Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Hoạt động tiếp công dân tại Ủy ban nhân dân Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

100
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn đã phản ánh, đánh giá thực trạng đang diễn ra về hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1 từ năm 2016 đến nay. Trên cơ sở đó, những giải pháp và kiến nghị của học viên xuất phát từ kinh nghiệm trong quá trình công tác tiếp công dân. Do đó, nếu được cơ quan có thẩm quyền tham khảo, áp dụng sẽ góp phần hoàn thiện các quy định của pháp luật quản lý ch t chẽ các vấn đề phát sinh trong xã hội hiện nay, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, ngày càng chuyên nghiệp hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Hoạt động tiếp công dân tại Ủy ban nhân dân Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ DIỆU NGA HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN 1, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ DIỆU NGA HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN 1, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. TRƢƠNG THỊ HIỀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Học viên xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Học viên Nguyễn Thị Diệu Nga
LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Trƣơng Thị Hiền, người đã trực tiếp hướng dẫn, nhận xét, giúp đỡ tôi rất nhiều trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Qua quá trình học tập và nghiên cứu, được sự tận tình giúp đỡ của quý Thầy Cô tại Học Viện Hành Chính Quốc Gia, tôi đã hoàn thành chương trình học tập và nghiên cứu luận văn với đề tài: “Hoạt động tiếp công dân tại Ủy ban nhân dân Quận 1”. Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Ủy ban nhân dân Quận 1, ban lãnh đạo văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân Quận 1, các anh chị đồng nghiệp công tác tại các phòng, ban, đơn vị thuộc quận đã tạo điều kiện, cung cấp tài liệu, số liệu, hỗ trợ, góp ý, hướng dẫn tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Do thời gian thực hiện có hạn, kiến thức chuyên môn còn nhiều hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy, cô giáo và các bạn để hoàn thành bài luận văn với kết quả cao nhất. Xin chân thành cảm ơn! TP. Hồ Chí Minh, ngày 12 tháng 5 năm 2020 Học viên Nguyễn Thị Diệu Nga
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC HÌNH DANH MỤC CÁC BẢNG LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu ...................................................................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................. 5 3.1. Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 5 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 5 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 6 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................. 6 4.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 6 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu ............................................ 6 5.1. Phƣơng pháp luận ...................................................................................... 6 5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................... 6 6. Những đóng góp của luận văn ........................................................................ 7 6.1. Ý nghĩa về mặt lý luận ............................................................................... 7 6.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn ............................................................................ 7 7. Kết cấu luận văn ............................................................................................... 7 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN ......................................................................8 1.1. Khái niệm hoạt động tiếp công dân tại UBND cấp huyện ..........................8 1.1.1. Tổng quan về UBND cấp huyện .............................................................. 8 1.1.2. Hoạt động tiếp công dân ..........................................................................9 1.1.3. Hoạt động tiếp công dân tại UBND cấp huyện ....................................10
1.2. Mục đích, vai trò, nguyên tắc của hoạt động tiếp công dân tại UBND cấp huyện .....................................................................................................................13 1.2.1. Mục đích của hoạt động tiếp công dân .................................................13 1.2.2. Vai trò của hoạt động tiếp công dân ..................................................... 14 1.2.3. Nguyên tắc của hoạt động tiếp công dân ..............................................15 1.3. Tổ chức bộ máy, chủ thể tiếp công dân tại UBND cấp huyện ..................17 1.3.1. Tổ chức bộ máy tiếp dân của các cơ quan hành chính nhà nƣớc ......17 1.3.2. Nhiệm vụ, quyền hạn, chủ thể của Ban Tiếp công dân UBND cấp huyện ..................................................................................................................19 1.4. Quy trình tiếp công dân tại UBND cấp huyện ...........................................22 1.4.1. Quy trình tiếp ngƣời khiếu nại .............................................................. 23 1.4.2. Quy trình tiếp ngƣời tố cáo ....................................................................26 1.4.3. Quy trình tiếp ngƣời kiến nghị, phản ánh ............................................28 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .........................................................................................33 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI UBND QUẬN 1, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .............................................................34 2.1. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1 ..34 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội Quận 1 ............................................................34 2.1.2. Đội ngũ cán bộ, công chức Quận 1 ........................................................ 37 2.1.3. Thể chế về tiếp công dân tại UBND Quận 1 .........................................39 2.2. Thực trạng hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1 ............................41 2.2.1. Thực trạng về tổ chức bộ máy, chủ thể tiếp công dân ........................ 41 2.2.2. Thực trạng về quy trình tiếp công dân .................................................48 2.2.3. Nhận xét, đánh giá về thực trạng tiếp công dân tại UBND Quận 1 ...59 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .........................................................................................69 CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI UBND QUẬN 1 THỜI GIAN TỚI ...............................70 3.1. Định hƣớng hoàn thiện hoạt động tiếp công dân .......................................70 3.2. Giải pháp hoàn thiện hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1 ...........72
3.2.1. Giải pháp về thể chế tiếp công dân ....................................................... 72 3.2.2. Giải pháp về tổ chức bộ máy, chủ thể tiếp công dân ........................... 74 3.2.3. Giải pháp về quy trình hoạt động tiếp công dân .................................76 3.2.4. Giải pháp về chế độ, chính sách cho chủ thể tiếp công dân ................77 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 .........................................................................................78 KẾT LUẬN ..............................................................................................................79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................81
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBCC TCD: Cán bộ, công chức tiếp công dân CSVC: Cơ sở vật chất CBQL: Cán bộ quản lý CB,CC: Cán bộ, công chức CNH-HĐH: Công nghiệp hóa- hiện đại hóa ĐT, BD: Đào tạo, bồi dưỡng HĐND: Hội đồng nhân dân KHCN: Khoa học công nghệ KN,TC: Khiếu nại, tố cáo KT-XH: Kinh tế xã hội NXB: Nhà xuất bản UBND: Ủy ban nhân dân
DANH MỤC HÌNH Hình 2.1 : Bản đồ hành chính Quận 1, Thành Phố Hồ Chí Minh .............................34 Hình 2.2: Sơ đồ tổ chức UBND Quận 1, Thành Phố Hồ Chí Minh .........................38 Hình 2.3: Kết quả tiếp công dân của Lãnh đạo UBND quận và ...............................62
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả xử lý đơn của UBND Quận 1 từ năm 2016 đến 2018 .................63
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong những năm gần đây, tình trạng công dân tụ tập khiếu kiện đông người, gây rối an ninh trật tự ngày càng tăng với diễn biến hết sức phức tạp, tiềm ẩn những yếu tố gây mất ổn định chính trị - xã hội, đây cũng là vấn đề thời sự, nóng bỏng mà dư luận quan tâm, theo dõi. Hàng loạt các cuộc biểu tình xảy ra liên quan đến các dự thảo luật, các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đây là cơ hội để các thế lực th địch lợi dụng tình hình bất ổn để lôi kéo, kích động nhân dân, ảnh hưởng rất lớn đến chính trị và nền kinh tế của đất nước. Để giải quyết được vấn đề này, việc đầu tiên là phải định hướng tư tưởng của nhân dân, phải trực tiếp tiếp xúc, đối thoại với nhân dân để truyền tải những thông tin chính xác, đồng thời l ng nghe tâm tư, nguyện vọng, ý kiến của nhân dân để kịp thời ghi nhận, xem xét, điều chỉnh, bổ sung hoàn thiện hệ thống pháp luật. Trước đây, khi Luật Tiếp công dân chưa được ban hành, chưa có quy định cụ thể về tiếp công dân của người đứng đầu, Lãnh đạo các cấp mà đ c biệt là Lãnh đạo chính quyền chủ yếu quản lý, điều hành công việc thông qua báo cáo của các đơn vị chuyên môn, dẫn đến nhân dân luôn có tư tưởng là chính quyền xa dân , nền hành chính bàn giấy . Nhận thấy được sự quan trọng của công tác tiếp công dân g n liền với sự phát triển của đất nước, Luật Tiếp công dân năm 2013 và các Nghị định, Thông tư được ban hành, quy định cụ thể về trách nhiệm của người đứng đầu trong tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Từ đó, định kỳ hàng tuần, tháng, quý, đều tổ chức các cuộc tiếp xúc, đối thoại giữa Lãnh đạo và nhân dân với hình thức ngày càng đa dạng, thiết thực, hiệu quả hơn. Tuy nhiên, c ng với sự phát triển của xã hội, khi các mối quan hệ xã hội ngày càng phức tạp, nhiều vấn đề mâu thuẫn phát sinh đòi hỏi công tác tiếp công dân càng phải được quan tâm và chú trọng hơn, phải thường xuyên cập nhật, đánh giá kết quả để điều chỉnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu của nhân dân và giải quyết được các vấn đề phát sinh trong đời sống xã hội, đây cũng là giải pháp góp phần nâng cao chất lượng quản lý nhà nước nói chung.
2 Công tác tiếp công dân tại Thành phố Hồ Chí Minh nói chung và Quận 1 nói riêng trong thời gian qua đã thể hiện một số bất cập thông qua những khó khăn, vướng m c đang tồn tại. Cụ thể là tại Quận 1, đ c th là một trong những quận trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh và cũng là nơi tập trung đa dạng các hoạt động kinh tế, chính trị, văn hóa, nghệ thuật, xã hội,... hiện Quận 1 đã và đang thu hút một lượng lớn các dự án đầu tư xây dựng các trung tâm thương mại, tòa cao ốc, văn phòng cho thuê, các dự án kinh tế quan trọng. Trong những năm gần đây, việc triển khai và tổ chức thực hiện các dự án đã ảnh hưởng đến cuộc sống ổn định của các hộ dân có nhà đất nằm trong quy hoạch dự án bị thu hồi, giải tỏa. Tình hình này đã dẫn đến nhiều đoàn tụ tập khiếu nại, tố cáo, gây rối an ninh trật tự với diễn biến hết sức phức tạp và gay g t. Đồng thời, do thực hiện chưa tốt công tác xử lý đơn thư, giải quyết khiếu nại, tố cáo dẫn đến nhiều vụ việc bị kéo dài, tồn đọng, khiếu kiện vượt cấp. Trước tình hình này, Thành phố Hồ Chí Minh nói chung và Quận 1 nói riêng phải đề ra những giải pháp thiết thực, hiệu quả để nâng cao chất lượng công tác tiếp công dân, tiếp xúc, đối thoại, thống nhất quy trình và cách thức tiếp nhận, xử lý đơn thư, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xây dựng kế hoạch và tổ chức tập huấn nâng cao k năng phối hợp xử lý tình huống vì không chỉ giải quyết các trường hợp cư dân tại Quận 1 mà tất cả người dân các tỉnh, thành khác cũng tập trung về đây do trụ sở các cơ quan Nhà nước các cấp hầu hết đều đóng trên địa bàn Quận 1. Từ những lý do trên, với mục đích tiếp tục đi sâu tìm hiểu, nghiên cứu về công tác tiếp công dân cũng như việc tổ chức và hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1. Tìm ra những hạn chế, phân tích rõ nguyên nhân của từng hạn chế để từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể thiết thực, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động tiếp công dân và xử lý đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, hạn chế thấp nhất tình trạng khiếu nại vượt cấp, khiếu nại đông người, không tạo điểm nóng , đảm bảo an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, tạo niềm tin cho công dân đối với chính quyền.
3 Học viên quyết định chọn đề tài: Hoạt động tiếp công dân tại Ủy ban nhân dân Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh để làm luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công của mình. 2. Tình hình nghiên cứu Nhìn chung, nghiên cứu về công tác tiếp công dân đang ngày càng được chú ý trong thời gian gần đây và đây không còn là đề tài mới. Tuy nhiên, với tính chất quan trọng của công tác tiếp công dân, đồng thời với sự phát triển của kinh tế - xã hội, tiếp công dân luôn là đề tài thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều tác giả. Liên quan đến đề tài mà học viên nghiên cứu, học viên đã thống kê được một số công trình đã được công bố như sau: - “Tiếp công dân tại UBND huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước” luận văn của tác giả Tạ Minh Chiến, năm 2016 [7]. Luận văn nghiên cứu lý luận về tiếp công dân và thực tế tiếp công dân của UBND huyện Đồng Phú, trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động tiếp công dân tại UBND huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước. - “Hoàn thiện công tác tiếp công dân của cơ quan hành chính Nhà nước. Từ thực tiễn Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh” luận văn của tác giả Thái Thị Hồng Sen, năm 2012 [24]. Luận văn phân tích thực trạng công tác tiếp công dân tại UBND Quận 1 trong bối cảnh Luật Tiếp công dân năm 2013 s p được ban hành, từ đó đề ra các giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định của pháp luật trong công tác tiếp công dân nói chung và ứng dụng một số giải pháp thiết thực để nâng cao chất lượng hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. - “Hoàn thiện công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của UBND cấp huyện tại Quận 1” luận văn của tác giả Trương Thị Cẩm Tú, năm 2013 [33]. Tiếp công dân là khâu đầu tiên và g n liền với hoạt động giải quyết khiếu nại. Luận văn nêu lên vai trò của tiếp công dân trong việc giải quyết khiếu nại và đưa ra một số giải pháp về tiếp công dân nhằm hoàn thiện hoạt động giải quyết khiếu nại.
4 - “Hoạt động thanh tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo của Thanh tra Chính phủ đề tài khoa học cấp cơ sở” của tác giả Tạ Thị Thu Thủy, năm 2016 [33]. Đề tài nghiên cứu một số vấn đề lý luận chung, các quy định và nhấn mạnh thực tiễn hoạt động thanh tra trách nhiệm việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của Thanh tra Chính phủ. Trên cơ sở đó, đề ra phương hướng giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra trách nhiệm việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo của Thanh tra Chính phủ. - “Một số vướng mắc trong hoạt động tiếp công dân” của tác giả Nguyễn Phương Thảo, Trang thông tin điện tử tổng hợp của Ban Nội chính Trung ương, ngày 15/9/2013 [31]. Bài viết đã đánh giá khái quát về kết quả đạt được và một số tồn tại, nguyên nhân của tồn tại việc thực hiện công tác tiếp công dân của các cơ quan hành chính nhà nước ta giai đoạn 2008 - 2012. Từ đó, tác giả đã đưa ra một số yêu cầu cần thiết trong việc nghiên cứu, xây dựng Luật Tiếp công dân để nâng cao hiệu quả của công tác tiếp công dân. - “Thực trạng công tác tiếp công dân hiện nay, đề tài nghiên cứu độc lập cấp Nhà nước” của tác giả Nguyễn Văn Kim (Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ, Hà Nội, 2011) [19] chỉ rõ ý nghĩa, vai trò của công tác tiếp công dân và thực trạng tiếp công dân các cấp từ Trung ương đến địa phương, làm rõ những hạn chế, bất cập, đề xuất nhiều giải pháp nâng cao hiệu quả tiếp công dân. - “Thực trạng và giải pháp nâng cao kỹ năng giao tiếp trong tiếp dân đề tài khoa học cấp cơ sở” của tác giả Trần Thị Thanh Hà, năm 2012 [14]. Đề tài nhấn mạnh vai trò và tầm quan trọng của k năng giao tiếp trong công tác tiếp công dân, là một trong những chìa khóa làm nên sự thành công của công tác tiếp công dân. Bên cạnh đó, tác giả đề tài đã đưa ra một số giải pháp rất thực tế nhằm nâng cao k năng giao tiếp trong công tác tiếp công dân. - “Trao đổi kinh nghiệm trong công tác tiếp công dân” của tác giả Mạnh Hùng, cổng thông tin điện tử Bộ Tài chính, ngày 28/6/2016 [17]. Tác giả bài báo
5 nêu một số kinh nghiệm cơ bản trong công tác tiếp công dân từ giai đoạn tiếp xúc ban đầu, quá trình thực hiện tiếp công dân đến giai đoạn kết thúc tiếp công dân và nhấn mạnh một số yếu tố cần thiết của một người công chức làm nhiệm vụ tiếp công dân. Những bài báo khoa học và các đề tài luận văn thạc s nêu trên đã giúp học viên có cái nhìn bao quát hơn về hoạt động tiếp công dân tại các cơ quan hành chính Nhà nước, từ đó thấy được vị trí, vai trò và ý nghĩa đ c biệt quan trọng của công tác này trong đời sống xã hội và trong hoạt động quản lý Nhà nước. Tuy nhiên, các nội dung nghiên cứu nêu trên chưa cập nhật đầy đủ tình hình thực tiễn hiện nay, m c d Luật Tiếp công dân năm 2013 đã được ban hành và có hiệu lực nhưng vẫn chưa quy định đầy đủ, cụ thể đối với các trường hợp công dân tụ tập khiếu kiện đông người, biểu tình, gây rối an ninh trật tự, là tình trạng thường xuyên xảy ra hiện nay trong bối cảnh chính trị, kinh tế diễn biến phức tạp. Do đó, trong thời gian Luật và các Nghị định mới liên quan đến công tác tiếp công dân được thông qua và ban hành, khi nghiên cứu và thực hiện đề tài, học viên sẽ cập nhật tình hình thực tiễn đang diễn ra tại Quận 1, những thuận lợi và khó khăn trong quá trình áp dụng các quy định của pháp luật, những vấn đề phát sinh, vướng m c nhằm góp phần hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động tiếp công dân tại các cơ quan hành chính Nhà nước nói chung và Quận 1 nói riêng. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu: Mục đích cơ bản của luận văn là nghiên cứu cơ sở khoa học về hoạt động tiếp công dân của UBND cấp huyện nhằm đề xuất các giải pháp hướng đến hoàn thiện hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn thực hiện những nhiệm vụ sau đây: - Nghiên cứu, hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về hoạt động tiếp công dân của UBND cấp huyện.
6 - Phân tích thực trạng hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu: Luận văn có đối tượng nghiên cứu là hoạt động tiếp công dân của UBND cấp huyện. 4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Không gian: Tại UBND Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. - Thời gian: Tài liệu, số liệu thu thập từ năm 2016 đến nay. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp luận: Luận văn lấy chủ nghĩa Mác-Lênin, chủ nghĩa duy vật biện chứng, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và pháp luật của Nhà nước làm cơ sở phương pháp luận. 5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu: Để giải quyết các nhiệm vụ cụ thể mà đề tài luận văn hướng đến, các phương pháp nghiên cứu khoa học chuyên ngành đều được sử dụng, gồm: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Học viên đã tiến hành thu thập các số liệu, tư liệu từ nhiều nguồn khác nhau nhằm có cái nhìn tổng quan, đánh giá chính xác, toàn diện về hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. Đồng thời, luận văn cũng thu thập, nghiên cứu các văn bản pháp luật, văn bản quy phạm pháp luật như Luật, Nghị định, Thông tư, Chỉ thị,… làm căn cứ pháp lý cho việc phân tích các khái niệm, nội dung liên quan đến đề tài. - Phương pháp tổng hợp: Trên cơ sở những tài liệu thu thập được, học viên đã tiến hành tổng hợp, hệ thống hóa để có cái nhìn tổng quan nhất về thực trạng hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. - Phương pháp phân tích: Qua phân tích đánh giá thực trạng quản lý về hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay, học viên có cái nhìn sâu hơn, chi tiết hơn về những ưu, khuyết điểm, những tồn
7 tại, hạn chế, nguyên nhân của công tác này; từ đó định hướng đưa ra những giải pháp kh c phục những tồn tại, hạn chế và phát huy những điểm tích cực, nhằm giúp cho công tác quản lý ngày càng hiệu quả và thiết thực, chuyên nghiệp hơn. Ngoài ra, học viên còn sử dụng một số phương pháp khác như: phương pháp so sánh, phương pháp thống kê mô tả, phương pháp phân tích hệ thống,… các giải pháp đề xuất trên cơ sở so sánh, tổng hợp và rút ra kết quả, hạn chế trong quá trình nghiên cứu luận văn. 6. Những đóng góp của luận văn 6.1. Ý nghĩa về mặt lý luận: Luận văn là công trình khoa học, là tài liệu có vai trò hệ thống hóa lý luận và đóng góp vào kho tàng lý luận về hoạt động tiếp công dân của Việt Nam. 6.1. Ý nghĩa về mặt lý luận: Luận văn đã phản ánh, đánh giá thực trạng đang diễn ra về hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1 từ năm 2016 đến nay. Trên cơ sở đó, những giải pháp và kiến nghị của học viên xuất phát từ kinh nghiệm trong quá trình công tác tiếp công dân. Do đó, nếu được cơ quan có thẩm quyền tham khảo, áp dụng sẽ góp phần hoàn thiện các quy định của pháp luật quản lý ch t chẽ các vấn đề phát sinh trong xã hội hiện nay, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, ngày càng chuyên nghiệp hơn. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, kết cấu của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở khoa học về hoạt động tiếp công dân tại UBND cấp huyện. Chương 2: Thực trạng hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1. Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện hoạt động tiếp công dân tại UBND Quận 1 thời gian tới.
8 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN 1.1. Khái niệm hoạt động tiếp công dân tại UBND cấp huyện 1.1.1. Tổng quan về UBND cấp huyện Cấp huyện ở Việt Nam hiện nay được quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 bao gồm: Huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương. Mỗi đơn vị hành chính cấp huyện đều được tổ chức chính quyền tương ứng. Chính quyền cấp huyện gồm có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Cấp huyện là đơn vị hành chính lãnh thổ trung gian nằm giữa tỉnh và xã. Chính quyền địa phương cấp huyện chịu sự quản lý nhà nước trực tiếp của chính quyền địa phương cấp tỉnh và trực tiếp quản lý nhà nước đối với chính quyền địa phương cấp xã. Mối quan hệ giữa chính quyền địa phương cấp tỉnh với chính quyền địa phương cấp huyện và giữa chính quyền địa phương cấp huyện với chính quyền địa phương cấp xã được xem xét dưới hai góc độ: Quan hệ trong hoạt động quản lý nhà nước, quan hệ trong việc cung cấp dịch vụ (kể cả dịch vụ hành chính công). Chính quyền địa phương cấp huyện ở Việt Nam bao gồm: - Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân địa phương, chịu trách nhiệm với dân địa phương và với cơ quan nhà nước cấp trên. Hội đồng nhân dân thực hiện quản lý nhà nước mang tính chất lãnh thổ, g n với ý chí, nguyện vọng của người dân trên địa bàn đơn vị hành chính lãnh thổ được phân công quản lý. - Ủy ban nhân dân cấp huyện là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân và là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. Ủy ban nhân dân cấp
9 huyện thực hiện quản lý nhà nước các vấn đề của địa phương thông qua chấp hành Nghị quyết của Hội đồng nhân dân c ng cấp. 1.1.2. Hoạt động tiếp công dân Tiếp công dân là một thuật ngữ được nghe thấy hằng ngày, thường xuyên và xuất hiện trong các văn bản quy phạm pháp luật, là hoạt động thể hiện việc cán bộ, công chức có thẩm quyền trong cơ quan Nhà nước g p trực tiếp công dân để l ng nghe, trao đổi, hướng dẫn, giải thích, vận động, thuyết phục công dân thực hiện đúng đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, tiếp nhận đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, phân loại, xử lý đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh và sau c ng là theo dõi, đôn đốc việc giải quyết các đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của cơ quan có thẩm quyền. Thông qua việc tiếp công dân, cán bộ, công chức tiếp công dân có thể l ng nghe và truyền tải được những ý kiến của dân, kịp thời phản ánh về quá trình thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Tiếp công dân là cầu nối quan trọng góp phần th t ch t mối quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân, giúp người dân mở rộng quyền dân chủ và giúp cho các cơ quan Nhà nước kịp thời n m b t được tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, từ đó, bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách cho ph hợp với thực tế phát triển của xã hội, từng bước hoàn thiện bộ máy Nhà nước. Trước khi Luật Tiếp công dân năm 2013 ra đời, chưa có một văn bản pháp luật nào của nước ta định nghĩa về tiếp công dân , các văn bản luật chỉ có các khái niệm về trụ sở tiếp công dân, địa điểm tiếp công dân, quy định trách nhiệm của cán bộ tiếp công dân. Do vậy mà Luật Tiếp công dân năm 2013 ban hành đã quy định về khái niệm tiếp công dân tại Khoản 1, Điều 4 như sau: “Tiếp công dân là việc cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân quy định tại Điều 4 của Luật này đón tiếp để lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân, giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo đúng quy định của pháp luật”[22].
10 Tiếp công dân đã trở thành một nhu cầu không thể thiếu đối với cơ quan nhà nước và cả người dân, là hoạt động cần thiết trong đời sống xã hội, trong quản lý nhà nước và trong hoạt động của các cơ quan nhà nước nói chung, cơ quan hành chính nhà nước nói riêng. Nó giúp cho người dân mở rộng quyền dân chủ và giúp cho cơ quan Nhà nước có điều kiện l ng nghe tiếng nói của người dân, kịp thời n m b t được tâm tư, nguyện vọng, những băn khoăn, trăn trở của người dân. Và cứ như thế, hoạt động này diễn ra một cách thường xuyên, liên tục trên cơ sở quyền của công dân và trách nhiệm, nghĩa vụ của nhà nước góp phần hoàn thiện bộ máy nhà nước, hoàn thiện về cơ chế, chính sách, tạo niềm tin của người dân đối với chính quyền, đồng thời, góp phần nâng cao trách nhiệm của chính quyền các cấp. Trên cơ sở đó, có thể hiểu: Hoạt động tiếp công dân là hoạt động giao tiếp diễn ra giữa cơ quan Nhà nước và người dân để tiếp nhận các thông tin khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của người dân và hướng dẫn người dân thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh đúng pháp luật, làm cơ sở cho việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của các cơ quan Nhà nước. 1.1.3. Hoạt động tiếp công dân tại UBND cấp huyện Hoạt động tiếp công dân tại UBND cấp huyện được thực hiện bởi Ban Tiếp công dân. Ban Tiếp công dân cấp huyện là bộ phận trực thuộc Văn phòng UBND huyện (căn cứ Luật Tổ chức chính quyền địa phương ngày 19/6/2015, Văn phòng UBND cấp huyện đã được điều chỉnh quy chế tổ chức và hoạt động, đồng thời đổi tên là Văn phòng HĐND và UBND), theo đó, Ban Tiếp công dân cấp huyện có nhiệm vụ tham mưu cho Thường trực HĐND và UBND thực hiện các công việc: - Tổ chức việc tiếp công dân đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh tại Trụ sở tiếp công dân cấp huyện. Bố trí người tiếp công dân, xử lý khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh thuộc phạm vi trách nhiệm của Ban Tiếp công dân. Điều hòa, phối hợp hoạt động tiếp công dân giữa người của Ban Tiếp công dân