Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:90

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn "Giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương" nhằm làm rõ những vấn đề lý luận về giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương; đánh giá thực trạng giải quyết tố cáo trên địa bàn các huyện thuộc tỉnh Hải Dương từ đó đề xuất, kiến nghị giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN VĂN THƯỞNG GIẢI QUYẾT TỐ CÁO THUỘC THẨM QUYỀN UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2024 1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN VĂN THƯỞNG GIẢI QUYẾT TỐ CÁO THUỘC THẨM QUYỀN UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THU HÀ HÀ NỘI - 2024 2
LỜI CAM ĐOAN Đề tài “Giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương” là đề tài luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công của tôi dưới sự hướng dẫn PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hà. Kết quả nghiên cứu luận văn “Giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương” cùng những kiến nghị là trung thực, đảm bảo khách quan, khoa học, mọi kết quả đều dựa vào quá trình nghiên cứu và thực hiện tại tỉnh Hải Dương. Các tài liệu tham khảo đều có trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình. Học viên Nguyễn Văn Thưởng i
LỜI CẢM ƠN Tôi xin được trân trọng cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hà đã tận tình hướng dẫn phương pháp, cách thức nghiên cứu trong suốt thời gian tôi thực hiện đề tài luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Học viện Hành chính Quốc gia, Thanh tra tỉnh Hải Dương, UBND các huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh Hải Dương cùng các tổ chức, cá nhân, bạn bè, đồng nghiệp đã dành những tình cảm, tâm huyết truyền đạt những kiến thức quý báu, cung cấp tài liệu, tham gia đóng góp ý kiến và tạo điều kiện tốt nhất để tôi nghiên cứu đề tài và hoàn thành luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! Học viên Nguyễn Văn Thưởng ii
MỤC LỤC Contents LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn ..................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu ......................................................................... 3 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài ........................................................ 5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................... 6 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ............................... 6 6. Ý nghĩa luận và thực tiễn của luận văn ............................................. 7 7. Kết cấu của Luận Văn ....................................................................... 7 CHƯƠNG 1...................................................................................................... 8 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TỐ CÁO THUỘC THẨM QUYỀN CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN...................... 8 1.1. Khái quát chung về giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của Uỷ ban nhân dân cấp huyện .......................................................................................... 8 1.1.1. Một số khái niệm ............................................................................. 8 1.1.2. Đặc điểm của hoạt động giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của Uỷ ban nhân dân cấp huyện ......................................................................... 14 1.1.3. Ý nghĩa của hoạt động giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của Uỷ ban nhân dân cấp huyện ......................................................................... 15 1.2. Nguyên tắc, thẩm quyền giải quyết tố cáo của Uỷ ban nhân dân cấp huyện..................................................................................................... 17 1.2.1. Nguyên tắc giải quyết tố cáo ...................................................... 17 1.2.2. Thẩm quyền giải quyết tố cáo của Uỷ ban nhân dân cấp huyện ... 19 iii
1.3. Quy trình giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của Uỷ ban nhân dân cấp huyện .............................................................................................. 21 1.3.1. Thụ lý tố cáo ..................................................................................................21 1.3.2. Xác minh nội dung tố cáo ...........................................................................Error! Bookmark not defined. 1.3.3. Kết luận nội dung tố cáo .............................................................................Error! Bookmark not defined. 1.3.4. Xử lý kết luận nội dung tố cáo............... Error! Bookmark not defined. 1.4. Các điều kiện bảo đảm hoạt động giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của Uỷ ban nhân dân cấp huyện .............................................................. 27 1.4.1. Sự chỉ đạo của cấp ủy Đảng ............................................................ 27 1.4.2. Hệ thống văn bản pháp luật đồng bộ, thống nhất ............................. 28 1.4.3. Điều kiện về nguồn nhân lực ........................................................... 29 1.4.4. Vai trò của người đứng đầu ............................................................ 30 1.4.5. Điều kiện về nguồn lực tài chính ..................................................... 31 Tiểu kết Chương 1 .................................................................................. 31 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT TỐ CÁO THUỘC THẨM QUYỀN UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN, TỈNH HẢI DƯƠNG...... 32 2.1. Đặc điểm tình hình phát triển kinh tế, xã hội và tình hình tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương ...................................................................................................32 2.1.1. Đặc điểm tình hình kinh tế, xã hội các đơn vị cấp huyện của tỉnh Hải Dương ............................................................................................ 32 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy, nhân sự trong Uỷ ban nhân dân cấp huyện của tỉnh Hải Dương................................................................... 33 2.2. Thực trạng giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền Uỷ ban nhân dân cấp huyện, tỉnh Hải Dương.................................................................. 34 2.2.1. Tình hình chung về tiếp công dân, tiếp nhận và giải quyết tố cáo .............................................................................................................. 34 iv
2.2.2. Thực tiễn giải quyết tố cáo trên các lĩnh vực ............................ 37 2.3. Đánh giá chung ............................................................................. 50 2.3.1. Kết quả đạt được ........................................................................ 50 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ....................................... 53 Tiểu kết Chương 2 .................................................................................. 58 CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM GIẢI QUYẾT TỐ CÁO THUỘC THẨM QUYỀN CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG ............................... 58 3.1. Quan điểm bảo đảm giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của Uỷ ban nhân dân cấp huyện ...................................................................... 59 3.2. Giải pháp hoàn thiện thể chế về tố cáo và giải quyết tố cáo ........ 60 3.3. Giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền Uỷ ban nhân dân cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hải Dương ............................. 62 3.3.1. Tăng cường công tác chỉ đạo, hướng dẫn về giải quyết tố cáo . 62 3.3.2. Nâng cao nhận thức về tố cáo và giải quyết tố cáo của cán bộ, công chức và nhân dân ........................................................................ 64 3.3.3. Nâng cao năng lực, trách nhiệm của cán bộ, công chức tham mưu, giải quyết tố cáo ................................................................................... 66 3.3.4. Tăng cường công khai, minh bạch trong quản lý nhà nước ở địa phương, mở rộng dân chủ ở cơ sở ....................................................... 68 3.3.5. Nâng cao hiệu quả phối hợp trong công tác giải quyết tố cáo .. 71 3.3.6. Hiện đại hoá quản lý nhà nước, đầu tư cơ sở vật chất và bố trí đủ kinh phí có liên quan đến giải quyết tố cáo ......................................... 72 Tiểu kết Chương 3 .................................................................................. 74 KẾT LUẬN .................................................................................................... 75 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO v
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ HĐND Hội đồng nhân dân KNTC Khiếu nại, tố cáo PCTN Phòng, chống tham nhũng UBND Uỷ ban nhân dân vi
vii
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Ở hầu hết các nước trên thế giới, để bảo vệ các giá trị của con người nói chung, công dân nói riêng, đều thiết lập các cơ chế pháp lý, trong đó có tố cáo. Tố cáo đã được đưa vào văn kiện chính trị của các quốc gia làm cơ sở để pháp lý hoá trong Hiến pháp và pháp luật. Ở Việt Nam, Hiến pháp năm 2013 và hệ thống pháp luật đã ghi nhận tố cáo là một quyền con người, quyền công dân và Nhà nước, xã hội phải bảo đảm quyền tố cáo bằng các thiết chế và phương thức khác nhau. Giải quyết tố cáo chính là hiện thực hoá quyền tố cáo của các cá nhân (thậm chí ở một số nước là tổ chức) trong xã hội. Giải quyết tố cáo góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân trong xã hội; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội. Nhận thức sâu sắc vấn đề đó, thời gian qua Đảng, Nhà nước ta đã đề ra nhiều chủ trương, chính sách nhằm xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về giải quyết tố cáo, như Luật Tố cáo 2011, Luật Tố cáo 2018 và hệ thống các văn bản hướng dẫn thi hành luật, từ đó giúp cho việc giải quyết tố cáo đạt nhiều kết quả tích cực, bảo vệ và khôi phục kịp thời quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và nhân dân, đồng thời xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật, tạo niềm tin cho nhân dân đối với công cuộc xây dựng đất nước trong thời kỳ đổi mới. Hải Dương là tỉnh đồng bằng Sông Hồng, thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc với diện tích tự nhiên 1.662 km2, dân số xấp xỉ 2 triệu người. Đại hội Đảng bộ tỉnh Hải Dương khóa XVII, nhiệm kỳ 2020-2025 xác định mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 là tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại, năm 2030 là tỉnh công nghiệp hiện đại, tạo nền tảng để Hải Dương sớm trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. 1
Với điều kiện một tỉnh có nhiều tiềm năng và kỳ vọng, đứng trước nhu cầu phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, tỉnh Hải Dương đã đặt ra nhiều mục tiêu về phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn an ninh trật tự, bảo đảm quyền của các tổ chức, cá nhân trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đặc biệt, tỉnh phấn đấu trở thành một trong những trung tâm kinh tế, văn hoá, xã hội của khu vực đồng bằng sông Hồng. Để đạt được những mục tiêu nhiệm vụ Đại hội Đảng bộ tỉnh Hải Dương khóa XVII, nhiệm kỳ 2020-2025 đề ra, cấp ủy, chính quyền các cấp cần giải quyết tốt, đồng bộ phát triển kinh tế, ổn định chính trị, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân; giải quyết hài hòa lợi ích của nhà nước, doanh nghiệp, người dân. Trong đó, yêu cầu đặt ra đối với cấp ủy, chính quyền các cấp cần hết sức coi trọng, lắng nghe ý kiến của nhân dân; giải quyết kiến nghị, phản ánh của nhân dân, nhất là giải quyết tố cáo, kiến nghị, phản ánh của nhân dân để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, hạn chế mức thấp nhất phát sinh những vụ việc khiếu kiện đông người, phức tạp ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh. Thực tiễn, trong những năm qua cấp ủy, chính quyền các cấp trong toàn tỉnh Hải Dương luôn quan tâm, coi trọng giải quyết tố cáo, kết quả giải quyết tố cáo của cấp ủy, chính quyền các cấp có nhiều chuyển biến tích cực. Song, giải quyết tố cáo là một vấn đề nhạy cảm, liên quan đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội và hoạt động quản lý nhà nước, nên việc giải quyết tố cáo có lúc, có nơi chưa thực sự hiệu quả, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra, nhất là việc giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện còn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập như: tình hình đơn thư KNTC, phản ánh, kiến nghị của nhân dân có chiều hướng gia tăng; việc giải quyết đơn thư thuộc thẩm quyền của một số huyện, thị xã, thành phố còn chậm, chất lượng giải quyết chưa cao, một số vụ việc giải quyết, xử lý chưa nghiêm, chưa triệt để dẫn đến tình trạng người dân gửi đơn 2
thư vượt cấp, khiếu kiện đông người, kéo dài (trong thời gian qua một số công dân và một số đoàn khiếu kiện đông người công dân thuộc thị xã Kinh Môn, huyện Thanh Hà tụ tập tại trụ sở Ban Tiếp công dân trung ương); việc thanh tra, kiểm tra, đôn đốc thực hiện kết luận, kiến nghị sau giải quyết tố cáo còn nhiều hạn chế... từ đó tiềm ẩn phức tạp, ảnh hưởng đến nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Xuất phát từ những lý do này, đề tài “Giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương” là một nghiên cứu xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, có tính cấp thiết. 2. Tình hình nghiên cứu Xuất phát từ vị trí, vai trò của tố cáo, giải quyết tố cáo cũng như thực trạng công tác giải quyết tố cáo ở phạm vi quốc gia cũng như các địa phương còn nhiều hạn chế, bất cập nên đã có một số công trình nghiên cứu về vấn đề này, điển hình có thể kể đến như: Luận án Tiến sĩ Quản lý công “Giải quyết KNTC - phương thức bảo đảm pháp chế và kỷ luật trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay” của nghiên cứu sinh Vũ Duy Duẩn, Học viện Hành chính, 2014. Trong luận án này, tác giả Vũ Duy Duẩn đã hệ thống một cách khá toàn diện về cơ chế giải quyết KNTC trong cơ chế kiểm soát quyền lực hành chính (hành pháp); đánh giá thực trạng các quy định của Hiến pháp, luật và văn bản dưới luật về cơ chế giải quyết KNTC cũng như thực trạng thực tế đang diễn ra ở Việt Nam; nhận định các ưu điểm và hạn chế, nguyên nhân của hạn chế để từ đó đề xuất, kiến nghị nhiều giải pháp quan trọng nâng cao hiệu lực, hiệu quả và bảo đảm giải quyết KNTC ở Việt Nam. Luận án tiến sĩ Luật học “Bảo vệ người tố cáo theo pháp luật hành chính ở Việt Nam” của nghiên cứu sinh Lê Tiến Đạt, Học viện Khoa học xã hội, 2021. Nội dung Luận án tập trung vào 04 vấn đề: i) tổng quan tình hình nghiên cứu 3
về bảo vệ người tố cáo ở Việt Nam và trên thế giới; ii) nghiên cứu lý luận về bảo vệ người tố cáo theo pháp luật hành chính; iii) đánh giá, phân tích thực trạng bảo vệ người tố cáo theo pháp luật hành chính ở Việt Nam và iv) đề xuất quan điểm, giải pháp nâng cáo hiệu quả bảo vệ người tố cáo theo pháp luật hành chính Việt Nam. Chuyên đề nghiên cứu khoa học “Thực trạng và những kinh nghiệm về giải quyết tố cáo đối với đảng viên, cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý trong các cơ quan thuộc khối nội chính Trung ương”, của Vụ Trung ương 1A, Cơ quan Ủy ban Kiểm tra Trung ương, năm 2014. Chuyên đề đã tập trung nghiên cứu, phân tích thực trạng công tác giải quyết tố cáo đối với đảng viên, cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý trong các cơ quan thuộc khối nội chính Trung ương và rút ra một số bài học kinh nghiệm và các nghiên cứu khác luận văn không có điều kiện liệt kê... Cuốn sách của nhà khoa học Nguyễn Tuấn Khanh có nhan đề “Trách nhiệm của chính quyền cơ sở trong tiếp công dân, giải quyết KNTC và PCTN, lãng phí”, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, 2015. Theo tác giả, cơ quan nhà nước nói chung, chính quyền cơ sở nói riêng phải nhận thức được tầm quan trọng của tiếp công dân, giải quyết KNTC và PCTN. Cuốn sách đặc biệt có giá trị với Luận văn ở phần đề ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật cũng như thực hiện pháp luật, nâng cao hiệu quả tiếp công dân, giải quyết KNTC ở địa phương của tỉnh Hải Dương. Luận văn “Pháp luật về giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai và thực tiễn thực hiện tại huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình” của học viên Đỗ Thị Diễm, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2021. Trên cơ sở phân tích, đánh giá các vấn đề có tính lý luận và thực tiễn, học viên đã đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật và thực hiện pháp luật về giải quyết tố cáo về đất đai trên địa bàn huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình. 4
Các công trình khoa học nêu trên đã nghiên cứu về giải quyết tố cáo ở nhiều góc độ khác nhau cả về lý luận và thực tiễn, cả về đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu và đã đưa ra nhiều giải pháp để nâng cao hiệu quả giải quyết tố cáo. Tuy nhiên, việc đưa các giải pháp này vào thực tiễn giải quyết tố cáo, cụ thể là giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hải Dương cần tiếp tục có những nghiên cứu phát triển làm rõ, nhằm xác định phương pháp, công cụ đáp ứng được yêu cầu giải quyết tố cáo trong những điều kiện cụ thể của địa phương. Ở tỉnh Hải Dương, chưa có công trình nghiên cứu khoa học nào viết về giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện trên địa bàn tỉnh. Do vậy, nghiên cứu vấn đề giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hải Dương nằm trong nhóm vấn đề nêu trên và không có sự trùng lắp với các nghiên cứu đã có. Điểm mới của luận văn là làm rõ thực trạng giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hải Dương, từ đó đề xuất một số giải pháp giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện trên địa bàn tỉnh. Thông qua những giải pháp của luận văn, tác giả hi vọng các cơ quan hành chính nhà nước trong tỉnh có thể vận dụng vào giải quyết tố cáo của công dân ở phạm vi đơn vị mình quản lý. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài - Mục tiêu: Nghiên cứu cơ sở, làm rõ những vấn đề lý luận về giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương; đánh giá thực trạng giải quyết tố cáo trên địa bàn các huyện thuộc tỉnh Hải Dương từ đó đề xuất, kiến nghị giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương. - Nhiệm vụ: + Tổng hợp cơ sở lý luận, phân tích, làm rõ đặc điểm, vai trò của giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện. 5
+ Thống kê, phân tích, đánh giá thực trạng giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của UBND các huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Hải Dương; đưa ra những nhận xét, đánh giá về ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế. + Từ việc đánh giá thực trạng, đưa ra quan điểm và đề xuất giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện ở tỉnh Hải Dương một cách toàn diện, đồng bộ, thống nhất và có tính khả thi. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Dưới góc nhìn của khoa học hành chính, của chuyên ngành Quản lý công, luận văn tập trung nghiên cứu hệ thống thể chế, các quy định về giải quyết tố cáo và tình hình giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương. - Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: Nghiên cứu giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Về thời gian: Từ năm 2019 đến hết năm 2023. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Luận văn tiếp cận vấn đề tố cáo và giải quyết tố cáo theo phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin; tiếp cận vấn đề theo quan điểm của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật; về mối quan hệ giữa nhà nước và công dân; về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. - Phương pháp nghiên cứu: Để làm rõ được mục tiêu của luận văn, học viên đã sử dụng nhiều phương pháp khác nhau, trong đó nổi bật là các phương pháp: phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê, lịch sử...và kết hợp với các phương pháp kỹ thuật, xử lý số liệu, dữ liệu thu thập được trong các báo cáo. 6
Tại Chương 1, để làm rõ những vấn đề có tính lý luận về giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu lý luận, phân tích, tổng hợp; tại chương 2, các phương pháp phân tích tài liệu, số liệu, thống kê, lịch sử, tổng hợp để làm sáng tỏ thực trạng giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện của tỉnh Hải Dương; tại chương 3, tác giả sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, hệ thống để đề xuất quan điểm và giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương. 6. Ý nghĩa luận và thực tiễn của luận văn - Về mặt lý luận: công trình này góp phần củng cố thêm một số vấn đề có tính lý luận về tố cáo, giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện. Hệ thống hoá một số quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước về tố cáo và giải quyết tố cáo. - Về mặt thực tiễn: sản phẩm của luận văn có hai nhóm giá trị thực tiến: i) là tài liệu tham khảo cho các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức và người quan tâm ở tỉnh Hải Dương trong quá trình nghiên cứu, hoàn thiện những quy định, hoàn thiện tổ chức thực hiện tố cáo và giải quyết tố cáo; ii) là tài liệu tham khảo cho sinh viên, học viên cao học trong các cơ sở giáo dục đại học, viện nghiên cứu có quan tâm đến tố cáo và giải quyết tố cáo. 7. Kết cấu của Luận Văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các tài liệu tham khảo, luận văn gồm có 3 chương, cụ thể: Chương 1. Cơ sở lý luận và pháp luật về giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện. Chương 2. Thực trạng giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện, tỉnh Hải Dương. Chương 3. Quan điểm, giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền UBND cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hải Dương. 7
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TỐ CÁO THUỘC THẨM QUYỀN CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN 1.1. Khái quát chung về giải quyết tố cáo thuộc thẩm quyền của Uỷ ban nhân dân cấp huyện 1.1.1. Một số khái niệm 1.1.1.1. Khái niệm tố cáo Trong một xã hội nơi mà quy tắc và pháp luật được xây dựng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mọi người, việc tố cáo trở thành một phương tiện quan trọng, giúp duy trì sự pháp chế và xử lý những vi phạm pháp luật. Tố cáo không chỉ là một hành động mang cá nhân mà còn là một phần quan trọng của hệ thống pháp luật trong cuộc sống hiện đại. Theo từ điển Tiếng Việt thông dụng, tố cáo là “vạch rõ tội lỗi của kẻ khác trước cơ quan pháp luật hoặc trước dư luận” . Như thế, trên phương diện xã hội, tố cáo hướng tới tất cả mọi sự vi phạm, có thể là vi phạm pháp luật hoặc đạo đức, tập quán, điều lệ… Nhưng trên phương diện luật thực định thì: “Tố cáo là việc cá nhân theo thủ tục quy định của Luật này báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, bao gồm: a) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ; b) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực (Khoản 1, Điều 2 Luật Tố cáo năm 2018). Điều đó cho thấy, về bản chất, tố cáo thể hiện ý thức bảo vệ sự nghiêm minh của pháp luật của mỗi công dân trước các hành vi vi phạm, qua đó người tố cáo không chỉ nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình mà còn bảo vệ lợi ích của cộng đồng. Cũng theo khái niệm pháp lý này thì tố cáo không chỉ do chủ thể là “công dân” tiến hành như quy định của Luật Tố cáo năm 1998. Do đó, để hiểu một 8
cách thống nhất thì cần quan niệm: Tố cáo là việc cá nhân theo thủ tục do pháp luật quy định báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật, qua đó các cá nhân thực hiện quyền chủ thể của mình do pháp luật quy định hoặc là công dân thông báo cho cơ quan nhà nước, tổ chức khác hoặc của cá nhân trong cơ quan tổ chức về những hành vi vi phạm pháp luật khác. Về phân loại, Luật Tố cáo năm 2018 (Điều 2) đã xác định rõ tố cáo gồm hai loại: Thứ nhất, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ là tố cáo về hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của các đối tượng sau đây: i) Cán bộ, công chức, viên chức; người khác được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ; ii) Người không còn là cán bộ, công chức, viên chức nhưng đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật trong thời gian là cán bộ, công chức, viên chức; người không còn được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ nhưng đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật trong thời gian được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ; iii) Cơ quan, tổ chức. Thứ hai, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực là tố cáo về hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào về việc chấp hành quy định của pháp luật, trừ hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ. Tố cáo có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ pháp chế, bảo vệ chế độ, quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Tố cáo là một cách để bảo vệ quyền lợi cá nhân và xã hội. Khi phát hiện những hành vi vi phạm pháp luật, người dân có quyền và trách nhiệm thông báo (tố cáo) sự việc trên để ngăn chặn sự vi phạm và bảo vệ các giá trị của xã hội. Tố cáo giúp xác định những hành vi bất 9
hợp pháp và tạo điều kiện cho các cơ quan chức năng can thiệp kịp thời, đảm bảo an ninh và trật tự xã hội. Bên cạnh đó, tố cáo đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn và trừng phạt hành vi tham nhũng. Trong khi tham nhũng đe dọa tính công bằng và phá vỡ các của nguyên tắc công lý thì tố cáo là công cụ hiệu quả để đưa ra ánh sáng những hành động bất chính và yêu cầu trừng phạt những người có trách nhiệm. Thông qua tố cáo, nhiều lãnh đạo cấp cao và doanh nghiệp đang bị xét xử trong vụ “Đại án Việt Á” là một minh chứng rõ nét. Việc này giúp tạo ra một môi trường làm việc và sống chung trong xã hội trung thực và minh bạch. Ngoài ra, tố cáo cũng là biện pháp để bảo vệ những người yếu thế và thường bị áp đặt. Trong nhiều trường hợp, những người không có quyền lực và tài chính thường gặp khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình. Tố cáo mang lại cho họ cơ hội để đưa ra những vấn đề của mình trước toàn xã hội và nhận được sự chú ý và sự hỗ trợ cần thiết. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng tố cáo không nên được lạm dụng để hạ thấp uy tín và danh dự của người khác một cách không đúng sự thật. Việc tố cáo nên được thực hiện một cách có trách nhiệm và dựa trên sự chắc chắn của thông tin. Một điểm rất đáng quan tâm là mối quan hệ giữa tố cáo với khiếu nại, kiến nghị, phản án. Tố cáo, khiếu nại, kiến nghị và phản ánh đều là các hành động phản ứng của cá nhân hoặc tổ chức khi họ gặp phải vấn đề, sự việc không hài lòng hoặc có hành vi không đúng đắn từ các chủ thể khác. Mặc dù mỗi loại hành động này có mục đích và quy trình khác nhau, nhưng chúng cũng có điểm giống nhau. Điểm chung lớn nhất giữa tố cáo và khiếu nại, kiến nghị, phản ánh đều là cách thức để bày tỏ sự không hài lòng hoặc đề xuất sự cải thiện trong một tình huống cụ thể. Cả hai đều nhằm mục đích chính là tìm kiếm sự giải quyết cho vấn đề hoặc sự thay đổi trong hành vi, quy trình hoặc chính sách của bên liên quan. 10
Bên cạnh đó, cả tố cáo và khiếu nại, kiến nghị, phản ánh đều cần có thông tin cụ thể và chính xác về vấn đề mà người gửi muốn đề cập. Tất cả đều yêu cầu sự trung thực và minh bạch từ phía người thực hiện để đảm bảo rằng vấn đề được hiểu rõ và có thể được xử lý một cách hiệu quả. Ngoài ra, cả tố cáo và khiếu nại, kiến nghị, phản ánh đều có thể được gửi đến các cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền để xem xét và xử lý. Điều này có thể là cơ quan quản lý, tổ chức nơi làm việc, hoặc các cơ quan chính phủ liên quan tùy thuộc vào tính chất của vấn đề. Mặc dù tố cáo, khiếu nại, kiến nghị và phản ánh đều là các hành động mà cá nhân hoặc tổ chức thực hiện khi gặp phải vấn đề, sự việc không hài lòng, nhưng chúng có những điểm khác nhau đáng chú ý. Trước hết, tố cáo thường mang tính vi phạm pháp luật, là việc thông báo hoặc tố cáo một hành vi phạm pháp hoặc vi phạm trong các lĩnh vực, ví dụ tội phạm. Nó thường được thực hiện với mục đích đưa ra các thông tin cụ thể và chứng cứ để khẳng định một hành vi sai trái và yêu cầu hành động pháp lý hoặc kỷ luật cụ thể. Trong khi đó, khiếu nại, kiến nghị, phản ánh thường mang tính hành chính hoặc quản lý hơn. Khiếu nại là việc bày tỏ sự không hài lòng về một vấn đề cụ thể mà không nhất thiết phải là vi phạm pháp lý. Kiến nghị là đề xuất hoặc ý kiến về cách cải thiện hoặc thay đổi trong một quy trình, chính sách hoặc hoạt động cụ thể. Phản ánh thường là việc trình bày ý kiến hoặc thông tin về một tình huống cụ thể mà không nhất thiết phải đề xuất hoặc yêu cầu bất kỳ hành động cụ thể nào. Một điểm khác biệt quan trọng khác là mục tiêu của mỗi hành động. Trong khi tố cáo thường nhằm vào việc thi hành công lý và xử lý trách nhiệm pháp lý, khiếu nại, kiến nghị, phản ánh thường nhằm vào việc cải thiện hoặc giải quyết vấn đề một cách “hòa bình” và mang tính xây dựng. 1.1.1.2. Khái niệm giải quyết tố cáo 11