Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích thực trạng, đánh giá ưu điểm, hạn chế và phân tích nguyên nhân hạn chế đối với việc QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay; Đề xuất các giải pháp hoàn thiện QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM LÊ ANH TÚ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP ĐÀO TẠO NGHỀ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ HUẾ- NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM LÊ ANH TÚ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP ĐÀO TẠO NGHỀ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: Tiến sĩ Đặng Xuân Hoan THỪA THIÊN HUẾ- NĂM 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, Luận văn thạc sĩ Quản lý công với đề tài “Quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế” là do chính tôi nghiên cứu và viết ra. Những số liệu trong luận văn là số liệu có thật, không trùng lặp với các đề tài nghiên cứu khác, có nguồn gốc rõ ràng và chưa từng được công bố dưới hình thức nào./. Tác giả Phạm Lê Anh Tú
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn thạc sĩ Quản lý công với đề tài “Quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế” tác giả đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, động viên, giúp đỡ của các thầy cô giáo tại Học viện Hành chính Quốc gia, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại Huế, các anh chị tại Phòng Giáo dục Nghề nghiệp, Sở Lao động- Thương binh và Xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế, thầy giáo hướng dẫn khoa học, các đồng nghiệp trong đơn vị và anh chị em học viên trong lớp cao học Quản lý công HC25- T2. Tác giả xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Đặng Xuân Hoan- là người trực tiếp hướng dẫn khoa học, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình làm luận văn. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới các thầy cô giáo trong Học viện Hành chính quốc gia, Phân viện học viện Hành chính Quốc gia tại Huế đã giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu. Do thời gian nghiên cứu chưa nhiều, khả năng nghiên cứu của tác giả còn hạn chế nên Luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp và sự chỉ dẫn của các thầy cô giáo, các đồng nghiệp trong đơn vị, các anh chị em trong lớp HC25- T2 để luận văn được hoàn chỉnh hơn./. Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2023 Tác giả luận văn Phạm Lê Anh Tú
DANH MỤC TỪ VÀ CỤM TỪ VIẾT TẮT Thuật ngữ viết tắt Nghĩa đầy đủ THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông QLNN Quản lý nhà nước UBND Ủy ban nhân dân GDNN Giáo dục nghề nghiệp
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê số liệu tuyển sinh của các trường đào tạo nghề công lập trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế từ năm 2016- 2020 .....................................................38 Bảng 2.2. Cơ cấu ngành nghề thu hút nhiều học sinh theo học tại các trường đào tạo nghề công lập năm 2019 và 2020. .......................................................................40 Bảng 2.3. Trình độ chuyên môn của các nhà giáo trong các trường đào tạo nghề công lập trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế tính đến 31/12/2020. ............................56
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Biểu đồ số lượng tuyển sinh của các trường đào tạo nghề công lập trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế từ năm 2016- 2020 .....................................................39 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu ngành nghề thu hút nhiều học sinh theo học tại các trường cao đẳng công lập năm 2019 và 2020. .............................................................................41 Biểu đồ 2.3. Cơ cấu ngành nghề thu hút nhiều học sinh theo học tại các trường trung cấp công lập năm 2019 và 2020 ......................................................................42 Biểu đồ 2.4. Biểu đồ biểu thị trình độ chuyên môn của giáo viên các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế ......................................................57 Biểu đồ 2.5. Biểu đồ biểu thị trình độ chuyên môn của giáo viên các trường trung cấp công lập trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. .......................................................58
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .........................................................2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu......................................................................5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................6 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .................................................6 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ..........................................................7 Chƣơng 1: CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP ĐÀO TẠO NGHỀ ...................................................8 1.1. Khái niệm, mục tiêu quản lý nhà nước về đào tạo nghề ..................................8 1.2. Chủ thể, nội dung và phương thức quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề ....................................................................................15 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề ................................................................................................24 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về đào tạo nghề của một số địa phương trong nước ...........................................................................................................................26 Tiểu kết chƣơng 1 ....................................................................................................32 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG ĐÀO TẠO NGHỀ VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP ĐÀO TẠO NGHỀ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ ..................................................................33 2.1. Khái quát tình hình phát triển kinh tế- xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế .............33 2.2. Thực trạng đào tạo nghề tại các trường cao đẳng, trung cấp dạy nghề công lập trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế .......................................................................36 2.3. Thực trạng quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế ....................................................................43 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về đào tạo nghề tại các trường dạy nghề công lập trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua ..................................................62 Tiểu kết chƣơng 2 ....................................................................................................68
Chƣơng 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP ĐÀO TẠO NGHỀ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ ......................................................69 3.1. Quan điểm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế ..................................................69 3.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế .........................................75 3.3. Một số kiến nghị ............................................................................................97 Tiểu kết chƣơng 3 ................................................................................................. 100 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 102 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2045 của Chính phủ thể hiện rõ quan điểm: Phát triển giáo dục nghề nghiệp là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong phát triển nguồn nhân lực để tranh thủ thời cơ dân số vàng, hình thành nguồn nhân lực trực tiếp có chất lượng, hiệu quả và k năng nghề cao, phục vụ phát triển kinh tế- xã hội của đất nước; Phát triển giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, hội nhập, chú trọng cả quy mô, cơ cấu, chất lượng đào tạo; quan tâm đầu tư, đẩy mạnh hợp tác quốc tế để phát triển một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp, ngành, nghề đào tạo đạt trình độ tương đương với khu vực và thế giới; Phát triển giáo dục nghề nghiệp bám sát nhu cầu của thị trường lao động gắn kết với việc làm thỏa đáng, an sinh xã hội và phát triển bền vững, bao trùm; phát huy tối đa năng lực, phẩm chất của người học; thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo; Nhà nước có chính sách từng bước phổ cập nghề cho thanh niên; ưu tiên phân bổ ngân sách cho giáo dục nghề nghiệp trong ngân sách giáo dục- đào tạo và trong các chương trình, dự án của ngành, địa phương; tăng cường xã hội hóa giáo dục nghề nghiệp ở những địa bàn, ngành, nghề phù hợp; Phát triển giáo dục nghề nghiệp là trách nhiệm của các cấp chính quyền, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cơ sở giáo dục nghề nghiệp và người dân; được chú trọng trong các kế hoạch, chương trình, đề án, dự án phát triển ngành, địa phương. Nghị quyết số 17-NQ/TU về phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 tỉnh Thừa Thiên Huế đã khẳng định Thừa Thiên Huế là trung tâm văn hóa, du lịch, y tế chuyên sâu, giáo dục đa ngành, đa lĩnh vực của cả nước. Để phát triển kinh tế- xã hội Tỉnh phải có nguồn nhân lực có tay nghề cao, đáp ứng cả về số lượng và chất lượng. Nhận thức được vai trò của công tác đào tạo nghề, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế luôn quan tâm chỉ đạo và đưa ra các giải pháp phù hợp để phát triển công tác đào tạo nghề tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên trên địa bàn. Trong những năm qua hệ thống cơ sở GDNN được phát triển mạnh mẽ, quy mô đào tạo có sự gia tăng đáng kể, các nhân tố đảm bảo chất lượng đào tạo được tăng cường đã đáp ứng phần nào nhu cầu của xã hội. 1
Tính đến năm 2021 tại Thừa Thiên Huế có 9 trường Cao đẳng và phân hiệu Cao đẳng; 4 trường Trung cấp. Dự kiến đến năm 2025 tại tỉnh Thừa Thiên Huế, tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 70- 75%; trong đó, tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ đạt 30- 35%; tỷ lệ lao động trong ngành công nghiệp - xây dựng là 34%; tỷ lệ lao động trong ngành dịch vụ là 51%. 30% học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp; 40% học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ cao đẳng. Có Khoảng 80.000 lao động làm việc trực tiếp trong ngành du lịch, 10.000 lao động trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Tuy đã có định hướng cụ thể nhưng hiện tại công tác đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh đang gặp phải những khó khăn để đạt được chỉ tiêu trên. Đó là: Quy hoạch phát triển mạng lưới các cơ sở GDNN công lập chậm được sửa đổi, bổ sung; chưa phân định thật rõ ràng, cụ thể thẩm quyền và trách nhiệm giữa Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội và các bộ, ngành chủ quản, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế và UBND các cấp; cơ chế tài chính đối với hoạt động đào tạo nghề chưa hợp lý; hoạt động thanh, kiểm tra và xử lý vi phạm chưa thường xuyên và kịp thời. Do vậy, nguồn lực đầu tư cho mạng lưới các trường cao đẳng, trung cấp công lập còn dàn trải, chưa tập trung đồng bộ theo nghề; cơ cấu lao động qua đào tạo không hợp lý giữa các ngành, lĩnh vực; đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao cung cấp cho các ngành kinh tế trọng điểm và hợp tác quốc tế về đào tạo nghề chưa được chú trọng... Từ thực trạng nêu trên, sau quá trình học tập, nghiên cứu chương trình thạc s chuyên ngành Quản lý công tại Học viện Hành chính quốc gia, được tiếp thu những kiến thức cơ bản và có hệ thống về quản lý công, trong đó có QLNN về lĩnh vực GDNN, tôi đã chọn đề tài “Quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế” để làm luận văn thạc sĩ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Vấn đề đào tạo nghề được Đảng, Nhà nước quan tâm nên đã thu hút nhiều công trình nghiên cứu cũng như đề xuất các nội dung giải pháp. Có thể kể đến một số công trình sau: 2
- “Phát triển Lao động kỹ thuật ở Việt Nam- Lý luận và thực tiễn”, tác giả PGS.TS Đỗ Văn Cương, TS Mạc Văn Tiến, NXB Lao động- Xã hội, Hà Nội 2004. Trong nghiên cứu này, các tác giả nêu ra những đổi mới về chương trình giảng dạy, tăng cường đầu tư thiết bị công nghệ phù hợp với sản xuất, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá; kiểm định chất lượng các trường để đảm bảo hiệu quả giáo dục và dạy nghề [31]. - “Giáo dục nghề nghiệp- Những vấn đề và giải pháp”, tác giả Nguyễn Viết Sự, NXB Giáo dục, Hà Nội 2005 đã chỉ rõ những hạn chế phổ biến trong giáo dục nghề nghiệp ở Việt Nam như chương trình giảng dạy, nội dung, phương pháp, đội ngũ giáo viên, chất lượng đào tạo, tác phong làm việc và đưa ra các giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp [40]. -“Quản lý nhà nước về đầu tư phát triển nghề ở nước ta”, tác giả Nguyễn Đức Tĩnh, luận án Tiến s kinh tế, Hà Nội 2007. Trong luận án này, tác giả đã đưa ra các biện pháp QLNN đối với các nguồn vốn để đầu tư vào các ngành nghề trọng điểm, các nghề truyền thống phù hợp với yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước [39]. -“Quản lý nhà nước về dạy nghề- Thực trạng và giải pháp từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh”, tác giả Nguyễn Ngọc Châu, luận văn thạc sĩ quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia, năm 2009. Từ thực tiễn QLNN về dạy nghề tại thành phố Hồ Chí Minh, tác giả đã phân tích, đánh giá các mặt tích cực, hạn chế trong quá trình QLNN về dạy nghề và chỉ ra nguyên nhân của những khó khăn, hạn chế trong việc phát triển nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy nghề trong việc phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa [29]. - “Quản lý nhà nước về đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk”, tác giả Bùi Thị Hải, luận văn thạc sĩ quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia, năm 2017 đã đi sâu phân tích thực trạng QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, kết quả đạt được, hạn chế, nguyên nhân và đưa ra phương hướng để QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề đạt hiệu quả trong thời gian tới tại tỉnh Đắk Lắk [31]. 3
-“Quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”, tác giả Đỗ Thị Thanh Hiền, luận văn thạc sĩ quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia, năm 2017 đã phân tích thực trạng QLNN về giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Thuận, phân tích nguyên nhân của những hạn chế và đưa ra các giải pháp để hoàn thiện QLNN về giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Thuận trong thời gian tới [34]. - “Quản lý nhà nước về đào tạo nghề đối với các trường công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội”, tác giả Quách Thị Hồng Thắm luận văn thạc sĩ quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia, năm 2019 đã phân tích thực trạng QLNN về giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội, phân tích nguyên nhân của những hạn chế và đưa ra các giải pháp để hoàn thiện QLNN về giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian tới. Ngoài ra, còn có các bài viết đăng trên các tạp chí như sau: - “Chính sách dành cho doanh nghiệp khi tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp”, tác giả Hà Đức Ngọc, bài đăng trên Tạp chí Giáo dục nghề nghiệp- Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, số 56, phát hành ngày 15/9/2018. Một trong những chính sách mới của Luật Giáo dục nghề nghiệp số 74/2014/QH13 là quy định khá rõ quyền và trách nhiệm của doanh nghiệp trong hoạt động giáo dục nghề nghiệp và chính sách xã hội hóa huy động sự tham gia của khối doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, xã hội nghề nghiệp tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp. Bài viết đã trình bày những chính sách liên quan đến gắn kết với doanh nghiệp, nhất là các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật [35]. - “Thực trạng và giải pháp gắn kết giữa giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp ở Việt Nam”, tác giả Vũ Xuân Hùng, Lê Thị Hồng Liên, bài đăng trên Tạp chí Giáo dục nghề nghiệp- Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, số 56, phát hành ngày 15/9/2018. Bài viết trình bày những nghiên cứu về thực trạng mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuộc doanh nghiệp, tình hình hợp tác giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp, những khó khăn, thách thức trong hoạt động gắn kết với doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, bài viết đề xuất một số giải pháp tháo gỡ khó khăn nhằm tăng cường gắn kết giữa giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp ở Việt Nam [33]. 4
- “Tính tất yếu phát triển giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, linh hoạt và liên thông trong giai đoạn hiện nay”, tác giả Cao Phi Hùng, bài đăng trên Tạp chí Giáo dục nghề nghiệp- Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, số 60, phát hành ngày 23/11/2018. Bài viết này đề cập đến tính tất yếu phát triển giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, linh hoạt và liên thông trong giai đoạn hiện nay. Bài viết đã khái quát những kết quả cũng như những tồn tại trong việc phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp trong thời gian qua, từ đó đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm phát triển giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, linh hoạt và liên thông trong thời gian tới [32]. - “Đề xuất giải pháp phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp mở, linh hoạt ở Việt Nam”, tác giả Ngô Phan Anh Tuấn, bài đăng trên Tạp chí Giáo dục nghề nghiệp- Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, số 60, phát hành ngày 23/11/2018. Bài viết nhằm đưa ra một số khái niệm, đặc trưng, cấu trúc và tính tất yếu của hệ thống giáo dục nghề nghiệp mở, linh hoạt, cũng như xu hướng phát triển của nó trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang diễn ra. Đánh giá một cách khái quát về thực trạng hệ thống giáo dục nghề nghiệp mở, linh hoạt ở Việt Nam hiện nay, từ đó, đề xuất các giải pháp phát triển giáo dục nghề nghiệp mở và linh hoạt ở Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII [38]. Dưới góc độ khoa học, các công trình nghiên cứu, các bài viết nói trên đã đề cập một cách khái quát các cơ sở lý luận về GDNN ở nước ta hiện nay. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu trực tiếp, cụ thể về hoạt động Quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích: Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện việc QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Nhiệm vụ: Để thực hiện được mục đích trên, đề tài có nhiệm vụ: - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và hệ thống pháp lý QLNN đối với các đơn vị sự 5
nghiệp công lập đào tạo nghề đối với các đơn vị sự nghiệp công lập. - Phân tích thực trạng, đánh giá ưu điểm, hạn chế và phân tích nguyên nhân hạn chế đối với việc QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay. - Đề xuất các giải pháp hoàn thiện QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Các quy định pháp luật và thực tiễn QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: Đề tài sẽ nghiên cứu việc Quản lý nhà nước đối với 7 trường Cao đẳng và phân hiệu Cao đẳng, 3 trường Trung cấp công lập trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Về thời gian: Đề tài tập trung đánh giá thực trạng Quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2016- 2021 và đề xuất quan điểm, giải pháp hoàn thiện QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề giai đoạn 2021- 2025. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu Phương pháp luận: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, cụ thể: Tác giả đã xây dựng hệ thống cơ sở khoa học của luận văn trên quan điểm chủ nghĩa duy vật biện chứng, lịch sử, vận dụng những quan điểm, chủ trương, đường lối, quy định của Đảng và Nhà nước về công tác Giáo dục nghề nghiệp. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tác giả nghiên cứu tổng quan về các tài liệu, công trình nghiên cứu khoa học, bài viết trên các tạp chí, các website về nội dung Giáo dục nghề nghiệp trên thế giới và tại nước ta hiện nay. Phương pháp chuyên gia: Tác giả đã phỏng vấn, tham khảo các ý kiến về lý luận và thực tiễn của công tác Giáo dục nghề nghiệp của người làm công tác quản lí và giảng viên, giáo viên có nhiều kinh nghiệm. Phương pháp phân tích, tổng hợp: Tác giả tổng hợp, phân tích các số liệu báo 6
cáo số lượng tuyển sinh hàng năm, chất lượng đội ngũ viên chức Giáo dục nghề nghiệp trong giai đoạn từ năm 2016– 2021. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Về mặt lý luận: Luận văn góp phần bổ sung thêm hệ thống lý luận liên quan đến QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề, góp phần bổ sung cơ sở lý luận của QLNN đối với hoạt động đào tạo nghề ở nước ta hiện nay. Về mặt thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan QLNN các cấp trong việc hoàn thiện QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập tại tỉnh Thừa Thiên Huế trong thời gian tới. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần Mở đầu và phần Kết luận, nội dung luận văn gồm 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề. Chƣơng 2: Thực trạng đào tạo nghề và quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Chƣơng 3: Quan điểm và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. 7
Chƣơng 1: CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP ĐÀO TẠO NGHỀ 1.1. Khái niệm, mục tiêu quản lý nhà nƣớc về đào tạo nghề 1.1.1. Các khái niệm liên quan 1.1.1.1. Khái niệm đào tạo Theo từ điển Tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học năm 2000, đào tạo là động từ có nghĩa là “làm cho trở thành người có năng lực theo những tiêu chuẩn nhất định” Một số nhà nghiên cứu Việt Nam cũng đưa ra khái niệm về đào tạo như sau: “Đào tạo là quá trình trang bị kiến thức nhất định về mặt chuyên môn, nghiệp vụ cho người lao động để họ có thể đảm nhận được một công việc nhất định” [28,tr. 54]. “Đào tạo là quá trình học tập làm cho người lao động có thể thực hiện được chức năng, nhiệm vụ có hiệu quả hơn trong công tác của họ” [41]. “Đào tạo nhân lực trong một tổ chức là hoạt động học tập nhằm giúp cho người lao động tiếp thu và rèn luyện các k năng cần thiết để thực hiện có hiệu quả các chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình. Hiểu một cách cụ thể hơn, đào tạo là một quy trình có hoạch định và có tổ chức nhằm tăng kết quả thực hiện công việc” [17, tr.184]. “Đào tạo nguồn nhân lực là quá trình trang bị kiến thức, k năng, khả năng thuộc một nghề, một chuyên môn nhất định để người lao động thực hiện có hiệu quả các chức năng và nhiệm vụ của mình” [21, tr.103]. Qua các khái niệm trên ta có thể hiểu: Đào tạo là một quá trình có mục đích, có tổ chức nhằm truyền đạt các kiến thức, k năng trong lý thuyết và thực tiễn, tạo ra năng lực để thực hiện thành công một hoạt động nghề nghiệp hoặc nhiệm vụ xã hội cần thiết. Đào tạo có nội dung là sự phát triển có hệ thống kiến thức, k năng tạo cho họ khả năng đáp ứng được tiêu chuẩn và hiệu quả của một công việc nhất định. 1.1.1.2. Khái niệm nghề Có khá nhiều diễn đạt về khái niệm nghề. Có tác giả quan niệm “Nghề là một hình thức phân công lao động, nó được biểu thị bằng những kiến thức lý thuyết tổng hợp và thói quen thực hành để hoàn thành những công việc nhất định. Những công 8
việc được sắp xếp vào một nghề là những công việc đòi hỏi kiến thức lý thuyết tổng hợp như nhau, thực hiện trên những máy móc, thiết bị, dụng cụ tương ứng như nhau, tạo ra sản phẩm thuộc về cùng một dạng” [41,tr.77]. Bên cạnh đó, có tác giả cho rằng “Nghề là một dạng xác định của hoạt động trong hệ thống phân công lao động của xã hội, là toàn bộ kiến thức (hiểu biết) và k năng mà một người lao động cần có để thực hiện các hoạt động xã hội nhất định trong một lĩnh vực lao động nhất định” [28, tr.45] Danh mục diễn giải về khái niệm nghề có thể rất dài, nhưng tựu trung lại, nghề nghiệp trong xã hội không phải là một cái gì cố định, cứng nhắc. Nghề nghiệp cũng giống như một cơ thể sống, có sinh thành, phát triển và tiêu vong, là kết quả của sự phân công lao động xã hội, xã hội phát triển thì ngành nghề cũng thay đổi theo. Và dưới góc độ đào tạo, nghề là toàn bộ các kiến thức, k năng, thái độ, kinh nghiệm nghề nghiệp và các phẩm chất khác. Muốn có một nghề thì ít nhất cũng phải trải qua đào tạo, cho dù là đào tạo dài hạn, bài bản hoặc hướng dẫn, kèm cặp. 1.1.1.3. Khái niệm đào tạo nghề Có rất nhiều khái niệm khác nhau về đào tạo nghề. Theo Mác, công tác dạy nghề bao gồm các thành phần sau: Một là, giáo dục trí tuệ. Hai là, giáo dục thể lực như trong các trường Thể dục thể thao hoặc bằng cách huấn luyện quân sự. Ba là, dạy k thuật nhằm giúp học sinh nắm được những nguyên lý cơ bản của tất cả các quá trình sản xuất, đồng thời biết sử dụng các công cụ đơn giản nhất. Tại Điều 3, Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014, “ Đào tạo nghề nghiệp là hoạt động dạy và học nhằm trang bị kiến thức, k năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết cho người học để có thể tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học hoặc để nâng cao trình độ nghề nghiệp” [21]. Nói theo cách khác, đào tạo nghề là quá trình tác động có mục đích, có tổ chức đến người học nghề để hình thành và phát triển một cách có hệ thống những kiến thức, k năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội, trong đó có nhu cầu quốc gia, nhu cầu doanh nghiệp và nhu cầu bản thân người học nghề. 9
Đào tạo nghề là hoạt động dạy nghề, học nghề nhằm chuẩn bị những điều kiện cần thiết để mọi người có thể tự tạo việc làm, kiếm việc làm hoặc có cơ hội nâng cao chất lượng của quá trình lao động và thăng tiến trong nghề nghiệp. Đào tạo nghề là một nhiệm vụ trọng tâm trong việc phát triển nguồn nhân lực và gắn với việc giải quyết nhu cầu về việc làm của người lao động. Đào tạo nghề gồm đào tạo nghề dài hạn và đào tạo nghề ngắn hạn. Đào tạo nghề dài hạn được thực hiện dưới hình thức đào tạo mới và đào tạo lại nhằm cung cấp một đội ngũ công nhân kĩ thuật, nhân viên nghiệp vụ lành nghề, đủ khả năng tiếp cận và sử dụng thành thạo các phương tiện kĩ thuật và công nghệ hiện đại, đáp ứng nguồn nhân lực có kĩ thuật cho các khu công nghiệp, khu chế xuất, xuất khẩu lao động. Đào tạo nghề ngắn hạn, dạy nghề tổ chức theo lớp học- vừa học lí thuyết vừa thực hành; dạy nghề theo hình thức kèm cặp tại xưởng hoặc tại nơi sản xuất- chủ yếu rèn luyện kĩ năng thực hành nghề; chuyển giao công nghệ- truyền lại cho người học nghề những công nghệ mới, bí quyết công nghệ được sử dụng trong quá trình sản xuất để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh nhằm tạo cơ hội cho người lao động tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm. Đối tượng học nghề rất phong phú và đa dạng. Bất cứ ai có đủ sức khỏe, điều kiện vật chất, tinh thần và mong muốn biết một nghề nào đó đều có thể đăng ký học nghề. 1.1.1.4. Khái niệm cơ sở đào tạo nghề Theo Điều 5, Chương 1, Luật Giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục nghề nghiệp bao gồm: Trung tâm giáo dục nghề nghiệp, trường Trung cấp và trường Cao đẳng [21]. Cơ sở giáo dục nghề nghiệp được tổ chức theo hình thức: - Cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập là cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuộc sở hữu nhà nước, do nhà nước đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất. - Cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục là cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuộc sở hữu của các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội- nghề nghiệp; tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân,… đầu tư xây dựng cơ sở vật chất. 10
- Cơ sở giáo dục nghề nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài gồm cơ sở giáo dục nghề nghiệp 100% vốn nhà đầu tư nước ngoài, cơ sở giáo dục liên doanh giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài. Mục tiêu cụ thể đối với từng trình độ giáo dục nghề nghiệp được quy định cụ thể như sau: Đào tạo trình độ sơ cấp để người học có năng lực thực hiện được các công việc đơn giản của một nghề. Đào tạo trình độ trung cấp để người học có năng lực thực hiện được các công việc đơn giản của trình độ sơ cấp và thực hiện được một số công việc có tính phức tạp của chuyên ngành hoặc nghề; có khả năng ứng dụng k thuật, công nghệ vào công việc, làm việc độc lập, làm việc theo nhóm. Đào tạo trình độ cao đẳng để người học có khả năng thực hiện được các công việc của trình độ trung cấp và giải quyết được tính phức tạp của chuyên nghành hoặc nghề, có khả năng ứng dụng k thuật, công nghệ hiện đại vào công việc, hướng dẫn và giám sát được người khác trong nhóm thực hiện công việc của mình. 1.1.1.5. Khái niệm quản lý nhà nước về đào tạo nghề Theo nghĩa rộng, QLNN là hoạt động tổ chức, điều hành của cả bộ máy nhà nước, là sự tác động, tổ chức của quyền lực nhà nước trên các phương diện lập pháp, hành pháp và tư pháp. Hiểu theo cách này, QLNN là hoạt động của cả hệ thống cơ quan nhà nước: cơ quan lập pháp, cơ quan hành pháp, cơ quan tư pháp. Theo nghĩa hẹp, QLNN chủ yếu là quá trình tổ chức, điều hành của hệ thống cơ quan hành chính nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người theo pháp luật nhằm đạt được những mục tiêu yêu cầu nhiệm vụ QLNN. QLNN về giáo dục và đào tạo là hoạt động của hệ thống chính quyền các cấp nhằm tổ chức, điều khiển thống nhất mọi lực lượng xã hội, phát huy tối đa tiềm năng xã hội, thực hiện nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, phục vụ cho sự phát triển kinh tế xã hội để thực hiện lý tưởng “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. QLNN đối với các đơn vị sự nghiệp công lập đào tạo nghề là hoạt động của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện 11