Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi" góp phần vào hệ thống hoá cơ sở lý luận đối với công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật trong thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐẶNG THÁI BÌNH PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MINH LONG, TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐẶNG THÁI BÌNH PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MINH LONG, TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 8 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LÊ THỊ HƯƠNG THỪA THIÊN HUẾ - 2020
LỜI CAM ĐOAN Đề tài “Phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi” là luận văn tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính của tác giả tại trường Học viện Hành chính Quốc gia. Tác giả cam đoan đây là công trình của riêng tác giả. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong các công trình nghiên cứu khác. Tác giả Đặng Thái Bình i
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả trong thời gian học tập và nghiên cứu tại trường. Tác giả xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Lê Thị Hương đã quan tâm, giúp đỡ tận tình, hướng dẫn và tạo điều kiện giúp tôi hoàn thành luận văn. Đồng thời, tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến UBND huyện Minh Long, Hội đồng phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật huyện, Phòng Tư pháp cùng các cơ quan, ban ngành trên địa bàn huyện; và bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm, tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn./. Tác giả Đặng Thái Bình ii
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN ....................................................................................... 8 1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của phổ biến pháp luật cho thanh niên .... 8 1.2. Các yếu tố cấu thành phổ biến pháp luật cho thanh niên .................... 14 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phổ biến pháp luật cho thanh niên ........... 25 Chương 2: THỰC TRẠNG PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MINH LONG, TỈNH QUẢNG NGÃI 31 2.1. Khái quát đặc điểm điều kiện tự nhiên, văn hóa, kinh tế xã hội huyện Minh Long có ảnh hưởng đến công tác phổ biến pháp luật cho thanh niên ... 31 2.2. Hoạt động phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long .............................................................................................................. 37 2.3. Đánh giá về phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long .............................................................................................................. 69 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ............................................................................... 75 Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MINH LONG, TỈNH QUẢNG NGÃI ..................................................................... 77 3.1. Quan điểm tăng cường phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long .......................................................................................... 77 3.2. Giải pháp tăng cường phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long .................................................................................................. 81 KẾT LUẬN .................................................................................................. 100 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 102 iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT HĐND : Hội đồng nhân dân PHPBGDPL : Phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật TNCS : Thanh niên cộng sản UBND : Ủy ban nhân dân iv
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Số liệu phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long thông qua các phương tiện thông tin đại chúng ..................................... 54 Bảng 2.2: Số lượng các cuộc thi tìm hiểu pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long từ năm 2012 đến nay .................................................. 57 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Phân loại thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long ................. 34 Biểu đồ 2.2: Phổ biến pháp luật cho thanh niên thông qua các phương tiện thông tin đại chúng trên địa bàn huyện Minh Long ........................................ 55 v
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, góp phần quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong suốt quá trình lịch sử của cách mạng Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng và đánh giá cao vị trí, vai trò của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng của đất nước. Hội nghị Trung ương 7 khóa X đã nhấn mạnh: “Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhận những công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ, luôn năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình”. Để phát huy vai trò của lực lượng xã hội quan trọng này, việc đào tạo, bồi dưỡng đoàn viên, thanh thiếu niên phát triển toàn diện có ý nghĩa rất quan trọng và được xác định là nhiệm vụ chiến lược lâu dài được Đảng, Nhà nước ta, trong đó phổ biến, giáo dục ý thức tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật là một nội dung cấu thành quan trọng trong hoạt động giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ Việt Nam. Vì vậy, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản có nội dung liên quan đến công tác phổ biến pháp luật cho thanh niên, cụ thể như: Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã nêu rõ: “Đổi mới nội dung, phương thức giáo dục chính trị, tư tưởng, lý tưởng, truyền thống, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước, xây dựng đạo đức, lối sống lành mạnh, ý thức tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp và pháp luật cho thế hệ trẻ”; Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục đạo đức, lối sống, 1
lý tưởng cách mạng cho thanh, thiếu niên; Hiến pháp năm 2013 (Điều 37) đã ghi rõ: “Thanh niên được Nhà nước, gia đình và xã hội tạo điều kiện học tập, lao động, giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ, bồi dưỡng đạo đức, truyền thống dân tộc, ý thức công dân”; Luật Phổ biến, giáo duc pháp luât năm 2012… Và trong những năm gần đây, cùng với cả nước, huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi đã và đang huy động toàn bộ sức mạnh hệ thống chính trị vào cuộc để triển khai và thực hiện tốt các luật của Quốc hội, Nghị định của Chính phủ, các đề án của Thủ tướng Chính phủ về tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho thanh niên. Qua quá trình triển khai, bước đầu đã thu được những kết quả nhất định; các cơ quan chuyên môn, các phòng, ban và các tổ chức chính trị - xã hội đã tích cực, chủ động triển khai một cách đồng bộ đã góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho thanh niên. Tuy nhiên, bên cạnh những tác động, hiệu quả mà công tác phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn mang lại thì hiện nay công tác này vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: công tác phổ biến pháp luật cho thanh niên chưa đồng đều, toàn diện, còn mang tính phong trào, chưa khắc phục được triệt để tính hình thức; nội dung, hình thức phổ biến pháp luật chậm đổi mới, còn khô cứng, chưa thực sự phù hợp với trình độ hiểu biết và tâm sinh lý và lứa tuổi, hiệu quả chưa cao; sự phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể tại huyện Minh Long trong công tác này còn chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ, trách nhiệm chưa rõ ràng; nhiều báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật hoạt động chưa hiệu quả; tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật trong thanh niên có chiều hướng gia tăng, tính chất ngày càng nghiêm trọng, tình trạng bạo lực học đường vẫn còn diễn biến phức tạp. Với những lý do trên, đề tài luận văn “Phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi” đã được tác giả lựa chọn nghiên cứu nhằm làm rõ thêm cơ sở lý luận, thực tiễn cho việc tăng cường công tác phổ biến, pháp luật cho thanh niên. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 2
Phổ biến pháp luật cho thanh niên là một vấn đề mang tính cấp thiết của nhà nước ta trong giai đoạn hiện nay. Đây là vấn đề có rất nhiều nhà khoa học quan tâm, nghiên cứu. Hiện nay, rất nhiều công trình nghiên cứu ở cấp độ thạc sĩ, tiến sĩ, tạp chí...đề cập đến vấn đề phổ biến pháp luật. - Nhóm sách, tài liệu liên quan: Tác giả Đào Ngọc Tuấn (2007) với cuốn “Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh với việc giáo dục ý thức pháp luật cho thanh niên, sinh viên”; Tác giả Phan Thông (2007) với cuốn “Công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật và các giải pháp của Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh”; Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (2010) biên soạn “Phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên - thực trạng và giải pháp”. Tác giả Nguyễn Đình Đặng Lục với tác phẩm: “Vai trò của pháp luật trong quá trình hình thành nhân cách”; Tác giả Đặng Cảnh Khanh (2007) với cuốn “Giáo dục pháp luật cho thanh niên - vấn đề quan trọng của sự ổn định xã hội”... Nhìn chung, các cuốn sách trên đã nêu được tầm quan trọng của việc giáo dục pháp luật đối với thanh niên, thực trạng chấp hành pháp luật của giới trẻ và những nội dung cơ bản về giáo dục pháp luật. Từ đó, các tác giả đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng công tác giáo dục ý thức chấp hành pháp luật cho thanh niên. Nhóm luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ: Đỗ Thành Đô (2016), Giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên các trường đại học ở các tỉnh Trung Trung Bộ trong giai đoạn hiện nay”, Luận án tiến sĩ triết học, Học viện Khoa học xã hội, Hà Nội. Trong công trình này, tác giả đã đề cập một số vấn đề rất cơ bản như khái niệm, đặc điểm, kết cấu, vai trò của ý thức pháp luật, giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên các trường Đại học Trung Trung Bộ, từ đó đề xuất các giải pháp giáo dục ý thức pháp luật cho sinh viên có hiệu quả trong giai đoạn hiện nay. [9] Luận văn thạc sĩ luật học: “Hoạt động phổ biến giáo dục pháp luật đối với đoàn viên, thanh niên trên địa bàn thành phố Hà Nội trong tiến trình hội 3
nhập phát triển của đất nước” của tác giả Bùi Thị Diễm Trang, Đại học Quốc gia, 2007. Luận văn đã tiếp cận việc tìm hiểu, nghiên cứu về vai trò và thực trạng của hoạt động phổ biến giáo dục pháp luật đối với đoàn viên, thanh niên trên địa bàn thành phố Hà Nội. Từ đó đề ra một số kiến nghị và giải pháp cần thiết để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác trên. Ngoài ra, luận văn còn góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm của đoàn viên thanh niên đối với pháp luật và hoạt động phổ biến pháp luật. [31] Ngô Trọng Minh (2017), Giáo dục ý thức pháp luật cho thanh niên tỉnh Đồng Nai trong giai đoạn hiện nay, luận văn thạc sĩ triết học, Học viện khoa xã hội. Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận về giáo dục ý thức pháp luật cho thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, luận văn phân tích thực trạng và bước đầu đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao công tác giáo dục ý thức pháp luật cho thanh niên tỉnh Đồng Nai trong giai đoạn hiện nay. [15] - Nhóm các bài viết trên báo và tạp chí có liên quan: Tác giả Nguyên Nhung (2010) có bài “Nâng cao ý thức pháp luật cho thanh, thiếu niên” đăng trên Tạp chí Người đại biểu nhân dân, số ra tháng 6/2010 [17]. Tác giả Phạm Hồng Dương với bài viết “Tăng cường giáo dục pháp luật và đạo đức trong nhà trường” đăng trên trang mạng của ngành www.Bentre.edu.vn, số ra thứ 6 ngày 27/12/2010 [8]. Tác giả Lê Thị Thúy Mong với bài viết “Nhà trường và công tác pháp luật” đăng trên báo Tin tức, số ra ngày 15/11/2013 [16] Các bài viết này đã nêu lên được thực trạng đáng báo động về xu hướng gia tăng và trẻ hóa các hành vi vi phạm pháp luật của thanh, thiếu niên hiện nay. Trong bài viết của mình, các tác giả chú trọng đến các giải pháp phát huy vài trò của gia đình, các tổ chức, cơ quan, đoàn thể và sự phối hợp có hiệu quả của các lực lượng này trong công tác xã hội hóa thanh niên. 4
Tóm lại, các công trình khoa học trên đã luận giải một số vấn đề rất cơ bản cả về lý luận và thực tiễn trong hoạt động phổ biến pháp luật trên nhiều góc độ. Tuy nhiên cho đến nay chưa có một công trình nào nghiên cứu một cách đầy đủ và có hệ thống về công tác phổ biến pháp luật đối với thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi. Vì vậy, đây là đề tài đầu tiên nghiên cứu có hệ thống vấn đề này trên địa bàn huyện Minh Long tỉnh Quảng Ngãi, không trùng lặp với các công trình đã công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích của luận văn Trên cơ sở lý luận về phổ biến pháp luật cho thanh niên, đề tài đánh giá thực trạng phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi, để từ đó đề xuất những giải pháp tăng cường công tác phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long. 3.2. Nhiệm vụ của luận văn - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phổ biến pháp luật cho thanh niên trên cơ sở hệ thống hóa quan điểm chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh của Đảng và quy định của Nhà nước ta. - Phân tích thực trạng công tác phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long trong những năm gần đây qua đó rút ra những hạn chế cần khắc phục và tìm ra những nguyên nhân hạn chế đó. - Đề xuất quan điểm và giải pháp tăng cường phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi. 5
4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Những vấn đề lý luận và pháp luật về phổ biến pháp luật cho thanh niên. - Về không gian: Trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi. - Về thời gian: Từ năm 2012 đến nay. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn được dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước về công tác thanh niên; những quy định pháp luật của nhà nước về công tác thanh niên. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như: Phương pháp khảo cứu tài liệu; phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh; phương pháp khảo sát thực tế; phương pháp thống kê để thu thập thông tin từ thực tế. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa về lý luận Luận văn góp phần vào hệ thống hoá cơ sở lý luận đối với công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật trong thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi. 6.2. Ý nghĩa về thực tiễn - Các giải pháp của luận văn có giá trị tham khảo trong thực tế hoàn thiện công tác phổ biến pháp luật cho thanh niên nói chung và cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long nói riêng. - Đề tài còn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu liên quan sau này. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, thì đề tài gồm ba chương: 6
Chương 1: Những vấn đề lý luận về phổ biến pháp luật cho thanh niên. Chương 2: Thực trạng phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi. Chương 3: Quan điểm và giải pháp tăng cường phổ biến pháp luật cho thanh niên trên địa bàn địa bàn huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi. 7
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHỔ BIẾN PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN 1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của phổ biến pháp luật cho thanh niên 1.1.1. Khái niệm thanh niên và phổ biến pháp luật cho thanh niên  Khái niệm thanh niên Trong lịch sử phát triển của xã hội loài người, sự phát triển của cơ thể con người, từ khi sinh ra, đến khi từ giã cuộc đời trải qua nhiều giai đoạn như sự phát triển của lịch sử xã hội. Mỗi con người được sinh ra, trưởng thành và tồn tại trong suốt cuộc đời của mình đều trải qua các thời kỳ lứa tuổi. Ở mỗi thời kỳ lứa tuổi, sự phát triển về thể chất, tâm lý và nhân cách của con người đó lại có những quy luật riêng. Thanh niên là thời kỳ kế tiếp của lứa tuổi thiếu niên nhưng đây là giai đoạn phát triển rất cao về thể chất và có nhiều diễn biến tâm lý… Chính vì thể, thanh niên tồn tại với tư cách là một phạm trù lứa tuổi ở cấp độ phát triển đặc biệt. Do đó, thanh niên là một thành phần đặc biệt của cơ cấu xã hội. Khi nghiên cứu về thanh niên, có nhiều cách tiếp cận, tùy thuộc vào nội dung và giác độ nghiên cứu: - Về mặt sinh học, các nhà nghiên cứu coi thanh niên là một giai đoạn xác định trong quá trình phát triển của cơ thể, trong giai đoạn này thấy rõ sự cường tráng về thể lực, sự phát triển về trí tuệ, trưởng thành về sinh dục, tính dục. - Các nhà tâm lý học thì lại nhìn nhận thanh niên là một giai đoạn chuyển tiếp từ tuổi thơ phụ thuộc sang hoạt động độc lập với tư cách là một công dân có trách nhiệm. Các nhà tâm lý học quan tâm tới các quy luật phát triển tâm lý của lứa tuổi thanh niên mà đặc trưng là sự tự ý thức, tự khẳng định, sự hăng say hoạt động và sáng tạo…, những nét đặc trưng của thế giới 8
tâm hồn, đặc biệt là sự tự ý thức của lứa tuổi này và coi đó là yếu tố cơ bản để phân biệt với các thời kỳ lứa tuổi khác. - Tiếp cận từ góc độ xã hội học - dân cư, thanh niên có thể định nghĩa là một bộ phận phức hợp của dân cư của một quốc gia - dân tộc bao gồm tất cả các cá thể ở trong độ tuổi từ 15 đến 29. - Dưới góc độ kinh tế học, thanh niên được xem là một lực lượng lao động xã hội hùng hậu, nguồn lực bổ sung cho đội ngũ lao động trên tất cả các lĩnh vực, là bộ phận quan trọng cấu thành lực lượng sản xuất, rất năng động, nhạy cảm, gắn bó với tiến trình phát triển xã hội, đi đầu trong cuộc đấu tranh sáng tạo mới, tham gia xây dựng giai cấp công nhân, xây dựng các lực lượng vũ trang. Như vậy, để có khái niệm chính xác nhất về thanh niên, chúng ta cần nghiên cứu một cách tổng hợp, trên nhiều khía cạnh, có tính đến những quy luật bên trong của sự phát triển về thể chất và tinh thần. Tùy thuộc vào trình độ phát triển kinh tế, chính trị, xã hội, đặc điểm truyền thống, tuổi thọ bình quân v.v... mà mỗi quốc gia có quy định độ tuổi thanh niên khác nhau. Nhưng hầu hết các nước trên thế giới đều thống nhất tuổi thanh niên bắt đầu từ 15 hoặc 16. Nhằm đảm bảo sự tiếp nối giữa tuổi trẻ em với tuổi thanh niên, phù hợp với Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em và các luật khác, Luật thanh niên được Quốc hội khóa IX thông qua có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2007 tại Điều 1 quy định "Thanh niên là công dân Việt Nam từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi" [32]. Theo cách quản lý và phân loại đối tượng thanh niên của Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản (TNCS) Hồ Chí Minh, thanh niên Việt Nam được chia thành các nhóm sau: Thanh niên nông thôn, thanh niên công nhân, thanh niên công chức và viên chức, thanh niên đô thị, thanh niên học sinh và sinh viên, thanh niên trong các lực lượng vũ trang. Các nhóm thanh niên đặc thù bao gồm: thanh niên dân tộc thiểu số, thanh niên có đạo, thanh niên đang học tập, lao động ở nước ngoài, các nhóm thanh niên yếu thế bao gồm: thanh niên 9
bị nhiễm HIV/AIDS, thanh niên khuyết tật, thanh niên sau cai nghiện và sau cải tạo trở về tái hòa nhập với cộng đồng. Tóm lại, có thể hiểu thanh niên là một nhóm xã hội nhân khẩu đặc thù bao gồm những người ở độ tuổi từ đủ 16 đến 30 tuổi, có sự phát triển nhanh chóng về thể chất, tâm lý, trí tuệ, có mặt trong mọi lĩnh vực hoạt động của xã hội; có mối quan hệ gắn bó mật thiết với tất cả các giai cấp, tầng lớp trong xã hội; là lực lượng xã hội to lớn đóng vai trò quyết định đối với sự phát triển trong tương lai của mỗi quốc gia, dân tộc.  Khái niệm phổ biến pháp luật cho thanh niên Phổ biến pháp luật có thể được hiểu theo hai nghĩa: (i) Nghĩa hẹp: là giới thiệu tinh thần bản pháp luật cho đối tượng của nó; (ii) Nghĩa rộng: là truyền bá pháp luật cho mọi tầng lớp nhân dân trên cả nước. Trong các văn bản của ta, nghĩa này được sử dụng nhiều hơn nghĩa hẹp. Theo Từ điển Tiếng Việt [36, tr3] hay Từ và ngữ Hán Việt [14] thì "Phổ biến là làm cho đông đảo mọi người biết đến một vấn đề, một tri thức bằng cách truyền đạt trực tiếp hay thông quan hình thức nào đó". Như vậy, phổ biến pháp luật có đối tượng tác động rộng rãi, mang ý nghĩa xã hội và nhân văn sâu sắc, bởi trong lịch sử đã có lúc pháp luật được ban hành nhưng không được phổ biến công khai mà chỉ được coi là một công cụ để nhà nước dùng để trị dân. Bên cạnh đó phổ biến pháp luật còn mang tính tác nghiệp, truyền đạt nội dung pháp luật cho các đối tượng cụ thể. Ở những mức độ khác nhau, phổ biến pháp luật còn nhằm làm cho các đối tượng cụ thể hiểu thấu suốt các quy định của pháp luật để thực hiện pháp luật trên thực tế. Phổ biến pháp luật thường được thực hiện thông qua các hội nghị, các cuộc tập huấn... Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn, phổ biến pháp luật cho thanh niên được hiểu: Là hoạt động có định hướng, có tổ chức, có dự định của chủ thể phổ biến pháp luật tác động lên đối tượng phổ biến pháp luật là thanh niên một cách có hệ thống và thường xuyên, nhằm mục đích hình thành ở họ 10
tri thức pháp lý, tình cảm và hành vi phù hợp với các đòi hỏi của các quy định pháp luật hiện hành. 1.1.2. Đặc điểm của phổ biến pháp luật cho thanh niên Thứ nhất, phổ biến pháp luật cho thanh niên là hoạt động phổ biến pháp luật cho một lực lượng trẻ tuổi, năng động, tháo vát, rất thuận lợi cho việc tiếp thu các kiến thức pháp luật. Tuy nhiên, thanh niên cũng bao gồm những đối tượng ở lứa tuổi mới lớn do đó có tâm lý bồng bột, dễ kích động lôi kéo vào vi phạm pháp luật khi môi trường sinh hoạt có nhiều tiêu cực như tham những, tệ nạn xã hội. Do vậy, chủ thể phổ biến pháp luật cho thanh niên cần dựa trên đặc trưng này để đưa ra phương pháp phổ biến, giáo dục phù hợp. Bên cạnh những phương pháp truyền thống thì cần tăng cường áp dụng những phương pháp hiện đại, có sử dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả, dễ tiếp thu, tác động nhanh vào nhận thức của thanh niên. Ngoài ra, đối tượng là thanh niên thì có sự đa dạng về trình độ văn hóa, nghề nghiệp, độ tuổi, đặc biệt là môi trường sống hiện nay rất năng động, khoa học công nghệ phát triển. Điều này đòi hỏi nhu cầu thông tin, kiến thức pháp luật với mỗi đối tượng sẽ khác nhau. Chính vì vậy, trong quá trình phổ biến pháp luật phải có sự sàng lọc, phân loại đối tượng để cung cấp những thông tin pháp luật phù hợp. Thứ hai, phổ biến pháp luật cho thanh niên nhằm truyền đạt thông tin, nội dung pháp luật giúp đối tượng này được tác động có những hiểu biết nhất định về pháp luật góp phần nâng cao ý thức pháp luật. Từ đó, thanh niên mới hiểu đầy đủ và đúng đắn về vai trò điều chỉnh của pháp luật, hình thành tâm lí, tình cảm và thái độ tôn trọng pháp luật, tin tưởng vào pháp luật và điều chỉnh hành vi xử sự của mình theo pháp luật; hướng tới mục đích cao nhất là “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”. Phổ biến pháp luật cho thanh niên chính là quá trình nâng tầm nhận thức, hiểu biết của thanh niên về pháp luật, giúp thanh niên nhận thức được tầm quan trọng của pháp luật, tăng nhu cầu tìm hiểu, hiểu biết về pháp luật, nâng cao dân trí pháp lí cho đội ngũ thanh 11
niên, góp phần thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Thứ ba, phổ biến pháp luật đối với thanh niên có mối liên hệ chặt chẽ với công tác xây dựng, thực hiện pháp luật. Quá trình đưa pháp luật đến với đời sống không thể thiếu hoạt động phổ biến pháp luật, đây là cầu nối để chuyển tải pháp luật vào cuộc sống. Không phải lúc nào pháp luật cũng được mọi người biết đến, ủng hộ hay chấp hành nghiêm chỉnh. Bản chất của pháp luật là phản ánh ý chí, nguyện vọng của đông đảo quần chúng nhân dân nhưng nếu không được nhân dân biết đến thì cũng không có ý nghĩa thực tiễn. Chính vì vậy, phổ biến pháp luật là phương tiện truyền tải những thông tin, những nội dung và quy định của pháp luật tới thanh niên, giúp cho thanh niên hiểu biết, nắm bắt kịp thời, có hiệu quả. Từ đó thanh niên có thể nhận thức đúng đắn để tránh vi phạm pháp luật, chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật bởi thanh niên là lứa tuổi đang phát triển, chưa có nhận thức chín chắn, dễ bị dụ dỗ, lôi kéo vào con đường phạm pháp. 1.1.3. Vai trò của phổ biến pháp luật cho thanh niên Thanh niên có đặc trưng tuy trưởng thành sớm về tâm sinh lí, song còn hạn chế về khả năng và kinh nghiệm sống để tham gia vào các thiết chế xã hội góp phần xây dựng và phát triển đất nước. Sự am hiểu về pháp luật trong thanh niên đôi khi còn thiếu sót, chưa được đầy đủ. Vì vậy, phổ biến pháp luật cho thanh niên là việc làm có vai trò rất quan trọng: Một là, góp phần nâng cao ý thức pháp luật cho thanh niên. Trong điều kiện ở nước ta hiện nay, Đảng và Nhà nước đã đặc biệt quan tâm đến việc nâng cao dân trí nhất là về mặt nhận thức, hiểu biết pháp luật. Vì thế việc xác định đúng đắn mục đích phổ biến pháp luật có ý nghĩa thực tiễn đặc biệt quan trọng. Chỉ có thể phổ biến pháp luật, nâng cao nhận thức pháp lí mới giúp thanh niên kiểm tra, đánh giá, đối chiếu hành vi với các chuẩn mực pháp luật. Hai là, góp phần củng cố niềm tin của thanh niên vào tính khách quan, công bằng, nghiêm minh của pháp luật. Việc nâng cao trình độ nhận thức, 12
kiến thức pháp luật là mục đích đầu tiên, vô cùng quan trọng nhưng bản thân nó chưa phải là sự quyết định hành vi xử sự hợp pháp. Có kiến thức pháp luật, nhưng trong mỗi con người cần phải có tình cảm pháp lí, nghĩa là có thái độ tôn trọng pháp luật và tin tưởng vào sự công bằng của pháp luật; từ đó mới tạo ra khả năng điều chỉnh hành vi hợp pháp của mình. Thiếu tình cảm và niềm tin vào pháp luật thì mọi hành động dễ bị chệch hướng khỏi chuẩn mực pháp lí vì những mục đích, động cơ cá nhân. Khi con người có sự hiểu biết pháp luật, có tình cảm và lòng tin vào pháp luật thì họ sẽ hành động theo những quy định của pháp luật. Lòng tin vào tính công bằng của pháp luật sẽ hướng dẫn hành vi hợp pháp, tuân thủ pháp luật ở mọi lúc, mọi nơi; phê phán, lên án những biểu hiện coi thường pháp luật, các hành vi vi phạm pháp luật; đồng thời ủng hộ và tích cực tham gia bảo vệ sự nghiêm minh của pháp luật. Ba là, góp phần xây dựng thái độ tôn trọng, tuân thủ pháp luật cho thanh niên hiện nay. Hành vi làm theo pháp luật của con người là kết quả của một quá trình nhận thức pháp luật. Trong quá trình nhận thức có nhiều yếu tố tác động (chủ quan và khách quan) để hình thành nên hành vi và thói quen xử sự theo pháp luật, nhưng hoạt động phổ biến pháp luật sẽ là yếu tố cơ bản, đầu tiên bởi lẽ thông qua phổ biến, giáo dục để biết đến và nhận thức được tri thức pháp luật, lòng tin sâu sắc tự nguyện thực hiện những quy định của pháp luật. Hoạt động này sẽ cung cấp những tri thức pháp luật, giáo dục lòng tin sâu sắc, dẫn đến việc tuân theo pháp luật một cách tự nguyện. Đó là yếu tố quan trọng để hình thành động cơ và hành vi hợp pháp. Để đạt được mục đích này, trong quá trình phổ biến pháp luật phải lựa chọn nhiều hình thức, phương pháp và tiến hành thường xuyên, liên tục để thanh niên hiểu được sự cần thiết, tính hợp lí của pháp luật là vì lợi ích chung của xã hội. Thông qua quá trình phổ biến pháp luật cho thanh niên, giúp thanh niên hiểu được pháp luật là yếu tố quan trọng, cần thiết để duy trì sự công bằng, bình đẳng trong xã hội. Pháp luật là có ích cho người dân nói chung và cho thanh niên nói riêng nên mọi người cần có thái độ tuân thủ pháp luật, thanh niên cần có những hành vi thể 13