Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh, từ thực tiễn tỉnh Cao Bằng

Chia sẻ: Tuhai999 Tuhai999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

65
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm hệ thống hoá những vấn đề lý luận liên quan tới công tác lập KHPT KTXH. Trên cơ sở đó và qua kinh nghiệm công tác, đi sâu vào phân tích thực trạng công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh tại tỉnh Cao Bằng thời gian vừa qua, từ đó đề xuất một số kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện và nân cao chất lượng công tác lập KHPT KT-XH tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2019-2025, góp phần vào công cuộc giảm nghèo và phát triển KT-XH của tỉnh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh, từ thực tiễn tỉnh Cao Bằng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐOÀN ĐỨC ĐIỆP CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CẤP TỈNH, TỪ THỰC TIỄN TỈNH CAO BẰNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Hà Nội - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐOÀN ĐỨC ĐIỆP CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CẤP TỈNH, TỪ THỰC TIỄN TỈNH CAO BẰNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. Nguyễn Hoàng Quy Hà Nội - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài luận văn "Công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh, từ thực tiễn tỉnh Cao Bằng" là do chính bản thân tôi thực hiện, không sao chép từ bất cứ nghiên cứu nào khác, các số liệu khảo sát và phân tích là hoàn toàn trung thực. Học viên Đoàn Đức Điệp
LỜI CẢM ƠN Tôixin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, các thầy cô Ban Quản lý đào tạo Sau đại học và các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức và tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình theo học lớp Cao học Quản lý công. Xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tƣ tỉnh Cao Bằng, đặc biệt là Phòng Tổng hợp - Quy hoạch đã quan tâm, tạo điều kiện cho tôi đƣợc theo học lớp Cao học Quản lý công HC21.B10 (niên khóa 2016- 2018) tại Học viện Hành chính Quốc gia. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên tôi trong thời gian học tập và hoàn thành luận văn Cao học. Đặc biệt, xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Hoàng Quy đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành tốt luận văn của mình. Những kinh nghiệm, kiến thức đƣợc tích lũy qua quá trình học tập và nghiên cứu này sẽ rất hữu ích cho tôi trong việc thực hiện công tác chuyên môn. Tuy bản thân đã có nhiều cố gắng, nỗ lực và rất tâm huyết với đề tài, nhƣng trong khuôn khổ thời gian, phạm vi nghiên cứu và năng lực còn hạn chế nên chắc chắn nội dung của luận văn sẽ không thể tránh khỏi những thiếu sót, chƣa bao quát đƣợc toàn bộ các vấn đề. Do đó, tôi rất mong sẽ nhận đƣợc sự đóng góp, kiến nhận xét, đánh giá và góp ý của các thầy cô Học viện Hành chính quốc giavà bạn bè đồng nghiệp để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn! Học viên Đoàn Đức Điệp
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH .......................................... 7 1.1. Tổng quan về lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ...................... 7 1.1.1. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ................................................ 7 1.1.2. Lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ......................................... 13 1.2. Lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Ủy ban nhân dân tỉnh16 1.2.1. Vai trò và chức năng quản lý nhà nước của Ủy ban nhân tỉnh trong lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội .................................................... 16 1.2.2. Bộ máy thực hiện lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ............. 17 1.2.3. Nội dung các bước lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh19 1.2.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội........................................................................................... 22 1.3. Kinh nghiệm lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của các địa phƣơng ........................................................................................................ 24 1.3.1. Kinh nghiệm của tỉnh Hòa Bình ..................................................... 24 1.3.2. Kinh nghiệm của tỉnh Lào Cai ........................................................ 29 1.3.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Cao Bằng .............................. 30 Chƣơng 2. KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH CAO BẰNG ....................................................... 34 2.1. Khái quát về tỉnh Cao Bằng ............................................................... 34 2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Cao Bằng34 2.1.2 Tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Cao Bằng những năm vừa qua ....... 35 2.2. Thực trạng công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Cao Bằng hiện nay ............................................................... 38 2.2.1. Các bước lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh tại Cao Bằng .......................................................................................................... 38
2.2.2. Về phương pháp lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh tại tỉnh Cao Bằng ...................................................................................... 40 2.2.3. Việc xây dựng, xác định các chỉ tiêu, mục tiêu và giải pháp ......... 40 2.2.4. Về thời gian lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội .................... 42 2.2.4. Về nội dung của bản Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ............. 42 2.2.5. Về công tác tổ chức thực hiện lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh ............................................................................................... 43 2.3. Những thành tựu đã đạt đƣợc trong công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tại Cao Bằng............................................................ 43 2.3.1. Công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Cao Bằng trong thời gian vừa qua đã có nhiều thay đổi góp phần phát triển kinh tế xã hội .................................................................................... 44 2.3.2. Công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp xã trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đã được đổi mới ......................................................... 45 2.3.3.Công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp huyện của tỉnh Cao Bằng được thể chế về quy trình xây dựng ......................................... 49 2.3.4. Bộ máy tổ chức thực hiện xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội được thành lập và được nâng cao năng lực ....................................... 52 2.3.5. Chất lượng bản Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện và cấp xã đã từng bước được nâng cao......................................................... 53 2.3.6. Đã từng bước thay đổi được nhận thức và đã có sự tham gia của các bên liên quan và người dân vào công tác lập kế hoạch ..................... 54 2.4. Những tồn tại, hạn chế và khó khăn trong lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh tại Cao Bằng ...................................................... 54 2.4.1. Thiếu văn bản hướng dẫn pháp quy nên Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnhvẫn được xây dựng theo phương pháp truyền thống ...... 55 2.4.2. Nhận thức về vị trí, vai trò của lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội vẫn chưa cao ....................................................................................... 56
2.4.3. Năng lực cán bộ lập kế hoạch nhiều đơn vị còn yếu và thiếu ........ 57 2.4.4. Công tác phối kết hợp trong quá trình lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của một số sở ngành, đơn vị liên quan chưa tốt ...................... 58 2.4.5. Chất lượng số liệu phục vụ lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội chưa cao .................................................................................................... 59 2.4.6. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh hiện nay được xây dựng còn hạn chế sự tham gia của các bên liên quan. ............................. 60 2.4.7. Kinh phí cho việc lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội còn hạn chế, phụ thuộc vào các Chương trình, dự án............................................ 61 Chƣơng 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH CAO BẰNG. 63 3.1. Định hƣớng công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội....... 63 3.1.1. Định hướng công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước .................................................................................... 63 3.1.2. Định hướng hoàn thiện công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Cao Bằng ................................................................................ 66 3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Cao Bằng................................................................................ 69 3.2.1. Đẩy mạnh công tác phổ biến, tuyên truyền nhằm đổi mới nhận thức, tư duy về công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh ....... 70 3.2.2. Xây dựng, hoàn thiện quy trình và thể chế về lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh .................................................................... 71 3.2.3. Đào tạo tập huấn, nâng cao năng lực về công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội .......................................................................... 72 3.2.4. Xây dựng quy chế phối hợp, chia sẻ thông tin trong công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ............................................................... 73 3.2.5. Tiếp tục thực hiện việc phân cấp trong lập và thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội .......................................................................... 75
3.2.6. Tăng cường sự tham gia của các tổ chức, cá nhân và các thành phần kinh tế trong việc lập và thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.............................................................................................................. 76 3.2.7. Nâng cao chất lượng quy hoạch ngành, vùng và địa phương ........ 78 3.2.8. Tỉnh cần chủ động trong công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ......................................................................................................... 79 3.3. Một số kiến nghị đối với Chính phủ và các bộ, ngành trung ƣơng 79 3.3.1. Đối với Chính phủ ........................................................................... 80 3.3.2. Đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư ...................................................... 80 3.3.3. Đối với Bộ Tài Chính ...................................................................... 82 3.3.4. Đối với Bộ Nội vụ ........................................................................... 82 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 86
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT HĐND Hội đồng nhân dân KH&ĐT Kế hoạch và Đầu tƣ KHPT Kế hoạch phát triển KHPT KT-XH Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội KT-XH Kinh tế - xã hội TC-KH Tài chính - kế hoạch UBND Uỷ ban nhân dân
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Biểu 2.1. Kết quả thực hiện một số chỉ tiêu KT-XH chủ yếu của tỉnh Cao Bằng năm 2015 - 2018 .................................................................... 36 Biểu 2.2. Tỷ lệ số xã áp dụng quy trình lập KHPT KT-XH cấp xã có sự tham gia trên địa bàn tỉnh Cao Bằng từ năm 2005-2018 ......................... 46 Sơ đồ 2.1. Quy trình lập KHPT KT-XH hàng năm cấp xã trên địa bàn tỉnh Cao Bằng ......................................................................................... 48 Sơ đồ 2.2. Quy trình lập KHPT KT-XH hàng năm cấp huyện trên địa bàn tỉnh Cao Bằng ......................................................................................... 50
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Sau 32 năm đổi mới kể từ khi bƣớc vào thực hiện mô hình kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng chủ nghĩa xã hội, nền kinh tế Việt Nam đã đạt đƣợc nhiều thành tựu quan trọng, duy trì đƣợc tốc độ tăng trƣởng kinh tế cao, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ngày càng đƣợc nâng lên,chính trị xã hội ổn định. Những thành tựu đó có sự đóng góp quan trọng của công tác kế hoạch với vai trò là một công cụ quản lý nhà nƣớc, đặc biệt là công tác lập, thực hiện, giám sát và đánh giá kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội (KHPT KT-XH) của chính quyền và các ban ngành từ Trung ƣơng đến cơ sở. KHPT KT-XH là một công cụ quản lý điều hành vĩ mô các hoạt động kinh tế - xã hội (KT-XH), là cụ thể hoá các mục tiêu, chiến lƣợc, quy hoạch phát triển theo từng thời kỳ thông qua hệ thống các mục tiêu, giải pháp định hƣớng phát triển và các chƣơng trình hành động dựa trên hệ thống chính sách, cơ chế áp dụng trong kỳ kế hoạch. Công tác lập KHPT KT-XH ban, ngành và nhiều địa phƣơng (huyện, xã) chƣa bám sát quy hoạch tổng thể phát triển KT- XH , thực hiện; chƣa huy động đƣợc nhiều liên quan vào xây dựng kế hoạch và việc huy động mọi nguồn lực để phát triển KT-XH; chƣa thực sự phát huy hiệu quả tiềm năng, lợi thế của địa phƣơng; ; chất lƣợng của nhiều bản KHPT KT-XH của các ngành, các cấp chƣa cao dẫn đến khó khăn trong việc tổng hợp KHPT KT-XH vào bản KHPT KT-XH của tỉnh.
2 công tác lập, giám sát và đánh giá việc thực hiện KHPT KT-XH Tỉnh Cao Bằng có một số lợi thế tự nhiên cho phát triển KT-XH nhƣ nông lâm sản, du lịch, cửa khẩu,... nhƣng đến nay tỉnh vẫn chƣa đƣợc khai thác tƣơng xứng với tiềm năng. Tốc độ tăng trƣởng dù có cao, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo xu thế tích cực, nhƣng với quy mô của một nền kinh tế vốn nhỏ bé thì tốc độ tăng trƣởng và quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhƣ vậy là chậm chƣa đủ để đƣa Cao Bằng ra khỏi tỉnh nghèo và có thể rút ngắn khoảng cách phát triển với nhiều địa phƣơng trong vùng và trong cả nƣớc. Kinh tế nông nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp vẫn trong tình trạng phân tán và kỹ thuật lạc hậu, khả năng cạnh tranh còn thấp. Thƣơng mại, dịch vụ và du lịch chƣa phát huy đƣợc những tiềm năng lợi thế của tỉnh. Thu ngân sách và tích lũy từ nội bộ nền kinh tế cho sự phát triển KT-XH còn thấp, nguồn chi của tỉnh chủ yếu từ Trung ƣơng cấp nên nguồn vốn để đầu tƣ cho các mục tiêu, chƣơng trình, dự án còn hạn hẹp. Tuy nhiên còn nhiều chƣơng trình, dự án thực hiện chƣa hiệu quả, khả thi dẫn đến lãng phí nguồn lực. Em lựa chọn đề tài luận văn “Công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh, từ thực tiễn tỉnh Cao Bằng” với mục đích đích tổng hợp lại những kết quả, kinh nghiệm về triển khai công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh tại tỉnh Cao Bằng trong những năm vừa qua, từ đó thấy đƣợc những điểm mạnh, những khó khăn, vƣớng mắc để đƣa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng, hiệu quả công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh trong thời gian tới, góp phần phát huy đƣợc tiềm năng, lợi thế của các địa phƣơng; huy động đƣợc và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực để phát triển KT-XH; đồng thời tạo đƣợc sự đồng thuận giữa các ngành, các cấp và các tầng lớp nhân dân trong công cuộc phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội, giảm nghèo và ổn định chính trị, an ninh, quốc phòng trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
3 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Hiện nay công tác lập KHPT KT-XH có điểm hạn chế nhất là thiếu một khuôn khổ thể chế hóa từ cấp trung ƣơng về đổi mới công tác lập kế hoạch dựa trên kết quả, có sự tham gia và theo định hƣớng thị trƣờng, mặc dù điều này đã đƣợc đề cập trong các văn kiện của Đảng và Chính phủ. Cho tới nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ (Bộ KH&ĐT) chƣa có văn bản thể chế hóa quy trình lập KHPT KT-XH hàng năm (cấp tỉnh, huyện và xã). Trong thời gian vừa qua, trên 30 tỉnh, thành trong cả nƣớc đã tiến hành thử nghiệm các quy trình, phƣơng pháp lập KHPT KT-XH cấp tỉnh, huyện và xã. Trong đó nguồn kinh phí để thực hiện chủ yếu do một số Chƣơng trình, dự án nƣớc ngoài (ODA), dự án Phi chính phủ nƣớc ngoài (NGO) hỗ trợ các địa phƣơng xây dựng và áp dụng chủ yếu là ở cấp huyện và xã. Sự hỗ trợ đó giúp cho các địa phƣơng và đơn vị thí điểm áp dụng các phƣơng pháp và công cụ lập kế hoạch khoa học và hiện đại. Tuy nhiên, việc triển khai các sáng kiến này lại thiếu tính thống nhất và sự điều phối từ trung ƣơng đến địa phƣơng. Trên thực tế, đa số các bản KHPT KT-XH cấp tỉnh và ngành vẫn đƣợc triển khai hầu nhƣ theo phƣơng pháp cũ. Tỉnh Cao Bằng đƣợc sự hỗ trợ kinh phí của một số Chƣơng trình, dự án nƣớc ngoài để thực hiện nâng cao chất lƣợng công tác lập KHPT KT-XH tỉnh Cao Bằng, năm 2009 tỉnh đã ban hành Quy trình lập KHPT KT-XH hàng năm cấp huyện và cấp xã. Trên cơ sở đó Sở Kế hoạch và Đầu tƣ (Sở KH&ĐT) tỉnh Cao Bằng đã xây dựng bộ Tài liệu hƣớng dẫn lập KHPT KT-XH hàng năm cấp huyện và Tài liệu hƣớng dẫn lập KHPT KT-XH hàng năm cấp xã cấp xã để triển khai trên địa bàn tỉnh và đã đạt đƣợc nhiều kết quả mong đợi. Tuy nhiên, việc lập KHPT KT-XH cấp tỉnh tại Cao Bằng vẫn theo phƣơng pháp truyền thống và việc lập KHPT KT-XH cấp huyện và cấp xã sau gần 10 năm thực hiện đến nay nhiều nội dung không còn phù hợp. Do vậy, đề tài luận văn tập trung nghiên cứu những kết quả đã đạt đƣợc, những khó khăn vƣớng mắc
4 trong quá trình thực hiện tại tỉnh Cao Bằng và từ những kinh nghiệm của tỉnh bạn để đƣa ra những giải pháp, đề xuất, kiến nghị nhằm hoàn thiện và nâng cao chất lƣợng lập KHPT KT-XH cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hoá những vấn đề lý luận liên quan tới công tác lập KHPT KT- XH. Trên cơ sở đó và qua kinh nghiệm công tác, đi sâu vào phân tích thực trạng công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh tại hoàn thiện và nâng cao chất lƣợng công tác lập KHPT KT-XH tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2019-2025, góp phần vào công cuộc giảm nghèo và phát triển KT-XH của tỉnh. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Mô tả thực trạng, phân tích và đánh giá thực trạng công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh tại tỉnh Cao Bằng, tập trung vào giai đoạn 2010-2018. - Nghiên cứu sự phù hợp của quy trình, công cụ sử dụng và nội dung các bƣớc thực hiện lập KHPT KT-XH. - Đánh giá thể chế và năng lực cán bộ lập kế hoạch và kết quả thực hiện kế hoạch nhằm xác định tồn tại, khó khăn trong công tác lập KHPT KT-XH. - Đề xuất các biện pháp, giải pháp, khuyến nghị nhằm nâng cao chất lƣợng công tác lập KHPT KT-XH tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2019-2025. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh hàng năm từ thực tiễn tại tỉnh Cao Bằng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu công tác lập KHPT KT-XH hàng năm của cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Cao Bằng trong giai đoạn năm 2010 đến năm
5 2018, để từ đó đƣa ra các giải pháp kiến nghị thực hiện việc đổi mới công tác xây dựng kế hoạch hàng năm cấp tỉnh. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Tác giả kết hợp sử dụng một số phƣơng pháp nghiên cứu khác nhau để phân tích việc lập KHPT KT-XH cấp tỉnh tại tỉnh Cao Bằng, chủ yếu nhƣ: - Phương pháp luận duy vật lịch sử và phương pháp luận duy vật biện chứng: sử dụng trong quá trình tổng hợp, phân tích về cơ sở lý luận, thực tiễn và thực trạng cũng nhƣ các đề xuất, kiến nghị và giải pháp trong luận văn. - Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết: phân tích các tài liệu để tìm ra cấu trúc, các xu hƣớng phát triển của lý thuyết. Từ phân tích lý thuyết, tổng hợp lại để xây dựng thành một hệ thống khái niệm liên quan. - Phương pháp quan sát: quan sát về quá trình lập KHPT KT-XH cấp tỉnh trong những hoàn cảnh, thời điểm, địa bàn khác nhau để thu thập những số liệu đặc trƣng cho quá trình diễn biến của công tác trên. - Phương pháp thống kê: Thu thập, xử lý số liệu phục vụ cho việc phân tích, đánh giá thực trạng và các mối liên hệ liên quan đến công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh và dự đoán trong thời gian tới. - Phương pháp phân phân tích, tổng kết kinh nghiệm: kết hợp lý luận với thực tế công tác lập KHPT KT-XH trên địa bàn tỉnh, đem lý luận phân tích thực tế, từ phân tích thực tế lại rút ra những bài học kinh nghiệm.
6 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 6.1. Ý nghĩa khoa học Đề tài cung cấp những vấn đề mang tính lý luận và thực tiễn về công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh hiện nay. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Thứ nhất, kết quả nghiên cứu của đề tài trên cơ sở thực tế của quá trình xây dựng KHPT KT-XH trên địa bàn tỉnh Cao Bằng trong thời gian vừa qua, với cách tiếp cận và góc nhìn đa chiều. Từ đó tổng hợp lại những kết quả, kinh nghiệm và những khó khăn, vƣớng mắc trong quá trình thực hiện. Thứ hai, Từ những đề xuất các biện pháp, giải pháp, khuyến nghị đƣợc đƣa ra trong đề tài, sẽ đƣợc tổng hợp vào những báo cáo tổng kết liên quan; để xây dựng và hoàn thiện Tài liệu hƣớng dẫn lập KHPT KT-XH cấp tỉnh, huyện và xã trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. Thứ ba, Đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho cán bộ làm công tác kế hoạch tại các sở, ban, ngành, các huyện và các xã trong quá trình xây dựng KHPT KT-XH của đơn vị mình. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, Luận văn gồm 3 chƣơng: Chương I. Cơ sở khoa học về lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Uỷ ban nhân dân tỉnh. Chương II. Thực trạng công tác lập KHPT KT-XH tỉnh Cao Bằng. Chương III. Định hƣớng và giải pháp hoàn thiện công tác lập KHPT KT-XH tỉnh Cao Bằng.
7 Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH 1.1. Tổng quan về lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 1.1.1. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 1.1.1.1. Một số khái niệm liên quan Kế hoạch: Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam1, Kế hoạch là một dự án tổng thể với các mục tiêu KT-XH ở tầm kinh tế vĩ mô hay kinh tế vi mô đƣợc thể hiện thành các chỉ tiêu chung của nền kinh tế quốc dân hay các ngành, các đơn vị hay một lãnh thổ, hay đơn vị cơ sở, cùng với chính các chính sách, các giải pháp tƣơng ứng để thực hiện. Trong giáo trình “Kế hoạch hóa phát triển kinh tế - xã hội2”, không có một định nghĩa cụ thể về kế hoạch mà chỉ nêu “kế hoạch là một công cụ quản lý và điều hành vĩ mô nền kinh tế quốc dân, nó là sự cụ thể hóa các mục tiêu định hƣớng của chiến lƣợc phát triển theo từng thời kỳ bằng các chỉ tiêu mục tiêu và chỉ tiêu, biện pháp định hƣớng phát triển và hệ thống chính sách, cơ chế áp dụng trong thời kỳ kế hoạch”. Trong từ điển Kinh doanh3 cách hiểu kế hoạch mang tính khái niệm là „„Bản phác thảo trình tự và thời hạn tiến hành các công việc cần làm, cách thức thực hiện, các nguồn lực cụ thể, kết quả đạt đƣợc, hệ chính sách và ngƣời chịu thách nhiệm thực hiện”. Các cách hiểu mang tính khái niệm trên đây có điểm chung là: - Là bản phác thảo tổng thể bao gồm các mục tiêu, chỉ tiêu và giải pháp. - Có các nguồn lực thực hiện. 1 Từ điển Bách khoa Việt Nam - Tập 2, Nhà xuất bản từ điện Bách khoa, Hà Nội, 2002. 2 Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân - Hà Nội, Nhà xuất bản Thống kê, 2006. 3 http://www.businessdictionary.com/definition/plan.html#ixzz1sSBdiIyS.
8 - Hệ thống chính sách áp dụng. - Có kết quả dự kiến cụ thể. - Trong một khoảng thời gian cụ thể: hàng năm, 5 năm hoặc lâu hơn. Phát triển kinh tế - xã hội: là quá trình thay đổi toàn diện các lĩnh vực KT-XH của cộng đồng theo xu hƣớng hiệu quả, ổn định, bền vững và công bằng. Trong đó: Kinh tế: hiệu quả hơn, cơ cấu phù hợp hơn; Xã hội: tổ chức và thể chế phù hợp hơn; đáp ứng tốt hơn các nhu cầu xã hội; giảm thiểu các nguy cơ tổn thƣơng; công bằng hơn; môi trƣờng và tài nguyên thiên nhiên đƣợc bảo vệ và quản lý phù hợp. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội: Là văn bản xác định một cách có hệ thống những giải pháp nhằm phát triển KT-XH ở địa phƣơng trong thời gian nhất định. KHPT KT-XH là công cụ quản lý kinh tế của nhà nƣớc theo mục tiêu, đƣợc thể hiện bằng những mục tiêu định hƣớng phát triển KT-XH phải đạt đƣợc trong khoảng thời gian nhất định của một quốc gia hoặc của một địa phƣơng và những giải pháp, chính sách nhằm đạt đƣợc các mục tiêu đặt ra một cách có hiệu quả và cao nhất. Các kế hoạch này đƣợc xây dựng ở các cấp chính quyền từ xã, phƣờng cho tới các cấp cao hơn. Kế hoạch phát triển ngành/lĩnh vực: là định hƣớng phát triển từng ngành/lĩnh vực trong từng thời kỳ (hàng năm và 5 năm). Kế hoạch phát triển (KHPT) ngành/lĩnh vực là một bộ phận của KHPT KT-XH, phải nằm trong kế hoạch tổng thể phát triển KT-XH của cả nƣớc và KHPT KT-XH địa phƣơng. KHPT ngành/lĩnh vực bao gồm 3 cấp: 1 - bộ/ngành (trung ƣơng); 2 - sở/ngành (cấp tỉnh); và 3 - phòng ban (cấp dƣới tỉnh). 1.1.1.2. Vai trò của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội KHPT KT-XH là công cụ của Nhà nƣớc để can thiệp vào thị trƣờng hiệu quả: Để khắc phục những thất bại có thể xẩy ra của thị trƣờng, Nhà nƣớc thông qua công cụ kế hoạch để can thiệp nhằm khắc phục các khuyết tật thị trƣờng, qua đó có thể điều chỉnh các hoạt động của thị trƣờng đạt tới mức tối