Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định

Chia sẻ: Dongcoxanh10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định" là đề xuất những giải pháp thực hiện hoạt động giám sát của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ................/............... .............../............. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐINH THỊ DIỆU HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ, NĂM 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ................/............... .............../............. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐINH THỊ DIỆU HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành:Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN HẢI ĐỊNH THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ “Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định” là kết quả nghiên cứu độc lập của bản thân. Các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc và mọi số liệu nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thừa Thiên Huế, ngày 01 tháng 7 năm 2021 HỌC VIÊN ĐINH THỊ DIỆU
LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Lãnh đạo Ban Quản lý đào tạo sau đại học; Viên chức, giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia; Lãnh đạo, viên chức, giảng viên Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại thành phố Huế đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn thạc sĩ. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Trần Hải Định đã tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn thạc sĩ quản lý công đúng thời gian quy định. Xin cảm ơn Lãnh đạo Huyện ủy, HĐND, UBND huyện; cán bộ, công chức, viên chức trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định đã hỗ trợ, giúp đỡ tôi trong thu thập thông tin, tài liệu để hoàn thiện luận văn; Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, những người đã luôn bên tôi, động viên và khuyến khích tôi trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu của mình. HỌC VIÊN ĐINH THỊ DIỆU
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng số liệu Danh mục sơ đồ, biểu đồ MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN ......................................................................... 8 1.1. Tổng quan về Hội đồng nhân dân huyện ............................................... 8 1.1.1. Hội đồng nhân dân .......................................................................... 8 1.1.2. Vị trí và đặc điểm của Hội đồng nhân dân huyện ........................... 9 1.1.3. Vai trò của Hội đồng nhân dân huyện .......................................... 11 1.1.4. Chức năng của Hội đồng nhân dân huyện .................................... 12 1.2. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện ............................. 14 1.2.1. Khái niệm hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện ..... 14 1.2.2. Đặc điểm hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện....... 16 1.2.3. Nội dung và phương thức giám sát của Hội đồng nhân dân huyện ... 18 1.3. Các tiêu chí đánh giá hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện.. 29 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện ........................................................................................................... 32 1.4.1. Nhóm yếu tố khách quan .............................................................. 32 1.4.2. Nhóm yếu tố chủ quan .................................................................. 34 Tiểu kết chương 1 ....................................................................................... 35 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI
ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH ................... 36 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tác động đến hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện huyện An Lão, tỉnh Bình Định ................... 36 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................... 36 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .............................................................. 37 2.2. Khái quát về tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định..................................................................................... 39 2.2.1. Cơ cấu tổ chức Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định .. 39 2.2.2. Kết quả hoạt động của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định, giai đoạn 2016 - 2021 ........................................................... 44 2.3. Thực tiễn hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định, giai đoạn 2016 - 2021 ....................................................... 52 2.3.1. Hoạt động giám sát thông qua xem xét các báo cáo công tác tại kỳ họp của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định .................. 52 2.3.2. Hoạt động giám sát thông qua chất vấn và trả lời chất vấn của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định ................................................... 56 2.3.3. Hoạt động giám sát thông qua việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Hội đồng nhân dân huyện bầu 59 2.3.4. Hoạt động giám sát thông qua xem xét tính hợp hiến, hợp pháp của các văn bản quy phạm pháp luật của Ủy ban nhân dân cùng cấp và Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp dưới.......................................... 61 2.3.5. Hoạt động giám sát chuyên đề và giám sát thường xuyên của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định ....................................... 62 2.4. Đánh giá chung về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định............................................................................... 68 2.4.1. Kết quả đạt được ........................................................................... 68 2.4.2. Hạn chế.......................................................................................... 72
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế .................................................. 73 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................... 75 Chƣơng 3 PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH ........................................................................................ 76 3.1. Phương hướng hoàn thiện hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định .................................................................... 76 3.2. Giải pháp hoàn thiện hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định............................................................................... 80 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho các chủ thể về ý nghĩa hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định ......................... 80 3.2.2. Đổi mới phương thức giám sát để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định .. 82 3.2.3. Nâng cao năng lực giám sát của các chủ thể thực hiện chức năng giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định ........... 84 3.2.4. Kiện toàn tổ chức bộ máy tham mưu, giúp việc của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định ......................................................... 86 3.2.5. Lựa chọn nội dung quan trọng để giám sát và có kế hoạch, chương trình giám sát khoa học, hợp lý ............................................................... 88 3.2.6. Bảo đảm các điều kiện hoạt động của Hội đồng nhân dân và Đại biểu Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định ........................ 91 3.2.7. Tăng cường phối hợp với các cơ quan, tổ chức để hoàn thiện hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định .. 93 Tiểu kết chương 3 ....................................................................................... 95 KẾT LUẬN .................................................................................................... 96 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 99 PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT HCNN : Hành chính nhà nước HĐND : Hội đồng nhân dân KT - XH : Kinh tế - xã hội LLCT : Lý luận chính trị MTTQVN : Mặt trận Tổ quốc Việt Nam QLNN : Quản lý nhà nước QPPL : Quy phạm pháp luật TAND : Tòa án nhân dân TTHĐND : Thường trực Hội đồng nhân dân UBND : Ủy ban nhân dân VKSND : Viện Kiểm sát nhân dân XHCN : Xã hội chủ nghĩa
DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU Bảng 2.1. Thông tin cơ bản về đơn vị hành chính thuộc huyện An Lão, tỉnh Bình Định ........................................................................................................ 37 Bảng 2.2. Thông tin về cơ cấu dân cư theo thành phần dân tộc của huyện An Lão, tỉnh Bình Định......................................................................................... 38 Bảng 2.3. Số lượng và cơ cấu đại biểu HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định (2016 - 2021) ................................................................................................... 41 Bảng 2.4. Kết quả xây dựng và ban hành Nghị quyết thông qua các kỳ họp của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định..................................................... 55 Bảng 2.5. Kết quả hoạt động lấy phiếu tín nhiệm cán bộ, công chức ở cấp huyện được HĐND huyện giám sát ................................................................ 60 Bảng 2.6. Kết quả giám sát thông qua xem xét tính hợp hiến, hợp pháp của các văn bản QPPL của UBND cùng cấp và Nghị quyết của HĐND cấp dưới của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định (2016 - 2020) ............................. 62 Bảng 2.7. Hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định (2016 - 2020) ................................................................................. 63 Bảng 2.8. Số kiến nghị của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định từ hoạt động giám sát chuyên đề (2016 - 2020) .......................................................... 66 Bảng 2.9. Tổng hợp kết quả giải quyết các kiến nghị của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định từ hoạt động giám sát chuyên đề (2016 - 2020) ............ 67
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 2.1. Sơ đồ tổ chức HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định .................. 40 Biểu đồ 2.1. Cơ cấu đại biểu HĐND huyện An Lão theo trình độ chuyên môn ......................................................................................................................... 42 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu đại biểu HĐND huyện An Lão theo trình độ LLCT ...... 43 Biểu đồ 2.3. Cơ cấu đại biểu HĐND huyện An Lão theo độ tuổi .................. 44 Biểu đồ 2.4. Các hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại HĐND huyện An Lão được giám sát (2016 - 2021) .................................................................... 57 Biểu đồ 2.5. Hoạt động giải trình và trả lời chất vấn tại HĐND huyện An Lão được giám sát (2016 - 2021) ........................................................................... 58
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa (XHCN) Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng mà toàn Đảng, toàn dân ta đã và đang không ngừng phấn đấu thực hiện. Trong tiến trình đổi mới đất nước từ năm 1986 đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam thường xuyên quan tâm đến vấn đề đổi mới tổ chức và hoạt động của Nhà nước nói chung và của Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp nói riêng. Quốc hội khóa XIII đã ban hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương (Luật số 77/2015/QH13, ngày 19/6/2015). Tiếp đó, Quốc hội khóa XIV cũng đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (Luật số 47/2019/QH14, ngày 22/11/2019). Đây chính là những cơ sở pháp lý quan trọng để tổ chức và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước ở địa phương trong bối cảnh việc tiếp tục cải cách, kiện toàn tổ chức của bộ máy nhà nước nói chung và hệ thống chính quyền địa phương nói riêng là yêu cầu khách quan và tất yếu để phát triển đất nước. Quyết định và Giám sát là hai chức năng chủ yếu và cơ bản nhất của HĐND các cấp. Trong đó, giám sát có vị trí, vai trò rất quan trọng nhằm thực hiện đúng nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân. Giám sát là việc HĐND các cấp đồng hành cùng các cơ quan nhà nước, các đơn vị thực thi nhiệm vụ, pháp luật, trên cơ sở thực tiễn để quan sát, theo dõi, kiểm tra xem việc đó có thực hiện đúng theo chương trình, kế hoạch, quy định pháp luật hay không, nhằm góp phần thúc đẩy, phát huy hiệu quả việc huy động và sử dụng các nguồn lực, góp phần đạt mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội (KT - XH), đảm bảo quốc phòng - an ninh ở địa phương. Việc thực hiện chức năng 1
giám sát của HĐND góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan Nhà nước ở địa phương. Trong những năm qua, hoạt động giám sát của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định đã có nhiều chuyển biến tích cực. Kết quả hoạt động giám sát của HĐND đã có tác dụng tích cực trong việc giải quyết các vấn đề bức xúc ở địa phương. Tuy nhiên, hoạt động giám sát của HĐND huyện vẫn chưa được thường xuyên, hiệu quả giám sát còn hạn chế; nội dung hoạt động giám sát chưa tập trung, chọn đối tượng giám sát chưa phù hợp; hình thức giám sát chủ yếu chỉ nghe báo cáo bằng văn bản, thiếu khảo sát, kiểm tra thực tế; thời gian giám sát chuyên đề còn ngắn nên khó phát hiện được vấn đề; việc theo dõi, đôn đốc các cơ quan chức năng giải quyết các kết luận sau giám sát chưa thường xuyên; việc mời các ngành có chuyên môn trên các lĩnh vực được giám sát để tham gia các buổi làm việc còn rất hạn chế; một số cơ quan, địa phương được giám sát còn có biểu hiện cho rằng giám sát là tìm khuyết điểm, gây khó khăn cho công tác chỉ đạo, điều hành của các cơ quan liên quan; chưa có quy định cụ thể các chế tài cần thiết đối với hành vi không thực hiện các kết luận, kiến nghị qua giám sát... Vì vậy, việc nghiên cứu một cách có hệ thống, đánh giá thực trạng hoạt động của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định, đề xuất những giải pháp khả thi nhằm thực hiện có hiệu quả hơn vai trò, chức năng của HĐND huyện vừa có ý nghĩa lý luận, vừa mang tính cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Xuất phát từ những lý do đó, với mong muốn được mang những kiến thức học tập của mình góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định trong thời gian tới, tôi chọn đề tài“Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. 2
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong những năm qua, việc nghiên cứu về hoạt động giám sát của HĐND được rất nhiều nhà lãnh đạo, quản lý, nhiều nhà khoa học quan tâm. Đã có nhiều bài viết, công trình nghiên cứu của nhiều tác giả dưới nhiều góc độ khác nhau như: Phạm Ngọc Ký (2001), Quyền giám sát của Hội đồng nhân dân và kỹ năng giám sát cơ bản, NXB. Tư pháp, Hà Nội [37]. Nghiên cứu đã phân tích quyền giám sát cơ bản của HĐND được thể hiện thông qua các Nghị quyết của Đảng, trong Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam năm 1992. Đồng thời tác giả cũng giới thiệu những kỹ năng cơ bản nhằm thực hiện có hiệu quả chức năng giám sát của đại biểu HĐND các cấp. Nguyễn Sỹ Thắng (2004), Nâng cao năng lực giám sát của Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội trong lĩnh vực quản lý và bảo vệ môi trường, Luận văn thạc sĩ Hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia [50]. Luận văn này tập trung phân tích thực trạng hoạt động giám sát của HĐND thành phố Hà Nội đối với một lĩnh vực cụ thể là quản lý và bảo vệ môi trường và tập trung đưa ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND thành phố Hà Nội. Cao Thị Bích Lan (2005), Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân từ thực tiễn hoạt động của Hội đồng nhân dân quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sĩ Hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia [38]. Luận văn tập trung nghiên cứu dưới góc độ hiệu quả hoạt động của HĐND quận Hoàn Kiếm và phân tích thực trạng để đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND quận. Phạm Quang Hưng (2007), Năng lực thực hiện chức năng giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Hải Dương đối với quản lý hành chính nhà nước về đất đai, Luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh 3
[36]. Trong khuôn khổ đề tài này luận văn đã tập trung phân tích sâu hoạt động giám sát của HĐND tỉnh về một chủ thể cụ thể đó là các cơ quan quản lý hành chính nhà nước (HCNN) với một lĩnh vực cụ thể đó là giám sát trong lĩnh vực đất đai. Trần Thị Sáu (2017), Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Bình, Luận văn thạc sĩ quản lý Hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia [49]. Luận văn này tập trung phân tích thực trạng hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Quảng Bình và đề ra các giải pháp nâng cao hiệu quả, chất lượng giám sát của HĐND trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. Huyền Tôn Nữ Diễm Thúy (2017), Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế, Luận văn Thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia [51]. Trên cơ sở hệ thống và làm rõ cơ sở lý luận về hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh nói chung và thực tiễn hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế trong giai đoạn 2011 - 2016, luận văn đề xuất nhiều giải pháp tăng cường hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế trong giai đoạn 2016 - 2021. Cao Văn Long (2018), Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Ngãi, Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, Học viện Hành chính Quốc gia [40]. Luận văn đã phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Quảng từ năm 2012 đến năm 2017 và đề xuất những quan điểm và giải pháp tăng cường hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn tiếp theo. Bên cạnh một số nghiên cứu được công bố như sách và luận văn thạc sĩ được nêu trên, vấn đề hoạt động giám sát của HĐND còn được nghiên cứu, trao đổi học thuật thông qua nhiều hội thảo, hội nghị, bài nghiên cứu, tham luận trên các tạp chí, trang website như: Bùi Xuân Đức (2003), Bàn về tính chất của Hội đồng nhân dân trong 4
điều kiện cải cách bộ máy nhà nước hiện nay, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, 12/2003 [18]; Trương Đắc Linh (2003), Tổ chức và hoạt động của các ban của Hội đồng nhân dân, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 2/2003 [39]; Đinh Ngọc Quang (2005), Về đổi mới tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2004 - 2009, Tạp chí QLNN, số 2/2005 [44]… Như vậy, tình hình trên cho thấy việc nghiên cứu hoạt động giám sát của HĐND nói chung và HĐND huyện nói riêng đã được chú trọng và được tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau. Theo đó, có một số nghiên cứu chủ yếu tiếp cận HĐND từ góc độ tổ chức và hoạt động một cách chung chung hoặc có nghiên cứu về việc thực hiện chức năng của HĐND ở khía cạnh nâng cao hiệu lực giám sát. Hoạt động giám sát của HĐND cấp huyện có nhiều vấn đề mới được đặt ra cả về lý luận và thực tiễn, nhưng chưa nhiều các công trình khoa học nghiên cứu một cách có hệ thống, toàn diện và đầy đủ. Đến nay, chưa có công trình nào có đối tượng và phạm vi nghiên cứu là Hoạt động giám sát của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Mục đích nghiên cứu của luận văn là đề xuất những giải pháp thực hiện hoạt động giám sát của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 3.2. Nhiệm vụ Với mục đích trên, luận văn thực hiện các nhiệm vụ sau: - Thứ nhất, nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động giám sát của HĐND huyện; - Thứ hai, phân tích thực trạng hoạt động giám sát của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định; - Thứ ba, đề xuất giải pháp hoàn thiện hoạt động giám sát của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 5
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động giám sát của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian: Từ 2016 đến 2020. - Về không gian: huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước về Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân; về tổ chức và hoạt động của Quốc hội và HĐND ở Việt Nam; về chức năng giám sát của HĐND các cấp. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu, luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau: Phương pháp nghiên cứu lý thuyết để thu thập thông tin, dữ liệu, luận văn sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu từ các nguồn tài liệu thứ cấp liên quan đến đề tài gồm: báo cáo chuyên đề, sách, báo, đề tài nghiên cứu đã được công bố và các văn bản pháp quy của Nhà nước và địa phương đã ban hành liên quan đến đề tài. Đồng thời, sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu liên ngành như Luật học, Quản lý học, Quản lý nhà nước… để thu thập thông tin liên quan. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phân loại, hệ thống hóa tài liệu đánh giá về thực tiễn hoạt động giám sát của HĐND huyện An Lão, tỉnh Bình Định qua các Nghị quyết, kế hoạch, báo cáo… của chủ thể giám sát là HĐND 6
huyện và đối tượng giám sát liên quan. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần làm rõ một số vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến hoạt động giám sát của HĐND nói chung, HĐND cấp huyện nói riêng. Qua đó, cung cấp cơ sở phương pháp luận giúp cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước nhìn nhận đúng đắn tầm quan trọng, vai trò vị trí của hoạt động giám sát của HĐND cấp huyện trong việc kiểm soát thực thi quyền lực nhà nước ở địa phương. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Thông qua việc thực hiện các giải pháp mà luận văn đề xuất, đề tài góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND huyện An Lão, thúc đẩy phát triển KT - XH địa phương; Luận văn góp phần giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa cơ quan quyền lực nhà nước với cơ quan hành chính trong việc phối hợp thực hiện quyền lực nhà nước ở địa phương. Ngoài ra, luận văn có giá trị làm tài liệu tham khảo, vận dụng vào hoạt động thực tiễn của HĐND các cấp, góp phần nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ chuyên trách trong các cơ quan chuyên môn của HĐND. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục và Tài liệu tham khảo, luận văn có kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện. Chương 2: Thực trạng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 7
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN HUYỆN 1.1. Tổng quan về Hội đồng nhân dân huyện 1.1.1. Hội đồng nhân dân Theo quy định tại Điều 6, Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, HĐND gồm các đại biểu do cử tri ở địa phương bầu ra, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Đại biểu HĐND là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân địa phương, chịu trách nhiệm trước cử tri địa phương và trước HĐND về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đại biểu của mình. Đại biểu HĐND bình đẳng trong thảo luận và quyết định các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND [45]. Về mặt tổ chức, HĐND gồm Thường trực Hội đồng nhân dân (TTHĐND) và các Ban của HĐND. Tại Điều 2, Luật Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2019 quy định: “Thường trực HĐND là cơ quan thường trực của HĐND, thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật; chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước HĐND. Thành viên của TTHĐND không thể đồng thời là thành viên của UBND cùng cấp.”[46]. Ban của HĐND là cơ quan của HĐND, có nhiệm vụ thẩm tra dự thảo nghị quyết, báo cáo, đề án trước khi trình HĐND, giám sát, kiến nghị về những vấn đề thuộc lĩnh vực Ban phụ trách; chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước HĐND. Về tiêu chuẩn của đại biểu HĐND, Điều 7, Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức 8
Chính phủ số 76/2015/QH13 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 77/2015/QH13 ngày 22 tháng 11 năm 2019 quy định: Đại biểu HĐND phải “Có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam”[46]; Trung thành với Tổ quốc, Nhân dân và Hiến pháp, phấn đấu thực hiện công cuộc đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; Có phẩm chất đạo đức tốt, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, gương mẫu chấp hành pháp luật; có bản lĩnh, kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền và các hành vi vi phạm pháp luật khác; Có trình độ văn hóa, chuyên môn, đủ năng lực, sức khỏe, kinh nghiệm công tác và uy tín để thực hiện nhiệm vụ đại biểu; có điều kiện tham gia các hoạt động của HĐND; Liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến của Nhân dân, được Nhân dân tín nhiệm. 1.1.2. Vị trí và đặc điểm của Hội đồng nhân dân huyện Theo Điều 113, Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam năm 2013: “HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân địa phương, do nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên”[47]. Như vậy, có thể thấy, HĐND vừa là một cơ quan trong bộ máy nhà nước, vừa là chủ thể quyền lực, đại diện cho nhân dân địa phương và có quyền quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương, giám sát việc tuân theo pháp luật của cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, công dân ở địa phương nhằm phát huy tiềm năng của địa phương trên mọi mặt KT - XH. Trên cơ sở Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 cũng quy định chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính gồm có HĐND và UBND. Theo đó, HĐND được thành lập ở cả 3 cấp: Cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã. HĐND mỗi cấp có đặc điểm, vị trí, vai trò khác 9
nhau do pháp luật quy định. Tuy nhiên, đến năm 2019, để tổ chức bộ máy chính quyền địa phương phù hợp với thực tiễn; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 đã xác định: “Chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định tại Điều 2 của Luật này phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.”. Như vậy, việc tổ chức chính quyền ở địa phương có sự điều chỉnh. Theo đó, cơ chế tồn tại song song của HĐND với UBND cùng cấp đã không còn tồn tại ở một số cấp chính quyền địa phương như Hà Nội không tổ chức HĐND cấp phường; Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh không tổ chức HĐND cấp quận… Đối với chính quyền ở nông thôn, HĐND huyện vẫn tiếp tục được duy trì tổ chức. Bên cạnh những điểm chung của HĐND các cấp, HĐND huyện có một số đặc điểm cơ bản sau: - Thứ nhất, HĐND là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương. Tính quyền lực nhà nước của HĐND huyện thể hiện ở chỗ HĐND huyện thể hiện quyền làm chủ của nhân dân trên địa bàn lãnh thổ một huyện cụ thể, đồng thời thực hiện những nhiệm vụ, quyền hạn do cấp trên giao. Quyết định của HĐND huyện có tính bắt buộc chung đối với các cơ quan, tổ chức và công dân ở địa phương. UBND ở cấp chính quyền địa phương do HĐND cùng cấp bầu và là cơ quan chấp hành của HĐND, cơ quan HCNN ở địa phương, chịu trách nhiệm trước HĐND và cơ quan HCNN cấp trên. - Thứ hai, HĐND là cơ quan đại biểu của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng trực tiếp và bỏ phiếu kín. Đồng thời, tính đại diện cho nhân dân của HĐND còn được thể hiện ở chỗ chế độ bãi nhiệm đại biểu HĐND được thực hiện khi đại biểu không còn 10