Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với các trường Trung cấp nghề thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn "Quản lý nhà nước đối với các trường Trung cấp nghề thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội" nhằm nghiên cứu lý luận và phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với các trường Trung cấp nghề Hà Nội hiện nay, từ đó đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước đối với các trường Trung cấp nghề Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với các trường Trung cấp nghề thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ THANH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ THUỘC SỞ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ THANH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ THUỘC SỞ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Trịnh Đức Hưng HÀ NỘI, NĂM 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông tin là chính xác, kết quả nghiên cứu trong luận án không hề được đăng tải trên bất kỳ một tạp chí nghiên cứu nào cả. Học viên Nguyễn Thị Thanh
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài luận văn cao học “Quản lý nhà nước đối với các trường Trung cấp nghề thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội" tôi đã nhận được sự hướng dẫn tận tình, chu đáo của TS. Trịnh Đức Hưng. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với TS. Trịnh Đức Hưng về sự quan tâm và giúp đỡ này. Tôi cũng gởi lời cảm ơn đối với toàn thể cán bộ, giáo viên Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện thuận lợi nhất đối với tôi suốt thời gian tôi nghiên cứu và hoàn thành luận án ở Học viện. Tôi xin trân trọng cảm ơn tập thể cán bộ của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội, các Trường Trung cấp trực thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội đã có nhiều góp ý quý báu, hỗ trợ tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn những cán bộ đã giúp đỡ tôi hoàn thiện bản luận án. Học viên Nguyễn Thị Thanh
DANH MỤC VIẾT TẮT UBND Ủy ban nhân dân LĐTBXH Lao động - Thương binh và Xã hội GDNN Giáo dục nghề nghiệp KT-XH Kinh tế xã hội QLNN Quản lý nhà nước TCN Trung cấp nghề Trường TCN Hà Nội Trường trung cấp nghề thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ Hình 1: Kết quả tuyển sinh của các trường TCN Hà Nội giai đoạn từ năm 2015 - 2022............................................................................................................... 41 Bảng 2.1: Kết quả tuyển sinh giai đoạn 2011 – 2020 của cả nước (để so sánh với Hà Nội) ...................................................................................................... 41 Hình 2: Cơ cấu trình độ đào tạo của giáo viên tại 09 trường Trung cấp nghề thuộc Sở LĐTBXH Hà Nội ............................................................................. 51 Hình 3: Tình hình chi ngân sách cho GDNN tại các trường TCN của Hà Nội ......................................................................................................................... 54 Hình 4: Cơ cấu trường TCN trong mạng lưới cơ sở GDNN đến năm 2025... 69 Hình 5: Mạng lưới cơ sở GDNN phân theo vùng kinh tế - xã hội ................. 70 1
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ ........................................................................................ 9 1.1. Những khái niệm liên quan đến luận văn .................................................. 9 1.2. Đặc điểm, sự cần thiết quản lý nhà nước đối với các trường Trung cấp nghề ................................................................................................................. 12 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với trường trung cấp nghề ................................................................................................................. 15 1.4. Chủ thể và nội dung quản lý nhà nước đối với các trường trung cấp nghề ................................................................................................................. 17 1.5. Bài học kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với các trường Trung cấp nghề ................................................................................................................. 27 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 33 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ THUỘC SỞ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI HÀ NỘI ..................................................................................... 34 2.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học công nghệ của thành phố Hà Nội ...................................................................................... 34 2.2. Thực trạng mạng lưới các trường trung cấp nghề thuộc Sở LĐTBXH Hà Nội ................................................................................................................... 38 2.3. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với các trường trung cấp nghề thuộc Sở LĐTBXH Hà Nội............................................................................. 42
2.4. Đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước đối với các trường trung cấp nghề trực thuộc Sở LĐTBXH Hà Nội ...................................................... 59 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 64 Chương 3. QUAN ĐIỂM, PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ THUỘC SỞ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........................................................................................................... 66 3.1. Quan điểm, phương hướng quản lý nhà nước đối với các trường trung cấp nghề ................................................................................................................. 66 3.2. Các giải pháp quản lý nhà nước đối với các trường trung cấp nghề trực thuộc Sở LĐTBXH Hà Nội............................................................................. 75 3.3. Kiến nghị .................................................................................................. 89 Tiểu kết chương 3............................................................................................ 91 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 94 1
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014 đã hình thành hệ thống GDNN trong hệ thống giáo dục quốc dân, trong đó có quy định 3 cấp trình độ đào tạo là sơ cấp, trung cấp và cao đẳng nhằm đáp ứng yêu cầu về cơ cấu nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế trong giai đoạn mới. Tại Nghị quyết số 76/NQ- CP ngày 3/9/2016 của Chính phủ về phiên họp thường kỳ của Chính phủ tháng 8/2016, Chính phủ thống nhất giao Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội là cơ quan quản lý nhà nước về GDNN. Như vậy, từ năm 2017 đến nay là 3 năm đầu tiên Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội thống nhất thực hiện chức năng quản lý nhà nước về GDNN và vận hành toàn bộ hệ thống theo các quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp, là những năm đánh dấu mốc quan trọng trong việc thống nhất quản lý nhà nước, phát triển hệ thống GDNN, chấm dứt tình trạng phân mảnh, cát cứ của hệ thống GDNN sau 21 năm, tính từ Luật Giáo dục năm 1998. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, sự vào cuộc mạnh mẽ của các bộ, ngành, địa phương và nỗ lực của toàn ngành, công tác GDNN bước đầu đã đạt được những kết quả quan trọng. Nhận thức của xã hội, người dân, doanh nghiệp về GDNN đã có những chuyển biến tích cực; số lượng người tham gia vào GDNN ngày càng tăng; tỷ lệ người học sau tốt nghiệp có việc làm cao, thu nhập ổn định. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về GDNN từng bước được hoàn thiện; mạng lưới cơ sở GDNN phát triển rộng khắp, đa dạng về loại hình và trình độ đào tạo; các điều kiện bảo đảm chất lượng ngày càng được tăng cường; xuất hiện ngày càng nhiều mô hình đào tạo chất lượng cao, đào tạo gắn với nhu cầu của doanh nghiệp, góp phần quan trọng vào nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thực hiện thành công các nhiệm vụ của ngành và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. 1
Tuy nhiên, trước yêu cầu ngày càng cao về chất lượng nguồn nhân lực của thị trường lao động trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của kinh tế số, kinh tế tri thức, dưới tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và xu thế dịch chuyển nhân lực trên thị trường lao động quốc tế, GDNN cần tiếp tục đẩy mạnh việc đổi mới, nâng cao chất lượng, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về nguồn nhân lực của thị trường lao động. Tính đến thời điểm 31/12/2023 trên địa bàn thành phố Hà Nội có 09 trường trung cấp nghề thuộc Sở Lao động- Thương binh- Xã hội quản lý. Trong thực tiễn, mặc dù các hoạt động giáo dục nghề nghiệp diễn ra quyết liệt nhưng không tương xứng, chậm phát triển quy mô nhỏ lẻ, hoạt động chia cắt, chất lượng đào tạo nghề của các trường nhìn chung còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu thị trường lao động, doanh nghiệp. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong quá trình đổi mới, việc ban hành nhiều văn bản, cùng với các yếu tố khách quan, chủ quan khiến nảy sinh vấn đề bất cập khó khăn cho các trường trung cấp nghề. Với những kiến thức được tiếp thu qua các thầy cô và quá trình công tác em đã lựa chọn đề tài luận văn: "Quản lý nhà nước đối với các trường Trung cấp nghề thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội" làm đề tài tốt nghiệp thạc sỹ Quản lý công với mong muốn góp phần hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nói chung và các trường trung cấp nghề hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu Tính đến thời điểm hiện nay có một số công trình nghiên cứu ở các cấp độ khác nhau được công bố thể hiện các đề tài nghiên cứu khoa học, luận án, luận văn, bài báo cụ thể như sau: - Cuốn sách "Phát triển lao động kỹ thuật ở Việt Nam – Lý luận và thực tiễn", do nhóm tác giả Đỗ Minh Cương và Mạc Văn Tiến viết. Trong cuốn sách này, nhu cầu đào tạo lao động kỹ thuật của Việt Nam đã được bàn luận để đáp 2
ứng yêu cầu CNH-HĐH của đất nước. Các vấn đề về phương pháp dạy học mới, sự tiến bộ trong trang thiết bị và công nghệ kết hợp với việc đào tạo, cái thiện chất lượng của người giáo viên; việc thay đổi phương pháp kiểm tra và đánh giá; bảo tồn chất lượng các chương trình đào tạo; và để điều này có thể xử lý được yêu cầu lao dong kĩ thuật không chỉ ở mức số lượng mà còn ở mức chất lượng để gia tăng hiệu quả của việc giáo dục và đào tạo nghề[9]. - Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ (2020) "Cơ sở lý luận của giáo dục nghề nghiệp" của tác giả là PGS.TS. Phan Văn Nhân, GS.TS. Nguyễn Lộc và PGS.TS. Ngô Anh Tuấn đồng chủ nhiệm. Nội dung đề tài đã trình bày về cơ sở lý luận bao gồm định nghĩa, mục đích, nguyên lý, nội dung, phương pháp dạy học và thực hành nhằm nâng cao trình độ đào tạo của giáo dục đại học. Đề tài sẽ là một đóng góp to lớn trong quá trình đẩy mạnh công cuộc hiện đại hoá của nền giáo dục và phục vụ đắc lực quá trình hiện đại hoá của nước nhà [24]. - Luận văn tiến sĩ khoa học (2019) "Quản lý nhà nước về đào tạo bậc trung cấp chuyên nghiệp tại thành phố Hồ Chí Minh" của Đặng Thành Nam đã được tiến hành. Nghiên cứu đã làm rõ được những hạn chế lý luận đối với việc hướng nghiệp và phân luồng học sinh, chỉ ra nhiều khó khăn chưa được khắc phục. Quá trình đào tạo bậc trung cấp chuyên nghiệp, việc tuyển chọn, đào tạo và sát hạch đã được đề cập; việc đào tạo nặng về lý thuyết, ít thời gian thực tập, kĩ năng nghề nghiệp thấp và chất lượng đào tạo không đem lại hiệu quả cao; căn cứ những vấn đề trên, một số biện pháp đã được đề ra và chủ yếu dựa trên việc quản lí của nhà nước [23]. - Luận án tiến sỹ (2021) “Giáo dục nghề nghiệp – những vấn đề và giải pháp” của tác giả Nguyễn Viết Sự. Luận án tác giả tập trung nghiên cứu về các vấn đề tồn tại trong hệ thống GDNN của Việt Nam đã được thực hiện một cách cẩn thận và sâu sắc bởi tác giả, bao gồm cơ cấu, phương pháp, nội dung, đội ngũ giảng viên, chất lượng đào tạo và tác phong làm việc. Từ những nghiên 3
cứu này, các giải pháp đã được đưa ra nhằm nâng cao chất lượng đào tạo giáo dục nghề nghiệp [55]. - Luận văn thạc sĩ (2022)“ Quản lý nhà nước về dạy nghề, nguyên nhân và giải pháp (từ thực tế TP. HCM)" của Nguyễn Ngọc Châu . Tác giả đã trình bày và đánh giá các khía cạnh tích cực và bất cập trong công tác quản lý nhà nước đối với dạy nghề ở thành phố Hồ Chí Minh, qua đó nêu rõ thực trạng của những bất cập và hạn chế đối với sự đào tạo nguồn lao động nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Đồng thời, tác giả đã nêu ra một số giải pháp cải tiến để nâng cao chất lượng và hiệu quả của dạy nghề trong bối cảnh xây dựng thể chế kinh tế thị trường theo hướng xã hội chủ nghĩa [6]. - Luận văn thạc sỹ (2021) "Quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các trường trung cấp thuộc Bộ Xây dựng", tác giả Đỗ Thị Thanh Trang. Luận văn góp phần làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các trường Trung cấp thuộc Bộ Xây dựng. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các trường Trung cấp thuộc Bộ Xây dựng trong giai đoạn hiện nay [52]. - Bài viết "Đổi mới hệ thống và chương trình đào tạo theo Luật giáo dục nghề nghiệp" của tiến sĩ Vũ Xuân Hùng đã đi sâu phân tích về những nội dung mới quan trọng tại Luật Giáo dục Nghề Nghiệp, thông qua việc tiếp tục đổi mới các cấp bậc đào tạo trong GDNN. Tác giả phân tích từ lý thuyết đến thực tế và đưa ra một số phương hướng trong đổi mới GDNN [16]. - Bài viết "Trên đà phát triển và hội nhập quốc tế, Luật Giáo dục nghề nghiệp Việt Nam" đã được thực hiện bởi GS.TSKH Nguyễn Minh Đường. Tác giả đã tiến hành việc phân tích và đánh giá hiện trạng cơ sở đào tạo nghề, trung cấp chuyên nghiệp, chất lượng đào tạo, đội ngũ giáo viên và thực trạng quản lý hệ thống GDNN một cách chuẩn xác và khách quan để tìm hướng giải pháp đóng góp vào quá trình phát triển của GDNN theo đà phát triển và hội nhập [12]. 4
- Bài viết "Đổi mới quản lý nhà trường giáo dục nghề nghiệp theo xu thế hội nhập quốc tế" được thực hiện bởi một nhóm tác giả bao gồm: Nguyễn Đức Giang, Ngô Thanh Bình, Nguyễn Quốc Thìn, Nguyễn Thế Dân, Đỗ Thế Hưng, Nguyễn Minh Đường, Nguyễn Đức Trí, Phan Chí Thành, Vũ Đức Minh và Nguyễn Hồng Minh. Các tác giả đã thi tập trung vào việc phân tích chuyên sâu trên hệ thống cơ sở lý luận để quản lý nhà trường GDNN theo chất lượng, phân tích thực tiễn đào tạo và quản lý nhà trường ở một vài cơ sở đào tạo tại Việt Nam và đề xuất một số giải pháp nhằm đổi mới quản lý chất lượng nhà trường GDNN Việt Nam cho thích hợp với xu thế hội nhập quốc tế [13]. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu đã hệ thống lý thuyết, phân tích, đánh giá thực tiễn trong quá trình quản lý đối với đào tạo nghề và giáo dục nghề. Tuy nhiên, đề tài nghiên cứu công tác quản lý nhà nước các trường trung cấp nghề ở một địa phương hiện nay chưa có tác giả nào nghiên cứu. Vì vậy, đề tài này mang tính mới và không trùng lặp, cung cấp cái nhìn lý luận và thực tiễn cụ thể hơn. Để thực hiện điều này một cách hệ thống và toàn diện hơn, việc nghiên cứu là cần thiết. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và phân tích thực trạng QLNN đối với các trường TCN Hà Nội hiện nay, từ đó đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động QLNN đối với các trường TCN Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện được mục đích trên đây, Đề tài luận văn có nhiệm vụ: (1) Hệ thống hóa kiến thức QLNN đối với các trường trung cấp nghề đào tạo nghề. (2) Phân tích thực trạng QLNN đối với các trường TCN Hà Nội. 5
(3) Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện QLNN đối với các trường TCN Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu quản lý đối với các trường TCN Hà Nội, gồm có 09 đơn vị theo QĐ số 40/2022/QĐ-UBND ngày 11/11/2022 của UBND thành phố Hà Nội về việc ban hành chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Sở LĐTBXH Thành phố Hà Nội (1 - Trường Trung cấp nghề Tổng hợp Hà Nội; 2 - Trường Trung cấp nghề Số 1 Hà Nội; 3 - Trường Trung cấp nghề Giao thông công chính Hà Nội; 4 - Trường Trung cấp nghề Cơ khí I Hà Nội; 5 - Trường Trung cấp nghề Nấu ăn - Nghiệp vụ du lịch và Thời trang Hà Nội; 6 - Trường Trung cấp Xây dựng Hà Nội; 7 - Trường Trung cấp Kinh tế Hà Nội; 8 - Trường Trung cấp Kỹ thuật tin học Hà Nội và 9 - Trường Trung cấp Kinh tế - Kỹ thuật Bắc Thăng Long). 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Các trường TCN trong thành phố Hà Nội thuộc quản lý của Sở LĐTBXH đã được thiết lập. - Phạm vi thời gian: phần đánh giá thực trạng về QLNN đối với các trường TCN Hà Nội, luận văn khảo sát từ năm 2016 đến hết năm 2022. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Định hướng nghiên cứu, xây dựng Luận văn của học viên dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lê nin. 5.2. Phương pháp nghiên cứu 5.2.1. Phương pháp nghiên cứu thu thập và xử lý thông tin Học viên đã sử dụng các phương pháp tổng hợp, phân tích, hệ thống hoá và hồi cứu khi nghiên cứu các văn kiện Đảng, văn bản quy phạm pháp luật, tài liệu, giáo trình và các luận văn, bài báo có liên quan về QLNN ở các trường 6
TCN để phân tích, hệ thống hoá lý luận nhằm hình thành khung lý thuyết của luận văn ở chương 1, thực trạng ở chương 2 và đề ra các giải pháp ở chương 3. Luận văn cũng kế thừa các kết quả nghiên cứu đã có, sử dụng, bổ sung và hệ thống hoá các cơ sở lý luận và thực tiễn mới phù hợp với mục tiêu, yêu cầu nghiên cứu của luận văn. 5.2.2. Phương pháp xử lý, phân tích thống kê thứ cấp Trên cơ sở các tài liệu nghiên cứu trong thu thập và xử lý thông tin tác giả sử dụng phương pháp phân tích thống kê và tính toán các số liệu liên quan tới quy mô, cơ cấu đào tạo của các trường TCN công tác QLNN đối với các trường TCN Hà Nội về đội ngũ cán bộ, viên chức, giáo viên; về cơ sở vật chất, hợp tác quốc tế… 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về lý luận: Trong luận văn này, cơ sở lý luận QLNN đối với lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp được bổ sung và hệ thống hóa. - Về thực tiễn: Luận văn góp phần vào phân tích, đánh giá đúng thực trạng công tác QLNN đối với các trường TCN Hà Nội, phát hiện những hạn chế, tồn tại và phân tích nguyên nhân chủ yếu gây hạn chế trong công tác QLNN đối với các trường TCN Hà Nội, từ đó đề xuất một hệ thống đồng bộ các giải pháp có căn cứ khoa học và thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả QLNN đối với các trường TCN Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040. Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo và nghiên cứu cho các học viên cao học và cử nhân trong lĩnh vực QLNN. Tài liệu này cũng có thể được sử dụng như một nguồn tham khảo cho các trường đào tạo nghề. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu 3 chương sau: 7
Chương 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước đối với các trường trung cấp nghề Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước đối với các trường trung cấp nghề thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội Chương 3: Quan điểm, phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các trường trung cấp nghề thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội. 8
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI TRƯỜNG TRUNG CẤP NGHỀ 1.1. Những khái niệm liên quan đến luận văn 1.1.1. Khái niệm trường trung cấp nghề Hiện nay, tuy không có một khái niệm hay một văn bản quy phạm pháp luật xác định thế nào là "Trường trung cấp nghề", tuy nhiên, theo quy định của Luật giáo dục nghề nghiệp 2014 quy định theo loại hình hoạt động, cơ sở GDNN bao gồm trung tâm GDNN; trường trung cấp và trường cao đẳng theo các loại hình, cơ sở GDNN được tổ chức theo các loại hình: (1) cơ sở GDNN công lập là cơ sở GDNN thuộc sở hữu Nhà nước, được Nhà nước đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất; (2) cơ sở GDNN dân lập là cơ sở GDNN thuộc sở hữu của các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân, được các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất; (3) cơ sở GDNN có vốn đầu tư nước ngoài bao gồm cơ sở GDNN 100% vốn của nhà đầu tư nước ngoài và cơ sở GDNN liên kết giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài. Như vậy, dưới góc độ pháp luật thực định, có thể hiểu rằng: Trường TCN là một loại hình tổ chức của cơ sở giáo dục nghề nghiệp với hình thức hoạt động được pháp luật quy định, có mục tiêu hoạt động là đào tạo nhân lực trực tiếp phục vụ sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, có năng lực nghề nghiệp tương ứng với trình độ đào tạo; có đạo đức, sức khoẻ; có đạo đức nghề nghiệp và có khả năng làm việc, thích ứng với điều kiện lao động trong quá trình hội nhập quốc tế nhằm mục đích nâng cao năng suất, chất lượng lao động và tạo điều kiện giúp người học sau khi tốt nghiệp ngành học có khả năng tiếp cận việc làm, tự tạo việc làm hoặc học tiếp trình độ cao hơn. 9
1.1.2. Khái niệm quản lý, quản lý nhà nước nhà nước đối với các trường trung cấp nghề 1.1.2.1. Quản lý Có nhiều khái niệm để làm rõ “quản lý là gì?”, nhưng chúng ta có thể hiểu một cách đơn giản như sau: Quản lý là một trong những hoạt động quan trọng trong một tổ chức. Tất cả mọi tổ chức dù có quy mô lớn hay nhỏ, hoạt động theo hình thức nào, đều cần có sự quản lý. Việc quản lý nhằm đảm bảo mọi hoạt động của tổ chức được diễn ra có chủ đích, theo đúng định hướng đã được đặt ra và đạt được mục tiêu cuối cùng. Hoạt động quản lý bao gồm việc lên chiến lược, lập kế hoạch, điều động, sử dụng mọi nguồn lực của tổ chức như nhân lực, tài chính, công nghệ… một cách hiệu quả. Quản lý gồm các yếu tố: chủ thể quản lý, khách thể quản lý, đối tượng quản lý, mục tiêu quản lý. Như vậy, khái niệm quản lý được hiểu là: “Quản lý là một quá trình tác động gây ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm được mục tiêu chung” [23, tr.2]. 1.1.2.2.Quản lý nhà nước Quản lý nhà nước có ngay sau khi xuất hiện nhà nước, đó là quản lý xã hội. Trong hệ thống xã hội, tồn tại nhiều chủ thể tham gia quản lý xã hội như: Đảng, Nhà nước, tổ chức kinh tế, xã hội, đoàn thể, các hội, hiệp hội. Trong đó, quản lý nhà nước có những điểm khác biệt. Thứ nhất, chủ thể quản lý nhà nước là các cơ quan trong bộ máy nhà nước, gồm: lập pháp, hành pháp, tư pháp; Thứ hai, đối tượng quản lý của nhà nước là tất cả các cá nhân, tổ chức sinh sống và hoạt động trong phạm vi lãnh thổ quốc gia; Thứ ba, quản lý nhà nước diễn ra trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội, chính trị, kinh tế, văn hóa, an ninh, quốc phòng, ngoại giao. 10
Thứ tư, quản lý nhà nước mang tính quyền lực nhà nước, sử dụng công cụ pháp luật nhà nước để quản lý xã hội. Thứ năm, mục tiêu của quản lý nhà nước là phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội. Như vậy, khái niệm quản lý nhà nước được hiểu là “Quản lý nhà nước là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nước và sử dụng pháp luật nhà nước để điều chỉnh hành vi hoạt động của cá nhân, tổ chức trên tất cả các mặt của đời sống xã hội do các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện, nhằm phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội” [23, tr.3] 1.1.2.3. Quản lý nhà nước đối với các trường trung cấp nghề Phát triển GDNN là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong phát triển nguồn nhân lực để hình thành nguồn nhân lực trực tiếp có chất lượng, hiệu quả và kỹ năng nghề cao không chỉ phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước mà còn đáp ứng yêu cầu của quá trình hội nhập vào khu vực và thế giới cùng những đòi hỏi của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Trong những năm qua nhằm tạo điều kiện cho hoạt động GDNN phát triển, Việt Nam đã xây dựng một hệ thống văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh ngày càng được bổ sung, hoàn thiện, trong đó phải kể đến việc Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật GDNN năm 2014 có nhiều đổi mới quan trọng và đột phá, hướng tới đổi mới căn bản, toàn diện GDNN. Giáo dục nghề nghiệp là một bậc học của hệ thống giáo dục quốc dân nhằm đào tạo trình độ sơ cấp, trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng và các chương trình đào tạo nghề nghiệp khác cho người lao động, đáp ứng nhu cầu nhân lực trực tiếp trong sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, được thực hiện theo hai hình thức là đào tạo chính quy và đào tạo thường xuyên. Như vậy quản lý nhà nước đối với các trường trung cấp nghề là: việc can thiệp có hệ thống và bằng sức mạnh của Nhà nước nhằm quản lí hoạt động của 11
các trường trung cấp nghề, để đạt được hiệu suất cao, tranh thủ các thời cơ nhằm đạt được những chỉ tiêu về chất lượng dạy nghề". 1.2. Đặc điểm, sự cần thiết quản lý nhà nước đối với các trường Trung cấp nghề Quản lý nhà nước đối với các trường TCN không những cần thiết mà còn có vai trò, ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quốc gia, hòa nhập sâu rộng vào mạng lưới nhân lực khu vực và quốc tế, góp phần nâng cao trình độ dân trí, qua đó thúc đẩy phát triển khoa học kỹ thuật, kinh tế xã hội. 1.2.1. Đặc điểm Đặc điểm của quản lý nhà nước đối với các trường trung cấp nghề bao gồm: Thứ nhất, Chính phủ thống nhất QLNN về GDNN trên phạm vi cả nước. Với các chức năng được Hiến pháp và Pháp luật quy định, Chính phủ xây dựng và trình Quốc hội các sắc luật về GDNN và các luật có liên quan; xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để hướng dẫn thực hiện pháp luật về GDNN; tổ chức, điều hành các hoạt động của hệ thống GDNN theo đúng các quy định của pháp luật. Thứ hai, Chính phủ giao cho một cơ quan của Chính phủ cụ thể, mới đây là Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trực tiếp thực hiện chức năng QLNN về GDNN trên phạm vi cả nước. Thứ ba, tham gia QLNN về GDNN còn có các Bộ, ngành khác có liên quan và Uỷ ban nhân dân các cấp theo thẩm quyền hoặc ủy quyền. Như vậy, thông qua các đặc điểm được nêu trên, ta có thể thấy, chủ thể của việc QLNN về GDNN là Chính phủ, các cơ quan của Chính phủ ở cấp trung ương và Uỷ ban nhân dân các cấp ( quản lý ngành và lãnh thổ). Khi đã có hoạt động quản lý thì luôn luôn có các chủ thể thực hiện hoạt động quản lý và các chủ thể là đối tượng bị quản lý. Trong quá trình QLNN về GDNN, đối tượng quản lý ở đây là toàn bộ hệ thống GDNN, bao gồm bản thân 12