Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:103

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là nghiên cứu thực trang quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội từ đó tìm ra những ưu điểm cũng như hạn chế về quản lý chi ngân sách tại quận, để đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi NSNN tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ VĂN THỦY QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ VĂN THỦY QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ NGỌC MAI HÀ NỘI - 2020
LỜI CAM ĐOAN Đề tài “Quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội”là luận văn tốt nghiệp thạc sĩ quản lý công của tác giả tại trường Học viện Hành chính Quốc gia. Tác giả cam đoan đây là công trình của riêng tác giả. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong các công trình nghiên cứu khác. Tác giả Lê Văn Thủy i
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả trong thời gian học tập và nghiên cứu tại trường. Tác giả xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Ngọc Mai đã quan tâm, giúp đỡ tận tình, hướng dẫn và tạo điều kiện giúp tôi hoàn thành luận văn. Đồng thời, tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến HĐND, UBND quận Tây Hồ đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu, điều tra, thu thập số liệu cần thiết để tôi có thể hoàn thành luận văn của mình. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm, tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn./. Tác giả Lê Văn Thủy ii
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1.Lý do chọn đề tài ................................................................................ 1 2.Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .............................. 3 3.Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ..................................................... 6 4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn .................................... 7 5.Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn................. 7 6.Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ............................................ 8 7.Kết cấu của luận văn .......................................................................... 8 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀQUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP QUẬN ............................................................................ 9 1.1. Tổng quan quản lý chi ngân sách nhà nước .................................. 9 1.1.1. Khái niệm .................................................................................... 9 1.1.2. Đặc điểm chi ngân sách nhà nước ............................................... 10 1.2. Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận ................................. 11 1.2.1. Khái niệm .................................................................................. 11 1.2.2. Nguyên tắc quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận .................. 13 1.2.3. Vai trò của quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận .................. 15 1.2.4. Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận ..................... 18 1.2.5.Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận ............................................................................................ 27 1.3. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước tại một số địa phương và bài học kinh nghiệm rút ra cho quận Tây Hồ .................. 29 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước tại một số địa phương .... 29 1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho quận Tây Hồ ............................... 32 Tiểu kết chương 1 ....................................................................................... 34 iii
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............................ 35 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng tới quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ ................................................ 35 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ...................................................................... 35 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội ............................................................ 36 2.2.Thực trạng công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ .............................................................................................. 37 2.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý ............................................................. 37 2.2.2. Quản lý dự toán chi ngân sách nhà nước tại quận tây Hồ ............ 41 2.2.3. Quản lý chấp hành chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ ....... 48 2.2.4. Công tác quyết toán chi ngân sách nhà nước............................... 55 2.2.5. Kiểm tra, giám sát chi ngân sách nhà nước ................................. 57 2.3.Đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ .............................................................................................. 60 2.3.1. Những kết quả đạt được ............................................................. 61 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ......................................... 63 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................... 70 CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆNQUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...................................................................... 71 3.1. Quan điểm và mục tiêu hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ đến năm 2025 ................................................. 71 3.1.1. Quan điểm hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước quận Tây Hồ đến năm 2025...................................................................................... 71 3.1.2. Mục tiêu hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước quận Tây Hồ đến năm 2025...................................................................................... 73 iv
3.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ ...................................................................................... 74 3.2.1. Nâng cao chất lượng ban hành các văn bản quy định, hướng dẫn thực hiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ ................... 74 3.2.2. Nâng cao công tác lập, quyết định và phân bổ dự toán ngân sách cho các đơn vị hưởng ngân sách, cơ quan tài chính và nhà đầu tư ......... 75 3.2.3. Đẩy mạnh kiểm tra, giám sát chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ ............................................................................................... 79 3.2.4. Tăng cường tính công khai, minh bạch; kiểm tra chặt chẽ việc quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ .......................................... 82 3.2.5. Giải pháp về nâng cao năng lực tổ chức bộ máy quản lý chi ngân sách nhà nước ..................................................................................... 85 3.3 Một số kiến nghị đối với thành phố Hà Nội ................................. 88 Tiểu kết chương 3 ....................................................................................... 88 KẾT LUẬN ................................................................................................. 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 92 v
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT HĐND : Hội đồng nhân dân KBNN : Kho bạc nhà nước KT-XH : Kinh tế - xã hội NSNN : Ngân sách nhà nước TCKH : Tài chính kế hoạch TSCĐ : Tài sản cố định UBND : Ủy ban nhân dân XDCB : Xây dựng cơ bản vi
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 1.1: Trình tự quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận ....................... 21 Bảng 2.1: Tình hình thực hiện chi ngân sách quận Tây Hồ giai đoạn 2016 – 2018.. 49 Biểu đồ 2.1: Tình hình lập dự toán chi thường xuyên NSNN ....................... 46 Biểu đồ 2.2: Tình hình lập dự toán chi đầu tư phát triển của......................... 47 Biểu đồ 2.3: Cơ cấu chi NSNN của quận Tây Hồ giai đoạn 2016 – 2018 ..... 53 Biểu đồ 2.4: Dự toán và quyết toán chi NSNN của quận Tây Hồ ................. 55 DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận .. 19 Hình 2.1: Quy trình lập dự toán chi NSNN của quận Tây Hồ ....................... 43 vii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Quản lý chi ngân sách nhà nước có vai trò to lớn trong bất kỳ nền kinh tếnào và đặc biệt quan trọng hơn trong cơ chế thị trường, bởi NSNN cung cấpnguồn tài chính cho hoạt động của bộ máy nhà nước để cung cấp cho xã hộinhững hàng hoá dịch vụ công cộng; nhà nước sử dụng NSNN như công cụ điềutiết vĩ mô nền kinh lễ, thực hiện chức năng quản lý kinh tế xã hội, phát triển y tế,văn hoá, giáo dục, xoá đói giảm nghèo, phân phối lại thu nhập... Vị trí quan trọng của công tác quản lý chi NSNN được thể hiện rõ nétthông qua quá trình định hướng, hoạch định chính sách, ban hành cơ chế, tiêuchuẩn, định mức để thực hiện chức năng vốn có của ngân sách. Quận Tây Hồ - quận được xác định là trung tâm dịch vụ - du lịch, trung tâm văn hoá, là vùng bảo vệ cảnh quan thiên nhiên của Thủ đô Hà Nội. Những năm qua, công tác quản lý, điều hành chi NSNN của quận Tây Hồ đã có những đóng góp tích cực vào việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của quận. Hoạt động quản lý chi ngân sách đã góp phần phát huy được thế mạnh của địa phương, tạo đà cho sản xuất phát triển, giải quyết công ăn việc làm, đảm bảo an sinh xã hội và giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Công tác quản lý chi NSNN của quận Tây Hồ đảm bảo đúng trình tự theo quy định của Luật NSNN, bám sát Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, Nghị quyết của HĐND các cấp và trên cơ sở tình hình KTXH của địa phương. Quá trình thực hiện chi ngân sách cơ bản diễn ra trong khuôn khổ dự toán đầu năm, hạn chế việc điều chỉnh bổ sung chi thường xuyên trừ trường hợp thực hiện chính sách, chế độ mới của nhà nước. Công tác quyết toán được thực hiện theo đúng trình tự, quy định. Công tác thanh tra, kiểm tra cũng được quận Tây Hồ quan tâm sát sao. 1
Theo báo cáo của Phòng Kế hoạch Tài chính, quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội (2019); trong giai đoạn 2016-2018, tổng chi NSNN của quận Tây Hồtăng dần qua các năm. Cụ thể, tổng chi NSNN năm 2016 là 1,171tỷ đồng, năm 2017 là 1,236tỷ đồng (tăng 65tỷ đồng so với năm 2016, tăng 5%) và đến năm 2018 là 1,986tỷ đồng (tăng750tỷ đồng so với năm 2017, tăng 37%). Nguyên nhân dẫn tới số chi NSNNtăng là do chi phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương như quận Tây Hồ đã tập trung đầu tư đầu tư bài bản, từ việc tôn tạo cảnh quan, xây dựng cơ sở hạ tầng, cho đến xây dựng những đề án tạo ra sản phẩm du lịch như: vùng trồng sen Tây Hồ, nghề giấy dó, hệ thống di tích, vùng trồng đào Nhật Tân, trông quất Tứ Liên...Ngoài ra,chi lương và các khoản có tính chất lương cũng như chi thực hiện chính sách an sinh xã hội chiếm trên 60% tổng chi thường xuyên, bình quân khoảng 35-37% tổng chi ngân sách của quận (Báo cáo của Phòng Kế hoạch Tài chính, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội). Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý chi NSNN của quận Tây Hồ vẫn còn một số hạn chế, tồn tại như việc phân bổ vốnđầu tư còn dàn trải, hiệu quả thấp; chi thường xuyên thường vượt dự toán, cácquy định về thực hành tiết kiệm chống lãng phí chưa được chấp hành nghiêm túc gây lãng phí NSNN; việc thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp chưa thực sự phát huy hiệu quả; trình độ, năng lực của cán bộ làm công tác tài chính còn yếu; sự phối hợp giữa phòng tài chính – kế hoạch (cơ quan phân bổ dự toán) và kho bạc nhà nước (cơ quan kiểm soát chi) trong hệ thống tài chính ở địa phương chưa đồng bộ… Vì vậy, việc quản lý chi NSNN như thế nào để đảm bảo đạt được hiệu quả cao nhất, triệt để tiết kiệm, khắc phục tnh trạng chi vượt dự toán, chi không đúng thẩm quyền, sai quy định của Luật NSNN đang là vấn đề được Đảng và chính quyền địa phương hết sức coi trọng và quan tâm nhằm mục 2
tiêu đáp ứng được yêu cầu của sự phát triển trong thời kỳ đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế của quận Tây Hồ. Do vậy, học viên đã lựa chọn đề tài “Quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội” nhằm đưa ra bức tranh tổng quan về thực trạng quản lý chi ngân sách tại quận Tây Hồ, tìm ra những ưu điểm và nhược điểm trong hoạt động quản lý chi ngân sách của quận, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong những năm gần đây, vấn đề quản lý chi NSNN cấp quận được rất nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Nhiều công trình nghiên cứu về NSNN và chi NSNN đã được công bố ít nhiều liên quan đến công tác quản lý chi NSNN cấp quận như: Bùi Đại Dũng (2007) đã ấn hành sách tham khảo “Hiệu quả chi tiêu ngân sách dưới tác động của vấn đề nhóm lợi ích ở một số nước trên thế giới”, Nxb Chính trị Quốc gia. Cuốn sách này nghiên cứu 3 nội dung: cơ sở lý luận về hiệu quả chi tiêu ngân sách và lý thuyết về nhóm lợi ích; hiệu quả chi tiêu ngân sách dưới tác động của các nhóm lợi ích; kinh nghiệm xử lý vấn đề nhóm lợi ích nhằm nâng cao hiệu quả chi tiêu ngân sách ở nước ngoài và một số kiến nghị cho Việt Nam. Bàn về hiệu quả trong chi tiêu ngân sách, cuốn sách trên đã làm rõ một số quan điểm về hiệu quả như: hiệu quả Pareto, hiệu quả theo quan điểm của một số nhà triết học phương Đông (Lão Tử, Mạnh Tử),…Đồng thời, Bùi Đại Dũng đã phân tích thước đo hiệu quả chi tiêu ngân sách và những yếu tố ảnh hưởng cơ bản đến hiệu quả chi tiêu ngân sách. Mặt khác, công trình này đã nghiên cứu đến nhóm lợi ích và hiệu quả chi tiêu ngân sách dưới tác động của các nhóm lợi ích. [8] Phạm Ngọc Dũng và Hoàng Thị Thúy Nguyệt (2008) chủ biên cuốn sáchQuản lý ngân sách nhà nước theo kết quả đầu ra và khả năng ứng dụng ở Việt Nam, Nxb Lao động- Xã hội, Hà Nội. Những nội dung chính được 3
nghiên cứu trong tác phẩm này là: qua phân tích bản chất của phương thức quản lý ngân sách theo kết quả đầu ra, có thể thấy quản lý ngân sách theo kết quả đầu ra có ý nghĩa rất to lớn và cần thiết phải chuyển phương thức quản lý ngân sách theo đầu vào sang phương thức quản lý ngân sách theo đầu ra; quy trình quản lý NSNN theo kết quả đầu ra; kinh nghiệm của một số nước (như Cộng hòa Pháp, New Zealand và Hoa Kỳ) về quản lý NS theo kết quả đầu ra và rút ra một số bài học cho Việt Nam. Kinh nghiệm của một số nước cho thấy cần thiết phải chuyển từ phương thức quản lý ngân sách theo kết quả đầu vào sang phương thức quản lý theo kết quả đầu ra. Tuy nhiên, do đây là phương thức quản lý hiện đại, không dễ dàng tiếp cận, trong khi ở Việt Nam chưa hội tụ đủ các điều kiện để thực hiện (như chế độ thông tin đầy đủ, hệ thống pháp luật đồng bộ, thao tác kỹ thuật mang tính chuyên nghiệp cao), nên cần thiết phải có lộ trình thay đổi cho phù hợp.[9] Huỳnh Thị Cẩm Liên (2011) với đề tài: “Hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi” luận văn thạc sĩ, Đại học Đà Nẵng. Luận văn đã nghiên cứu công tác quản lý chi NSNN tại quận Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi, từ đó đánh giá thực trạng, xác định những vấn đề còn tồn tại, khó khăn và đề xuất những giải pháp tăng cường công tác quản lý chi NSNN quận Đức Phổ, trong đó chủ yếu tập trung vào nhóm giải pháp về xây dựng đội ngũ cán bộ về ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi NSNN. [18] Luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế trường Đại học Kinh tế: “Hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh” của tác giả Trần Quang Đông (2014). Luận văn trên cơ sở đánh giá thực trạng đã đề xuất các giải pháp hoàn thiện bao gồm: để tăng cường hiệu lực trong công tác quản lý nhà nước (QLNN) bằng pháp luật đối với quản lý chi NSNN cần đổi mới một cách hiệu quả và sâu sắc công cụ quản lý, trong đó đội ngũ cán bộ quản lý là quan trọng nhất. [7] 4
Luận văn Thạc sĩ kinh tế “Quản lý chi thường xuyên ngân sách tại quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội” của tác giả Trần Thị Thúy, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội năm 2015. Luận văn đã nghiên cứu một số vấn đề về tổng quan NSNN cấp quận và đi sâu vào nghiên cứu về quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp quận. Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. Trên cơ sở những vấn đề nghiên cứu lý luận, thực tiễn, luận văn đã đưa ra những giải pháp cũng như một số đề xuất kiến nghị để hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội.[29] Luận án tiến sỹ kinh tế của Trần Văn Lâm (2008), Hoàn thiện quản lý chi NSNN nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Trong luận án này tác giả đã hệ thống hoá cơ sở lý luận về mối quan hệ giữa chi NSNN và phát triển KT-XH ở địa phương, làm rõ mục tiêu, nguyên tắc, phương thức quản lý chi NSĐP trong điều kiện kinh tế thị trường. Đã trình bày một cách khái quát thực trạng quản lý chi ngân sách trong mối quan hệ với phát triển KT-XH trên các mặt: cải thiện cơ sở hạ tầng KT-XH, bảo đảm công bằng xã hội. Tác giả luận án phân tích kinh nghiệm cải cách quản lý chi NSNN ở các nước công nghiệp phát triển và rút ra bài học cho Việt Nam, nhất là kinh nghiệm cải cách quản lý NS theo kết quả đầu ra và khuôn khổ NS trung hạn. [17] Luận án Tiến sĩ kinh tế, Học Viện Tài chính, ‘‘Hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tỉnh Hà Tĩnh’’ của Bùi Thị Quỳnh Thơ (2013) đã phân tích hai nội dung chi lớn của chi NSNN là chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển. Tác giả khẳng định hiệu quả của công tác quản lý chi NSNN khó đo đượcbằng các chỉ tiêu định lượng. Nó không đồng nghĩa với hiệu quả chi NSNN. Nếu như hiệu quả chi NSNN so sánh kết quả với số tiền mà nhà nước bỏ ra cho công việc nào đó, thì hiệu quả công tác quản lý chi NSNN được thể 5
hiện bằng việc so sánh giữa kết quả công tác quản lý chi NSNN thu được với số chi phí mà Nhà nước đã chi cho công tác quản lý chi NSNN. [27] Các công trình, luận văn, luận án nêu trên đều đi sâu phân tích đầy đủ, toàn diện về các nội dung liên quan đến quản lý NSNN nói chung cũng như chi NSNN cấp quận nói riêng. Trong các công trình, các tác giả cũng đã đề cập đến các khái niệm tổng quát về NSNN, chi NSNN cấp quận, đặc điểm, vai trò và nguyên tắc của chi NSNN cấp quận, cũng như thực trạng tại địa phương đó. Các giải pháp đề cập đến công tác hoàn thiện quản lý chi NSNN cấp quận nói riêng, nhiều giải pháp khá thiết thực, có thể áp dụng vào công tác quản lý chi NSNN tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển KTXH của quận. Từ các công trình trên đã giúp tác giả có cái nhìn tổng quan về quản lý chi NSNN, cung cấp một số vấn đề lý luận về NSNN và chi NSNN. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu trên chủ yếu nghiên cứu tại các quận, tỉnh khác nhau…chưa có công trình nào nghiên cứu sâu về quản lý chi NSNN trên địa bàn quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. Chính vì vậy, nghiên cứu đề tài này là một vấn đề mới đang đặt ra, thực sự cần thiết và có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN tại quận tây Hồ, thành phố Hà Nội. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu thực trang quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội từ đó tìm ra những ưu điểm cũng như hạn chế về quản lý chi ngân sách tại quận, để đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi NSNN tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu, luận văn phải tiến hành thực hiện các nhiệm vụ sau: 6
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về NSNN cấp quận; công tác quản lý chi NSNN cấp quận và kinh nghiệm quản lý chi NSNN ở một số địa phương để rút ra bài học kinh nghiệm cho quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội - Phân tích thực trạng công tác quản lý chi NSNN tại quận Tây Hồ hiện nay để đánh giá kết quả đạt được, hạn chế và tìm ra nguyên nhân của những hạn chế đó. - Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi NSNN tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu: công tác quản lý chi NSNN tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội + Về thời gian: từ năm 2016 đến năm 2018 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận: Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh để nhìn nhận, phân tích, đánh giá các vấn đề nghiên cứu, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác quản lý chi NSNN. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: + Phương pháp khảo cứu tài liệu (đọc tài liệu là sách, bài báo, văn bản pháp luật, báo cáo ….); + Phương pháp thống kê: các số liệu thực trạng về quản lý chi NSNN tạiquận Tây Hồ, thành phố Hà Nội + Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn: nghiên cứu kinh nghiệm của một số địa phương; + Phương pháp xử lý thông tin và xử lý số liệu: thu thập số liệu, xử lý số liệu để đưa ra những nhận định khách quan về thực trạng quản lý chi NSNN tạiquận Tây Hồ, thành phố Hà Nội 7
+ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Đánh giá được thựctrạng quản lý chi NSNN tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội - Việc nghiên cứu chuyên sâu về nội dung của đề tài đã đề xuất được số giảipháp nhằm hoànthiện công tácquản lý chi NSNN tạiquận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. - Kết quả nghiên cứu luận văn có thể được sử dụng phục vụ các nhà quản lý của địa phương; làm tài liệu nghiên cứu cho các ngành, các cấp và đơn vị trong và ngoài quận Tây Hồ 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được kết cấu thành 3 chương Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận Chương 2: Thựctrạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội Chương 3: Quan điểm, mục tiêu và giảipháp hoàn thiện về quản lý chi ngân sách nhà nước tại quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. 8
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP QUẬN 1.1. Tổng quan quản lý chi ngân sách nhà nước 1.1.1. Khái niệm Ngân sách theo nghĩa chung nhất, là một quỹ tiền tệ tập trung mà chủ nhân của nó phải tính toán để thu và chi luôn cân đối với nhau trong một thời hạn nhất định. Bất kỳ một chủ thể kinh tế nào hoạt động trong kinh tế thị trường cũng đều phải có ngân sách, tức có tiền và có kế hoạch thu, chi để khỏi mắc nợ dẫn đến phá sản. Tính cân đối, thu chi có kế hoạch là nguyên tắc vận hành then chốt của ngân sách. Áp dụng vào lĩnh vực tài chính công, ngân sách của các cơ quan nhà nước được gọi bằng thuật ngữ riêng là ngân sách nhà nước. Ở các nước khác nhau,NSNN cũng được định nghĩa khác nhau.Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, NSNN là toàn bộ các khoản thu chi củanhà nước trong dự toán đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định vàthực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhànước [32]. Luật NSNN được Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt nam khóa XI, kỳ họp thứ 2 thông qua ngày 16/12/2002 và Luật NSNN sửa đổi Số: 83/2015/QH13 (ngày 25/06/2015) đã xác định:“NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. [25] Trong khái niệm này, NSNN bao gồm hai nội dung chính (thu NSNN, chiNSNN) và một nội dung phát sinh (cân đối NSNN), được xây dựng và thực hiện trongmột khoảng thời gian xác định (ngắn hạn là một năm, trung hạn có thể là 3-5 năm). 9
Như vậy, có thể định nghĩa chi NSNN là việc phân phối và sử dụngquỹ NSNN theo dự toán ngân sách đã được cơ quan có thẩm quyền quyết định nhằm duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước và đảm bảo thực hiện cácchức năng của Nhà nước theo những nguyên tắc luật định. Trong quản lý tài chính, chi NSNN bao gồm: (1) Chi thường xuyên là những khoản chi có thời hạn tác động ngắn, thường dưới một năm. Nhìn chung, đây là các khoản chi chủ yếu phục vụ cho chức năng quản lý và điều hành xã hội một cách thường xuyên của Nhà nước trong các lĩnh vực như: Quản lý nhà nước, quốc phòng, an ninh, sự nghiệp giáo dục đào tạo, y tế, văn hoá thông tin, thể dục thể thao, khoa học công nghệ, v.v... (2) Chi đầu tư phát triển là những khoản chi có thời hạn tác động dài, thường trên một năm, hình thành nên những tài sản vật chất có khả năng tạo được nguồn thu, trực tiếp làm tăng cơ sở vật chất của đất nước. Các khoản chi đầu tư phát triển bao gồm: Chi đầu tư xây dựng cơ bản các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội không có khả năng thu hồi vốn; chi mua hàng hoá, vật tư dự trữ của Nhà nước; đầu tư hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp, các quỹ và đầu tư vào tài sản; góp vốn cổ phần liên doanh vào các doanh nghiệp cần thiết phải có sự tham gia của Nhà nước; chi cho các chương trình mục tiêu quốc gia, dự án của nhà nước. (3) Các khoản chi khác bao gồm những khoản chi NSNN còn lại như: Chi trả nợ gốc và lãi các khoản tiền do Nhà nước vay, chi viện trợ, chi cho vay, chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính, v.v... 1.1.2. Đặc điểm chi ngân sách nhà nước Thứ nhất,gắn với bộ máy Nhà nước và những nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội mà Nhà nước đảm đương trong từng thời kỳ.Chi NSNN phải đảm bảo các hoạt động của Nhà nước trên tất cả các lĩnh vực, nhưng nguồn thu NSNN có được trong từng năm, từng thời kỳ lại có hạn, điều này làm hạn chế phạm vi hoạt động của Nhà nước, buộc Nhà nước phải lựa chọn để xác định rõ phạm vi chi NSNN. Nói cách khác, Nhà nước không thể bao cấp tràn lan 10
qua NSNN, mà phải tập trung nguồn tài chính vào phạm vi đã hoạch định để giải quyết các vấn đề lớn của đất nước. Thứ hai, gắn với quyền lực của Nhà nước.Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất quyết định qui mô, nội dung, cơ cấu chi NSNN và phân bổ nguồn vốn NSNN cho các mục tiêu quan trọng nhất. Chính phủ là cơ quan hành pháp, có nhiệm vụ quản lý, điều hành các khoản chi NSNN. Thứ ba,đánh giá hiệu quả phải xem xét trên tầm vĩ mô. Hiệu quả chi NSNN khác với hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp, nó dược xem xét trên tầm vĩ mô và là hiệu quả kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng… dựa vào việc hoàn thành các mục tiêu kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng… mà các khoản chi NSNN đảm nhận. Thứ tư, chi NSNN là những khoản chi không hoàn trả trực tiếp. Các khoản cấp phát từ NSNN cho các cấp, các ngành, cho các hoạt động văn hóa, xã hội, giúp đỡ người nghèo… không phải trả giá hoặc hoàn lại cho nhànước. Đặc điểm này giúp phân biệt các khoản chi NSNN với các khoản tín dụng. Tuy vậy, NSNN cũng có những khoản chi cho việc thực hiện các chương trình mục tiêu, mà thực chất là cho vay ưu đãi có hoàn trả gốc và lãi với lãi suất thấp hoặc không có lãi (chẳng hạn các khoản cho NSNN để giải quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo…). Thứ năm, chi NSNN là một bộ phận cấu thành luồng vận động tiền tệ và nó gắn liền với sự vận động của các phạm trù giá trị khác, như: giá cả, tiền lương, tỷ giá hối đoái… 1.2. Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận 1.2.1. Khái niệm Quản lý nói chung là khái niệm rộng về phương diện và phức tạp về nội hàm. Hiện nay, có nhiều khái niệm khác nhau về quản lý. Theo Mary Parker Follett (1036), quản lý là nghệ thuật hoàn thành công việc thông qua những người khác. Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên trong tổ chức, sử dụng các nguồn lực sẵn có để đạt 11