Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Chất lượng viên chức tại khối các Viện Nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn nghiên cứu thực trạng chất lượng viên chức tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS, xác định những điểm mạnh cũng như những hạn chế về chất lượng của đội ngũ này và các nguyên nhân chủ yếu của chúng, từ đó đề xuất một số giải pháp và kiến nghị chủ yếu để nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu này trong tương lai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Chất lượng viên chức tại khối các Viện Nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ … ………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGÔ THỊ PHƯƠNG LAN CHẤT LƯỢNG VIÊN CHỨC TẠI KHỐI CÁC VIỆN NGHIÊN CỨU QUỐC TẾ TRỰC THUỘC VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI – NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ......................./......................... ........ /......... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGÔ THỊ PHƯƠNG LAN CHẤT LƯỢNG VIÊN CHỨC TẠI KHỐI CÁC VIỆN NGHIÊN CỨU QUỐC TẾ TRỰC THUỘC VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ HÀ HÀ NỘI – NĂM 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân tôi, chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung được trình bày trong luận văn này là hoàn toàn hợp lệ và đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình. Tác giả Ngô Thị Phương Lan
MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... 1 DANH MỤC CÁC BIỂU VÀ HÌNH ............................................................. 2 MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 3 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG VIÊN CHỨC TẠI CÁC TỔ CHỨC KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ..................................................... 15 1.1. Các khái niệm liên quan ........................................................................ 15 1.1.1. Khái niệm viên chức và viên chức tại các tổ chức khoa học và công nghệ ................................................................................................................. 15 1.1.1.1. Khái niệm viên chức ................................................................... 15 1.1.1.2. Khái niệm viên chức tại các tổ chức khoa học và công nghệ .... 19 1.1.1.3. Khái niệm tổ chức khoa học và công nghệ ................................ 22 1.1.2. Khái niệm chất lượng viên chức tại các tổ chức khoa học và công nghệ ................................................................................................................. 25 1.1.2.1. Khái niệm chất lượng ................................................................. 25 1.1.2.2. Khái niệm chất lượng viên chức ................................................ 26 1.1.2.3. Khái niệm chất lượng viên chức tại các tổ chức khoa học và công nghệ ................................................................................................ 27 1.1.3. Đặc điểm, vai trò của viên chức trong các tổ chức khoa học và công nghệ ................................................................................................................. 28 1.1.3.1. Đặc điểm của viên chức trong các tổ chức khoa học và công nghệ ......................................................................................................... 28 1.1.3.2. Vai trò viên chức trong các tổ chức khoa học và công nghệ ..... 29 1.2. Các yếu tố cấu thành nên chất lượng viên chức .................................. 30 1.2.1. Trình độ chuyên môn ........................................................................... 31 1.2.2. Yếu tố về tinh thần, thái độ .................................................................. 31 1.2.3. Yếu tố về thể lực ................................................................................... 31 1.3. Các tiêu chí đánh giá chất lượng viên chức khoa học và công nghệ . 32 1.3.1. Tiêu chí chung chất lượng viên chức khoa học và công nghệ .......... 32 1.3.2. Tiêu chí cụ thể về chất lượng viên chức khoa học và công nghệ ...... 32
1.4. Các yếu tố tác động đến chất lượng viên chức khoa học và công nghệ ......................................................................................................................... 37 1.4.1. Thể chế quản lý viên chức ................................................................... 37 1.4.2. Tổ chức sử dụng và quản lý viên chức ............................................... 38 1.4.3. Chế độ, chính sách đãi ngộ viên chức ................................................ 38 1.4.4. Người lãnh đạo, quản lý trong tổ chức ............................................... 39 1.4.5. Các điều kiện bảo đảm hoạt động của viên chức ............................... 39 1.4.6. Ý thức rèn luyện nâng cao phẩm chất, trình độ, năng lực của viên chức ................................................................................................................. 41 Tiểu kết Chương 1 ......................................................................................... 41 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG VIÊN CHỨC TẠI KHỐI CÁC VIỆN NGHIÊN CỨU QUỐC TẾ TRỰC THUỘC VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2016 - 2021 .................. 43 2.1. Khái quát về tổ chức và hoạt động của Khối các Viện nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam ............................ 43 2.1.1. Giới thiệu về các Viện thuộc Khối các Viện nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam .......................................... 43 2.1.1.1. Viện Kinh tế và Chính trị thế giới (IWEP) ................................. 45 2.1.1.2. Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) ..................................... 45 2.1.1.3. Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á (INAS) ........................................ 45 2.1.1.4. Viện Nghiên cứu Châu Mỹ (VIAS) ............................................. 46 2.1.1.5. Viện Nghiên cứu Trung Quốc (ICS) ........................................... 46 2.1.1.6. Viện Nghiên cứu Châu Âu (IES) ................................................ 46 2.1.1.7. Viện Nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông (IAMES) ................ 47 2.1.1.8. Viện Nghiên cứu Ấn Độ và Tây Nam Á (VIISAS) ...................... 47 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Khối các Viện Nghiên cứu Quốc tế thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam............................................................. 47 2.1.3. Số lượng và cơ cấu đội ngũ viên chức các Viện tại Khối Nghiên cứu quốc tế thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam ............................. 51 2.1.3.1. Về số lượng................................................................................. 51 2.1.3.2. Về cơ cấu viên chức ................................................................... 53
2.2. Thực trạng chất lượng viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam ................................ 55 2.2.1. Phát triển về kiến thức chuyên môn.................................................... 55 2.2.2. Việc tuyển chọn/thu hút những nhân lực phù hợp về cơ cấu và trình độ ..................................................................................................................... 59 2.2.3. Nâng cao và hoàn thiện kỹ năng nghề nghiệp ................................... 60 2.2.4. Rèn luyện ý thức trách nhiệm, thái độ nghiêm túc trong nghiên cứu ......................................................................................................................... 63 2.2.5. Về thể lực .............................................................................................. 65 2.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam ......................................................................................................................... 66 2.3.1. Những nhân tố bên ngoài .................................................................... 66 2.3.2. Những nhân tố bên trong .................................................................... 68 2.4. Đánh giá chung ....................................................................................... 70 2.4.1. Ưu điểm................................................................................................. 70 2.4.2. Một số hạn chế và nguyên nhân.......................................................... 72 Tiểu kết Chương 2 ......................................................................................... 80 CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG VIÊN CHỨC TẠI KHỐI CÁC VIỆN NGHIÊN CỨU QUỐC TẾ TRỰC THUỘC VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM THỜI GIAN TỚI........................................................................................... 81 3.1. Định hướng và chiến lược nâng cao chất lượng viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu quốc tế ............................................................................... 81 3.1.1. Dự báo xu hướng nâng cao chất lượng viên chức, cơ hội và thách thức đối với các Viện nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam ......................................................................................................... 81 3.1.2. Định hướng nâng cao chất lượng viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam ............................. 84 3.2. Một số nhóm giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng viên chức KH&CN của các Viện thuộc Khối NCQT. ................................................. 86 3.2.1. Giải pháp về thu hút và giữ chân người tài............................................ 87
3.2.2. Giải pháp về đào tạo, nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn cho Nghiên cứu viên trẻ ........................................................................................ 87 3.2.3. Giải pháp về công tác sử dụng, đánh giá và bổ nhiệm vị trí cho các viên chức trong các Viện nghiên cứu thuộc Khối quốc tế ........................... 89 3.2.4. Giải pháp xây dựng văn hoá cơ quan nghiên cứu đoàn kết và giúp đỡ nhau phát triển ............................................................................................... 91 3.2.5. Giải pháp về việc đãi ngộ, khuyến khích về vật chất và tinh thần đối với viên chức trong các Viện thuộc Khối nghiên cứu quốc tế ..................... 92 3.3. Một số kiến nghị ..................................................................................... 93 3.3.1. Kiến nghị với chính phủ, bộ ban ngành trung ương ......................... 93 3.3.2. Kiến nghị đối với Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam............. 96 Tiểu kết Chương 3 ......................................................................................... 97 KẾT LUẬN .................................................................................................... 99 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 101
1 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CMCN 4.0 : Cách mạng Công nghiệp 4.0 CNH, HĐH : Công nghiệp hoá, hiện đại hoá GS : Giáo sư HL KHXH : Hàn lâm Khoa học xã hội HNQT : Hội nhập quốc tế KH&CN : Khoa học và công nghệ NCQT : Nghiên cứu Quốc tế NC&TK : Nghiên cứu và triển khai NNL : Nguồn nhân lực Nxb : Nhà xuất bản PGS : Phó Giáo sư ThS : Thạc sĩ TS : Tiến sĩ UBKTTƯ : Ủy ban Kiểm tra trung ương VASS : (Vietnam Academy of Social Sciences) Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam
2 DANH MỤC CÁC BIỂU VÀ HÌNH Hình 2.1. Sơ đồ tổ chức Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam ……44 Hình 2.2. Sơ đồ tổ chức các Viện thuộc Khối các Viện Nghiên cứu Quốc tế …………………………………………………………………………….48 Biểu 2.1: Số lượng viên chức Khối các Viện nghiên cứu quốc tế năm 2016 và năm 2021 ....................................................................................................52 Biểu 2.2: Cơ cấu viên chức phân theo giới tính của Khối các Viện nghiên cứu quốc tế năm 2016 và năm 2021 .................................................................54 Biểu 2.3: Cơ cấu viên chức theo độ tuổi của Khối các Viện nghiên cứu quốc tế năm 2016 và năm 2021........................................................................55 Biểu 2.4: Cơ cấu viên chức phân theo trình độ của Khối các Viện nghiên cứu quốc tế năm 2016 và năm 2021 .................................................................56
3 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Sự phát triển của nền kinh tế thế giới đang bước sang thời kỳ phát triển mới, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư với những thành tựu có tính đột phá về khoa học công nghệ, nền kinh tế chủ yếu dựa vào tri thức, trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, phát triển nguồn nhân lực (NNL), nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao ngày càng thể hiện vai trò quyết định đối với phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Đặc biệt trong nghiên cứu khoa học, yêu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao là yêu cầu bức thiết. Đổi mới công tác quản lý và nâng cao chất đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức luôn được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm bởi đây là nhân tố then chốt góp phần thực hiện thành công chương trình cải cách nền hành chính nhà nước, ổn định hệ thống chính trị và chất lượng bộ máy nhà nước. Ngày 15 tháng 7 năm 2021, Chính phủ đã ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2030 mà trọng tâm cải cách của Chương trình là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chuyên nghiệp, có năng lực, phẩm chất đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và sự phát triển của đất nước, Đề án cũng xác định rõ mục tiêu: “Dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, có năng lực kiến tạo phát triển, liêm chính, phục vụ nhân dân”. Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (VASS) là cơ quan nghiên cứu khoa học trực thuộc Chính phủ, có chức năng nghiên cứu cơ bản về khoa học xã hội và nhân văn, cung cấp các luận cứ khoa học cho Đảng và Nhà nước trong việc hoạch định đường lối, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển nhanh và bền vững của đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa; thực hiện tư vấn về chính sách phát triển; đào tạo sau đại học về khoa học xã hội; tham gia phát triển tiềm lực khoa học xã hội của cả nước. Trong những năm
4 qua, VASS đã từng bước xây dựng được lực lượng nghiên cứu khoa học xã hội đáp ứng tốt các đòi hỏi của thực tiễn cuộc sống cũng như phục vụ phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Hiện nay, VASS gồm 42 Viện và các Ban chức năng. Các viện được xếp thành các nhóm: Khối các viện nghiên cứu khoa học xã hội, Khối các viện nghiên cứu khoa học nhân văn, Khối các viện nghiên cứu quốc tế, Khối nghiên cứu Vùng và các đơn vị khác. Trong đó, Khối các Viện nghiên cứu quốc tế (NCQT) gồm 08 Viện chuyên ngành: 1. Viện Kinh tế và Chính trị thế giới (IWEP); 2. Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS); 3. Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á (INEAS); 4. Viện Nghiên cứu Châu Mỹ (IAS); 5. Viện Nghiên cứu Trung Quốc (ICS); 6. Viện Nghiên cứu Châu Âu (IES); 7. Viện Nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông (IAMES); 8. Viện Nghiên cứu Ấn Độ và Tây Nam Á (IIWSAS). Tuy vậy, trước yêu cầu mới của sự phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ an ninh, quốc phòng của đất nước, trong bối cảnh hội nhập quốc tế và phát triển như vũ bão của KH&CN, nhất là Cách mạng Công nghiệp 4.0 (CMCN 4.0) và chuyển đổi số (CĐS), nguồn nhân lực của VASS nói chung và của Khối các Viện NCQT nói riêng đang dần bộc lộ những bất cập nhất định, đặc biệt về chất lượng. Do đó, rất cần phải đánh giá lại đội ngũ này một cách căn bản, xác định được những điểm mạnh cùng những hạn chế về chất lượng, và chỉ rõ những nguyên nhân của chúng để giúp chính phủ nói chung, VASS và các Viện thuộc Khối các Viện NCQT nói riêng có được sự quy hoạch và phát triển nguồn nhân
5 lực, xây dựng lực lượng viên chức tại Khối quốc tế (thuộc VASS) đủ về số lượng, có chất lượng phù hợp (về trình độ chuyên môn, có sức khỏe, vững vàng về chính trị, có phẩm chất và đạo đức công vụ tốt) để có thể hoàn thành được nhiệm vụ chính trị được Đảng và Nhà nước giao, phục vụ tốt nhu cầu phát triển của VASS và từng Viện chuyên ngành. Với những lý do trên, học viên đã chọn chủ đề:“Chất lượng viên chức tại khối các Viện Nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn Thạc sĩ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 2.1. Tình hình nghiên cứu trong nước Chất lượng nguồn nhân lực nói chung, chất lượng đội ngũ viên chức nói riêng, từ lâu, đã luôn là vấn đề nhận được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, nhà quản lý. Một số công trình nghiên cứu cụ thể và tiêu biểu liên quan có thể kể đến như sau: - Về các giải pháp phát triển nguồn nhân lực, các tác giả Đỗ Minh Cương (2001) và Mai Trọng Nhuận (2005) trong các nghiên cứu của mình đã đưa ra những gợi ý về cơ chế, chính sách. Vài nghiên cứu khác cũng đã đưa ra một số lưu ý trong phát triển nguồn nhân lực trong các cơ quan chính quyền nhà nước. [10, tr.102] [28, tr.104]. - Văn Đình Tấn (2004), Nguồn nhân lực trong công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta, Tạp chí Khoa học, Đại học Đà Nẵng. [36, tr.104] - Thang Văn Phúc và Nguyễn Minh Phương (2004), trên cơ sở nghiên cứu các quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng sản Việt Nam về vai trò, vị trí người cán bộ cách mạng, cũng như yêu cầu đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức; tìm hiểu những bài học kinh nghiệm về việc tuyển chọn và sử dụng nhân tài trong suốt quá trình
6 lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, cũng như kinh nghiệm xây dựng nền công vụ chính quy hiện đại của đất nước trong khu vực và trên thế giới, đã xác định các yêu cầu, tiêu chuẩn của cán bộ, công chức đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân. [31, tr.104] - Các tác giả Lê Minh Thông, Nguyễn Danh Châu (2009) trong cuốn sách Kinh nghiệm công tác nhân sự của một số nước, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, đã phân tích, giới thiệu những vấn đề về bộ máy quản lí công chức, tuyển chọn, chế độ và luân chuyển công chức, vấn đề đào tạo và bồi dưỡng công chức, kiểm tra và đánh giá công chức, chế độ và chính sách đối với công chức ở Nhật Bản, Hoa Kỳ, Cộng hòa Liên bang Đức và Trung Quốc. [39, tr.105] - Cuốn sách do Nguyễn Ngọc Phú (2010, chủ biên) đã tập hợp rất nhiều nghiên cứu của các tác giả khác nhau về nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong đó, các tác giả đã khẳng định: Nguồn nhân lực là nhân tố quyết định việc sử dụng các nguồn lực khác như nguồn tài nguyên thiên nhiên, nguồn vốn, thành tựu khoa học công nghệ; đồng thời, nêu những đặc trưng cơ bản của Nguồn nhân lực chất lượng cao trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. [29, tr.104]; - Đỗ Phú Hải (2014) cho rằng Chính sách phát triển nguồn nhân lực khoa học ở Việt Nam hiện còn nhiều bất cập (từ việc đào tạo, tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ cán bộ khoa học và công nghệ); điều đó làm cản trở phát triển những nhà khoa học đầu ngành, những tập thể khoa học mạnh, và ngăn cản việc đạt được mục tiêu đưa Việt Nam thành nước có nền khoa học và công nghệ (KH&CN) đạt trình độ phát triển của nhóm nước dẫn đầu ASEAN. [17, tr.102]; - Vũ Bá Thể (2015) đã nêu lên thực trạng nguồn nhân lực ở nước ta trong những năm qua đã làm rõ thực trạng số lượng và chất lượng nguồn nhân lực hiện nay, trong đó tập trung phân tích những ưu điểm, hạn chế và xu hướng
7 phát triển của nguồn nhân lực trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của nước ta; đồng thời rút ra những thành tựu, hạn chế và những nguyên nhân. Từ đó, có những định hướng và những giải pháp phát huy nguồn lực con người để phục vụ công nghiệp hóa và hiện đại hóa trong thời gian tới. [38, tr.105] - Các nghiên cứu của Đại học quốc gia TP. Hồ Chí Minh (12/2016) và Võ Thị Kim Loan (2015) đều tập trung phân tích thực trạng nguồn nhân lực, chủ yếu là nguồn nhân lực chất lượng cao, các giải pháp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao thông qua các cơ sở đào tạo; Đổi mới chương trình đào tạo tại các trường đào tạo nghề, cao đẳng, đại học; Mạnh dạn thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài về tham gia công tác giảng dạy cho các trường Cao đẳng, đại học, làm việc trong lĩnh vực công nghệ cao, bằng chính sách trải thảm đỏ như: trả lương cao, ưu đãi chỗ ở, ưu đãi về thuế ... [11, tr.102] [21, tr.103] - Trần Kim Anh (2017), Chất lượng đội ngũ viên chức tại Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước, Luận văn thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn đã phân tích thực trạng, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và đưa giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức tại Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước. [1, tr.101] - Đỗ Thị Châm (2018), Chất lượng nguồn nhân lực khoa học công nghệ tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội. Luận văn đánh giá thực trạng và định hướng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực KHCN tại Viện Hàn lâm KHCNVN. [9, tr.102] - Về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, Hoàng Minh Lợi (2018), trong cuốn Chính sách phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ở Nhật Bản và Hàn Quốc, gợi ý cho Việt Nam, NXB Khoa học xã hội, cho rằng, phát triển
8 nguồn nhân lực chất lượng cao là động lực cho sự phát triển của các cơ quan, doanh nghiệp. Trên cơ sở nghiên cứu chính sách sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao cũng như thực trạng nguồn nhân lưc này ở Hàn Quốc và Nhật Bản, cuốn sách đã đưa ra những gợi ý, đề xuất chính sách, giải pháp đối với phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ở Việt Nam hiện nay. [22, tr.103] - Nguyễn Thị Lê (2019), Nâng cao chất lượng hoạt động đánh giá viên chức theo vị trí việc làm ở đơn vị sự nghiệp công lập, Học viện Hành chính Quốc gia; tr.37-41, https://opac.vass.gov.vn/record=b1588787. [23, tr.103] - Tạ Quang Ngọc (2022), Nâng cao hiệu quả đánh giá, xếp loại chất lượng viên chức tại đơn vị sự nghiệp công lập, Học viện Hành chính Quốc gia; tr.20- 24, https://opac.vass.gov.vn/record=b1588787. [25, tr.103] Tóm lại, có thể thấy hiện nay, ở Việt Nam, các công trình nghiên cứu về vấn đề này đa dạng về số lượng và phong phú về chất lượng. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu về chất lượng viên chức tại các cơ quan nghiên cứu khoa học thì khá ít và công trình nghiên cứu về chất lượng viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu, chỉ ra hiện trạng chất lượng viên chức, cơ chế ảnh hưởng và những giải pháp gợi ý để nâng cao chất lượng viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam. Do đó, nghiên cứu về chủ đề này vẫn còn “khoảng trống” 2.2. Tình hình nghiên cứu nước ngoài Các công trình nghiên cứu về chất lượng, phát triển và quản trị nguồn nhân lực ở nước ngoài cũng rất phong phú cả về nội dung và số lượng. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu về chất lượng viên chức trong các tổ chức nghiên cứu khoa học của Việt Nam thì rất ít, đặc biệt các công trình nghiên cứu về chất lượng viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu quốc tế thuộc Viện Hàn lâm
9 Khoa học xã hội Việt Nam thì đến nay chưa có. Các công trình nghiên cứu nước ngoài liên quan đến Luận văn chủ yếu là các công trình đề cập đến lý luận trong quản trị nguồn nhân lực. - Jay W. Lorsch và Thomas J. Tierne (2002) đã đề xuất các giải pháp kinh tế và 18 động lực để thu hút và giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao trong doanh nghiệp. Trọng tâm nghiên cứu của cuốn sách là đề cập đến các đòn bẩy và động lực để kết nối người lao động với doanh nghiệp để nguồn nhân lực chất lượng cao cam kết cống hiến cho doanh nghiệp. [61, tr.108] - Về quản trị nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số hóa, Leonard Nadler (1984) cho rằng, tác động của kỷ nguyên số rất rõ nét đối với vấn đề quản trị nguồn nhân lực, theo đó nguồn nhân lực trong các lĩnh vực như nghiên cứu khoa học, kỹ thuật số, công nghệ sinh học,… sẽ là các ngành thu hút nhiều nhân tài. Mặt khác, thời đại số hóa cũng sẽ tác động trực tiếp đến nguồn cung – cầu lao động của các quốc gia, đòi hỏi các quốc gia cần có những sự điều chỉnh chính sách để tầm vĩ mô về nguồn nhân lực để đáp ứng được sự điều chỉnh có tính chiến lược ở các quốc gia. [62, tr.108] - Về so sánh quản trị nguồn nhân lực Việt Nam với các quốc gia khác, Malcolm Warner (2013), đã đề cập đến những nhân tố tác động đến vấn đề quản trị nguồn nhân lực ở cả Việt Nam và Trung Quốc như yếu tố lịch sử, văn hóa, chính trị, kinh tế, vấn đề nhân khẩu học, qua đó đưa ra những sự khác biệt trong mô hình quản trị nhân lực giữa hai nước. Tác giả cũng cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, cả hai nước đều đang nỗ lực phát triển nguồn nhân lực có trình độ cao, và đẩy mạnh đầu tư cho nghiên cứu khoa học. Trong khi Việt Nam đề ra các Chiến lược phát triển nguồn nhân lực trong theo từng giai đoạn, thì Trung Quốc cũng đưa ra các Cương yếu quy hoạch nhân tài và cả mô hình quản trị của hai nước đều có điểm mạnh và điểm yếu riêng khác biệt. [63, tr.108]
10 Những công trình nghiên cứu trong và ngoài nước trên đã có những đóng góp về mặt lý luận cũng như thực tiễn đối với đề tài. Tuy nhiên, có thể thấy rằng đến nay chưa có đề tài nào nghiên cứu trực diện về chất lượng viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Do đó, vấn đề chất lượng viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu quốc tế trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam vẫn còn “khoảng trống” lớn nhất mà Luận văn với chủ đề trên có nhiệm vụ khắc phục. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn nghiên cứu thực trạng chất lượng viên chức tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS, xác định những điểm mạnh cũng như những hạn chế về chất lượng của đội ngũ này và các nguyên nhân chủ yếu của chúng, từ đó đề xuất một số giải pháp và kiến nghị chủ yếu để nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu này trong tương lai. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, luận văn thực hiện những nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản sau: Một là, hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về chất lượng viên chức trong các tổ chức khoa học công nghệ; Hai là, phân tích thực trạng chất lượng viên chức tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS, chỉ ra những điểm mạnh cũng như những hạn chế về chất lượng của đội ngũ này và các nguyên nhân chủ yếu; Ba là, nêu rõ những định hướng, đề xuất một số giải pháp và kiến nghị cơ bản nhằm góp phần nâng cao chất lượng viên chức tại Khối các Viện NQQT trong tương lai.
11 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là chất lượng viên chức tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Luận văn tập trung vào các nội dung liên quan đến chất lượng viên chức (thể lực, trí lực và tâm lực) tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS. - Về không gian: Tại 08 Viện Khối Nghiên cứu quốc tế trực thuộc VASS. - Về thời gian: Luận văn đánh giá thực trạng chất lượng viên chức giai đoạn năm 2016 - 2021 và đề xuất giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng viên chức tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS giai đoạn tới. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Trên cơ sở Phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận văn sẽ phân tích và đánh giá chất lượng viên chức của Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS vừa như là một phạm trù nguồn nhân lực nói chung, vừa như là phạm trù nguồn nhân lực cụ thể của một cơ quan nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn trực thuộc VASS, đặc biệt là viên chức nghiên cứu khoa học thuộc các Viện nghiên cứu quốc tế. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Những phương pháp luận cơ bản trên sẽ được vận dụng ở một số phương pháp nghiên cứu định tính cụ thể của môn kinh tế hoc, nhân lực học và quản lý công cụ thể như sau:
12 - Phương pháp thu thập tư liệu, phân tích, hệ thống hóa, và tổng quan tài liệu khi thực hiện phần Mở đầu (trong đó có Mục Tình hình nghiên cứu, Đối tượng và Phạm vi nghiên cứu), và Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến chủ đề của Luận văn; - Phương pháp thu thập tư liệu, số liệu và thông tin cụ thể, phương pháp phân tích tại bàn, phương pháp so sánh, và phương pháp tổng hợp sẽ được vận dụng chủ yếu và cụ thể ở Chương 2 để trình bày, phân tích và đánh giá khách quan thực trạng viên chức và chất lượng viên chức nghiên cứu khoa học tại khối các Viện NCQT trực thuộc VASS thời gian qua, để chỉ ra được những kết quả, những hạn chế về chất lượng của đội ngũ viên chức này cùng các nguyên nhân chủ yếu của chúng. - Phương pháp nghiên cứu tài liệu phân tích các nguồn số liệu, tư liệu sẵn có về thực trạng chất lượng viên chức tại Viện Hàn lâm KHXHVN. - Phương pháp so sánh dùng để so sánh về tình hình chất lượng viên chức từng thời điểm, từng năm để có sự tổng hợp và đưa ra các giải pháp tốt nhất nhằm nâng cao chất lượng viên chức. - Phương pháp tổng kết, kế thừa, và khái quát sẽ được thực hiện chủ yếu ở Chương 3 để nêu ra những định hướng và mục tiêu, cũng như đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm góp phần nâng cao chất lượng viên chức tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS trong tương lai. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận - Luận văn hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về chất lượng viên chức tại tổ chức khoa học nghiên cứu các vấn đề xã hội và nhân văn, cụ thể là tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS.
13 - Thông qua phân tích và đánh giá thực trạng cải thiện chất lượng và chất lượng viên chức tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS thời gian qua, Luận văn đã khái quát được những ưu điểm, hạn chế và một số nguyên nhân chủ yếu của chúng; - Luận văn đã đưa ra một số giải pháp chủ yếu và có tính khả thi, cũng như một số kiến nghị nhằm góp phần nâng cao chất lượng viên chức KH&CN tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS trong tương lai. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn - Luận văn là công trình nghiên cứu đầu tiên, trực diện về chất lượng viên chức tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS. - Kết quả nghiên cứu khách quan và khoa học của luận văn về chất lượng viên chức tại Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS cùng các giải pháp được Luận văn đề xuất hi vọng có thể là căn cứ khoa học hữu ích để các nhà hoạch định chính sách, các nhà quản lý nhân sự của VASS, trong đó có Khối các Viện NCQT trực thuộc VASS cũng như những người quan tâm tham khảo khi đề cập đến các vấn đề nhân lực nghiên cứu khoa học tại VASS nói chung và tại Khối các Viện NCQT nói riêng để nâng cao chất lượng của đội ngũ nhân lực này trong tương lai. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục các chữ viết tắt, Danh mục các Biểu và Hình, Danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành ba chương như sau: Chương 1: Lý luận về chất lượng viên chức tại các tổ chức khoa học và công nghệ. Chương 2: Thực trạng chất lượng viên chức tại Khối các Viện nghiên cứu