Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: ViLijen ViLijen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

55
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn trình bày cơ sở lý luận về cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính; Thực trạng cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh; Một số giải pháp hoàn thiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ...…………./…………… ……./…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NGỌC CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA LIÊN THÔNG TRONG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN BÌNH THẠNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ...…………./…………… ………./…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NGỌC CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA LIÊN THÔNG TRONG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN BÌNH THẠNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ HÀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực và chính xác. Các kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Ngọc
LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo đã giảng dạy, trang bị cho tôi vốn kiến thức vô cùng quý báu. Tôi cũng xin cảm ơn Ban Giám đốc và đội ngũ viên chức của Học viện Hành chính quốc gia đã quan tâm, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu tại học viện. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới cô giáo - Người hướng dẫn khoa học – TS. Nguyễn Thị Hà, người đã hết lòng tạo điều kiện, giúp đỡ và hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban Giám đốc và các viên chức của Học viện Cán bộ, lãnh đạo và toàn thể các Thầy, Cô trong khoa Quản lý hành chính đã tạo điều kiện và hết lòng giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới toàn thể các cán bộ, công chức của Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Ngọc
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBCC : Cán bộ, công chức HCNN : Hành chính nhà nước UBND : Ủy ban nhân dân TTHC : Thủ tục hành chính TPHCM : Thành phố Hồ Chí Minh
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU 1. Sơ đồ Sơ đồ 1.1: Quy trình thực hiện cơ chế “một cửa”...........................................25 Sơ đồ 1.2: Quy trình thực hiện cơ chế “một cửa liên thông”......................... 29 Sơ đồ 2.1: Quy trình đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài...........................54 Sơ đồ 2.2: Quy trình cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế..................................................................................................................60 2. Bảng biểu Bảng 2.1: Bảng tổng hợp số hồ sơ tiếp nhận tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả quận Bình Thạnh từ năm 2014 đến tháng 06 năm 2017...........................65 Bảng 2.2: Bảng tổng hợp khảo sát mức độ hài lòng của người dân khi làm thủ tục………………………………………………………………....................68
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 Chương 1............................................................................................................... 9 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA............................. 9 LIÊN THÔNG TRONG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH................ 9 1.1. Những vấn đề chung về cơ chế một cửa, một cửa liên thông .................. 9 1.1.1. Một số khái niệm có liên quan ............................................................. 9 1.1.2 Nguyên tắc thực hiện cơ chế một cửa và cơ chế một cửa liên thông 13 1.1.3. Phạm vi áp dụng cơ chế một cửa và cơ chế một cửa liên thông ...... 14 1.2. Thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính .............................. 15 1.2.1 Thủ tục hành chính.............................................................................. 15 1.2.2. Cải cách thủ tục hành chính ............................................................. 20 1.2.3. Vai trò của cơ chế một cửa và cơ chế một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính ............................................................................... 24 1.3. Quy trình thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính ............................................................................................. 26 1.3.1. Khái niệm liên quan ........................................................................... 26 1.3.2. Quy trình thực hiện cơ chế một cửa trong cải cách thủ tục hành chính ...................................................................................................................... 26 1.3.3. Quy trình thực hiện cơ chế một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính .................................................................................................... 30 1.4. Một số yếu tố ảnh hưởng đến cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính .............................................................................. 33 1.4.1. Yếu tố thể chế ..................................................................................... 33 1.4.2. Yếu tố con người ................................................................................ 34 1.4.3. Yếu tố cơ sở vật chất .......................................................................... 35 1.4.4. Yếu tố tổ chức bộ máy ........................................................................ 36
1.4.5. Yếu tố ứng dụng CNTT ...................................................................... 36 Chương 2............................................................................................................. 38 THỰC TRẠNG CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA LIÊN THÔNG TRONG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI UBND QUẬN BÌNH THẠNH – THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ..................................................................... 38 2.1. Khái quát về Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả tại UBND quận Bình Thạnh .................................................................................................................. 38 2.1.1. Cơ cấu tổ chức ................................................................................... 38 2.1.2. Về chức năng và nhiệm vụ ................................................................. 39 2.1.3. Quy định chung đối với công chức làm việc tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả quận ........................................................................................... 40 2.1.4. Về kinh phí hoạt động và chế độ đãi ngộ........................................... 42 2.2. Phân tích thực trạng việc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại UBND quận Bình Thạnh ................. 42 2.2.1. Công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại UBND quận Bình Thạnh ......... 42 2.2.2. Quy trình thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông của một số thủ tục hành chính được triển khai tại UBND quận Bình Thạnh ................ 46 2.3. Đánh giá chung về việc thực hiện cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại UBND quận Bình Thạnh ...... 58 2.3.1 Kết quả đạt được ................................................................................. 58 2.3.2. Hạn chế............................................................................................... 67 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................ 69 Chương 3............................................................................................................. 73 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA LIÊN THÔNG TRONG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN ........................................................................................................ 73
QUẬN BÌNH THẠNH – THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............................ 73 3.1. Các căn cứ đề xuất giải pháp .................................................................... 73 3.1.1. Căn cứ vào quan điểm, định hướng của Đảng .................................. 73 3.1.2. Căn cứ vào chương trình cải cách thủ tục hành chính của Chính phủ và của Ủy ban nhân dân thành phố ............................................................. 76 3.2 Giải pháp hoàn thiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................................................. 78 3.2.1 Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo về thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính ................................ 78 3.2.2. Nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ, công chức của Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả ................................................................. 79 3.2.3. Tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả....................................................................................... 81 3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, tiếp công dân trong việc giải quyết thủ tục hành chính .............................................................................. 82 3.2.5. Hoàn thiện thể chế pháp lý gắn liền với đơn giản hóa các thủ tục hành chính, xóa bỏ những thủ tục rườm rà bảo đảm sự hài lòng của cá nhân, tổ chức ................................................................................................ 83 3.2.6. Đầu tư cải tạo, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc cho Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả ................................................................. 84 3.2.7. Cải cách tổ chức bộ máy hành chính ................................................. 85 3.2.8. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến kiến thức về cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính cho cán bộ, công chức và tổ chức, công dân ......................................................................................... 86 3.2.9. Xây dựng văn hóa công sở ................................................................. 87 3.3. Kiến nghị...................................................................................................... 88
3.3.1. Đối với Chính phủ .............................................................................. 88 3.3.2. Đối với Ủy ban nhân dân Thành phố, các Sở ngành Thành phố ...... 88 3.3.3. Đối với Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh ...................................... 89 KẾT LUẬN......................................................................................................... 93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 95
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cải cách thủ tục hành chính (TTHC) là một trong những nội dung quan trọng trong cải cách hành chính nhà nước. Đây là một vấn đề đang được toàn xã hội quan tâm, không chỉ là trách nhiệm của cơ quan nhà nước, mà còn là nghĩa vụ, quyền lợi của cá nhân, tổ chức. TTHC hợp lý, được tổ chức thực hiện tốt sẽ thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Ngược lại, TTHC bất hợp lý, tổ chức thực hiện không tốt là cơ hội cho tệ tham nhũng, cửa quyền nảy sinh, làm giảm lòng tin của nhân dân đối với chính quyền và là lực cản của quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Cải cách TTHC trong thời gian qua được Chính phủ xác định là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong tiến trình xây dựng và phát triển đất nước, được coi là một trong những giải pháp quan trọng để đạt các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Đi đôi với cải cách thủ tục hành chính thì việc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông đã được triển khai và được xem là giải pháp đổi mới phương thức làm việc của các cơ quan hành chính nhà nước, tạo cơ sở cho quá trình thực hiện và tăng cường giám sát của nhân dân, các tổ chức, cá nhân đối với việc thực thi công vụ của cán bộ, công chức. Từ đó, nâng cao trách nhiệm giải quyết công việc của các cơ quan hành chính nhà nước. Quận Bình Thạnh là một trong những quận trung tâm của thành phố Hồ Chí Minh; cho đến nay, tại Trung tâm hành chính quận đã triển khai thực hiện cơ chế hành chính một cửa, một cửa liên thông khi tiếp nhận và giải quyết TTHC của người dân, được nhân dân đồng tình ủng hộ; quận đã quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, phương tiện làm việc, trang thiết bị và các phần mềm vi tính cho các phòng, ban tập trung cho bộ phận tiếp nhận và hoàn trả kết quả giải quyết hồ sơ hành chính. Nhân sự làm công tác tiếp nhận, giải quyết hồ sơ hành chính của quận được tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, đảm bảo thực hiện đúng quy định, giảm phiền hà cho công dân và tổ chức khi đến 1
giao dịch hành chính. Trong đó việc triển khai cơ chế “một cửa”, cơ chế “một cửa liên thông” ở nhiều lĩnh vực đã đạt được những thành công nhất định tạo thuận tiện cho cá nhân và tổ chức, tiết kiệm được chi phí và thời gian, hạn chế tiêu cực, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho nhân dân. Song, vẫn còn tồn tại nhiều thiếu sót như: Nhiều thủ tục hành chính liên quan đến người dân và doanh nghiệp vẫn còn rườm rà, sự phối hợp giữa các cơ quan hành chính Nhà nước, các đơn vị, bộ phận có liên quan trên một số lĩnh vực liên thông chưa nhịp nhàng, đồng bộ; xử lý công việc còn rập khuôn, máy móc, việc công khai dữ liệu trên cổng dịch vụ công trực tuyến chưa đầy đủ,... Vì vậy, việc nghiên cứu để nhận diện rõ các nguyên nhân từ đó có các giải pháp hoàn thiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính là một vấn đề cấp thiết hiện nay. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả đã chọn đề tài “Cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân Quận Bình Thạnh – Thành phố Hồ Chí Minh” nghiên cứu làm luận văn thạc sĩ Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến luận văn Nghiên cứu về cải cách thủ tục hành chính nói chung và cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại các cơ quan chính quyền địa phương nói riêng, từ trước tới nay đã được nhiều nhà nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách quan tâm và đã có nhiều công trình nghiên cứu, nhiều văn bản quy phạm pháp luật của nhà nước ban hành quy định về vấn đề này trên nhiều phương diện, nhiều góc độ khác nhau. Chúng tôi xin nêu ra một số công trình tiêu biểu như sau: - Nguyễn Văn Thâm (2002), Thủ tục hành chính; Lý luận và thực tiễn, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Cuốn sách nghiên cứu khá công phu về thủ tục hành chính đi từ khái niệm, phân loại, ý nghĩa, đặc điểm đến thực tiễn việc cải cách thủ tục hành chính ở Việt Nam và có đi phân tích cải cách thủ tục hành 2
chính ở một số lĩnh vực. Đây là cuốn sách cung cấp nhiều tài liệu, luận cứ rất tốt để là cơ sở nghiên cứu đối với Luận văn. - PGS.TS Võ Kim Sơn (2004), Cải cách nền hành chính nhà nước một quá trình tất yếu và liên tục, Nxb Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Tác giả đã làm rõ quan điểm rằng cải cách nền hành chính nhà nước là một bộ phận quan trọng trong đường lối, chính sách đổi mới và là một trong những giải pháp quan trọng, bảo đảm thực hiện thắng lợi kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước ta. Có thể nói, cải cách hành chính vừa là tiền đề, vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, vì vậy cần sự kiên trì, quyết tâm; qua đó, xây dựng nhà nước ta thực sự là nhà nước xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. - Diệp Văn Sơn (2008), Cải cách hành chính – Những vấn đề cần biết, Nxb Chính trị Quốc gia, một lần nữa khẳng định cải cách hành chính là nhu cầu khách quan của sự nghiệp đổi mới, được Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm. Tuy vậy, trong quá trình cải cách hành chính còn rất nhiều góc khuất chưa được làm sáng tỏ, từ đó chưa có những giải pháp cụ thể, thiết thực, phù hợp với tình hình; - Nguyễn Văn Thâm (2009), giáo trình Thủ tục hành chính, Nxb khoa học và kỹ thuật, Hà Nội. Giáo trình gồm 4 chương, nội dung chủ yếu tập trung cung cấp những kiến thức cơ bản về khái niệm, đặc điểm, phân loại, ý nghĩa thủ tục hành chính, nguyên tắc xây dựng và nghĩa vụ thực hiện thủ tục hành chính. Từ đó tác giả nêu thủ tục hành chính của một số lĩnh vực cụ thể giúp cho người đọc có cái nhìn tổng quan về thủ tục hành chính và hiểu được thủ tục hành chính của một số lĩnh vực như: thủ tục cấp phép xây dựng, thủ tục xét duyệt và phân bổ vốn ngân sách, thủ tục xuất, nhập khẩu... - Nguyễn Hữu Hải (chủ biên) (2014), Cơ sở lý luận và thực tiễn về hành chính nhà nước, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Kết cấu cuốn sách bao gồm 3
8 chương, được biên soạn trên cơ sở tiếp thu những tư tưởng, học thuyết về hành chính đang được phổ biến rộng rãi ở trong và ngoài nước. Nội dung cuốn sách tập trung cung cấp những kiến thức cơ bản của khoa học hành chính nói chung và hành chính nhà nước nói riêng, như: các khái niệm cơ bản, đặc điểm, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hành chính nhà nước; các yếu tố cấu thành nền hành chính nhà nước và quyết định hành chính nhà nước; chức năng, hình thức và phương pháp hành chính nhà nước; kiểm soát bên ngoài và kiểm soát nội bộ đối với hành chính nhà nước; giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hành chính nhà nước. - Luận văn Thạc sĩ của tác giả Lương Thị Thu Huỳnh (2017) với đề tài: “Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa liên thông tại ủy ban nhân dân thành phố Lạng Sơn, tỉnh Lạng Sơn”. Tác giả xuất phát từ những vấn đề lý luận về cải cách hành chính theo cơ chế một cửa và một cửa liên thông, khái quát quá trình thực hiện cải cách tại ủy ban nhân dân thành phố Lạng Sơn, tỉnh Lạng Sơn. Từ đó, chỉ ra những kết quả đạt được và những khó khăn vướng mắc, nguyên nhân và những bài học kinh nghiệm thông qua thực tiễn thực hiện công tác cải cách tại địa phương; - Luận văn Thạc sĩ của tác giả Võ Thị Phiến (2015) với đề tài: “Cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” trong cải cách thủ tục hành chính tại cấp xã, huyện Phong Điến, thành phố Cần Thơ”. Đây là một đề tài rất thiết thực dựa trên những vấn đề lý luận về TTHC và cơ chế một cửa, một cửa liên thông mà từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện cơ chế này tại địa phương. - Luận văn thạc sĩ của tác giả Đặng Thị Thủy (2015), “Giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại ủy ban nhân dân quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ”, luận văn thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia. Dựa trên những vấn đề lý luận về thủ tục hành chính, cơ chế một cửa, một cửa liên thông từ đó tác giả đã chỉ ra những khó khăn, nguyên 4
nhân và những bài học kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp hợp lý nhằm nâng cao chất lượng giải quyết TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại địa phương. - Ngoài ra mô ̣t số tác giả đã viết các bài báo khoa ho ̣c đăng trên các tạp chí chuyên ngành và báo điện tử như: - Nguyễn Thị Bích Ngân (2014), Việc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương – Thực trạng và một số đề xuất, kiến nghị, Báo điện tử www.thutuchanhchinh.vn. - “Cải cách thủ tục hành chính: Nhìn từ góc độ thể chế” Báo điện tử của Bộ Nội vụ www.moha.gov.vn. Bài viết đã chỉ ra những vấn đề cải cách thủ tục hành chính ở Việt Nam qua đó tập trung đánh giá những kết quả và hạn chế trong quá trình triển khai thực hiện cải cách hành chính và đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hơn nữa công tác cải cách thủ tục hành chính hiện nay. Nhìn chung, các công trình trên đều nghiên cứu về cải cách thủ tục hành chính trên nhiều góc độ khác nhau, nhưng chủ yếu tiếp cận trên góc độ lý luận là chủ yếu. Một số luận văn thạc sỹ có đi vào phân tích thực tiễn cải cách thủ tục hành chính của một số địa phương nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu về “Cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh – Thành phố Hồ Chí Minh”. Chính vì vậy, việc tác giả đã chọn đề tài này nghiên cứu trong bối cảnh hiện nay là hoàn toàn cần thiết. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận và thực trạng về cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách TTHC tại UBND quận Bình Thạnh, từ đó tác giả đề xuất một số giải pháp hoàn thiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục 5
hành chính tại UBND quận Bình Thạnh – Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn phải thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể sau đây: - Làm rõ cơ sở lý luận về cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính. - Phân tích, đánh giá thực trạng về cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại UBND quận Bình Thạnh – Thành phố Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đó chỉ ra những điểm đạt được và những điểm còn hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại UBND quận Bình Thạnh – Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại UBND quận Bình Thạnh – Thành phố Hồ Chí Minh. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh – TPHCM. - Về thời gian: Từ năm 2014 đến năm 2017 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm và đường lối của Đảng về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh cải cách nền hành chính. 6
5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: - Phương pháp phân tích, tổng hợp: Phương pháp này đi sâu phân tích tính tất yếu của cải cách TTHC và thực trạng cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách TTHC tại UBND quận Bình Thạnh, TPHCM từ đó đánh giá kết quả đạt được cũng như những hạn chế và đề xuất giải pháp khắc phục. - Phương pháp so sánh: Phương pháp này dùng để so sánh quy trình thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong quy định so với thực tiễn của địa phương để từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho quận Bình Thạnh. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Về mặt lý luận: Làm rõ các vấn đề lý luận liên quan đến cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính. Về mặt thực tiễn: Luận văn nghiên cứu thành công có thể làm tài liệu tham khảo cho cán bộ, công chức làm nhiệm vụ tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của UBND quận Bình Thạnh – Thành phố Hồ Chí Minh và làm tài liệu tham khảo cho giáo viên, sinh viên, các nhà quản lý quan tâm đến lĩnh vực này. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được chia thành 03 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính. Chương 2. Thực trạng cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại UBND quận Bình Thạnh – Thành phố Hồ Chí Minh. 7
Chương 3. Một số giải pháp hoàn thiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính tại UBND quận Bình Thạnh – Thành phố Hồ Chí Minh. 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CƠ CHẾ MỘT CỬA, MỘT CỬA LIÊN THÔNG TRONG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH 1.1. Những vấn đề chung về cơ chế một cửa, một cửa liên thông 1.1.1. Một số khái niệm có liên quan 1.1.1.1. Khái niệm về cơ chế Thuật ngữ “cơ chế” được dùng trong các lĩnh vực khoa học khác nhau. Trong kinh tế học có “cơ chế kinh tế”, trong tâm lý học có “cơ chế kích thích - phản ứng”, trong chính trị học có “cơ chế thực hiện quyền lực” và trong khoa học pháp lý chúng ta có “cơ chế điều chỉnh pháp luật”, “cơ chế áp dụng pháp luật”… Từ "cơ chế" theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng (Nxb Đà Nẵng 2016) giảng nghĩa cơ chế là "cách thức tổ chức nội bộ và quy luật vận hành, biến hóa của một hiện tượng"[31, tr.166]. “Cơ chế” còn được định nghĩa là “cách thức sắp xếp, tổ chức làm cơ sở hoạt động.” [30, tr.222]. Cơ chế luôn được giải thích gắn liền với hoạt động của một hệ thống các bộ phận tác động qua lại lẫn nhau trong quá trình hoạt động của chúng. Vì vậy, theo chúng tôi: "Cơ chế" là cách vận hành, cách hoạt động bao gồm nhiều bước để có được công việc cụ thể, nhằm hoàn thành công việc ở trong một hệ thống hoặc một tổ chức. Trong hệ thống đó, các bộ phận cấu thành tham gia vào “cơ chế” ở các mức độ khác nhau tuỳ theo khả năng và trách nhiệm của chúng. Điều đó có nghĩa là các bộ phận của hệ thống hoặc tổ chức điều liên quan đến “cơ chế” của nó và cùng thực hiện những quy định của “cơ chế”. 1.1.1.2. Khái niệm về cơ chế một cửa Cụm từ “một cửa” được đề cập lần đầu tiên ở Quyết định số 181/2003/QĐ- TTg ngày 04-09-2003 của Thủ tướng Chính phủ Ban hành Quy chế thực hiện cơ chế “một cửa” tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, thì định nghĩa 9
cơ chế một cửa là: “Cơ chế giải quyết công việc của tổ chức, công dân thuộc thẩm quyền của cơ quan hành chính nhà nước từ tiếp nhận yêu cầu hồ sơ đến trả lại kết quả thông qua một đầu mối là "bộ phận tiếp nhận và trả kết quả" tại cơ quan hành chính nhà nước”[22]. Theo Quyết định số 93/2007/QĐ-TTg ngày 22 tháng 6 năm 2007 của Thủ tướng chính phủ định nghĩa “Cơ chế một cửa là cơ chế giải quyết công việc của tổ chức, cá nhân, bao gồm cả tổ chức, cá nhân nước ngoài (sau đây gọi là tổ chức, cá nhân) thuộc trách nhiệm, thẩm quyền của một cơ quan hành chính nhà nước, từ hướng dẫn, tiếp nhận giấy tờ, hồ sơ, giải quyết đến trả kết quả được thực hiện tại một đầu mối là bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của cơ quan hành chính nhà nước”[24]. Qua khái niệm được đề cập tại Quyết định số 93/2007/QĐ-TTg thì xác định rõ hơn chủ thể giải quyết công việc bao gồm cả cá nhân, tổ chức nước ngoài. Ngoài ra, so với Quyết định số 181/2003/QĐ-TTg quy định chung chung thẩm quyền của cơ quan hành chính nhà nước (HCNN) thì Quyết định số 93/2007/QĐ-TTg quy định rõ hơn thuộc thẩm quyền của một cơ quan hành chính nhà nước. Quyết định số 09/2015/QĐ-TTg ngày 25 tháng 3 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, thì cơ chế một cửa được định nghĩa là: “Cách thức giải quyết công việc của cá nhân, tổ chức thuộc trách nhiệm, thẩm quyền của một cơ quan hành chính nhà nước trong việc công khai, hướng dẫn thủ tục hành chính, tiếp nhận hồ sơ, giải quyết và trả kết quả được thực hiện tại một đầu mối là Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của cơ quan hành chính nhà nước”[26]. Chúng tôi thống nhất với quan điểm về cơ chế một cửa theo Quyết định số 09/2015/QĐ-TTg, cơ chế một cửa là cách thức giải quyết công việc của cá 10