Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam

Chia sẻ: ViLijen ViLijen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:129

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Quản lý công "Năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam" trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở lý luận về năng lực của chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã; Thực trạng năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam hiện nay; Quan điểm và giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LƢU VĂN NINH NĂNG LỰC CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ Ở HUYỆN THANH LIÊM, TỈNH HÀ NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LƢU VĂN NINH NĂNG LỰC CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ Ở HUYỆN THANH LIÊM, TỈNH HÀ NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ CẨM HÀ HÀ NỘI - NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được công bố trên bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các tư liệu và thông tin sử dụng đều có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn theo đúng quy định. Hà Nam, ngày tháng năm 2020 Ngƣời cam đoan Lƣu Văn Ninh
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn tốt nghiệp cao học, em đã nhận được sự giúp đỡ của các cá nhân, tổ chức, sự tham gia góp ý của các nhà khoa học, các nhà quản lý, bạn bè, gia đình và cùng sự nỗ lực của bản thân, đến nay, em đã hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài: “Năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam”. Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới TS.Lê Cẩm Hà, người trực tiếp hướng dẫn khoa học cho em, cô đã rất quan tâm, tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho em trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Em xin bày tỏ sự cảm ơn đến Ban Giám đốc Học viện, tập thể Khoa Sau đại học và các Khoa, phòng, ban khác trong Học viện đã tạo mọi điều kiện cho em học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn gia đình, bàn bè và đồng nghiệp đã cổ vũ, động viên nhiệt tình và tạo điều kiện giúp đỡ mọi mặt để em hoàn thành tốt chương trình học tập và nghiên cứu đề tài khoa học này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng để thực hiện đề tài một cách hoàn chỉnh nhất, song còn nhiều hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm thực tế nên không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, nhận xét của quý thầy cô, các nhà khoa học, độc giả và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Học viên Lƣu Văn Ninh
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do lựa chọn đề tài ..................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .................................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ............................................................. 5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ........................................... 5 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ...................... 6 6. Ý nghĩa của nghiên cứu................................................................................. 7 7. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 7 NỘI DUNG CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ ..................................................................................... 8 1.1. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã .............................................................. 8 1.1.1. Khái niệm cán bộ cấp xã ......................................................................... 8 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của chủ tịch Ủy ban nhân dân xã ......................... 9 1.1.3. Nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ................ 10 1.2. Năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ............................................. 14 1.2.1. Khái niệm năng lực ............................................................................... 14 1.2.2. Năng lực quản lý ................................................................................... 16 1.2.3. Năng lực của cán bộ, công chức ........................................................... 19 1.2.4. Năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã .......................................... 20 1.3. Những yếu tố ảnh hưởng tới năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ... 20 1.3.1. Công tác quy hoạch............................................................................... 20 1.3.2. Công tác đánh giá cán bộ ..................................................................... 22 1.3.3. Mức độ quan tâm của người dân .......................................................... 23 1.3.4. Môi trường làm việc .............................................................................. 23 1.3.5. Đào tạo, bồi dưỡng ............................................................................... 25 1.3.6. Chế độ chính sách ................................................................................. 26 1.4. Các tiêu chí cơ bản đánh giá năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ...27 1.4.1. Kiến thức của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ................................. 28
1.4.2. Kỹ năng của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ................................... 30 1.4.3. Thái độ của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã .................................... 34 1.4.4. Kết quả thực thi công vụ ....................................................................... 35 1.4.5. Sự hài lòng của người dân .................................................................... 38 Tiểu kết Chương 1 ........................................................................................... 40 CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH LIÊM, TỈNH HÀ NAM ................................................................................................. 41 2.1. Khái quát về huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam....................................... 41 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 41 2.1.2. Điều kiện về dân cư – xã hội ................................................................. 42 2.1.3. Điều kiện kinh tế ................................................................................... 43 2.2. Khái quát về đặc điểm hành chính và đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã huyện Thanh Liêm ........................................................................................... 44 2.3. Thực trạng năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Thanh Liêm trong giai đoạn từ 01/8/2013 đến 31/12/2019 ....................................... 45 2.3.1. Trình độ văn hóa, chuyên môn ............................................................. 45 2.3.2. Trình độ chính trị, nghiệp vụ ................................................................ 47 2.3.3. Phẩm chất đạo đức, chính trị, thái độ................................................... 51 2.3.4. Kỹ năng quản lý .................................................................................... 56 2.3.5. Thực trạng số lượng, cơ cấu, độ tuổi Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã.....................................................................................................................59 2.3.6. Năng lực Chủ tịch Ủy ban nhân dân theo kết quả đánh giá hằng năm ....60 2.3.7. Kết quả công tác nâng cao năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã....66 2.4. Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực đội ngũ chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã .............................................................................................. 70 2.4.1. Công tác quy hoạch............................................................................... 70 2.4.2. Công tác đánh giá, kiểm tra, giám sát .................................................. 72 2.4.3. Mức độ quan tâm chính trị của người dân ........................................... 75 2.4.4. Môi trường làm việc .............................................................................. 76 2.4.5. Chế độ chính sách ................................................................................. 77 2.5. Đánh giá chung về năng lực đội ngũ lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp xã ....... 78 2.5.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 78
2.5.2. Hạn chế ................................................................................................. 80 2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 81 Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 86 CHƢƠNG III: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH LIÊM, TỈNH HÀ NAM................................................................. 87 3.1. Phương hướng và mục tiêu xây dựng đội ngũ chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã của huyện Thanh Liêm......................................................................... 87 3.1.1. Về phương hướng .................................................................................. 87 3.1.2. Về mục tiêu ............................................................................................ 89 3.2. Giải pháp nâng cao năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã của huyện Thanh Liêm...................................................................................................... 91 3.2.1. Xây dựng nguồn cán bộ, công chức có năng lực tốt để tạo nguồn cho chức danh lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp xã................................................. 91 3.2.2. Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch ............................................ 93 3.2.3. Đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao ý thức tự học của Chủ tịch UBND xã ................................................................ 98 3.2.4. Thực hiện đánh giá nghiêm túc, khách quan, khoa học ..................... 101 3.2.5. Phát huy vai trò kiểm soát quyền lực nhà nước ở địa phương của Hội đồng nhân dân cấp xã, vai trò giám sát của người dân ............................... 102 3.2.6. Nâng cao trách nhiệm, đạo đức thực thi công vụ ............................... 104 3.2.7. Cải thiện môi trường làm việc, chế độ đãi ngộ................................... 106 3.3. Đề xuất, khuyến nghị .............................................................................. 109 3.3.1. Đề xuất ................................................................................................ 109 3.3.2. Khuyến nghị ........................................................................................ 109 Tiểu kết chương 3 .......................................................................................... 112 KẾT LUẬN .................................................................................................. 113 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 115 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 118
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1:Trình độ giáo dục phổ thông, trình độ chuyên môn của Chủ tịch UBND xã giai đoạn từ 01/8/2013 – 30/6/2016 ............................................... 46 Bảng 2.2: Trình độ giáo dục phổ thông, trình độ chuyên môn của Chủ tịch UBND xã giai đoạn từ 01/7/2016 – 31/12/2019 ............................................. 46 Bảng 2.3: Trình độ lý luận chính trị, nghiệp vụ của Chủ tịch UBND xã giai đoạn 01/8/2013 – 30/6/2016............................................................................ 48 Bảng 2.4: Trình độ lý luận chính trị, nghiệp vụ của Chủ tịch UBND xã giai đoạn 01/7/2016 – 31/12/2019.......................................................................... 49 Bảng 2.5: Khả năng sử dụng tin học văn phòng của Chủ tịch UBND xã....... 50 Bảng 2.6: Phẩm chất chính trị của Chủ tịch UBND xã .................................. 53 Bảng 2.7: Tác phong, đạo đức công vụ của Chủ tịch UBND xã .................... 53 Bảng 2.8: Sự hài lòng của người dân đối với Chủ tịch UBND xã .................. 55 Bảng 2.9: Một số kỹ năng của Chủ tịch UBND xã thông qua đánh giá của công chức xã.................................................................................................... 57 Bảng 2.10. Một số kỹ năng của Chủ tịch UBND xã thông qua đánh giá của trưởng thôn, xóm ............................................................................................. 58 Bảng 2.11: Cơ cấu độ tuổi Chủ tịch UBND cấp xã ........................................ 60 Bảng 2.12: Kết quả thực thi nhiệm vụ của Chủ tịch UBND xã (2013 – 2019) ...61 Bảng 2.13: Kết quả đào tạo, bồi dưỡng năng lực Chủ tịch UBND xã (2014- 2019) ............................................................................................................. 67 Bảng 2.14: Mức độ quan tâm chính trị của người dân.................................... 75
DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu Giải thích CBCC Cán bộ, công chức CNXH Chủ nghĩa xã hội CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa HĐND Hội đồng nhân dân MTTQ Mặt trận tổ quốc UBND Ủy ban nhân dân
MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài Con người là nhân tố quan trọng nhất của mọi tổ chức, là yếu tố quyết định các yếu tố còn lại, vận dụng các yếu tố trong tổ chức làm phương tiện để đạt được mục đích quản lý. Cấp xã là cấp chính quyền cơ sở, đồng thời cũng là cấp hành chính gần dân nhất trực tiếp tổ chức đưa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống; tiếp thu những ý kiến của nhân dân để phản ánh cho Đảng và Nhà nước hoàn thiện chính sách, pháp luật; trực tiếp thực hiện giải quyết và bảo đảm trên thực tế việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong quản lý nhà nước. Cán bộ, công chức là những người trực tiếp làm cầu nối giữa nhân dân với Đảng, Nhà nước. Trên thực tế, đội ngũ cán bộ, công chức phải giải quyết một khối lượng công việc rất lớn, đa dạng và phức tạp, liên quan đến mọi mặt của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng của huyện. Do đó, nếu đội ngũ cán bộ , công chức sa sút về phẩm chất, không đủ năng lực công tác sẽ gây những hậu quả tiêu cực và nghiêm trọng về nhiều mặt đối với địa phương và đất nước. Thực tiễn cho thấy, nơi đâu có đội ngũ cán bộ, công chức vững mạnh thì nơi đó tình hình chính trị, xã hội ổn định; kinh tế, văn hóa phát triển; quốc phòng, an ninh được giữ vững. Tuy nhiên, trước tác động tiêu cực của kinh tế thị trường, cũng như tồn dư của chế độ quan liêu bao cấp trước đây, một bộ phận cán bộ, công chức suy thoái về phẩm chất đạo đức, quan liêu, hách dịch, chưa thực hiện tốt công tác dân chủ; tư tưởng cơ hội, ý thức kỷ luật kém gây mất đoàn kết nội bộ; lợi dụng chức quyền làm trái các nguyên tắc quản lý, tham nhũng, lãng phí… gây tổn hại đến uy tín và làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước. Đặc biệt có trường hợp cán bộ, công chức chưa đạt chuẩn…. Người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước cấp xã có vai trò cực kì quan trọng, tiếp nhận các quyết định quản lý của cơ quan hành chính nhà 1
nước cấp trên, sự chỉ đạo của cấp ủy đảng cơ sở và tổ chức thực hiện các quyết định quản lý, đưa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào đời sống; đồng thời cũng tiếp thu, lắng nghe, tổng hợp ý kiến của nhân dân, góp phần không nhỏ xây dựng mối quan hệ giữa nhà nước với công dân, các tổ chức. Nhận thức đầy đủ về vị trí và vai trò của đội ngũ chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trong hoạt động quản lý nhà nước trên địa bàn, trong những năm gần đây, thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành nhà nước của Chính phủ, huyện Thanh Liêm đã có nhiều chương trình, giải pháp nhằm cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn, trong đó có đội ngũ lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp xã. Bên cạnh những kết quả đã đạt được như việc chấm dứt việc cán bộ cấp xã không có trình độ chuyên môn công tác, trình độ văn hóa dưới trung học phổ thông thì thì chất lượng của đội ngũ cán bộ lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề cần phải đánh giá lại. Tình trạng cán bộ lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp xã chưa có bằng cấp đạt chuẩn, chưa có trình độ chuyên môn cao; thiếu kỹ năng tin học văn phòng, thiếu kỹ năng quản lý…và chưa có giải pháp đồng bộ để nâng cao chất lượng đội ngũ lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp xã, đặc biệt là đối với chủ tịch Ủy ban nhân dân các xã. Cùng với việc xây dựng các giải pháp nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức do lãnh đạo huyện Thanh Liêm, lãnh đạo tỉnh Hà Nam thực hiện; cũng có một số công trình nghiên cứu cá nhân tiến hành, các công trình này đã đánh giá được thực trạng chất lượng cán bộ, công chức ở thời điểm nghiên cứu, xong chưa đưa ra được giải pháp phù hợp với thực tiễn… Xuất phát từ lý luận và thực tiễn nêu trên, vấn đề đặt ra là cần thiết phải nâng cao chất lượng đội ngũ chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Thanh Liêm, để đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển đất nước và địa phương. Trên cơ sở những lý luận, thực tiễn và kiến thức tiếp thu trong khoa học; là nhân viên đang công tác ở Phòng Nội vụ huyện Thanh Liêm - là cơ quan chuyên môn tham mưu giúp Ủy ban nhân dân huyện quản lý nhà nước về đội ngũ cán bộ, 2
công chức trên địa bàn; mong muốn nâng cao chất lượng đội ngũ lãnh đạo Ủy ban nhân dân xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm, góp một phần xây dựng địa phương vững mạnh trong giai đoạn hiện nay. Từ những phân tích và nhận thức nêu trên học viên lựa chọn đề tài “Năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam” làm đề tài nghiên cứu khoa học - Đây là vấn đề cấp bách, vừa phù hợp yêu cầu đổi mới hệ thống chính trị cấp xã, vừa phù hợp với thực tiễn của địa phương, đồng thời cũng phù hợp với năng lực của bản thân học viên. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Năng lực công chức nói chung và cán bộ công chức cấp cơ sở nói riêng đã thu hút không ít sự quan tâm của nhà quản lý, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, các trung tâm, các viện, các trường đại học, đã có nhiều công trình được công bố như: - Bài viết “Một số vấn đề về phát triển năng lực của cán bộ, công chức”, (2011) của PGS TS Nguyễn Thị Hồng Hải trên Tạp chí tổ chức nhà nước số 09/2011. Trong bài viết, tác giả đã đưa ra một cách hiểu khái quát về năng lực của cán bộ, công chức, cụ thể: tổng hợp những kiến thức, kỹ năng, thái độ cho phép một cá nhân thực hiện các hoạt động gắn với nhiệm vụ của mình ở một cấp độ, hiệu suất nhất định”, đồng thời trình bày cơ sở hình thành năng lực của cán bộ, công chức là chỉ hình thành khi cán bộ, công chức biết hành động, mong muốn hành động và có thể hành động. Đồng thời, tác giả cũng lý giải một số vấn đề về phát triển năng lực cho cán bộ, công chức và đưa ra một số biện pháp phát triển năng lực phù hợp cho môi trường hành chính nhà nước. - Bài viết “Nâng cao năng lực thực thi công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, Tạp chí tổ chức nhà nước”, (2017) của tác giả Đào Thị Kim Lân. Trong bài viết này, tác giả đã đưa ra khái niệm về năng lực của CBCC, những yếu tố cấu thành năng lực CBCC, đồng thời đánh giá năng lực của CBCC hiện nay, đưa ra những định hướng nhằm nâng cao năng lực CBCC hiện nay. 3
- Luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công (2016), của tác giả Hoàng Tiến Tài về “Đào tạo, bồi dưỡng chức danh chủ tịch Ủy ban nhân dân phường thuộc quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội”. Công trình nghiên cứu này đã nghiên cứu cơ sở lý luận về đào tạo bồi dưỡng CBCC cấp xã, đội ngũ lãnh đạo, quản lý cấp xã, kinh nghiệm tại một số địa phương. Nghiên cứu thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng chức danh Chủ tịch UBND phường ở quận Hai Bà Trung, Hà Nội; chỉ ra kết quả và những hạn chế, tìm ra nguyên nhân của các hạn chế. Tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện đào tạo chức danh Chủ tịch UBND phường trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. - Luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công (2017), của tác giả Lê Bá Đài về “Năng lực quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã ở huyện Phù Mỹ tỉnh Bình Định”. Trong công trình nghiên cứu, tác giả đã đưa ra một số vấn đề lý luận về năng lực quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, làm rõ thực trạng năng lực quản lý của Chủ tịch UBND xã ở huyện Phù Mỹ tỉnh Bình Định, đánh giá và tìm ra những nguyên nhân của hạn chế. Trên cơ sở lý luận và thực trạng, tác giả đã đưa ra những giải pháp để nâng cao năng lực của Chủ tịch UBND xã ở địa bàn nghiên cứu. - Ngoài những tài liệu mà học viên đã tiếp cận như đã nêu ở trên, còn có các bài viết về năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân xã ở những cách tiếp cận khác nhau được đăng tải trên các trang website, cổng thông tin điện tử của các sở, ban, ngành, các địa phương, đơn vị và các tạp chí, trang tin …. - Đối với vấn đề chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức ở cấp xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam, gần đây nhất cũng có một công trình khoa học vừa được công bố đó là: “ Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam”, đó là luận văn Thạc sỹ, tác giả là Thạc sỹ Nguyễn Mạnh Thắng – Trưởng Phòng Nội vụ huyện Thanh Liêm, (2017). Đây là một công trình nghiên cứu tổng quát, trong công trình khoa học này, tác giả đã tiến hành nghiên cứu và làm rõ thực trạng 4
chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã ở huyện Thanh Liêm giai đoạn 2011 – 2016, đánh giá kết quả hạn chế, đồng thời chỉ ra những nguyên nhân của hạn chế; từ đó đề ra một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã ở huyện Thanh Liêm. Công trình nghiên cứu này đã giúp học viên hiểu hơn thực trạng chất lượng CBCC cấp xã ở huyện Thanh Liêm giai đoạn 2011-2016, giúp học viên có cở để đánh giá năng lực của CBCC xã ở địa phương trong giai đoạn 10 năm. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Mục đích của luận văn Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn năng lực đội ngũ chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã; luận văn làm rõ những vấn đề lý luận, đề xuất những giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam hiện nay. Nhiệm vụ của luận văn Từ mục đích nghiên cứu trên đây, luận văn cần thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản sau: - Nghiên cứu cơ sở khoa học về năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã nhằm làm rõ cơ sở khoa học của đề tài. - Nghiên cứu và đánh giá thực trạng năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam nhằm chỉ ra những hạn chế cần nghiên cứu giải quyết, - Trên cơ sở tìm hiểu những vấn đề khoa học và thực tiễn về năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân xã đưa ra các quan điểm và giải pháp nhằm nâng cao năng lực đội ngũ chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam, 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tƣợng nghiên cứu Công trình nghiên cứu sẽ tập trung nghiên cứu năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tìm hiểu nguyên nhân và xây 5
dựng một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực chủ tịch UBND xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. - Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu chỉ giới hạn về đội ngũ chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. Về không gian: Đề tài nghiên cứu tập trung vào nghiên cứu việc nâng cao năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. Về thời gian: Đề tài nghiên cứu xử lý số liệu trong 6 năm (từ 01/01/ 2013 đến 31/12/2019) và nghiên cứu giải pháp tại giai đoạn hiện tại. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn Phương pháp luận: sử dụng phương pháp luận dựa trên nền tảng phép duy vật biện chứng lịch sử của Chủ nghĩa khoa học Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Phương pháp nghiên cứu: Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp nghiên cứu phân tích tài liệu thứ cấp: Việc nghiên cứu luận văn dựa trên kết quả phân tích tài liệu thứ cấp là các công trình nghiên cứu có liên quan đến năng lực chủ tịch UBND xã. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Tiến hành phát phiếu khảo sát tới một số khách thể nghiên cứu như chủ tịch UBND xã, công chức xã, người hoạt động không chuyên trách ở thôn, xóm, công dân. Phương pháp phỏng vấn sâu: Để nắm bắt thêm các thông tin từ khách thể nghiên cứu, luận văn tiến hành phỏng vấn sâu. Kết quả của phỏng vấn sâu là những ý kiến, nhận định, kiến nghị của khách thể nghiên cứu. Khách thể phỏng vấn sâu bao gồm một số cán bộ, công chức cấp huyện có kinh nghiệm về quản lý cán bộ, công chức cấp xã. Bên cạnh việc sử dụng phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp và điều tra xã hội học bằng bảng hỏi và phỏng vấn sâu, luận văn cũng sử dụng một số phương pháp khác như: Phương pháp so sánh, đối chiếu; Phương pháp tổng hợp,...đặc biệt coi trọng phương pháp tổng kết thực tiễn. 6
6. Ý nghĩa của nghiên cứu - Góp phần làm rõ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn về việc nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã nói chung và chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã nói riêng. - Cùng với các nghiên cứu của các nhà khoa học đã được công bố, công trình nghiên cứu góp phần làm rõ hơn thực trạng và đề ra giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ lãnh đạo Ủy bân nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam hiện nay. - Công trình nghiên cứu góp phần tích cực giúp cấp uỷ, chính quyền các tổ chức chính trị - xã hội trên địa bàn huyện Thanh Liêm và bản thân nhận thức đầy đủ hơn, hệ thống hơn vị trí, vai trò, trách nhiệm của chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, nhận thức sâu sắc hơn những vấn đề còn tồn tại, từ những nhận thức đó có những giải pháp tích cực, đồng bộ góp phần xây dựng đội ngũ chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã đảm bảo về số lượng, chất lượng đáp ứng yêu cầu công việc. - Công trình nghiên cứu kỳ vọng sẽ có thể làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến chuyên đề này, cũng như chính quyền cấp xã để làm nội dung tham khảo trong hoạt động. Ngoài ra đây còn là tài liệu tốt cho việc học tập chuyên ngành có liên quan. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được chia làm 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận về năng lực của chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã Chương 2: Thực trạng năng lực chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam hiện nay Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam. 7
NỘI DUNG Chương I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ 1.1. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã 1.1.1. Khái niệm cán bộ cấp xã Trong suốt một thời gian dài, trước khi Luật Cán bộ, Công chức năm 2008 ra đời, cán bộ xã hay công chức xã đều không có khái niệm rõ ràng. Trong thời gian này, cán bộ xã được điều chỉnh bởi các văn bản như Thông tư 477/TCCP ngày 10/12/1981 hướng dẫn thực hiện Quyết định số 112/HĐBT ngày 15/10/1981; Nghị định số 50/CP ngày 26/7/1995 quy định về số lượng và chế độ chính sách của cán bộ công tác Đảng, chính quyền, đoàn thể ở cấp xã; Thông tư 97/TTLB/TCCP-BTC ngày 16/8/1995 hướng dẫn thực hiện Nghị định số 50/CP ngày 26/7/1995. Pháp lệnh Cán bộ, Công chức năm 1998 không quy định cụ thể về cán bộ cấp xã mà chỉ quy định chung về cán bộ, công chức. Trong các văn bản trên chỉ rõ những chức danh nào là cán bộ công tác tại xã được hưởng sinh hoạt phí chứ không nêu khái niệm về cán bộ và công chức cấp xã. Trải qua một thời gian tương đối dài như vậy dẫn đến tình trạng không rõ ràng về vị trí của cán bộ và công chức cấp xã, ngay cả ở thời điểm hiện tại khi Luật cán bộ công chức (2008) đã ra đời được hơn 10 năm thì tình trạng dùng sai khái niệm, ngộ nhận vẫn diễn ra trong chính đội ngũ cán bộ công chức cấp xã, một số phòng ban chuyên môn thuộc huyện và người dân. Căn cứ theo Luật Cán bộ, Công chức, luật số 22/2008/QH ban hành ngày 13 tháng 11 năm 2008 quy định: Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội; công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, 8
nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Khái niệm Chủ tịch UBND cấp xã là cán bộ chuyên trách lãnh đạo Uỷ ban nhân dân cấp xã, chịu trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành hoạt động của Uỷ ban nhân dân và hoạt động quản lý nhà nước đối với các lĩnh vực kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng đã được phân công trên địa bàn xã, phường, thị trấn. Đặc điểm của chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã Hội đồng nhân dân bầu Chủ tịch Ủy ban nhân dân theo giới thiệu của Chủ tịch Hội đồng nhân dân. Chủ tịch Ủy ban nhân dân được bầu tại kỳ họp thứ nhất của Hội đồng nhân dân phải là đại biểu Hội đồng nhân dân. Chủ tịch Ủy ban nhân dân được bầu trong nhiệm kỳ không nhất thiết là đại biểu Hội đồng nhân dân. Về cơ bản, đến thời điểm hiện tại, chủ tịch UBND xã theo luật định do HĐND cũng cấp bầu ra, chủ tịch UBND xã làm việc theo nhiệm kì, nhiệm kì của Chủ tịch UBND xã theo nhiệm kì của HĐND xã là 5 năm, hết nhiệm kì, Chủ tịch UBND xã tiếp tục làm việc đến khi HĐND xã bầu ra Chủ tịch UBND mới, Chủ tịch UBND xã không bắt buộc làm việc đủ nhiệm kì 05 năm, vì lý do sức khỏe, tuổi nghỉ hưu, có thể nghỉ khi chưa kết thúc nhiệm kì, khi ấy, HĐND cùng cấp sẽ họp bãi nhiệm và bầu ra Chủ tịch UBND mới. Chủ tịch UBND xã lãnh đạo UBND xã, chịu trách nhiệm về hoạt động của mình và UBND xã trước HĐND cùng cấp, UBND cấp trên (UBND huyện) và trước người dân. Chủ tịch UBND cấp xã chịu sự quản lý của chủ tich UBND cấp huyện. Chủ tịch UBND xã là nhân sự thuộc “Đảng cử”, nhân sự được giới thiệu để bầu giữ vị trí Chủ tịch UBND bắt buộc phải do cấp Ủy đảng tín nhiệm giới thiệu và có sự đồng ý của cơ quan đảng cấp trên (Huyện ủy). 9
1.1.3. Nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã Theo luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy định đơn vị hành chính cấp xã bao gồm: xã, phường, thị trấn (Khoản 4, Điều 2). Chủ tịch UBND cấp xã thực nhiện nhiệm vụ và quyền hạn theo luật định, cụ thể: Đối với chủ tịch UBND xã, Điều 36 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy định: “Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã là người đứng đầu Ủy ban nhân dân xã và có các nhiệm vụ, quyền hạn sau đây: 1. Lãnh đạo và điều hành công việc của Ủy ban nhân dân, các thành viên Ủy ban nhân dân xã; 2. Lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ về tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp, pháp luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên, của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân xã; thực hiện các nhiệm vụ về quốc phòng, an ninh, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh, phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác, phòng, chống quan liêu, tham nhũng; tổ chức thực hiện các biện pháp bảo vệ tài sản của cơ quan, tổ chức, bảo hộ tính mạng, tự do, danh dự, nhân phẩm, tài sản, các quyền và lợi ích hợp pháp khác của công dân; thực hiện các biện pháp quản lý dân cư trên địa bàn xã theo quy định của pháp luật; 3. Quản lý và tổ chức sử dụng có hiệu quả công sở, tài sản, phương tiện làm việc và ngân sách nhà nước được giao theo quy định của pháp luật; 4. Giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm pháp luật, tiếp công dân theo quy định của pháp luật; 5. Ủy quyền cho Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong phạm vi thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân; 6. Chỉ đạo thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, phòng, chống cháy, nổ; áp dụng các biện pháp để giải quyết các công việc đột xuất, khẩn cấp trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn xã theo quy định của pháp luật; 7. Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn do cơ quan nhà nước cấp trên phân cấp, ủy quyền.” 10
Đối với chủ tịch UBND phường, ngoài việc thực hiện nhiệm vụ quyền hạn như chủ tịch UBND xã còn có thêm: - Phối hợp với các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thực hiện quy hoạch phát triển hạ tầng đô thị, xây dựng, giao thông, phòng, chống cháy, nổ, bảo vệ môi trường, không gian, kiến trúc, cảnh quan đô thị trên địa bàn phường. - Quản lý dân cư trên địa bàn phường theo quy định của pháp luật. Đối với chủ tịch UBND thị trấn, ngoài việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn như chủ tịch UBND xã còn có thêm: - Phối hợp với các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thực hiện quy hoạch phát triển hạ tầng đô thị, xây dựng, giao thông, phòng, chống cháy, nổ, bảo vệ môi trường, không gian, kiến trúc, cảnh quan đô thị trên địa bàn thị trấn. - Quản lý dân cư trên địa bàn thị trấn theo quy định của pháp luật. Xuất phát từ đặc điểm nhiệm vụ quyền hạn của mình, chủ tịch UBND xã ngoài những vai trò chung của CBCC còn có những vai trò cụ thể sau: - Một là, chủ tịch UBND xã là người trực tiếp được nhận tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước đến nhân dân; làm cho các tầng lớp nhân dân hiểu đúng, hiểu đầy đủ các chủ trương, chính sách đó: + Trong giai đoạn hiện nay, khi chúng ta đang tiến hành xây dựng nhà nước pháp quyền, mở rộng dân chủ xã hội chủ nghĩa, tăng cường mối quan hệ gắn bó giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân; vì vậy, vai trò này càng có ý nghĩa quan trọng, đảm bảo cho nhân dân biết và nắm được các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, trên cơ sở đó sẽ tham gia, đóng góp vào việc thực hiện thắng lợi các chủ trương, chính sách đó. + Thông qua việc tiến hành nhiều hình thức, biện pháp khác nhau như thông qua các buổi tuyên truyền, nói chuyện tại cuộc họp thôn, xóm, khu dân cư, tổ đoàn kết, trung tâm học tập cộng đồng hoặc thông qua các buổi đối thoại trực tiếp với nhân dân để giải quyết các vấn đề mới phát sinh như liên quan đến việc bồi thường thiệt hại, giải phóng mặt bằng, quy hoạch… Đồng 11