Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Năng lực quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:141

Thêm vào BST

Báo xấu

47
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích cơ bản của luận văn này là nghiên cứu cơ sở lý luận và pháp lý về năng lực quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. Nhằm đề xuất một số giải pháp nâng cao năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Năng lực quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ BÁ ĐÀI NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ Ở HUYỆN PHÙ MỸ, TỈNH BÌNH ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017 TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ BÁ ĐÀI NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ Ở HUYỆN PHÙ MỸ, TỈNH BÌNH ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. VÕ KIM SƠN TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào. Tác giả luận văn Lê Bá Đài
LỜI CÁM ƠN Tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám hiệu, lãnh đạo, cán bộ, giảng viên của Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu tại Học viện, tôi nhận được sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của Quý Thầy, Cô giáo Học viện Hành chính quốc gia đã nhiệt tình truyền đạt kiến thức quý báu cho tôi. Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy PGS.TS. Võ Kim Sơn - Người trực tiếp chỉ bảo, hướng dẫn tôi tận tình và chu đáo trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn Thạc sĩ. Nhân dịp này tôi xin cảm ơn toàn thể đội ngũ cán bộ, công chức đang công tác trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, thu thập số liệu để hoàn thành Luận văn. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình bạn bè, đồng nghiệp đã động viên khuyến khích tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song Luận văn chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót, tôi kính mong sẽ nhận được sự đóng góp, chỉ dẫn quý báu của Quý Thầy, Cô giáo và bạn bè, đồng nghiệp để Luận văn được bổ sung, hoàn thiện. Xin trân trọng cảm ơn! TP HCM, ngày 30 tháng 7 năm 2017 Tác giả Lê Bá Đài
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CNXH Chủ nghĩa xã hội UBND Ủy ban nhân dân HĐND Hội đồng nhân dân CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CT/TW Chỉ thị Trung ương QĐ-TTg Quyết định Thủ tướng QĐ-BNV Quyết định Bộ Nội vụ QĐ/HU Quyết định Huyện ủy NQ/TW Nghị quyết Trung ương NĐ-CP Nghị định Chính phủ KL/TW Kết luận Trung ương QLNN Quản lý nhà nước
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ Số TT Tên Sơ đồ, Bảng, Biểu Trang Cách thức bầu chọn chủ tịch, phó chủ tịch và ủy viên Sơ đồ 1.1 14 UBND ở Việt Nam Sơ đồ 1.2 Năng lực và công việc 23 Sơ đồ 1.3 Năng lực, công việc và con người 24 Các yếu tố cấu thành năng lực của Chủ tịch UBND cấp Hình 1.1 35 xã Tổng hợp trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cán bộ chủ Bảng 2.1 52 chốt cấp xã Bảng 2.2 Trình độ đội ngũ Chủ tịch UBND cấp xã ở Việt Nam 55 Trình độ đội ngũ Chủ tịch UBND cấp xã ở huyện Phù Bảng 2.3 57 Mỹ, tỉnh Bình Định Tổng hợp đánh giá mức độ hoàn thành công việc của Chủ Bảng 2.4 60 tịch UBND xã Biểu đồ 2.1 Cơ cấu độ tuổi của Chủ tịch UBND xã 53 Biểu đồ 2.2 Kỹ năng lập kế hoạch 65 Biểu đồ 2.3 Kỹ năng giao tiếp 66 Biểu đồ 2.4 Kỹ năng điều hành cuộc họp 67 Tinh thần trách nhiệm của Chủ tịch UBND xã đối với Biểu đồ 2.5 69 công việc Biểu đồ 2.6 Thái độ đối với công dân của Chủ tịch UBND xã 70
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Danh mục các từ viết tắt Danh mục bảng biểu, sơ đồ PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ..................................................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................... 5 4. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu .............................................................. 5 4.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................................ 5 4.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................................ 6 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn ............................... 6 5.1. Phương pháp luận ............................................................................................................... 6 5.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................................................... 6 5.2.1. Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp ........................................................6 5.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi ............................................................6 5.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu .........................................................................7 5.2.4. Các phương pháp khác .................................................................................7 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ...................................................................... 7 7. Kết cấu đề tài ............................................................................................................................. 8 PHẦN NỘI DUNG ....................................................................................................................... 9 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA CHỦ TỊCH UBND CẤP XÃ.............................................................................................................................. 9 1.1. Chính quyền địa phƣơng cấp xã và chức danh Chủ tịch UBND cấp xã.......... 9 1.1.1. Chính quyền địa phương cấp xã .................................................................................. 9 1.1.2. Chủ tịch UBND cấp xã và cách thức bầu chức danh Chủ tịch UBND cấp xã………………………………………………………………………………………………………………………………..………….……12 1.1.2.1. Quan niệm về Chủ tịch UBND cấp xã ...................................................12 1.1.2.2. Cách thức bầu ra chức danh Chủ tịch UBND cấp xã .............................14
1.1.3. Nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch UBND cấp xã ............................................... 15 1.1.4. Tiêu chuẩn chức danh Chủ tịch UBND cấp xã ..................................................... 18 1.2. Tổng quan về năng lực ..................................................................................................... 20 1.2.1. Khái niệm về năng lực ................................................................................................. 20 1.2.2. Khái niệm về năng lực quản lý .................................................................................. 22 1.2.3. Năng lực thực thi công việc của cá nhân .......................................................23 1.2.4. Các yếu tố xác định năng lực thực thi công việc ...........................................25 1.3. Năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã.......................................................... 28 1.3.1. Cơ sở để xác định năng lực quản lý Chủ tịch UBND cấp xã ............................ 28 1.3.2. Các tiêu chí đánh giá cơ bản năng lực quản lý của Chủ tịch UBND xã ........ 34 1.3.2.1. Nhóm tiêu chí đánh giá kiến thức của Chủ tịch UBND cấp xã ..............35 1.3.2.2. Nhóm tiêu chí đánh giá kỹ năng của Chủ tịch UBND cấp xã ................38 1.3.2.3. Nhóm tiêu chí đánh giá thái độ làm việc của Chủ tịch UBND cấp xã ...40 1.4. Tính cấp thiết phải nâng cao năng lực quản lý, điều hành của Chủ tịch UBND cấp xã ................................................................................................................................ 41 1.4.1. Xuất phát từ yêu cầu về sự nghiệp đổi mới của đất nước .................................. 42 1.4.2. Xuất phát từ hạn chế năng lực quản lý nhà nước của Chủ tịch UBND cấp xã hiện nay…………………………………………………………..…………………………………………………………………………43 1.4.3. Xuất phát từ yêu cầu tác phong, phương pháp lãnh đạo và thái độ phục vụ nhân dân trong công tác xây dựng chính quyền thân thiện ............................................... 45 Tiểu kết chƣơng 1 ....................................................................................................................... 46 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA CHỦ TỊCH UBND CẤP XÃ Ở HUYỆN PHÙ MỸ, TỈNH BÌNH ĐỊNH ...................................................... 48 2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ............... 48 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ........................................................................................................ 48 2.1.2. Về kinh tế, xã hội ......................................................................................................... 48 2.1.3. Tình hình chung về đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định…….. ............................................................................................................................ 51 2.2. Thực trạng năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định…………………………………………………….………………………………………………………………..…53 2.2.1. Tổng quan về đội ngũ Chủ tịch UBND cấp xã của huyện Phù Mỹ ................ 53
2.2.2. Thực trạng năng lực theo tiêu chuẩn chức danh chủ tịch UBND cấp xã do pháp luật quy định…………. .................................................................................................... 54 2.2.3. Thực trạng năng lực qua đánh giá kết quả thực thi công việc giai đoạn 2011- 2015 của Chủ tịch UBND cấp xã ............................................................................................. 60 2.2.4. Thực trạng năng lực của Chủ tịch UBND cấp xã từ đánh giá mức độ hài lòng của công chức và người dân…. ................................................................................................. 64 2.3. Đánh giá về năng lực quản lý của đội ngũ Chủ tịch UBND cấp xã ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ........................................................................................................... 71 2.3.1. Những ưu điểm.............................................................................................................. 71 2.3.2. Những hạn chế............................................................................................................... 77 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ........................................................................................... 80 Tiểu kết chƣơng 2 ....................................................................................................................... 83 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA CHỦ TỊCH UBND CẤP XÃ TRONG THỜI GIAN TỚI .................................................................... 84 3.1. Quan điểm, phƣơng hƣớng, mục tiêu nâng cao năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã…………. ................................................................................................... 84 3.1.1. Quan điểm chỉ đạo, phương hướng.......................................................................... 84 3.1.2. Mục tiêu .......................................................................................................................... 87 3.1.2.1. Mục tiêu chung .......................................................................................87 3.1.2.2. Mục tiêu cụ thể........................................................................................88 3.2. Một số giải pháp nâng cao năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã trong thời gian tới……………………………………………………………………………………………………..……………89 3.2.1. Tăng cường sự quan tâm lãnh đạo của Đảng đối với việc nâng cao năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã ......................................................................................... 89 3.2.2. Tiêu chuẩn hóa chức danh Chủ tịch UBND cấp xã ở huyện Phù Mỹ ............ 93 3.2.3. Đổi mới công tác đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của Chủ tịch UBND xã…… ............................................................................................................................. 102 3.2.4. Thực hiện có hiệu quả công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo ........................... 106 3.2.5. Nhóm giải phápvề bồi dưỡng kỹ năng lãnh đạovà tạo động lựclàm việc cho Chủ tịch UBND cấp xã……….. ............................................................................................. 109 Tiểu kết chƣơng 3 ..................................................................................................................... 116
PHẦN KẾT LUẬN…………………………………….……………….……………117 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cấp xã là cấp cuối cùng trong hệ thống chính quyền bốn cấp ở nước ta, là cấp thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với dân và sát với dân nhất. Cấp xã có làm tốt vai trò hay không, hiệu quả phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh - quốc phòng ở cấp xã có bền vững và ổn định hay không phụ thuộc rất nhiều vào đội ngũ cán bộ, đặc biệt là đội ngũ cán bộ chủ chốt - những người lãnh đạo đứng đầu trong một đơn vị, là linh hồn của tập thể, quản lý, điều hành đơn vị, tập thể ấy thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và các nhiệm vụ chính trị của địa phương. Cán bộ cấp xã là một bộ phận của đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị nước ta, có vị trí, vai trò quan trọng, là những người đưa và thực hiện mọi chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước vào trong thực tiễn đời sống xã hội trên địa bàn. Hiện nay, trong điều kiện chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, chúng ta muốn thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước, đòi hỏi phải xây dựng được đội ngũ cán bộ, công chức nói chung và đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã nói riêng đảm bảo được các tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức; năng lực, trình độ; phong cách, tác phong công tác để có thể đảm đương công việc và đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn đặt ra. Chủ tịch UBND cấp xã là người quản lý và điều hành mọi công việc của UBND xã, chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình được quy định của Luật Tổ chức HDND và UBND năm 2003, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015. Chủ tịch UBND xã điều hành công tác của UBND xã trong việc thực hiện pháp luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của HDND và quyết định của UBND xã, quyết định các vấn đề thuộc quyền hạn của UBND cấp mình. Thấm nhuần quan điểm chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xác định cán 1
bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với sứ mệnh lịch sử của Đảng, của đất nước và của chế độ. Tuy nhiên thực tế nhiều năm qua cho thấy, đội ngũ Chủ tịch UBND cấp xã tại địa phương còn yếu về trình độ, kỹ năng còn hạn chế...dẫn đến hiệu quả đem lại trong quá trình thực thi công vụ của Chủ tịch UBND cấp xã còn thấp chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Ngoài ra việc xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý cấp xã thật sự có chất lượng còn nhiều bất cập trong công tác lãnh đạo, quản lý, tổ chức thực hiện và vận động quần chúng. Bên cạnh đó về thực tiễn tại địa phương có rất nhiều công trình khoa học nghiên cứu về năng lực của cán bộ, công chức tuy nhiên chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu về năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã. Với những lý do trên, bản thân lựa chọn đề tài “Năng lực quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định” để nghiên cứu và viết luận văn thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Liên quan đến vấn đề cán bộ, nâng cao năng lực quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã đã có nhiều công trình, sách, các bài báo, tạp chí, các đề tài, các luận văn, luận án công bố liên quan đến vấn đề này; nhiều công trình bài viết đã có những đóng góp, những lý giải, những kiến nghị hết sức sâu sắc, có giá trị thực tiễn cao, có thể kể đến một số công trình nghiên cứu và ấn phẩm khoa học sau đây: Nhiều công trình, sách, các bài báo, tạp chí của các học giả, các nhà khoa học trong và ngoài nước nghiên cứu liên quan đến đề tài này. Chẳng hạn như: "Mác - Ăngghen - Lênin - Stalin về vấn đề cán bộ" (Nxb Sự thật, Hà Nội, 1974). "Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ" (PGS.TS Bùi Đình Phong, Nxb Lao động, Hà Nội, 2002). “Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ”, đề tài khoa học cấp Nhà nước (KX.02.), (1991- 1995) - Chủ nhiệm GS Đặng Xuân Kỳ. “Hồ Chí Minh với vấn đề đào tạo cán bộ”, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995 của PGS, TS Đức Vượng. “Vai trò cán bộ lãnh đạo 2
chủ chốt cấp xã trong việc giữ vững ổn định chính trị- xã hội ở nông thôn nước ta hiện nay”. Nxb Chính trị- Hành chính, Hà Nội, 2008, của TS. Mai Đức Ngọc. Một số công trình khoa học nghiên cứu liên quan đến công tác cán bộ của Đảng cũng đề cập đến việc chuẩn hóa các chức danh cán bộ: “Xác định cơ cấu và tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo chủ chốt trong hệ thống chính trị đổi mới”, PGS.TS. Trần Xuân Sầm chủ biên, 1998. Trong sách trình bày cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xác định tiêu chuẩn cán bộ; thực trạng việc thực hiện tiêu chuẩn đối với đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt trong hệ thống chính trị; xác định tiêu chuẩn cán bộ trong những năm tới và phương hướng, giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ theo tiêu chuẩn xác định. Nguyễn Thị Hồng Hải (2011), “Một số vấn đề về phát triển năng lực của cán bộ, công chức”, Tạp chí tổ chức nhà nước số 09/2011. Trong bài viết, tác giả đã đưa ra một cách hiểu khái quát về năng lực của cán bộ, công chức đó là “tổng hợp những kiến thức, kỹ năng, thái độ cho phép một cá nhân thực hiện các hoạt động gắn với nhiệm vụ của mình ở một cấp độ, hiệu suất nhất định”, đồng thời trình bày cơ sở hình thành năng lực của cán bộ, công chức là chỉ hình thành khi cán bộ, công chức biết hành động, mong muốn hành động và có thể hành động. Tác giả cũng lý giải một số vấn đề về phát triển năng lực cho cán bộ, công chức và đưa ra một số biện pháp phát triển năng lực phù hợp cho môi trường hành chính nhà nước. Ngô Thành Can (2012), “Công chức và chất lượng thực thi công vụ trong cơ quan hành chính nhà nước”, Tạp chí tổ chức nhà nước số 11/2012. Tác giả đã chỉ ra những yếu tố tác động đến chất lượng thực thi công vụ của công chức như: năng lực, kiến thức, kỹ năng, thái độ làm việc, môi trường, chế độ, chính sách đãi ngộ...Tác giả cũng đã đánh giá thực trạng đội ngũ công chức trong các cơ quan hành chính nhà nước và nêu ra những bất cập về năng lực của công chức thể hiện ở một số mặt như: kết quả thực thi công vụ, năng 3
lực thực thi công vụ, mức độ hài lòng của người dân...qua đó đưa ra một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng thực thi công vụ của công chức nhà nước. Nguyễn Phú Trọng, Trần Xuân Sầm (2003), “Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Nội dung đề cập đến cơ sở lý luận của việc sử dụng tiêu chuẩn cán bộ trong công tác cán bộ; những kinh nghiệm xây dựng tiêu chuẩn cán bộ của Đảng phù hợp với từng giai đoạn cách mạng; những quan điểm, phương hướng chung trong việc nâng cao chất lượng công tác cán bộ, trong đó có nội dung về “tiêu chuẩn hóa cán bộ”. Bên cạnh đó, vấn đề này cũng có một số luận án, luận văn của các Nghiên cứu sinh, học viên cao học tại Học viện Hành chính Quốc gia đã nghiên cứu liên quan đến năng lực cán bộ, công chức như: - “Nâng cao năng lực thực thi công vụ của đội ngũ công chức hành chính phường tại Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Lê Thị Mỹ Phụng. Luận văn đã tìm hiểu năng lực thực thi công vụ của công chức hành chính. Trong đó đã xác định các yếu tố cấu thành năng lực, khẳng định sự cần thiết phải nâng cao năng lực của công chức. Luận văn cũng đã đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực của đội ngũ công chức. - “Nâng cao chất lượng cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk hiện nay” của tác giả Phạm Thị Thanh Hiền. Luận văn này tập trung vào việc nâng cao chất lượng cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã. Dựa trên những lý luận chung và thực tiễn ở địa bàn huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk, luận văn đã xây dựng các giải pháp để chính quyền cấp xã phát huy hơn nữa vai trò của mình trong quá trình thực thi công vụ. - “Nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức cấp xã - từ thực tiễn tỉnh Vĩnh Long” của tác giả Nguyễn Thị Xiếu. Luận văn đã tập trung khái quát thực trạng thực thi công vụ của công chức cấp xã trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long để từ đó xây dựng các giải pháp nhằm nâng cao năng lực thực thi công vụ của công chức cấp xã. Các giải pháp luận văn đưa ra được xây dựng bao 4
gồm nhiều nhóm giải pháp khác như từ xây dựng thể chế, nhận thức đến việc đào tạo, bồi dưỡng. Ngoài ra còn có nhiều công trình khoa học khác nghiên cứu vấn đề năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có luận văn, luận án nào nghiên cứu về năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã cụ thể ở địa phương để từ đó đưa ra các giải pháp thiết thực, khả thi nhằm nâng cao năng lực quản lý Chủ tịch UBND cấp xã để đáp ứng với yêu cầu ngày càng cao của tình hình mới. Vì vậy, tác giả luận văn chọn nghiên cứu đề tài này trên cơ sở kế thừa có chọn lọc các công trình trên nhằm hệ thống lại những kiến thức đã học và góp phần nhỏ bé, đáp ứng đòi hỏi thực tiễn của sự nghiệp xây dựng và phát triển huyện Phù Mỹ. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích cơ bản của luận văn này là nghiên cứu cơ sở lý luận và pháp lý về năng lực quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. Nhằm đề xuất một số giải pháp nâng cao năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn thực hiện ba nhiệm vụ cụ thể sau đây: - Một là, hệ thống hóa cơ sở lý luận về năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã. - Hai là, tiến hành khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng năng lực quản lý của đội ngũ Chủ tịch UBND cấp xã trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định từ đó đưa ra những ưu điểm, hạn chế cần khắc phục. - Ba là, đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 4. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu năng lực quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. 5
4.2 . Phạm vi nghiên cứu - Không gian nghiên cứu: Ủy ban nhân dân ở các xã và thị trấn trong huyện Phù Mỹ (bao gồm 17 xã và 02 thị trấn của huyện Phù Mỹ), tỉnh Bình Định. - Thời gian nghiên cứu: từ năm 2011 đến nay. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng là cơ sở lý luận chung nhất của mọi nhận thức khoa học, duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác – Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm của Đảng và nhà nước về nhà nước và pháp luật làm cơ sở phương pháp luận. Luận văn không trình bày toàn bộ các vấn đề lý luận về cán bộ và công tác cán bộ mà tập trung phân tích những vấn đề liên quan đến năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý nói chung và Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã nói riêng; những quan điểm về nâng cao năng lực quản lý cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết những vấn đề cụ thể mà nội dung của luận văn hướng đến, các phương pháp nghiên cứu chuyên ngành đều được áp dụng như: 5.2.1. Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp Luận văn phân tích các tài liệu là các công trình nghiên cứu có liên quan đến vấn đề năng lực quản lý vào hoạt động QLNN của Chủ tịch UBND cấp xã. Từ những phân tích tài liệu thứ cấp sẽ cung cấp những số liệu, những đánh giá tổng quan phục vụ cho việc nghiên cứu luận văn. Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp cung cấp những luận cứ, luận điểm cả về mặt lý luận và thực tiễn. Số liệu từ những văn bản, báo cáo của UBND huyện, Phòng Nội Vụ Huyện Phù Mỹ có nội dung liên quan đến năng lực, hiệu lực, hiệu quả điều hành của chính quyền cấp cơ sở. 5.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi 6
Đề tài tiến hành phát phiếu khảo sát đối với các khách thể nghiên cứu, trong đó gồm có: - 19 phiếu khảo sát dành cho các đồng chí là Chủ tịch UBND các xã, thị trấn; - 133 phiếu khảo sát dành cho công chức 19 xã, thị trấn; - 200 phiếu khảo sát dành cho công dân. 5.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu Để nắm bắt thêm các thông tin từ khách thể nghiên cứu, luận văn tiến hành phỏng vấn sâu. Kết quả của phỏng vấn sâu là những ý kiến, nhận định, kiến nghị của khách thể nghiên cứu. Khách thể phỏng vấn sâu bao gồm: Chủ tịch UBND và cán bộ quản lý cấp Huyện. 5.2.4. Các phương pháp khác Bên cạnh việc sử dụng phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp và điều tra xã hội học bằng bảng hỏi và phỏng vấn sâu, luận văn cũng sử dụng một số phương pháp khác như: Phương pháp so sánh, đối chiếu; Phương pháp tổng hợp,...đặc biệt coi trọng phương pháp tổng kết thực tiễn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận của luận văn: góp phần làm phong phú, sáng tỏ thêm nội dung công tác điều hành chính quyền cơ sở được thống nhất, hiệu quả và có khoa học. Ngoài ra luận văn cũng làm sáng tỏ nội dung để nâng cao năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã trong thời đại mới. - Ý nghĩa thực tiễn của luận văn: giúp xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chính quyền cơ sở có tài, tâm, tầm; có phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, có trí tuệ, có năng lực điều hành đội ngũ cán bộ, công chức chuyên môn. Luận văn đưa ra các giải pháp cụ thể áp dụng vào thực tiễn nhằm nâng cao năng lực quản lý cho Chủ tịch UBND cấp xã. Trên cơ sở đó luận văn góp phần đề ra các giải pháp giúp cho các cấp địa phương tham khảo trong việc xây dựng chiến lược cán bộ lãnh đạo chủ chốt cơ sở trong giai đoạn mới. 7
Mặc dù luận văn chỉ nghiên cứu ở phạm vi huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, tuy nhiên ở những nơi có đặc điểm tương đồng thì các giải pháp luận văn đưa ra vẫn có thể áp dụng và đem lại hiệu quả. Luận văn là nguồn tài liệu cung cấp cho việc nghiên cứu về năng lực quản lý của Chủ tịch UBND xã vào hoạt động QLNN nói chung và hoạt động QLNN của chính quyền cấp xã nói riêng trong thời gian tới. 7. Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương với nội dung cơ bản sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã. Chương 2: Thực trạng năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Chương 3: Giải pháp nâng cao năng lực quản lý của Chủ tịch UBND cấp xã trong thời gian tới. 8
PHẦN NỘI DUNG Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC QUẢN LÝ CỦA CHỦ TỊCH UBND CẤP XÃ 1.1. Chính quyền địa phƣơng cấp xã và chức danh Chủ tịch UBND cấp xã 1.1.1. Chính quyền địa phương cấp xã Tại tất cả các nước, ngay bên chính quyền Trung ương là chính quyền cấp dưới với những thẩm quyền về pháp lý và hành chính khác nhau cùng những nguồn lực khác nhau để thực hiện những thẩm quyền đó. Các cơ quan chính quyền này có thể có nhiều cấp như cấp tỉnh và vùng cấp cao; cấp quận, huyện hoặc thành phố là cấp thấp hơn; cấp xã hay các cộng đồng ở các thị trấn nhỏ là cấp thấp nhất. Chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cấp dưới có thể do Hiến pháp hoặc do các văn bản của chính quyền Trung ương quy định. Rõ ràng là trong trường hợp chức năng nhiệm vụ của chính quyền cấp dưới được quy định bởi Hiến pháp, quyền lực và mức độ tự chủ của chính quyền cấp dưới được bảo vệ ở mức độ cao hơn. Thuật ngữ “chính quyền địa phương” thường được hiểu là những đơn vị của chính quyền trực tiếp cung cấp dịch vụ cho các công dân tại cấp trung gian thấp và thấp nhất. Tại một số nước (ví dụ, ở Italia với mô hình thành phố-bang và tại nhiều nước châu Âu khác), các đơn vị chính quyền địa phương đã có quyền tự trị từ rất lâu trước khi các quốc gia đó được thành lập với cơ cấu tổ chức chính quyền như hiện nay và do đó, không có sự phân cấp thẩm quyền từ cấp chính quyền cao hơn cho các đơn vị này. Ngược lại, các nước đang phát triển lại bắt đầu từ việc xây dựng chính quyền trung ương vững mạnh sau khi giành được độc lập, và nhìn chung, thói quen quản lý, điều hành các địa phương thường không có truyền thống ăn sâu bám rễ lâu dài. Các cơ cấu chính quyền cấp dưới là rất khác nhau tùy thuộc vào hệ thống chính trị.(trang 148, 149 sách “Phục vụ và duy trì”). 9
Trên thế giới, mô hình tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương khá đa dạng, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: địa lý, văn hoá, xã hội. Điểm chung là các quốc gia đều thực hiện phân cấp chính quyền địa phương. Ở các nước phát triển, nhiệm vụ của chính quyền trung ương và chính quyền địa phương được phân quyền rõ rệt. Từ sự phân quyền đó, hoạt động của chính quyền địa phương chỉ trực thuộc pháp luật và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Mô hình chính quyền địa phương thể hiện rõ nét nối quan hệ giữa Trung ương và địa phương. Nhìn chung, có ba mô hình tổ chức và hoạt động chính quyền địa phương phổ biến gồm: chính quyền địa phương theo nguyên tắc phân quyền; chính quyền địa phương tập quyền; chính quyền địa phương xã hội chủ nghĩa. - Chính quyền địa phương theo nguyên tắc phân quyền: Điển hình cho mô hình này là Anh, Mỹ và các nước theo hệ thống pháp luật Anh - Mỹ, nơi thực hiện nguyên tắc phân quyền triệt để nhất. - Chính quyền địa phương tập quyền: Mô hình này có đặc điểm là chính quyền địa phương do Trung ương đặt ra, trực tiếp bổ nhiệm nhân sự hoặc có phân cấp và nằm trong hệ thống hành chính nhà nước thống nhất từ Trung ương đến cơ sở. Chính quyền địa phương chịu sự kiểm tra giám sát chặt chẽ của chính quyền Trung ương, vừa thực hiện chức năng quản lý nhà nước của Trung ương, vừa thực hiện chức năng quản lý nhà nước ở địa phương. Hiện nay, mô hình này chỉ còn tồn tại ở một số nước đang phát triển. - Chính quyền địa phương xã hội chủ nghĩa: Mô hình này được tổ chức ở các nước XHCN cũ và Trung Quốc, Việt Nam hiện nay. Theo mô hình này, chính quyền địa phương không những được đặt dưới sự giám sát chặt chẽ giữa Trung ương với địa phương, giữa chính quyền cấp trên đối với cấp dưới mà còn chịu sự lãnh đạo trực tiếp toàn diện của cấp ủy đảng địa phương. Ở mỗi cấp hành chính lãnh thổ, cả ở thành thị lẫn nông thôn đều thành lập chính quyền địa phương, vừa đại diện cho địa phương, vừa đại diện cho nhà nước Trung ương, tạo thành hệ thống thứ bậc trực thuộc trên dưới. 10