Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý chi ngân sách nhà nước tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:114

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận văn là nghiên cứu về quản lý chi ngân sách nói chung và quản lý chi ngân sách ở một số địa phƣơng nói riêng, luận văn nghiên cứu khung lý thuyết về quản lý chi ngân sách cấp Quận, từ đó đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh và đề xuất các giải pháp hoàn thiện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý chi ngân sách nhà nước tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘIVỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA DƢƠNG THỊ BÍCH DIỆP QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI QUẬN BÌNH THẠNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘIVỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA DƢƠNG THỊ BÍCH DIỆP QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI QUẬN BÌNH THẠNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công MÃ SỐ: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC PGS. TS. Trƣơng Thị Hiền TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu độc lập của tôi dƣới sự hƣớng dẫn của PGS. TS. Trƣơng Thị Hiền. Ngoài những nội dung đƣợc ghi nguồn, các nội dung còn lại là kết quả nghiên cứu của tác giả. Dữ liệu, thông tin đƣợc tác giả trình bày trong luận văn này hoàn toàn trung thực, khách quan, có trích dẫn nguồn gốc rõ ràng, và chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Luận văn đƣợc chấp hành đúng theo các quy định của học viện hành chính quốc gia về cách trình bày luận văn. Tôi xin chịu trách nhiệm về kết quả nghiên cứu của mình. Tác giả luận văn Dƣơng Thị Bích Diệp
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm trân trọng nhất, tác giả luận văn xin chân thành gửi lời cảm ơn đến Quý Thầy Cô, các Anh, Chị đã hƣớng dẫn, giúp đỡ cho tác giả trong thời gian học tập và thực hiện luận văn cao học này. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến: Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, đã giảng dạy và giúp đỡ tôi để tôi có thể hoàn thành quá trình học tập tại Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại thành phố Hồ Chí Minh. PGS. TS. Trƣơng Thị Hiền, ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã tận tình hƣớng dẫn, hỗ trợ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Cùng với sự giảng dạy của quý thầy cô học viện hành chính quốc gia, sự hƣớng dẫn của ngƣời hƣớng dẫn khoa học, sự hỗ trợ của các cơ quan hữu quan và sự nỗ lực của bản thân, tôi đã hoàn thành luận văn theo đúng quy định của Học viện Hành chính Quốc gia. Tuy nhiên do thời gian nghiên cứu ngắn và bản thân là một ngƣời thực tiễn chƣa có nhiều kinh nghiệm trong nghiên cứu khoa học, chính vì vậy luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy tác giả luận văn mong muốn nhận đƣợc những ý kiến đóng góp của quý thầy cô để luận văn và bản thân tôi hoàn thiện hơn trong quá trình học tập, nghiên cứu khoa học và làm việc sau này. Trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Dƣơng Thị Bích Diệp
DANH MỤC CÁC T VI T TẮT Cụm từ đầy đủ Cụm từ viết tắt Ngân sách nhà nƣớc NSNN Uỷ ban nhân dân UBND Đơn vị sử dụng ngân sách ĐVSDNS Cán bộ công chức CBCC Hội đồng nhân dân HĐND Thành phố TP Tài chính kế hoạch TCKH Giáo dục và đào tạo GD&ĐT Kho bạc nhà nƣớc KBNN Ngân sách địa phƣơng NSĐP Xây dựng cơ bản XDCB Ngân sách thành phố NSTP Phòng Tài chính – Kế hoạch PTCKH Văn hóa thông tin VHTT Thể dục thể thao TDTT Quốc phòng an ninh QPAN
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, HÌNH Hình 1.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý chi NSNN cấp huyện……………..22 Hình 1.2: Sơ đồ trình tự thời gian lập dự toán chi NSNN cấp huyện ……….25 Bảng 2.1: Kết quả giao dự toán chi cân đối ngân sách quận………………...54 Bảng 2.2: Tỷ lệ so sánh dự toán năm sau so với năm trƣớc…………………56 Bảng 2.3: Tỷ lệ chấp hành dự toán chi cân đối……………………………...58 Bảng 2.4: Kết quả chấp hành dự toán chi cân đối ngân sách địa phƣơng …..60 Bảng 2.5: Quyết toán chi thƣờng xuyên ngân sách quận……………………66 Hình 2.1: Cơ cấu chi thƣờng xuyên giai đoạn 2015 – 2019…………………67 Bảng 2.6: Tỷ trọng các khoản chi thƣờng xuyên…………………………….68 Bảng 2.7: Kết quả chi chuyển nguồn ngân sách quận……………………….69 Bảng 2.8: Kết quả ghi chi qua ngân sách…………………………………….70
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC T VI T TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, HÌNH MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ............................. 3 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ........................................................ 6 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 6 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu .................................... 7 6. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn ................................................................ 8 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................. 8 CHƢƠNG 1........................................................................................................ 9 1.1. Những vấn đề chung về chi NSNN ........................................................... 9 1.1.1. Khái niệm chi NSNN ............................................................................ 9 1.1.2. Vai trò của chi ngân sách nhà nƣớc .................................................... 11 1.1.3. Phân loại chi ngân sách nhà nƣớc ....................................................... 12 1.1.4. Chi ngân sách cấp huyện trong hệ thống NSNN ................................ 13 1.2. Quản lý chi ngân sách cấp huyện ........................................................... 16 1.2.1. Khái niệm ............................................................................................ 16 1.2.2. Đặc điểm của quản lý chi ngân sách cấp huyện ................................. 17 1.2.3. Nội dung quản lý chi ngân sách cấp huyện....................................... ..18 1.3. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách của một số địa phƣơng khác và bài học rút ra đối với Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh…………………………..33 1.3.1. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong quản lý chi ngân sách nhà nƣớc ............................................................................................................... 35
1.3.2. Giá trị rút ra đối với Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh ................ 39 TIỂU K T CHƢƠNG 1 ................................................................................. 41 CHƢƠNG 2...................................................................................................... 42 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội Quận Bình Thạnh ảnh hƣởng đến quản lý chi NSNN trên địa bàn Quận ........................................................... 42 2.1.1. Điều kiện tự nhiên và nguồn lực phát triển kinh tế xã hội .................. 42 2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế xã hội Quận Bình Thạnh giai đoạn 2015 – 2019 ............................................................................................................... 43 2.1.3. Tác động của điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội đến quản lý chi ngân sách tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh ............................................... 45 2.2. Kết quả quản lý nhà nƣớc về chi ngân sách tại Quận Bình Thạnh .... 45 2.2.1. Tình hình chi ngân sách giai đoạn 2016 - 2019 .................................. 45 2.2.2. Hệ thống văn bản pháp lý quản lý chi ngân sách nhà nƣớc:............... 46 2.2.3. Tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực quản lý chi ngân sách Quận Bình Thạnh ............................................................................................................. 47 2.2.4. Lập dự toán chi ngân sách ................................................................... 50 2.2.5. Thực hiện dự toán chi ......................................................................... 56 2.2.6. Quyết toán chi ngân sách .................................................................... 63 2.2.7. Công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm .................................... 70 2.3. Đánh giá chung về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Quận Bình Thạnh, TP. HCM............................................................................................. 73 2.3.1. Kết quả đạt đƣợc ................................................................................. 73 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ..................................................................... 75 TIỂU K T CHƢƠNG 2 ................................................................................. 81 CHƢƠNG 3...................................................................................................... 82 3.1. Định hƣớng và mục tiêu hoàn thiện quản lý chi NSNN tại Quận Bình Thạnh................................................................................................................ 82 3.1.1. Định hƣớng hoàn thiện quản lý chi NSNN ......................................... 82 3.1.2. Mục tiêu hoàn thiện quản lý chi NSNN .............................................. 84
3.2. Giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi NSNN Quận Bình Thạnh, TP.HCM ........................................................................................................... 85 3.2.1. Hoàn thiện quản lý lập dự toán chi NSNN ......................................... 85 3.2.2. Coi trọng quản lý chấp hành chi NSNN ............................................. 86 3.2.3. Hoàn thiện quản lý quyết toán chi NSNN .......................................... 89 3.2.4. Đẩy mạnh quản lý kiểm tra, giảm sát chi NSNN................................ 90 3.2.5. Đào tạo đội ngũ cán bộ quảnlý............................................................ 93 3.2.6. Trang bị thêm nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất .......................... 94 3.2.7. Nhóm các giải pháp khác .................................................................... 95 3.3. Một số kiến nghị ....................................................................................... 96 3.3.1. Kiến nghị với UBND Thành phố Hồ Chí Minh ................................. 96 3.3.2. Kiến nghị với UBND Quận Bình Thạnh ............................................ 99 TIỂU K T CHƢƠNG 3 ............................................................................... 101 K T LUẬN .................................................................................................... 102 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 103
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Con ngƣời luôn tồn tại trong một thể thống nhất của xã hội. Để một xã hội có thể phát triển tốt đẹp thì cần phải có sự quản lý của nhà nƣớc. Trong đó, nhà nƣớc luôn sử dụng một nguồn tài chính lớn để phục vụ cho hoạt động của bộ máy nhà nƣớc, việc sử dụng một nguồn tài chính đó chính là chi ngân sách nhà nƣớc (NSNN). Chi NSNN có vai trò rất quan trọng đối với sự tồn tại, phát triển, đảm bảo thực hiện chức năng cũng nhƣ phát huy vai trò của Nhà nƣớc trong việc quản lý đất nƣớc, và đặc biệt rất quan trọng trong nền kinh tế thị trƣờng hiện nay. Chính vì vậy, việc quản lý nhằm nâng cao hiệu quả chi NSNN từ Trung ƣơng đến địa phƣơng là vấn đề có ý nghĩa quyết định đến sự ổn định và phát triển bền vững của một nền kinh tế nói riêng và của một đất nƣớc nói chung. Do đó cần phải có một cơ chế quản lý chặt chẽ việc chi NSNN ngay từ địa phƣơng. Vì quản lý chi NSNN ở địa phƣơng là khâu cội nguồn để phát triển và tập hợp lại thành một nguồn chi NSNN lớn của một đất nƣớc. Quản lý chi NSNN ở từng địa phƣơng tốt thì quản lý chi NSNN của một đất nƣớc mới tốt đƣợc. Nếu quản lý chi NSNN ở từng địa phƣơng không hiệu quả thì nó kéo theo cả một chuổi quy trình quản lý chi NSNN ở một đất nƣớc không hiệu quả. Bên cạnh đó, quản lý chi NSNN ở địa phƣơng sẽ là khâu quản lý sát thực nhất, phù hợp nhất, kích hoạt tối ƣu nhất đối với những điều kiện về tự nhiên, kinh tế, xã hội, chính trị của địa phƣơng. Và từ đó, với sự hiệu quả trong quản lý chi NS ở từng địa phƣơng sẽ tập hợp lại tạo nên một tổng thể hiệu quả trong quản lý chi NSNN ở Trung ƣơng, và đó chính là hiệu quả chi ngân sách của một đất nƣớc. Do đó, các nhà quản lý và ngƣời thực hiện cần phải hết sức coi trọng khâu quản lý chi NSNN ở địa phƣơng. 1
Quận Bình Thạnh nằm về hƣớng đông bắc nội thành Thành phố Hồ Chí Minh, tiếp giáp với các quận khác nhƣ sau: Phía Đông giáp với quận 2 (Phƣờng An Phú và Thảo Điền) và quận Thủ Đức (gồm các phƣờng Hiệp Bình Chánh và phƣờng Linh Đông);Phía Tây giáp quận Phú Nhuận (phƣờng 2, 5 và 7) và quận Gò Vấp (phƣờng 1 và 5); Phía Nam giáp quận 1 (phƣờng Tân Định, Đa Kao và Bến Nghé) và quận 2 (phƣờng Bình An); Phía Bắc giáp quận 12 (phƣờng An Phú Đông) và Thủ Đức (Hiệp Bình Phƣớc). Trong những năm qua, công tác quản lý, điều hành chi NSNN của Quận đã có những đóng góp đáng kể vào việc phát huy đƣợc một số thế mạnh của địa phƣơng, tạo đà cho sản xuất phát triển mạnh hơn trƣớc, giải quyết công ăn, việc làm, đảm bảo an sinh xã hội và giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại,.…Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đã đạt đƣợc, công tác quản lý chi NSNN vẫn còn một số hạn chế nhƣ công tác quản lý chi ngân sách tại địa bàn Quận chƣa đƣợc quan tâm chặt chẽ, phân bổ vốn đầu tƣ còn dàn trải, không gắn với kế hoạch vốn, chƣa tập tập trung vốn vào các lĩnh vực du lịch, thƣơng mại; công tác quản lý tạm ứng vốn thanh toán còn lỏng lẻo; chƣa có công cụ, thƣớc đo hiệu quả việc sử dụng đối với các đơn vị thực hiện khoán chi hành chính; bộ máy ngân sách xã phƣờng còn yếu,… dẫn đến lãng phí, kém hiệu quả trong quản lý chi NSNN. Từ thực tế đó, với mục đích nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi NSNN, đƣa việc quản lý chi NSNN áp dụng chặt chẽ hơn nửa các chế độ, chính sách và phù hợp với thực tế của địa phƣơng, Học viên chọn đề tài: “Quản lý chi ngân sách nhà nước tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh” để làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình. 2
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong quá trình thực hiện đề tài luận văn, tác giả cũng đã tham khảo một số đề tài luận văn của các khóa học trƣớc viết về vấn đề quản lý chi NSNN nhằm tìm ra những vấn đề phát sinh mà các đề tài trƣớc chƣa đề cập đến hay những vấn đề đó đã không phù hợp với điều kiện thực tế hiện tại để đƣa ra những vẫn đề mới về đề tài quản lý chi NSNN nhằm hoàn thiện hơn công tác quản lý chi NSNN. Trong thực tế, mỗi đề tài phản ánh một khía cạnh khác nhau tại những thời điểm khác nhau về vấn đề quản lý chi NSNN, cụ thể: - Các nghiên cứu ngoài nƣớc: Mabel Waker (1930) đã quan tâm nhiều về tài chính công mà cụ thể là vấn đề phân bổ chi ngân sách, trong “Municipal Expenditures” (Các nguyên lý chi tiêu ngân sách), tác giả đã mô tả tổng quan về lý thuyết chi NSNN và phát minh ra lý thuyết xác định và khuynh hƣớng phân bổ chi NSNN. Cũng nhận ra điều này, V.O. Key (1940) đã viết bài báo nỗi tiếng “The lack of a Budgetary Theory” (Lý thuyết về Sự thiếu hụt ngân sách). V.O. Key đã chỉ ra các vấn đề khi không có lý thuyết ngân sách và phân tích tầm quan trọng của nó trong quản lý kinh tế vĩ mô cũng nhƣ gia tăng hiệu quả phân bổ ngân sách của chính phủ. Còn khi nghiên cứu sự tiến triển của các lý thuyết về ngân sách nhà nƣớc trong thời gian qua nhƣ: từ phƣơng thức quản lý ngân sách theo khoản mục, phƣơng thức quản lý ngân sách theo công việc thực hiện, phƣơng thức quản lý ngân sách theo chƣơng trình, cho đến phƣơng thức quản lý ngân sách theo kết quả đầu ra. Martin, Lawrence L., và Kettner (1996) trong nghiên cứu “Measuring the Performance of Human Service Programs”, đã so sánh và chỉ ra sự tiến triển trong các lý thuyết về quản lý ngân sách nêu trên. Còn trong nghiên cứu của Angel de la Fuente (2003) với tựa đề 3
“Second-best redistribution through public investment: a characterization, an empirical test and an application to the case of Spain”(Phân bổ tối ƣu qua đầu tƣ công: tính đặc thù, nghiên cứu thực nghiệm và công cụ sử dụng cho trƣờng hợp của Tây Ban Nha). Nghiên cứu quan tâm đến vấn đề phân bổ đầu tƣ công hiệu quả, đặc biệt là chi đầu tƣ cơ sở hạ tầng. Theo đó tác giả đã chỉ ra vai trò phân phối lại của đầu tƣ công, đƣa ra mô hình phân bổ hiệu quả trong đầu tư cơ sở hạ tầng, ứng dụng cụ thể tại Tây Ban Nha; và kết luận rằng Tây Ba Nha có thể tăng hiệu quả chi đầu tƣ cơ sở hạ tầng khu vực bằng cách tăng chi nhiều hơn cho khu vực giàu, ít hơn cho khu vực nghèo; đồng thời tác giả cũng nhấn mạnh phân tích của ông không thể suy ra toàn bộ cho EU vì có những đặc thù riêng… - Các nghiên cứu trong nƣớc: Đào Hoàng Liêm (2010) với đề tài nghiên cứu “Hoàn thiện công tác kiểm soát chi Ngân sách Nhà nước Quảng Bình”, đã nghiên cứu về việc KBNN Quảng Bình kiểm soát các khoản chi NSNN của tỉnh Quảng Bình qua Kho bạc Nhà nƣớc (KBNN) Quảng Bình. Trong đó tác giả sử dụng phƣơng pháp thống kê, đối chiếu, so sánh và phân tích số liệu các khoản chi NSNN của tỉnh Quảng Bình qua KBNN và các thủ tục kiểm soát chi NSNN qua KBNN. Với mục đích tìm ra những những tồn tại hạn chế trong công tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN để đƣa ra những đề xuất, phƣơng án phù hợp theo yêu cầu đổi mới công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc đáp ứng đƣợc yêu cầu hiện đại hóa công tác quản lý, điều hành ngân sách nhà nƣớc, phù hợp với quá trình cải cách hành chính công, phù hợp với chuẩn mực và thông lệ quốc tế. Cũng nghiên cứu về vấn đề này Ngô Thị Bích (2010) nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện quản lý chi Ngân sách Nhà nƣớc tại TP Đà Nẵng”. Đề tài 4
này đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về chi tiêu NSNN, những quy định về quản lý chi tiêu NSNN trên cơ sở Luật ngân sách nhà nƣớc, các Nghị định của Chính phủ, Thông tƣ của Bộ Tài chính có liên quan. Qua đề tài trên tác giả đã tham khảo đƣợc cơ sở lý luận về chi ngân sách nhà nƣớc. Vai trò, nhiệm vụ của ngân sách nhà nƣớc đặc biệt là công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc. Các nội dung quản lý chi ngân sách nhà nƣớcđƣợc phân cấp theo nhiệm vụ, chức năng quản lý và sự cần thiết phải tăng cƣờng công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc. Đồng thời đề tài cũng nêu ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc. Các kết quả này có ý nghĩa với luận văn bởi đã giúp cho tác giả kế thừa và phát triển trong đề tài của mình, có cái nhìn tổng quan, rõ ràng và có khoa học. - Tác giả Lê Hồng Bồn (2010) với đề tài “Một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách ở Triệu Phong, Quảng Trị”, tác giả đã sử dụng phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, so sánh thống kê trong quá trình nghiên cứu. Đồng thời, tác giả cũng đã hệ thống hóa đƣợc một số vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến ngân sách nhà nƣớc, vai trò của ngân sách nhà nƣớc; các căn cứ và nội dung quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp Quận và các nhân tố ảnh hƣởng tới quản lý ngân sách nhà nƣớc. Các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau về quản lý ngân sách Nhà nƣớc và chi ngân sách Nhà nƣớc, nhƣng những công trình này chủ yếu nghiên cứu ở tầm vĩ mô, hoặc chuyên về từng mảng chuyên môn theo nội hàm của ngân sách Nhà nƣớc nhƣ: thu, chi, phân cấp hoặc đầu tƣ, phù hợp với từng địa phƣơng cụ thể. Riêng nghiên cứu về quản lý chi ngân sách Nhà nƣớc một cách toàn diện mà đặc biệt ở Quận Bình Thạnh Thành, Phố Hồ Chí Minh trong thời gian gần đây nhất về những đặc điểm của quản lý chi NSNN nhằm mục đích để đƣa nền kinh tế của Quận phát triển hơn chƣa có một công trình nào đề cập đến. 5
Vì lý do đó, tác giả đã lựa chọn đề tài “ Quản lý chi NSNN tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh”. Đây là đề tài mới và không có sự trùng lặp với các công trình đã công bố, đề cập một cách hệ thống, toàn diện, cụ thể quản lý chi ngân sách Nhà nƣớc tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Mục đích: Nhƣ đánh giá ở trên, về phƣơng diện học thuật đã có khá nhiều nghiên cứu về quản lý chi ngân sách nói chung và quản lý chi ngân sách ở một số địa phƣơng nói riêng, luận văn nghiên cứu khung lý thuyết về quản lý chi ngân sách cấp Quận, từ đó đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh và đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Nhiệm vụ: Với mục đích nghiên cứu đã xác định, nhiệm vụ cụ thể của luận văn nhằm: (1) Nghiên cứu cơ sở khoa học về Quản lý chi ngân sách và quản lý chi ngân sách nhà nƣớc (2) Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh. (3) Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi ngân sách tại Quận trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là hoạt động quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: Địa bàn Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh. - Phạm vi về thời gian: Phân tích đánh giá thực trạng giai đoạn 2016 - 2019 và đề xuất giải pháp đến năm 2025 và thời gian tiếp theo. 6
- Phạm vi nội dung: Quản lý chi ngân sách tại Quận Bình thạnh, với chủ thể quản lý là Ủy ban nhân dân 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp luận: Dựa trên phƣơng pháp luận của Triết học Mác Lê - Nin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, các văn kiện của Đảng Cộng sản Việt Nam để triển khai các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể. 5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng các thông tin số liệu, tài liệu thực tế về chi ngân sách nhà nƣớc Quận Bình Thạnh, giai đoạn 2016 - 2019 để đánh giá về thực trạng quản lý chi NSNN ở Quận Bình Thạnh trong chƣơng 2; Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quận Bình Thạnh về mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh trong phần quan điểm, mục tiêu, định hƣớng về quản lý chi ngân sách tại Quận Bình Thạnh trong chƣơng 3. Vận dụng các phƣơng pháp chung, phƣơng pháp thống kê để thống kê lại số liệu thực tế chi NSNN về các lĩnh vực hoạt động tại Quận Bình Thạnh trong phần thực trạng chi NSNN của Quận ở chƣơng 2, rồi sau đó dùng phƣơng pháp phân tích để phân tích số liệu thực tế chi gắn liền với các hoạt động, điều kiện, thực trạng tại địa bàn Quận để tổng hợp so sánh số thực chi giữa các chỉ tiêu, tỷ trọng của các lĩnh vực hoạt động trong tổng chi NSNN của Quận và thể hiện qua bảng biểu minh họa để đƣợc nhìn một cách rõ ràng hơn về thực trạng chi NSNN tại địa bàn Quận trong chƣơng 2 và từ đó khái quát hóa vấn đề rút ra những ƣu điểm, thế mạnh và những hạn chế, tồn tại cần khắc phục trong phần những hạn chế tồn tại trong quản lý chi NSNN tại Quận Bình Thạnh trong chƣơng 2. Ngoài ra, Luận văn còn thu thập ý kiến của các chuyên gia và các nhà quản lý có liên quan đến công tác quản lý chi ngân sách nhƣ: Cán bộ lãnh đạo Sở Tài chính, cán bộ lãnh đạo ngành KBNN, cán bộ lãnh đạo cấp Quận và 7
phƣờng, các cán bộ làm công tác Tài chính lâu năm,... để có căn cứ khoa học cho việc rút ra các kết luận một cách chính xác và đề ra các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Quận Bình Thạnh. 6. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa khoa học: Hệ thống hóa và làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý Ngân sách cấp Huyện. - Ý nghĩa thực tiễn: Đánh giá thực trạng quản lý chi Ngân sách Nhà nƣớc tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2016-2019 về những tồn tại, khó khăn vƣớng mắc tại địa bàn Quận. Từ đó đƣa ra những giải pháp khắc phục những khó khăn, và có những kiến nghị đề xuất phù hợp với điều kiện cụ thể của Quận để có thể đề xuất với UBND Quận Bình Thạnh về đề tài nghiên cứu này và áp dụng các phƣơng án đề xuất trong đề tài nhằm thực hiện công tác quản lý chi ngân sách địa phƣơng có hiệu quả hơn. Luận văn là công trình khoa học, nghiên cứu quản lý chi NSNN ở Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh, nó có thể trở thành tài liệu tham khảo cho các nhà hoạt động thực tiễn tại địa phƣơng và học viên chuyên ngành. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, các phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của bản luận văn đƣợc chia thành 3 chƣơng: Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện Chương 2: Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh Chương 3: Định hƣớng và giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nƣớc Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh 8
Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ CHI NSNN CẤP HUYỆN 1.1. Những vấn đề chung về chi NSNN 1.1.1. Khái niệm chi NSNN Chi NSNN là một bộ phận của NSNN. Tuy nhiên, hiện nay, thuật ngữ chi NSNN đƣợc hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau và tƣơng đối phức tạp về mặt ngữ nghĩa. Để tìm hiểu về chi NSNN, trƣớc hết cần nghiên cứu thuật ngữ NSNN. * Khái niệm NSNN Nhà nƣớc sử dụng quyền lực của mình tham gia vào quá trình phân phối sản phẩm xã hội dƣới hình thức tiền tệ nhƣ thuế bằng tiền, vay nợ,…để phục vụ cho hoạt động của mình, hình thành nên ngân sách nhà nƣớc, bộ phận quan trọng nhất của khu vực tài chính nhà nƣớc. Tuy nhiên thuật ngữ NSNN chỉ thực sự xuất hiện khi nền sản xuất xã hội phát triển đến một giai đoạn nhất định, đó là khi phƣơng thức sản xuất tƣ bản chủ nghĩa ra đời. Lúc này, các khoản thu, chi của nhà nƣớc đƣợc thể chế hóa bằng luật pháp, tách việc thực hiện quyền lập pháp về NSNN thuộc về nghị viện và quyền hành pháp về NSNN giao cho chính phủ điều hành. Căn cứ vào biểu hiện bề ngoài thì NSNN là một bảng dự toán thu chi của nhà nƣớc trong một khoảng thời gian nhất định, thƣờng là một năm hoặc một số năm. Hàng năm, chính phủ dự toán các nguồn thu vào quỹ NSNN, đồng thời dự toán các khoản chi cho sự nghiệp kinh tế, chính trị, an ninh quốc phòng, quản lý hành chính,…từ quỹ NSNN và dự toán này phải đƣợc Quốc hội phê chuẩn. Trong thực tiễn, hoạt động NSNN là hoạt động tạo lập và sử dụng quỹ tiền tệ của nhà nƣớc. Trong quá trình phân phối tổng sản phẩm xã hội, nguồn tài chính luôn vận động giữa một bên là nhà nƣớc bên kia là các chủ thể kinh 9
tế xã hội. Thông qua việc tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của nhà nƣớc mà một bộ phận thu nhập bằng tiền của các chủ thể đó chuyển thành thu nhập của nhà nƣớc và nhà nƣớc chuyển dịch các thu nhập đó đến các chủ thể đƣợc thụ hƣởng theo yêu cầu thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà nƣớc. Điều 4, Khoản 14, Luật NSNN đƣợc Quốc hội nƣớc Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua năm 2015 quy định:“Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. Nhƣ vậy có thể hiểu: Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước trong từng thời kỳ và trong một thời gian nhất định. * Khái niệm chi ngân sách nhà nước Theo giáo trình Quản lý tài chính công (Học viện Hành chính Quốc gia, 2011) thì: “Chi NSNN là việc nhà nước phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm đảm bảo điều kiện vật chất để duy trì sự hoạt động và thực hiện chức năng của nhà nước và đáp ứng nhu cầu đời sống kinh tế xã hội theo các nguyên tắc nhất định”. Nhƣ vậy, phạm vi chi ngân sách nhà nƣớc là rất rộng, bao trùm mọi lĩnh vực đời sống, liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến mọi đối tƣợng. Dƣới góc độ kinh tế, chi NSNN là nguồn lực chủ yếu để tạo ra hàng hóa, dịch vụ công nhằm giải quyết những vấn đề quan trọng mà khu vực tƣ nhân không muốn làm hoặc không có khả năng làm đƣợc. Hay nói cách khác, chi NSNN phản ánh giá trị của các hàng hóa mà chính phủ mua vào để qua đó cung cấp các loại hàng hóa công cho xã hội nhằm thực hiện các chức năng của nhà nƣớc. 10
Với cách phân tích nhƣ trên, theo tác giả, có thể hiểu: Chi ngân sách nhà nước là việc sử dụng và phân phối các quỹ Ngân sách nhà nước nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụcủa Nhà nước trong từng thời kỳ. 1.1.2. Vai trò của chi ngân sách nhà nƣớc Cùng với tín dụng nhà nƣớc và các quỹ tài chính nhà nƣớc ngoài ngân sách, NSNN là một bộ phận cấu thành của tài chính công. Trong đó NSNN là bộ phận cơ bản, quan trọng nhất. Chi NSNN không chỉ đảm bảo nguồn lực tài chính cho hoạt động của bộ máy nhà nƣớc để quản lý xã hội mà còn là công cụ để nhà nƣớc điều tiết vĩ mô nền kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội. Thứ nhất, chi NSNN bảo đảm kinh phí hoạt động của bộ máy nhà nƣớc bằng việc ban hành các chính sách chi cho bộ máy sao cho có sự phù hợp giữa quyền lợi và trách nhiệm, đảm bảo tái sản xuất sức lao động, tạo cơ sở để xây dựng bộ máy hành chính trong sạch đồng thời đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, giúp cho ngân sách đƣợc sử dụng minh bạch. Hệ thống chi hành chính trong cơ chế thị trƣờng đƣợc kiểm soát chặt chẽ thông qua các công cụ quản lý nhƣ quản lý theo sản phẩm đầu ra đối với dịch vụ công do bộ máy nhà nƣớc cung cấp; kế hoạch chi tiêu trung hạn; quản lý theo chƣơng trình, dự án. Thứ hai, chi NSNN đảm bảo kinh phí để nhà nƣớc thực hiện chức năng quản lý xã hội. Thông qua hệ thống các chính sách, giải pháp, nhà nƣớc quyết định cơ cấu chi, tác động đến sự phát triển của từng ngành, từng lĩnh vực, tạo môi trƣờng cạnh tranh cho các thành phần kinh tế cùng cung cấp dịch vụ, đáp ứng nhu cầu ngày càng phong phú và đòi hỏi chất lƣợng cao của ngƣời dân. NSNN đảm bảo tài trợ cho những dịch vụ mà khu vực tƣ nhân không muốn đảm nhận hoặc không đủ khả năng thực hiện. Thứ ba, Nhà nƣớc sử dụng công cụ chi NSNN tác động vào việc phát triển nền kinh tế khi cần thiết nhƣ điều tiết thị trƣờng, giải quyết các vấn đề về 11