Luận văn Thạc sĩ Luật kinh tế: Thực tiễn công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:96

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu luận văn Thực tiễn công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách nhà nước tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh” nhằm tìm kiếm những giải pháp hoàn thiện pháp luật và giải pháp hoàn thiện công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước mang tính khoa học và ứng dụng trong thực tiễn tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật kinh tế: Thực tiễn công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ Thực tiễn công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tƣ xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nƣớc tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh Ngành: Luật Kinh tế Mã số: 8380107 Họ và tên học viên: Bùi Thị Thúy Hà Người hướng dẫn: PGS. TS. Nguyễn Minh Hằng Hà Nội - năm 2019
i LỜI CAM KẾT Tôi xin cam kết luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các tài liệu, tư liệu được sử dụng trong luận văn có nguồn dẫn rõ ràng, các kết quả nghiên cứu là quá trình lao động trung thực của tôi. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Bùi Thị Thúy Hà
ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và xin trân trọng cảm ơn sự hướng dẫn, giúp đỡ hết sức nhiệt tình, trách nhiệm và hiệu quả của PGS.TS. Nguyễn Minh Hằng – Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội. Tôi cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc và xin được gửi lời cảm ơn tới tập thể cán bộ, giảng viên Khoa Luật, tập thể Thầy, Cô giáo Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội đã dày công giúp đỡ, giảng dạy, truyền thụ kiến thức và giúp đỡ tôi trong suốt khoá học và thời gian nghiên cứu luận văn. Do trình độ còn hạn chế và khuôn khổ thời gian nghiên cứu có hạn, luận văn sẽ không thể tránh khỏi có những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự cảm thông và những ý kiến đóng góp từ các Thầy, các Cô để luận văn được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Bùi Thị Thúy Hà
iii MỤC LỤC LỜI CAM KẾT ......................................................................................................i LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii MỤC LỤC ........................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................. vi DANH MỤC BẢNG BIỂU ................................................................................. vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN THẠC SĨ ..............viii MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 1.Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài ...................................................................... 4 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài ...................................................... 6 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ............................................. 7 4.1 Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................... 7 4.2 Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................ 7 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu đề tài ............................. 8 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .................................................. 8 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................. 9 CHƢƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ THANH TRA VIỆC CHẤP HÀNH CHÍNH SÁCH PHÁP LUẬT TRONG ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN CÓ SỬ DỤNG NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC ................................................................................ 10 1.1 Khái quát chung về thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật trong đầu tƣ xây dựng cơ bản ..................................................................... 10 1.1.1 Khái niệm và đặc điểm thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật 10 1.1.1.1 Khái niệm thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật..................... 10 1.1.1.2 Đặc điểm thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật..................... 15 1.1.2 Khái quát chung về đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước .............................................................................................................................. 18 1.1.2.1 Khái niệm đầu tư xây dựng cơ bản……………………………………… 18 1.1.2.2 Đặc điểm đầu tư xây dựng cơ bản..............................................................21 1.1.2.3 Khái niệm ngân sách Nhà nước..................................................................23 1.1.2.4 Đặc điểm vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nước............. 25 1.1.3 Vai trò của thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước .................................................... 28
iv 1.2 Khái quát pháp luật thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tƣ xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nƣớc ................. 30 1.2.1 Khái niệm pháp luật thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước .............................. 30 1.2.2 Đặc điểm pháp luật thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước .............................. 31 1.2.3. Nội dung về pháp luật thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước .............................. 35 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THANH TRA VIỆC CHẤP HÀNH CHÍNH SÁCH, PHÁP LUẬT TRONG ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN CÓ SỬ DỤNG NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI THỊ XÃ QUẢNG YÊN, TỈNH QUẢNG NINH ......................................................................................... 39 2.1 Khái quát chung về thị xã Quảng Yên và cơ quan Thanh tra thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh ..................................................................... 39 2.1.1 Khái quát chung về thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh ................ 39 2.1.2 Cơ quan Thanh tra thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh....................... 40 2.1.2.1 Vị trí, chức năng Thanh tra thị xã Quảng Yên.......................................... 40 2.1.2.2 Nhiệm vụ, quyền hạn................................................................................... 41 2.1.2.3 Cơ cấu tổ chức của Thanh tra thị xã Quảng Yên......................................41 2.2 Tình hình đầu tƣ xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nƣớc tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh ........................................................... 42 2.2.1 Tình hình và cơ cấu chi đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN ............ 42 2.2.2 Nhu cầu và khả năng cân đối vốn ĐTXDCB từ NSNN .................... 46 2.3 Công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tƣ xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nƣớc tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh ................................................................................................. 48 2.3.1 Thanh tra công tác chuẩn bị đầu tư.......................................................... 51 2.3.2 Thanh tra giai đoạn tiến hành đầu tư ....................................................... 53 2.3.2.1 Thanh tra công tác lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán các công trình xây dựng................................................................................................................................ 53 2.3.2.2 Thanh tra công tác lựa chọn nhà thầu....................................................... 55 2.3.2.3 Thanh tra công tác giám sát thi công và nghiệm thu, thanh quyết toán công trình........................................................................................................................................ 56 2.3.3 Thanh tra giai đoạn kết thúc đầu tư ......................................................... 57 2.4 Đánh giá việc thực hiện công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tƣ xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nƣớc tại thị xã Quảng Yên ........................................................................................ 58
v 2.4.1 Những kết quả và thành công ................................................................... 58 2.4.2 Những tồn tại và nguyên nhân ................................................................. 60 CHƢƠNG 3: KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TRAVIỆC CHẤP HÀNH CHÍNH SÁCH, PHÁP LUẬT TRONG ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN CÓ SỬ DỤNG NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI THỊ XÃ QUẢNG YÊN, TỈNH QUẢNG NINH ......................................... 65 3.1 Kiến nghị hoàn thiện công tác thanh tra ............................................... 65 3.2 Kiến nghị hoàn thiện pháp luật ............................................................. 67 3.2.1 Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về thanh tra............................................ 67 3.2.2 Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước .................................................................................................... 68 3.3 Một số giải pháp cụ thể ......................................................................... 69 3.3.1 Giải pháp hoàn thiện về nội dung và hình thức của pháp luật về thanh tra .................................................................................................................................. 69 3.3.2 Giải pháp tổ chức thực hiện pháp luật về thanh tra ......................... 72 3.3.2.1 Xây dựng, kiện toàn tổ chức và hoạt động của Cơ quan Thanh tra cấp huyện............................................................................................................................................... 72 3.3.2.2 Tăng cường nguồn nhân lực và trang thiết bị đảm bảo thực thi công vụ cho đội ngũ Thanh tra viên và cán bộ, công chức cơ quan thanh tra......................................73 3.3.3.3 Giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi kết luận, kiến nghị thanh tra.......74 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 78 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ ĐƢỢC CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ............................................................................................................. 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................... 81
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. ĐTXD : Đầu tư xây dựng 2. ĐTXDCB : Đầu tư xây dựng cơ bản 3. HĐND : Hội đồng nhân dân 4. KBNN : Kho bạc Nhà nước 5. NSNN : Ngân sách Nhà nước 6. TSCĐ : Tài sản cố định 7. UBND : Ủy ban nhân dân
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2. 1: Chi đầu tư xây dựng từ ngân sách Nhà nước tại thị xã Quảng Yên ....... 43 Bảng 2. 2: Chi đầu tư xây dựng từ Ngân sách Nhà nước tại thị xã Quảng Yên ...... 44 Bảng 2. 3: Thanh toán vốn đầu tư XDCB nguồn ngân sách nhà nước tại thị xã Quảng Yên ........................................................................................................... 47 Bảng 2. 4: Thanh tra ĐTXDCB tại thị xã Quảng Yên năm 2015 -2017 ................. 49 Bảng 2. 5: Kết quả thực hiện thanh tra ĐTXD có sử dụng NSNN trên địa bàn thị xã Quảng Yên năm 2015 - 2017 ................................................................................ 50
viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN THẠC SĨ Đề tài luận văn: Thực tiễn công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tƣ xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nƣớc tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh 1. Kết quả đạt đƣợc của luận văn - Luận văn đã phân tích được khái niệm và đặc điểm của thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật; khái niệm và đặc điểm của đầu tư xây dựng cơ bản và vốn ngân sách Nhà nước. Từ đó, xác định nội dung, phương pháp, quy trình tiến hành thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật trong ĐTXDCB có sử dụng NSNN, đảm bảo tính hiệu quả trong việc phòng ngừa, phát hiện các vi phạm pháp luật trong ĐTXDCB có sử dụng NSNN. - Luận văn đã phân tích và làm rõ được khái niệm và đặc điểm của pháp luật thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong ĐTXDCB có sử dụng NSNN. - Đã khái quát được thực trạng ĐTXDCB có sử dụng NSNN và hệ thống hóa thực trạng thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong ĐTXDCB có sử dụng NSNN trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo 3 giai đoạn của quá trình đầu tư xây dựng từ năm 2015 đến năm 2017. - Đã phân tích và đánh giá được những những kết quả, thành công và những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân việc thực hiện công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong ĐTXDCB có sử dụng NSNNtại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh. - Luận văn đã đề xuất một số kiến nghị và các giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện pháp luật về thanh tra và hoàn thiện công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong ĐTXDCB có sử dụng NSNN tại thị xã Quảng Yên trong thời gian tới.
ix 2. Khả năng ứng dụng thực tiễn của luận văn - Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan, đơn vị, tổ chức có thẩm quyền và trách nhiệm xã hội trong quá trình nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện các chính sách, pháp luật về thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong ĐTXDCB có sử dụng NSNN. - Luận văn là tài liệu có tính chất ứng dụng trong thực tiễn hoạt động công tâc thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong ĐTXDCB có sử dụng NSNN tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh nói riêng và cũng là tài liệu tham khảo cho các cơ quan thanh tra cấp huyện nói chung trong việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra kinh tế - xã hội hàng năm.
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thanh tra cùng với các phương thức kiểm tra, giám sát luôn là hiện thân của kỷ cương pháp luật; công tác thanh tra dù được thực hiện dưới bất cứ hình thức nào, cũng luôn có tác dụng hạn chế, răn đe những hành vi vi phạm pháp luật của các đối tượng quản lý. Mặt khác, các giải pháp được đưa ra từ hoạt động thanh tra không chỉ hướng vào việc xử lý các hành vi vi phạm pháp luật mà còn có tác dụng khắc phục các kẽ hở của chính sách, pháp luật, ngăn ngừa tận gốc mầm mống phát sinh những vi phạm pháp luật. Thực tiễn công tác thanh tra thời gian qua cho thấy, địa phương nào, ngành nào chú trọng đến công tác thanh tra thì địa phương đó, ngành đó thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước, ít có khiếu nại, tố cáo; ngược lại nơi nào không chú trọng đúng mức đến công tác thanh tra, kiểm tra thì nơi đó không thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của mình. Vì vậy công tác thanh tra ngày càng được Đảng và Nhà nước quan tâm; vai trò, vị thế của cơ quan thanh tra ngày càng được nâng cao. Trong khi đó, nền kinh tế Việt Nam đang từng bước hội nhập sâu vào nền kinh tế khu vực và thế giới; những thành tựu của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đưa đất nước ngày càng phát triển, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân và góp phần bảo đảm an ninh, quốc phòng. Quá trình đô thị hóa với tốc độ ngày càng cao là xu thế tất yếu của các quốc gia trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng trong sự nghiệp phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội của mỗi quốc gia. Chính vì vậy, đầu tư xây dựng cơ bản (ĐTXDCB) của Nhà nước có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và quá trình đô thị hóa ở Việt Nam. Trong những năm qua, Nhà nước đã dành hàng chục ngàn tỷ đồng mỗi năm cho ĐTXDCB. ĐTXDCB của Nhà nước chiếm tỷ trọng lớn và giữ vai trò quan trọng trong toàn bộ hoạt động đầu tư xây dựng của nền kinh tế ở Việt Nam. ĐTXDCB của Nhà nước đã tạo ra nhiều công trình, nhà máy, đường giao thông… quan trọng, đưa lại nhiều lợi ích kinh tế xã hội thiết thực. Tuy nhiên, qua công tác thanh tra nói chung và thanh tra việc thi hành các chính
2 sách, pháp luật trong ĐTXDCB nói riêng nhận thấy hiệu quả ĐTXDCB của Nhà nước ở nước ta còn thấp thể hiện trên nhiều khía cạnh như: đầu tư sai, đầu tư khép kín, đầu tư dàn trải, thất thoát, lãng phí, tiêu cực, tham nhũng và biểu hiện nhiều sai phạm... Một phần do ý thức của người dân chưa cao, công tác quy hoạch chưa đồng bộ, hệ thống pháp luật chồng chéo, thiếu tính khả thi; đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý, giám sát còn yếu, kém, chưa đáp ứng là một công cụ hữu hiệu để quản lý Nhà nước trong lĩnh vực ĐTXDCB. Nhiều công trình vi phạm nghiêm trọng, trong đó có không ít trường hợp các đơn vị thi công coi thường kỷ cương, pháp luật, cố tình vi phạm. Trong lĩnh vực ĐTXDCB, vi phạm chủ yếu là không thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục, thi công sai thiết kế, nghiệm thu, thanh quyết toán không đúng thực tế thi công... Điển hình như một số công trình xây dựng có nhiều sai phạm thuộc Dự án Môi trường đảo Hà Nam do Ban Quản lý Dự án công trình thị xã Quảng Yên làm chủ đầu tư trong các năm 2012-2014 (Công trình nạo vét và kè kênh thoát nước tuyến qua xóm 4,5 thôn Quỳnh Biểu, xã Liên Hòa; công trình nạo vét kênh thoát nước xã Liên Vị tuyến 01; công trình nạo vét và kè kênh thoát nước thôn Lưu Khê, xã Liên Hòa; công trình nạo vét và kè kênh thoát nước phường Phong Hải tuyến 01...); một số công trình do UBND các phường, xã Quảng Yên, Yên Giang, Nam Hòa, Tiền An làm chủ đầu tư giai đoạn từ năm 2014-2016 (Công trình giải phóng mặt bằng quy hoạch khu dân cư khu phố 10, phường Quảng Yên, hạng mục: San nền, thoát nước, cây xanh; công trình hệ thống thoát nước khu dân cư phía Bắc đường Nguyễn Bình, phường Quảng Yên giai đoạn 1+2; công trình nâng cấp, sửa chữa nhà văn hóa khu phố 5, phường Nam Hòa; công trình san nền khu quy hoạch Bắc Cửa Tràng, xã Tiền An...). Chỉ tính riêng trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh trong các năm qua đã tiến hành thanh tra hàng trăm công trình ĐTXDCB, phát hiện nhiều sai phạm, kiến nghị xử lý kinh tế, thu hồi và giảm trừ quyết toán hàng tỷ đồng. Đây cũng là biểu hiện của sự yếu kém trong quản lý vốn ngân sách Nhà nước chi trả cho các công trình ĐTXDCB của Việt Nam nói chung và trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh nói riêng. Thị xã Quảng Yên nằm ở phía Tây Nam tỉnh Quảng Ninh, có diện tích tự nhiên 31.420,2 ha, 148.820 nhân khẩu và 19 đơn vị hành chính trực thuộc gồm 11 phường và 8 xã . Trong những năm gần đây, nhờ các chính sách phát triển kinh tế, xã hội của
3 Nhà nước và sự quan tâm đầu tư của tỉnh Quảng Ninh nên tình hình kinh tế xã hội của thị xã không ngừng phát triển; đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; chủ trương xây dựng nông thôn mới đạt được nhiều kết quả tích cực; Quảng Yên đã và đang có sự phát triển theo hướng công nghiệp và dịch vụ. Đặc biệt, từ khi thực hiện Nghị quyết số 100/NQ-CP ngày 25 tháng 11 năm 2011 “Về việc thành lập thị xã Quảng Yên và thành lập các phường thuộc thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh” đến nay, thị xã Quảng Yên được đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển đô thị đang tạo ra diện mạo và cơ hội mới cho sự phát triển nhanh, bền vững. Tuy nhiên, với đặc thù đi lên từ một huyện nông nghiệp, hạ tầng kinh tế kỹ thuật còn nhiều khó khăn, kinh tế có phát triển nhưng chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của địa phương; đời sống của một số bộ phận nhân dân còn gặp khó khăn; tư tưởng phong kiến, hủ tục lạc hậu trong một bộ phận nhân dân vẫn còn tồn tại. Mặt khác, do tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường làm cho tình hình tiêu cực và tệ nạn xã hội phát sinh nhiều vấn đề phức tạp; kỷ luật, kỷ cương hành chính trong hoạt động của một số cơ quan, đơn vị chưa nghiêm; sự yếu kém trong quản lý kinh tế, sự bất cập, thiếu đồng bộ trong hệ thống các quy định của pháp luật, một số các quy định chưa phù hợp với thực tiễn đã làm ảnh hưởng đến tính đồng bộ trong việc quản lý. Ngoài ra, công tác thanh tra trong ĐTXDCB còn nhiều hạn chế, yếu kém.Thực trạng đó đã tác động, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác thanh tra ĐTXDCB ở địa phương. Song với nhận thức công tác thanh tra ĐTXDCB là một trong những nhiệm vụ khó khăn, phức tạp và có ảnh hưởng trực tiếp đến tài sản của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân, nên việc thực hiện thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong ĐTXDCB trên địa bàn thị xã Quảng Yên đã được quan tâm và ngày càng khẳng định được vị thế của cơ quan thanh tra trong quản lý Nhà nước. Qua thời gian công tác tại cơ quan chuyên môn trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh và qua nghiên cứu các vấn đề lý luận liên quan đến thực tiễn, nhận thấy với những lý do và yêu cầu cấp bách như vậy, tôi đã chọn đề tài Thực tiễn công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu
4 tƣ xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nƣớc tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh làm nội dung nghiên cứu. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Nghiên cứu các tài liệu hiện hành cho thấy có rất nhiều đề tài nghiên cứu riêng lẻ, tập trung chủ yếu vào hai nhóm: (1) Thanh tra và thanh tra chuyên ngành; (2) Đầu tư xây dựng có sử dụng vốn ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên đối với thanh tra việc thực hiện các chính sách, pháp luật trong ĐTXDCB có sử dụng NSNN thì vẫn là vấn đề rất mới bởi vì hoạt động của thanh tra đầu tư xây dựng trong thời gian gần đây mới được Nhà nước quan tâm và đánh giá là vấn đề quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển kinh tế xã hội nói chung và phát triển hoạt động ĐTXDCB nói riêng. Do vậy các công trình nghiên cứu về vấn đề này còn rất ít. Tuy nhiên một số nhà nghiên cứu cũng có đề cập một số khía cạnh của vấn đề này: Trịnh Quang Bắc, Vi phạm pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có vốn ngân sách Nhà nước ở Việt Nam, Luận án Tiến sĩ luật, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội năm 2017. Đây là công trình đầu tiên nghiên cứu một cách hệ thống và toàn diện về vi phạm pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản ở Việt Nam hiện nay. Qua luận án, tác giả đã đưa ra các giải pháp phòng, chống vi phạm pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng vốn Nhà nước mang tính khoa học và ứng dụng trong thực tiễn Việt Nam hiện nay. Nguyễn Huy Chí, Quản lý Nhà nước về đầu tư xây dựng cơ bản bằng ngân sách Nhà nước ở Việt Nam, Luận án tiến sĩ Quản lý công, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội năm 2016. Tác giả đã phân tích, đánh giá được thực trạng công tác quản lý Nhà nước đối với đầu tư xây dựng cơ bản bằng vốn ngân sách Nhà nước ở Việt Nam. Qua đó, đề xuất một số phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý Nhà nước đối với đầu tư xây dựng cơ bản bằng vốn ngân sách Nhà nước ở Việt Nam. Nguyễn Thanh Mộng, Pháp luật về Thanh tra xây dựng ở Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ luật, năm 2012. Qua luận văn này, tác giả đã làm rõ một số vấn đề liên quan pháp luật về tổ chức và hoạt động của Thanh tra xây dựng hiện nay, đưa
5 ra được các giải pháp hoàn thiện pháp luật về thanh tra xây dựng – lĩnh vực thanh tra chuyên ngành. Lê Ngọc Linh, Pháp luật về thanh tra xây dựng từ thực tiễn quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sĩ Luật, năm 2014. Luận văn đã nêu được các vấn đề liên quan đến thanh tra xây dựng, một hình thức thanh tra chuyên ngành thực tế tại quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội. Qua đó, luận văn đã nêu được mối quan hệ phối hợp của các cơ quan, tổ chức có liên quan với cơ quan thanh tra trong quá trình thanh tra; nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra viên, các quy định quản lý nhà nước đối với lĩnh vực xây dựng và các giải pháp hoàn thiện về thanh tra xây dựng ở nước ta. Phan Văn Sáu, Nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, Tạp chí Cộng sản, số 888 (10/2016), tr.3-tr.7. Bài viết đã khái quát được đặc điểm tình hình hoạt động thanh tra trong 5 năm từ khi Luật Thanh tra năm 2010 có hiệu lực. Tác giả đã đưa ra một số nhiệm vụ và giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra trong thời gian tới. Trường Cán bộ Thanh tra, Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ thanh tra chương trình Thanh tra viên và Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ thanh tra chương trình Thanh tra viên chính, Hà Nội năm 2017. Giáo trình Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ thanh tra chương trình Thanh tra viên bao gồm 23 chuyên đề, trong đó từ Chuyên đề số 9 đến chuyên đề số 17 đã chỉ ra phương pháp và những nhiệm vụ cần thực hiện đối với một cuộc thanh tra nói chung và mỗi lĩnh vực thanh tra nói riêng như: Thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, ngân sách Nhà nước; thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật trong thực hiện dự án đầu tư xây dựng; thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật trong quản lý và sử dụng đất đai... Giáo trình Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ thanh tra chương trình Thanh tra viên chính bao gồm 18 chuyên đề, trong đó có 05 chuyên đề (từ chuyên đề số 4 đến chuyên đề số 8) một lần nữa nêu ra các quy định khi thực hiện nghiệp vụ thanh tra...Cả hai bộ tài liệu đã giúp người đọc nắm được những kiến thức cơ bản về hoạt động thanh tra.
6 Các công trình nghiên cứu nêu trên đã nghiên cứu, phân tích lý giải nhiều vấn đề liên quan đến tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành công tác đầu tư xây dựng. Tuy nhiên, các công trình đó chưa đề cập sâu và cụ thể đến những quy định của pháp luật về thanh tra đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách nhà nước hiện nay. Do vậy, trên cơ sở kế thừa các kết quả của các công trình nghiên cứu liên quan, luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực hiện pháp luật về thanh tra đầu tư xây dựng cơ bản tại thị xã Quảng Yên hiện nay để từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật và hoàn thiện thanh tra việc thực hiện các chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực thanh tra nói chung và lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản nói riêng. Qua tìm hiểu, rà soát thì việc nghiên cứu đề tài “Thực tiễn công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách nhà nước tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh” cho thấy, chưa có công trình nghiên cứu nào. Từ thực tế công tác của bản thân, tôi thấy được sự cần thiết của việc nghiên cứu đề tài này, nhằm góp phần đưa ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật và hoàn thiện công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước tại thị xã Quảng Yên nói riêng và tỉnh Quảng Ninh nói chung. Qua đó nhằm xây dựng và phát triển thị xã Quảng Yên văn minh, hiện đại, tiến tới thành đô thị loại 3 năm 2020. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài 3.1 Mục đích nghiên cứu đề tài Mục đích nghiên cứu luận văn Thực tiễn công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách nhà nước tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh” nhằm tìm kiếm những giải pháp hoàn thiện pháp luật và giải pháp hoàn thiện công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước mang tính khoa học và ứng dụng trong thực tiễn tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh hiện nay.
7 3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài - Phân tích, làm sáng tỏ những cơ sở lý luận về thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước như khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản và khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung về đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước. - Hệ thống hóa, làm rõ thêm lý luận pháp luật về thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước; - Hệ thống hóa thực trạng thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo 3 giai đoạn của quá trình đầu tư xây dựng từ năm 2015 đến năm 2017. - Đề xuất một số các giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện pháp luật về thanh tra và hoàn thiện công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước tại thị xã Quảng Yên trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 4.1 Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các quy định pháp luật thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước. Đối tượng nghiên cứu của luận văn còn là thực tiễn hoạt động thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh. 4.2 Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nghiên cứu của đề tài về không gian: được giới hạn trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh - Phạm vi nghiên cứu của đề tài về thời gian: 03 năm, được giới hạn từ năm 2015 đến năm 2017.
8 - Phạm vi nghiên cứu của đề tài về nội dung: Chỉ nghiên cứu thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu đề tài Đề tài luận văn được nghiên cứu trên cơ sở lý luận khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về nhà nước và pháp luật nói chung, về thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước nói riêng. Bên cạnh đó, đề tài có tham khảo và kế thừa có chọn lọc một số thành tựu của khoa học quản lý, khoa học chính trị, pháp luật, kinh tế ... phục vụ cho việc tiếp cận và giải quyết các vấn đề thuộc phạm vi nghiên cứu của luận văn. Trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng, phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật lịch sử của triết học Mác-Lênin, tác giả luận văn sử dụng những phương pháp nghiên cứu cụ thể sau: - Phương pháp phân tích và tổng hợp để làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất quan điểm, giải pháp hoàn thiện công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước. - Phương pháp kết hợp lý luận và thực tiễn, phương pháp lôgic để làm rõ mối quan hệ chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn, giữa quan điểm, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước với thực tiễn thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước. Cả ba chương của luận văn được nghiên cứu trong mối quan hệ lôgic xuyên suốt từ cơ sở lý luận đến thực trạng và quan điểm, giải pháp hoàn thiện pháp luật về thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài - Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần bổ sung và làm rõ hơn những vấn đề lý luận về pháp luật thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước; xây dựng cơ sở khoa học cho việc phân tích, đánh giá thực trạng công tác này; xây dựng và hoàn thiện pháp luật thanh
9 tra và công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước. - Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan, đơn vị, tổ chức có thẩm quyền và trách nhiệm xã hội trong quá trình nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện các chính sách, pháp luật về thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước. Luận văn cũng là tài liệu tham khảo cho các cơ quan thanh tra cấp huyện trong việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra kinh tế - xã hội hàng năm. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 03 chương: - Chương 1: Khái quát về thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước. - Chương 2: Thực trạng công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước tại thị xã Quảng Yên. - Chương 3: Kiến nghị và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong đầu tư xây dựng cơ bản có sử dụng ngân sách Nhà nước tại thị xã Quảng Yên.
10 CHƢƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ THANH TRA VIỆC CHẤP HÀNH CHÍNH SÁCH PHÁP LUẬT TRONG ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN CÓ SỬ DỤNG NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC 1.1 Khái quát chung về thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật trong đầu tƣ xây dựng cơ bản 1.1.1 Khái niệm và đặc điểm thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật 1.1.1.1 Khái niệm thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật Theo Từ điển Tiếng Việt: “Thanh tra là kiểm soát, xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ quan, xí nghiệp” (Hoàng Phê, 2012, tr. 1170). Với nghĩa này, thanh tra bao hàm nghĩa kiểm soát nhằm xem xét và phát hiện, ngăn chặn những gì trái với quy định. Thanh tra là hoạt động của một chủ thể có thẩm quyền: Người làm nhiệm vụ thanh tra, đoàn thanh tra và đặt trong phạm vi quyền hành của một chủ thể nhất định. Thanh tra theo thuật ngữ Tiếng Anh - inspect - xuất phát từ gốc Latinh (In- Spectare) có nghĩa là “nhìn vào bên trong” chỉ một sự xem xét từ bên ngoài vào một đối tượng nhất định. Theo Từ điển Anh - Anh - Việt, động từ “inspect” có nghĩa là “thanh tra” và được giải thích là hoạt động xem xét kỹ, kiểm tra một cách cẩn thận, chính xác đối với đối tượng bị thanh tra nhằm mục đích xác minh hoạt động đó được thực hiện công khai, chuyên nghiệp. Còn ở dạng danh từ “inspectorate” lại được giải thích như một cơ quan, tổ chức làm nhiệm vụ thanh tra. Từ điển Luật học (tiếng Đức) giải thích “thanh tra là sự tác động của chủ thể đến đối tượng đã và đang thực hiện thẩm quyền được giao nhằm đạt được mục đích nhất định - sự tác động có tính trực thuộc”. Theo từng giai đoạn lịch sử, khái niệm về thanh tra cũng được nhận thức khác nhau. Đó là sự phản ánh về mô hình tổ chức các cơ quan nhà nước, về sự kiểm soát đối với hoạt động của bộ máy hành chính Nhà nước: Thời kỳ phong kiến, ở các triều đại Lý, Trần, Lê có cơ quan “Ngự sử đài”, người đứng đầu là “Quan ngự sử” là một cơ quan điển hình, chuyên làm công việc giám sát ở triều đình, can gián nhà vua, tố giác tội lỗi của các quan lại nhằm giữ gìn