ vµ n¨ng lùc qu¶n lý (chuyÓn giao nguån lùc): §èi víi mét n­íc l¹c hËu, tr×nh ®é s¶n xuÊt kÐm, n¨ng lùc s¶n xuÊt ch­a ®­îc ph¸t huy kÌm víi c¬ së vËt chÊt kü thuËt nghÌo nµn th× viÖc tiÕp thu ®­îc mét nguån vèn lín, c«ng nghÖ phï hîp ®Ó t¨ng n¨ng suÊt vµ c¶i tiÕn chÊt l­îng s¶n phÈm, tr×nh ®é qu¶n lý chÆt chÏ lµ mét ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt. Nh­ ta ®· biÕt th× c«ng nghÖ chÝnh lµ trung t©m cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mét ®Êt n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta. Chóng ta cÇn cã vèn vµ c«ng nghÖ ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nã. Khi ®Çu t­ trùc tiÕp diÔn ra th× c«ng nghÖ ®­îc du nhËp vµo trong ®ã cã c¶ mét sè c«ng nghÖ bÞ cÊm xuÊt theo con ®­êng ngo¹i th­¬ng, c¸c chuyªn gia cïng víi c¸c kü n¨ng qu¶n lý sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng nghÖ nµy, do vËy c¸c c¸n bé b¶n ®Þa cã thÓ häc hái kinh nghiÖm cña hä. Trªn thùc tÕ cã nhiÒu møc ®é phô thuéc kh¸c nhau vµo nguån FDI ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Tõ n¨m 1973, khi cã nhiÒu n­íc chuyÓn sang ®i vay c¸c n­íc kh¸c, nh÷ng luång vèn ch¶y vµo ®ã ®· gãp phÇn quan träng cho viÖc h×nh thµnh vèn cña mét vµi n­íc ®ang ph¸t triÓn. Gi÷a n¨m 1979 vµ n¨m 1981, luång vèn ®Çu t­ trùc tiÕp chiÕm kho¶ng 25% trong tæng sè vèn cè ®Þnh ®­îc ®Çu t­ cña Singapore; 11% ë Malaixia; gÇn 5% ë Chile vµ Philipines; kho¶ng 15% t¹i Brazil, Indonesia, Mehico, cßn ë Hµn Quèc, Ên §é vµ Nigeria kh«ng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, nh÷ng con sè nµy ch­a ph¶n ¸nh ®ñ sù ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp thuéc së h÷u n­íc ngoµi vµo tæng sè vèn ®­îc ®Çu t­. Lîi nhuËn t¸i ®Çu t­ ®· kh«ng ®­îc kÓ ®Õn ë mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn; ngoµi ra, quÜ khÊu hao 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. cña c¸c doanh nghiÖp FDI ®· trang tr¶i cho mét phÇn c¬ b¶n cña c¸c kho¶n chi tiªu trong tæng sè vèn cña c¸c n­íc nµy, mµ l¹i kh«ng ®­a vµo ®Þnh nghÜa FDI. Cã nh÷ng kh¸c biÖt lín gi÷a c¸c n­íc vÒ møc ®é thay thÕ cña FDI cho c¸c luång vèn n­íc ngoµi kh¸c, do nh÷ng kh¸c biÖt trong c¬ cÊu kinh tÕ cã nh÷ng t¸c ®éng ®Õn søc hÊp dÉn cña ®Êt n­íc ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­, còng nh­ nh÷ng kh¸c biÖt trong c¸c yÕu tè kinh tÕ vÜ m« ®ßi hái ph¶i cã c¸c luång vèn ch¶y vµo. C¸c n­íc cã thÞ tr­êng nhá bÐ, Ýt c¸c nguån lùc tù nhiªn, kÕt cÊu h¹ tÇng yÕu kÐm vµ Ýt kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp th× Ýt cã kh¶ n¨ng thu hót c¸c nguån FDI lín, ngay c¶ khi cã nh÷ng qui chÕ tù do vµ nh÷ng ­u ®·i hµo phãng. VÒ c¬ b¶n, c¸c n­íc ®ã nãi chung còng kh«ng cã kh¶ n¨ng vay nî theo c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i th«ng th­êng, vµ chñ yÕu dùa vµo kÕt qu¶ ­u ®·i. KÕt qu¶ lµ nh÷ng kh¶ n¨ng thay thÕ gi÷a tÝn dông th­¬ng m¹i n­íc ngoµi vµ FDI chñ yÕu cã liªn quan tíi c¸c n­íc lín, cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn dåi dµo, hoÆc cã khu vùc c«ng nghiÖp kh¸ ph¸t triÓn. C¸c n­íc ®· cã ®­îc mét sè l­îng lín c¸c nguån FDI nãi chung còng sÏ dÔ t¸c ®éng h¬n tíi c¬ cÊu t­¬ng lai cña nguån vèn, bëi v× hä còng cã thÓ t¸c ®éng tíi ho¹t ®éng FDI th«ng qua c¬ cÊu tµi chÝnh cña c¸c chi nh¸nh hiÖn h÷u thuéc c¸c c«ng ty n­íc ngoµi, vµ cô thÓ lµ tíi sè l­îng vay tõ c¸c nguån trong n­íc vµ c¸c nguån kh¸c ë n­íc ngoµi. Nh­ng so víi vay n­íc ngoµi, FDI cã xu h­íng tËp trung nhiÒu h¬n t¹i mét sè Ýt n­íc. Nh÷ng nguyªn nh©n kinh tÕ vÜ m« cña c¸c luång vèn vµo còng cã thÓ ¶nh h­ëng lín tíi møc ®é thay thÕ gi÷a FDI vµ tÝn dông th­¬ng m¹i víi t­ c¸ch lµ nguån vèn n­íc ngoµi. T¹i c¸c n­íc cã c¸c thÞ tr­êng vèn ph¸t triÓn, c¸c nguån gèc mÊt c©n b»ng kinh tÕ vÜ m« riªng lÎ cã thÓ chØ cã t¸c ®éng h¹n chÕ tíi c¬ cÊu luång vèn vµo. Tuy nhiªn, phÇn lín c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu cã c¸c thÞ tr­êng vèn trong n­íc ph©n t¸n, vµ ®èi víi c¸c n­íc nµy, nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho luång vèn ch¶y vµo cã ý nghÜa lín h¬n. Cã ba lo¹i yÕu tè khiÕn cÇn thiÕt ph¶i cã c¸c luång vèn ch¶y vµo ngµy cµng nhiÒu, thÓ hiÖn kh¶ n¨ng thay thÕ kh¸c nhau gi÷a FDI vµ vay n­íc ngoµi. Thø nhÊt lµ, tæng cÇu cã thÓ t¨ng lªn t­¬ng ®èi so víi tæng cung do chØ tiªu t¨ng thªm vµo c¸c dù ¸n ®Çu t­ mµ chóng ®­îc coi lµ cã kh¶ n¨ng thµnh c«ng vÒ mÆt tµi chÝnh. NÕu ho¹t ®éng ®Çu t­ Êy diÔn ra trong khu vùc t­ nh©n th× kh¶ n¨ng thay thÕ sÏ cao, miÔn lµ c¸c qui ®Þnh vÒ thuÕ kho¸ vµ qui chÕ tá ra thÝch hîp ®èi víi FDI. NÕu ho¹t ®éng ®Çu t­ Êy ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu bëi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, th× t¹i nhiÒu n­íc, kh¶ n¨ng thay thÕ sÏ thÊp do c¸c hµng rµo thÓ chÕ ng¨n c¶n ho¹t ®éng FDI. Tuy nhiªn, vÉn cã kh¶ n¨ng lín cho 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. sù tham gia cæ phÇn cña n­íc ngoµi th«ng qua nh÷ng tho¶ thuËn ®Çu t­ liªn doanh víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc thÝch hîp, víi ®iÒu kiÖn nh÷ng h×nh thøc nµy lµ phï hîp víi ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn chung cña n­íc nhËn ®Çu t­. Nh÷ng tho¶ thuËn nh­ vËy lµ phæ biÕn trong ngµnh th¨m dß vµ khai th¸c kho¸ng s¶n, mét ngµnh cã nhiÒu rñi ro víi vèn cæ phÇn n­íc ngoµi ho¹t ®éng liªn kÕt víi c¸c c«ng ty nhµ n­íc, nh­ng chóng cßn ®­îc thÊy râ trong nhiÒu khu vùc kh¸c n÷a. Brazil ®· khuyÕn khÝch ho¹t ®éng ®Çu t­ liªn doanh, bao gåm sù kÕt hîp cña nhµ n­íc víi vèn cæ phÇn t­ nh©n trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ trong ngµnh c«ng nghiÖp ho¸ dÇu. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc, mét n­íc hiÖn nay ®ang sö dông nguån FDI nhiÒu h¬n so víi h×nh thøc vay tÝn dông th­¬ng m¹i n­íc ngoµi, cho thÊy r»ng hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc kh«ng nªn c¶n trë sù thay thÕ gi÷a c¸c h×nh thøc kh¸c nhau cña vèn n­íc ngoµi. Mét biÖn ph¸p chÝnh ®Ó th­êng xuyªn thay thÕ ®ã lµ viÖc ®­a ra nh÷ng b¶o ®¶m cña nhµ n­íc ®èi víi c¸c kho¶n vay do c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vay cña ng©n hµng th­¬ng m¹i n­íc ngoµi. §iÒu nµy lµm gi¶m bít chi phÝ vay tÝn dông th­¬ng m¹i cho doanh nghiÖp, v× nhµ n­íc g¸nh chÞu mét phÇn sù rñi ro cña ng­êi cho vay, do vËy, nã trë nªn t­¬ng ®èi hÊp dÉn h¬n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, nÕu so víi h×nh thøc tham gia cæ phÇn cña phÝa n­íc ngoµi. Thø hai lµ, tæng cÇu cã thÓ t¨ng lªn t­¬ng ®èi so víi tæng cung, do chi tiªu nhiÒu h¬n cho tiªu dïng hoÆc cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®­îc coi nh­ kh«ng kh¶ thi vÒ tµi chÝnh (bao gåm c¸c dù ¸n vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng cã thÓ ®­a l¹i lîi nhuËn kinh tÕ nãi chung cao h¬n, nh­ng l¹i kh«ng t¹o ra mét nguån thu trùc tiÕp nµo). Sù v­ît qu¸ cña nhu cÇu nh­ vËy th­êng x¶y ra ë d­íi d¹ng nh÷ng th©m hôt lín vÒ tµi chÝnh, vÝ dô nh­ chi tiªu nhµ n­íc vµo c¸c kho¶n trî cÊp, c¸c kho¶n tr¶ l­¬ng cao h¬n hoÆc sù më réng kÕt cÊu h¹ tÇng x· héi. Trong tr­êng hîp nµy, FDI khã cã thÓ thay thÕ viÖc ChÝnh phñ hoÆc ng©n hµng TW ®i vay n­íc ngoµi. SÏ kh«ng cã nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ bæ xung cã kh¶ n¨ng thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp. VÒ nguyªn t¾c, kho¶n vay m­în cao h¬n ë trong n­íc do ChÝnh phñ thùc hiÖn sÏ lµm t¨ng møc l·i suÊt ë trong n­íc vµ dÉn tíi c¸c luång vèn ch¶y vµo hoÆc ®Çu t­ trùc tiÕp lín h¬n. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ, nh÷ng ¶nh h­ëng gi¸n tiÕp ®ã tíi c¸c luång vèn n­íc ngoµi lµ cã h¹n, bëi v× ë nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn, thÞ tr­êng vèn bÞ ph©n t¸n vµ kh«ng cã c¸c chÝnh s¸ch linh ho¹t. Cuèi cïng, mét phÇn vèn vay n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng kh«ng dïng ®Ó trang tr¶i cho sù gia t¨ng trong tæng chi phÝ quèc néi mµ ®Ó bï vµo luång vèn ch¶y ra cña t­ nh©n. Kh¶ n¨ng thay thÕ sù vay m­în ®ã 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. b»ng ®Çu t­ trùc tiÕp lµ thÊp, ®Æc biÖt lµ do chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i vµ l·i suÊt kh«ng thÝch hîp. Nh÷ng chÝnh s¸ch nµy th­êng g©y ra sù thÊt tho¸t vèn, vµ nh­ vËy còng th­êng kh«ng thóc ®Èy ®­îc ho¹t ®éng FDI. Do ®ã, møc ®é thay thÕ vay n­íc ngoµi b»ng FDI trong thËp kû võa qua cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã lÏ phô thuéc vµo c¸ch thøc sö dông kho¶n vay m­în ®ã. PhÇn lín sè vèn vay sau hai lÇn t¨ng ®ét biÕn gi¸ dÇu löa lµ nh»m hç trî cho th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n ng¾n h¹n. §èi víi kho¶n vay ®ã, kh¶ n¨ng thay thÕ lµ rÊt thÊp. Tuy nhiªn, ph¹m vi chuyÓn dÞch gi÷a c¸c h×nh thøc vèn vµo cã lÏ ®· t¨ng lªn theo ®é dµi cña thêi kú diÔn ra sau sù mÊt c©n ®èi ®èi ngo¹i ban ®Çu. VÒ vÊn ®Ò nµy, b»ng chøng nªu ra trªn tê TriÓn väng Kinh tÕ ThÕ giíi 1983 vÒ nguån vèn ®· cho thÊy r»ng, ®èi víi hÇu hÕt c¸c n­íc vay m­în lín nhÊt trong sè c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh«ng s¶n xuÊt dÇu löa, sù gia t¨ng nî n­íc ngoµi trong thËp kû võa qua ®· g¾n liÒn víi møc ®Çu t­ cao h¬n vµ phÇn lín kh«ng sö dông vµo viÖc chi cho tiªu dïng. Tuy nhiªn, mét bé phËn ®Çu t­ lín cÇn ®­îc dµnh cho c¸c dù ¸n vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng, nh­ng chóng kh«ng thu hót ®­îc FDI. Nh÷ng ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ (bao gåm c¶ n¨ng lùc qu¶n lý vµ marketing) khã ®o l­êng h¬n so víi c¸c luång ch¶y vµo, nh­ng phÇn lín chuyÓn giao ®· diÔn ra ë c«ng ty mÑ ë n­íc ngoµi vµ c¸c chi nh¸nh cña chóng. Tuy nhiªn, còng cÇn thÊy r»ng tÇm quan träng cña c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ trong néi bé c¸c c«ng ty nh­ thÕ tuú thuéc vµo nh÷ng chuyÓn giao tõ c¸c phÝa kh¸c nhau. T¹i Hµn Quèc lµ n¬i FDI ®­îc ®iÒu chØnh vµ h­íng vµo c¸c khu riªng biÖt, gÇn 3/4 sè hîp ®ång cÊp giÊy phÐp s¶n xuÊt cña n­íc ký kÕt; tuy nhiªn, ë Singapore lµ n¬i cã t­¬ng ®èi Ýt nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp, hÇu hÕt c¸c hîp ®ång cÊp giÊy phÐp s¶n xuÊt ®· ®­îc ký kÕt bëi c¸c c«ng ty cã Ýt nhÊt mét phÇn thuéc quyÒn së h÷u n­íc ngoµi. Trong c¸c ngµnh sö dông kü thuËt míi hoÆc kü thuËt ®Æc thï cña doanh nghiÖp (nh­ c¸c ngµnh ®iÖn tö), ®a sè c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao diÔn ra gi÷a c¸c c«ng ty mÑ vµ chi nh¸nh thuéc quyÒn së h÷u hoµn toµn hoÆc së h÷u mét phÇn lín cña c«ng ty mÑ; do cã sù lo l¾ng tíi viÖc duy tr× sù kiÓm so¸t chÆt chÏ ®èi víi kü thuËt c«ng nghÖ cã liªn quan. Tuy nhiªn, trong nhiÒu ngµnh kh¸c, c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ diÔn ra th«ng qua c¸c hîp ®ång cÊp giÊy phÐp s¶n xuÊt kh¸c nhau ®· t¨ng lªn nhanh h¬n so víi sù chuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua FDI. b> C¸c nhµ ®Çu t­ g¸nh chÞu rñi ro: §Çu t­ trùc tiÕp kh¸c víi ®Çu t­ gi¸n tiÕp lµ nhµ ®Çu t­ ph¶i tù ®øng ra qu¶n lý ®ång vèn cña m×nh, tù chÞu tr¸ch 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. nhiÖm tr­íc nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cña m×nh, do vËy ®é rñi ro cao h¬n so víi ®Çu t­ gi¸n tiÕp. C¸c n­íc nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp do vËy còng kh«ng ph¶i lo tr¶ nî hay nh­ ®Çu t­ gi¸n tiÕp theo møc l·i suÊt nµo ®ã hay ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc sù ph¸ s¶n hay gi¶i thÓ cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. c> T¨ng n¨ng suÊt vµ thu nhËp quèc d©n; c¹nh tranh h¬n, hiÖu qu¶ kinh tÕ h¬n: Do cã c«ng nghÖ cïng víi tr×nh ®é qu¶n lý ®­îc n©ng lªn nªn ®èi víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt th× viÖc t¨ng n¨ng suÊt lµ ®iÒu tÊt yÕu. Kh«ng nh÷ng thÕ nh÷ng c«ng nghÖ nµy cßn cho ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao h¬n, tÝnh n¨ng ®a d¹ng h¬n, bÒn h¬n vµ víi nh÷ng mÉu m· ®a d¹ng, hµng ho¸ lóc nµy sÏ nhiÒu vµ tÊt nhiªn sÏ rÎ h¬n so víi tr­íc. §iÒu nµy chÝnh lµ cung t¨ng lªn nh­ng thùc ra nã t¨ng lªn ®Ó ®¸p øng l¹i l­îng cÇu còng t¨ng lªn rÊt nhanh do qu¸ tr×nh ®Çu t­ cã t¸c ®éng vµo. Tèc ®é quay cña vßng vèn t¨ng lªn nhanh h¬n, do vËy s¶n phÈm còng ®­îc s¶n xuÊt ra nhiÒu h¬n vµ tiªu thô còng nhiÒu h¬n. Do sù tiªu thô ®­îc t¨ng lªn do vËy c¸c ngµnh s¶n xuÊt, dÞch vô ®­îc tiÕp thªm mét luång søc sèng míi, nh©n lùc, m¸y mãc vµ c¸c nguyªn vËt liÖu ®­îc ®em ngay vµo s¶n xuÊt, tõ ®ã søc ®ãng gãp cña c¸c ngµnh nµy vµo GDP còng ®· t¨ng lªn. ViÖc cã ®­îc nh÷ng c«ng ty cã hiÖu qu¶ víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cã thÓ ®­a l¹i mét sù khai th«ng quan träng, tiÒm tµng cho viÖc chuyÓn giao c¸c kü n¨ng qu¶n lý vµ c«ng nghÖ cho c¸c n­íc chñ nhµ. §iÒu nµy cã thÓ x¶y ra ë bªn trong mét ngµnh c«ng nghiÖp riªng rÏ, trong ®ã cã nh÷ng ng­êi cung øng c¸c ®Çu vµo cho c¸c chi nh¸nh n­íc ngoµi, nh÷ng ng­êi tiªu dïng trong n­íc ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña chi nh¸nh nµy vµ nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh cña chóng, tÊt c¶ ®Òu muèn lùa chän nh÷ng ph­¬ng ph¸p kü thuËt cã hiÖu qu¶ h¬n. Nã còng cã thÓ diÔn ra mét c¸ch réng r·i h¬n trong néi bé nÒn kinh tÕ th«ng qua sù t¨ng c­êng cã kÕt qu¶ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ kinh nghiÖm cña lùc l­îng lao ®éng vµ th«ng qua sù khuyÕn khÝch cã thÓ cã ®èi víi c¸c ngµnh hç trî tµi chÝnh vµ kü thuËt cã kh¶ n¨ng dÉn tíi sù h¹ thÊp toµn bé chi phÝ c«ng nghiÖp. d> KhuyÕn khÝch n¨ng lùc kinh doanh trong n­íc: Do cã c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh¶y vµo c¸c thÞ tr­êng vèn cã c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc chiÕm gi÷ phÇn lín thÞ phÇn, nh­ng ­u thÕ nµy sÏ kh«ng kÐo dµi ®èi víi nhµ ®Çu t­ trong n­íc khi ­u thÕ vÒ nguån lùc cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tréi h¬n h¼n. ChÝnh v× vËy c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc ph¶i ®æi míi c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña m×nh tõ tr­íc tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u tiªu thô b»ng viÖc c¶i tiÕn c«ng nghÖ vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý ®Ó cã thÓ trô v÷ng trªn thÞ tr­êng ®ã. §ã chÝnh lµ mét trong nh÷ng thö th¸ch tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc, 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. kh«ng cã kÎ yÕu nµo cã thÓ tån t¹i nÕu kh«ng tù nã lµm m×nh m¹nh lªn ®Ó sèng trong c¬ chÕ ®ã. e> TiÕp cËn víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi: NÕu nh­ tr­íc ®©y khi ch­a cã FDI, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc chØ biÕt ®Õn cã thÞ tr­êng trong n­íc, nh­ng khi cã FDI th× hä ®­îc lµm quen víi c¸c ®èi t¸c kinh tÕ míi kh«ng ph¶i trong n­íc. Hä ch¾c ch¾n sÏ nhËn thÊy rÊt nhiÒu n¬i cÇn c¸i hä ®ang cã, vµ hä còng ®ang cÇn th× ë n¬i ®èi t¸c l¹i cã, do vËy cÇn ph¶i t¨ng c­êng hîp t¸c sÏ cã nhiÒu s¶n phÈm ®­îc xuÊt khÈu ®Ó thu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt n­íc ®ång thêi còng cÇn ph¶i nhËp khÈu mét sè lo¹i mÆt hµng mµ trong n­íc ®ang cÇn. Tõ c¸c viÖc trao ®æi th­¬ng m¹i nµy sÏ l¹i thóc ®Èy c¸c c«ng cuéc ®Çu t­ gi÷a c¸c n­íc. Nh­ vËy qu¸ tr×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ mét qu¸ tr×nh lu«n lu«n thóc ®Èy nhau, hç trî nhau vµ cïng ph¸t triÓn. f> ChuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ: §Çu t­ n­íc ngoµi gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cña n­íc së t¹i theo chiÒu h­íng tÝch cùc h¬n. Nã th­êng tËp trung vµo nh÷ng ngµnh c«ng nghÖ cao cã søc c¹nh tranh nh­ c«ng nghiÖp hay th«ng tin. NÕu lµ mét n­íc n«ng nghiÖp th× b©y giê trong c¬ cÊu kinh tÕ c¸c ngµnh ®ßi hái cao h¬n nh­ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ®· t¨ng lªn vÒ tû träng vµ søc ®ãng gãp cho Ng©n s¸ch, GDP vµ cho x· héi nãi chung. Ngoµi ra vÒ c¬ cÊu l·nh thæ, nã cã t¸c dông gi¶i quyÕt nh÷ng mÊt c©n ®èi vÒ ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, ®­a nh÷ng vïng kÐm ph¸t triÓn tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi, ph¸t huy tèi ®a nh÷ng lîi thÕ so s¸nh vÒ tµi nguyªn, ®­a nh÷ng tiÒm n¨ng ch­a khai ph¸ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ dÞch vô, vµ lµm bµn ®¹p thóc ®Èy nh÷ng vïng kh¸c cïng ph¸t triÓn. * Nh÷ng thua thiÖt: a> Vèn n­íc ngoµi rÊt h¹n chÕ: MÆc dï tÝnh tæng thÓ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp lín h¬n vµ quan träng h¬n ®Çu t­ gi¸n tiÕp, nh­ng so víi ®Çu t­ gi¸n tiÕp th× møc vèn trung b×nh cña mét dù ¸n ®Çu t­ lµ th­êng nhá h¬n nhiÒu. Do vËy t¸c ®éng kÞp thêi cña mét dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp còng kh«ng tøc th× nh­ dù ¸n ®Çu t­ gi¸n tiÕp. H¬n thÕ n÷a c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp th­êng thiÕu sù trung thµnh ®èi víi thÞ tr­êng ®ang ®Çu t­, do vËy luång vèn ®Çu t­ trùc tiÕp còng rÊt thÊt th­êng, ®Æc biÖt khi cÇn vèn ®Çu t­ trùc tiÕp th× nã l¹i rÊt Ýt lµm ¶nh h­ëng ®Õn kÕ ho¹ch kinh tÕ chung cña ®Êt n­íc nhËn ®Çu t­. b> C«ng nghÖ kh«ng thÝch hîp, “gi¸ chuyÓn nh­îng néi bé” cïng víi viÖc gi¶m tÝnh linh ho¹t trong xuÊt khÈu, ¶nh h­ëng ®Õn c¸n c©n thanh to¸n: ng­êi ta cho r»ng c¸c c«ng ty cã sù kiÓm so¸t n­íc ngoµi cã thÓ sö dông c¸c kü thuËt s¶n 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. xuÊt sö dông nhiÒu t­ b¶n lµ chñ yÕu (mµ chóng s½n cã, nh­ng kh«ng thÝch hîp) dÉn tíi sù chuyÓn giao c«ng nghÖ kh«ng ®Çy ®ñ ë møc chi phÝ qu¸ cao (®Ó duy tr× ­u thÕ c«ng nghÖ), ®Þnh ra nh÷ng gi¸ c¶ chuyÓn nh­îng giao cao mét c¸ch gi¶ t¹o (®Ó bßn rót lîi nhuËn qu¸ møc), g©y ra sù c¨ng th¼ng cho c¸n c©n thanh to¸n (bëi v× víi t­ c¸ch lµ mét bé phËn cña c¸c chi nh¸nh s¶n xuÊt ®a quèc gia, c¸c doanh nghiÖp ®ã cã thÓ cã Ýt kh¶ n¨ng h¬n so víi c¸c c«ng ty thuéc quyÒn kiÓm so¸t trong n­íc trong viÖc më réng xuÊt khÈu, vµ cã thÓ ph¶i lÖ thuéc nhiÒu vµo hµng nhËp khÈu). B¶n chÊt th«ng tin cña c«ng nghÖ ®­îc chuyÓn giao, cho nªn nã ®­îc chuyÓn giao trong mét thÞ tr­êng kh«ng hoµn h¶o cao ®é mµ trong ®ã th­êng khã cã thÓ cè ®Þnh gi¸ c¶ mét c¸ch chÝnh x¸c. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng xuyªn ë vµo vÞ trÝ th­¬ng l­îng yÕu h¬n trong c¸c thÞ tr­êng nµy, ®Æc biÖt lµ khi hä thiÕu lùc l­îng c¸n bé chuyªn m«n ®Ó cã thÓ gióp x¸c ®Þnh møc ®ãng gãp thÝch hîp cña ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ cÇn thiÕt. §iÒu nµy cã thÓ ®Æc biÖt ®óng khi c«ng nghÖ ®­îc chuyÓn giao nh­ mét yÕu tè trong hÖ thèng c¸c nguån lùc do FDI ®­a vµo, bëi v× th­êng kh«ng ®­îc biÕt râ c¸c chi phÝ chÝnh x¸c cña c«ng nghÖ ®ã. Mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· cè g¾ng t¨ng c­êng vÞ trÝ th­¬ng l­îng cña hä b»ng c¸ch ®Æt ra nh÷ng giíi h¹n cho c¸c kho¶n tiÒn tr¶ sö dông b¶n quyÒn ph¸t minh (ch¼ng h¹n tr¶ theo tû lÖ cè ®Þnh phÇn tr¨m cña doanh thu) hoÆc b»ng c¸ch thiÕt lËp c¸c thñ tôc xem xÐt l¹i ®èi víi toµn bé c¸c hîp ®ång c«ng nghÖ. Sù s½n sµng h¬n cña c«ng ty xuyªn quèc gia trong viÖc xem xÐt c¸c h×nh thøc chuyÓn giao c«ng nghÖ cã thÓ kh¸c nhau - bao gåm viÖc cÊp giÊy phÐp cho ®Æc quyÒn sö dông vµ cho bao thÇu l¹i - cã thÓ gióp ®Ó h¹ thÊp c¸c kho¶n chi phÝ chuyÓn giao nµy, ®Æc biÖt lµ cho c¸c n­íc chñ nhµ mµ hä cã thÓ kh«ng cÇn tíi c¸c yÕu tè kh¸c trong hÖ thèng FDI trän gãi, ch¼ng h¹n nh­ kü n¨ng vÒ qu¶n lý vµ marketing. Gi¸ chuyÓn nh­îng néi bé ®­îc ¸p dông trong c¸c ho¹t ®éng giao dÞch kinh doanh néi bé c«ng ty nh­ vËy cã thÓ kh¸c xa víi gi¸ thÞ tr­êng t­¬ng øng n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña nã vµ nã cã thÓ ph¶i tr¶ trong quan hÖ bu«n b¸n gi÷a c¸c bªn kh«ng cã quan hÖ víi nhau. ViÖc lËp ho¸ ®¬n hµng thÊp h¬n hay cao h¬n so víi sè thùc cã lµ nh»m thay ®æi møc lîi nhuËn tÝnh thuÕ, hay ®Ó tr¸nh thuÕ ngo¹i th­¬ng, hoÆc kiÓm so¸t hèi ®o¸i ®Òu lµ nh÷ng vÊn ®Ò chung cho mäi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Nh­ng c¬ héi cho c¸c ho¹t ®éng nh­ vËy râ rµng lín h¬n trong néi bé c«ng ty. §iÒu nµy ®Æt g¸nh nÆng t­¬ng øng lªn kh¶ n¨ng kiÓm so¸t h¶i quan ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c s¶n phÈm cã thÓ ph©n chia nhá ®­îc (ch¼ng h¹n nh­ c¸c lo¹i d­îc phÈm), hoÆc ®èi víi c¸c cÊu kiÖn chuyªn dïng kh«ng cã mét møc gi¸ nhÊt ®Þnh víi kh¸ch hµng bªn ngoµi. 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. d> Vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c: C¸c vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr­êng cïng víi tµi nguyªn bÞ c¹n kiÖt vµ nh÷ng lîi dông vÒ chÝnh trÞ ®ã lµ mét trong nh÷ng ®iÒu tÊt yÕu mµ n­íc chñ nhµ ph¶i høng chÞu khi qu¸ tr×nh FDI diÔn ra. II. ChÝnh s¸ch cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®èi víi ho¹t ®éng FDI Khi h­íng vµo môc ®Ých t¨ng c­êng nh÷ng lîi Ých cña m×nh, hÇu hÕt c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu kÕt hîp ë møc ®é qui ®Þnh nµo ®ã gi÷a FDI vµ nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch kh¸c nhau ®Ó thu hót ®Çu t­. Trong nh÷ng n¨m 1960 vµ phÇn lín nh÷ng n¨m 1970 ®· xuÊt hiÖn mét xu thÕ chung h­íng tíi nh÷ng biÖn ph¸p h¹n chÕ lín h¬n: cã nhiÒu h×nh thøc cña nguån tµi chÝnh bªn ngoµi h¬n, do kÕt qu¶ cña mét sè ho¹t ®éng FDI tr­íc ®ã kh«ng ®­îc kh¶ quan,vµ tÝnh tù hµo d©n téc ë nhiÒu n­íc t¨ng lªn. Mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn còng ®· h¹n chÕ c¸c h¹ng môc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó b¶o hé c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y mét sè n­íc ®· lùa chän chÝnh s¸ch linh ho¹t h¬n, mét phÇn do cÇn thiÕt ph¶i cñng cè ®Þa vÞ kinh tÕ vµ tµi chÝnh ®èi ngo¹i hiÖn ®ang yÕu kÐm. PhÇn nµy sÏ ®Ò cËp tíi c¸c chÝnh s¸ch ®ã, còng nh­ ¶nh h­ëng cña mét sè h×nh thøc h¹n chÕ vµ khuyÕn khÝch chñ yÕu mµ nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn lùa chän. Tuy nhiªn, trong khi tiÕn hµnh th¶o luËn c¸c chÝnh s¸ch nµy, ta cÇn nhí l¹i r»ng viÖc t¹o ra m«i tr­êng kinh tÕ æn ®Þnh vµ viÖc lùa chän c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tû gi¸ hèi ®oaÝ thÝch hîp thËm chÝ cã thÓ cßn quan träng h¬n c¸c biÖn ph¸p cô thÓ, vÝ dô nh­ ­u ®·i thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch FDI. MÆc dÇu sù phèi hîp c¸c chÝnh s¸ch ®· lùa chän phÇn lín phô thuéc vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc vµ vµo quan ®iÓm cña thÞ tr­êng, nh­ng søc hÊp dÉn c¬ b¶n víi t­ c¸ch lµ mét ®Þa bµn ®Çu t­ còng quan träng, v× ®iÒu ®ã t¸c ®éng ®Õn thÕ th­¬ng l­îng cña ®Êt n­íc tr­íc c¸c nhµ FDI. C¸c yÕu tè nh­ qui m« cña thÞ tr­êng trong n­íc, nÒn s¶n xuÊt ®Þnh h­íng xuÊt khÈu cã tiÒm n¨ng vµ quyÒn sö dông c¸c nguån lùc tù nhiªn, sÏ ¶nh h­ëng tíi c¸ch kÕt hîp c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh vµ khuyÕn khÝch ®­îc lùa chän. Nh­ ®· l­u ý ë trªn, mét sè n­íc (®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ch©u Phi vµ vïng Caribª) víi nh÷ng thÞ tr­êng néi ®Þa nhá vµ c¸c nguån lùc tù nhiªn h¹n chÕ ®· kh«ng cã kh¶ n¨ng thu hót nh÷ng luång vµo cã ý nghÜa cña ho¹t ®éng FDI trong nh÷ng n¨m 1970, mÆc dï ®· ®­a ra nh÷ng ®iÒu kho¶n khuyÕn khÝch ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, mét sè Ýt n­íc víi c¸c thÞ tr­êng néi ®Þa t­¬ng ®èi nhá (bao gåm Hong Kong, Singapore, vµ trong mét chõng mùc nµo ®ã lµ Malaixia) theo ®uæi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ më cöa vµ Ýt h¹n chÕ ®èi víi ho¹t ®éng FDI, ®· thu hót ®­îc nhiÒu FDI ®Þnh h­íng xuÊt khÈu 18
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. quan träng, trong khi nh×n chung hä chØ ®­a ra nh÷ng ®iÒu kho¶n khuyÕn khÝch võa ph¶i. Tr¸i l¹i, nhiÒu n­íc víi c¸c thÞ tr­êng cã néi ®Þa réng lín (nh­ Ên §é, Nigeria, vµ hÇu hÕt c¸c n­íc ch©u Mü Latinh), cã tiÒm n¨ng lín h¬n trong viÖc thu hót c¸c ho¹t ®éng FDI cho nÒn s¶n xuÊt s¶n phÈm thay thÕ nhËp khÈu, ®· ®Æt ra mét sè h¹n chÕ hoÆc nh÷ng yªu cÇu thùc hiÖn cô thÓ ®Ó giµnh nhiÒu Ých lîi h¬n. Nh÷ng biÖn ph¸p h¹n chÕ nµy th­êng ®­îc kÕt hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n khuyÕn khÝch kh¸c nhau, lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp ph¶i ®øng tr­íc hÖ thèng c¸c chØ tiªu phøc t¹p, ®«i khi kh¸c xa víi gi¸ c¶ thÞ tr­êng hiÖn hµnh. Trong nhiÒu tr­êng hîp, viÖc sµng läc vµ c¸c qui ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng FDI cã thÓ c¶i thiÖn ®­îc thÕ th­¬ng l­îng cu¶ n­íc chñ nhµ vµ ®· khiÕn c¸c ho¹t ®éng FDI dÔ ®­îc chÊp nhËn vÒ mÆt chÝnh trÞ. Tuy nhiªn, sù lÉn lén phøc t¹p cña c¸c ®iÒu kho¶n khuyÕn khÝch hoÆc h¹n chÕ ®«i khi lµm cho ng­êi ta khã ®¸nh gi¸ tæng hîp sù ®ãng gãp cña nguån vèn ®Çu t­ FDI. Nh­ng tuy th­êng ng¨n trë c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ míi, c¸c qui ®Þnh h¹n chÕ kh«ng ph¶i lóc nµo còng ¸t ®­îc lîi thÕ cña c¸c n­íc cã ®Þa ®iÓm ®Çu t­ hÊp dÉn. Trong mét vµi tr­êng hîp, c¸c qui chÕ phøc t¹p hay thay ®æi thÊt th­êng khiÕn ng­êi ta dÔ n¶n h¬n so víi c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t kh¾t khe nh­ng æn ®Þnh vµ râ rµng. 1. Vai trß ChÝnh phñ: Vai trß ChÝnh phñ vÒ FDI kh«ng chØ dõng l¹i ë chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch. HÇu hÕt c¸c ChÝnh phñ ®Òu cã vai trß trùc tiÕp khuyÕn khÝch hay h¹n chÕ FDI, qu¶n lý qu¸ tr×nh FDI, vµ t¹o ra khu«n khæ thÓ chÕ hç trî. Sù khuyÕn khÝch cña ChÝnh phñ n­íc chñ nhµ cã thÓ chia lµm bèn d¹ng. D¹ng thø nhÊt lµ nh»m gióp t¨ng thu cho c¸c h·ng cã FDI. Nh÷ng khuyÕn khÝch lo¹i nµy bao gåm thuÕ qui ®Þnh thuÕ nhËp khÈu ®èi víi hµng ho¸ cña h·ng, miÔn thuÕ trong mét thêi h¹n nµo ®ã ®èi víi s¶n phÈm cña h·ng. HÇu hÕt c¸c n­íc chñ nhµ muèn khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Òu cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t­ trän gãi c¬ së h¹ tÇng, th­êng lµ khu chÕ xuÊt hay khu tù do th­¬ng m¹i. Mét sè n­íc chñ nhµ gióp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi gi¶m rñi ro phi kinh tÕ, ®¶m b¶o kh«ng quèc h÷u ho¸ hay sung c«ng tµi s¶n cña hä. C¸c n­íc chñ nhµ ®Çu t­ còng ký víi c¸c n­íc nhËn ®Çu t­ nh÷ng hiÖp ­íc song ph­¬ng ®Ó b¶o hé ®Çu t­, b¶o l·nh ®Çu t­, nh»m b¶o hiÓm rñi ro vÒ chÝnh trÞ ®èi víi kh¶ n¨ng kh«ng chuyÓn ®æi ®ång tiÒn, sung c«ng, chiÕn tranh hay b¹o ®éng vµ vi ph¹m hîp ®ång (c¬ quan B¶o l·nh §a ph­¬ng (MIGA) cña Ng©n hµng ThÕ giíi (WB), thµnh lËp n¨m 1988, ®ãng vai trß nµy. B¶o hiÓm t­ nh©n, nh­ cña c¸c c«ng ty Lloyd’s London, còng cµng ngµy cµng quan träng h¬n). 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.26: Bộ 320 Luận Văn Thạc Sĩ Y Học
320 tài liệu
1248 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2