Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:133

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, Luận văn "Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa" nhằm đề xuất các giải pháp tăng cường công tác quản lý nhà nước, phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn nghiên cứu trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa

UBND TỈNH THANH HÓA BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH THANH HÓA Mai Đức Hùng QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA HUYỆN HÀ TRUNG, TỈNH THANH HÓA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Thanh Hóa, 2023
UBND TỈNH THANH HÓA BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH THANH HÓA Mai Đức Hùng QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA HUYỆN HÀ TRUNG, TỈNH THANH HÓA Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8340403 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Mai Anh Vũ Thanh Hóa, 2023
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa” là công trình nghiên cứu của bản thân tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Mai Anh Vũ. Các số liệu, thông tin trích dẫn trong đề tài nghiên cứu này đều được chỉ rõ nguồn gốc, trung thực, nội dung của luận văn này chưa từng được công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà trường về sự cam đoan này. Tác giả luận văn Mai Đức Hùng
ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i MỤC LỤC ........................................................................................................ ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... v DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................. vi DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .................................................................. vii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .................................................. 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................... 7 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................ 7 5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................. 7 6. Những đóng góp của luận văn...................................................... 9 7. Bố cục luận văn ........................................................................... 9 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA ........................................... 10 1.1. Khái quát về doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................... 10 1.1.1. Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa ............................................ 10 1.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa ....................................... 12 1.1.3. Phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa .............................................. 14 1.1.4. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nền kinh tế ............... 18 1.2. Nội dung quản lý nhà nước với phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ..... 21 1.2.1. Hệ thống văn bản quản lý nhà nước với DNNVV ........................ 21 1.2.2. Quản lý nhà nước phát triển về số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa .... 22 1.2.3. Quản lý nhà nước với DNNVV phát triển về chất lượng ............. 25 1.2.4. Phát triển về mặt cơ cấu ................................................................ 35 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước phát triển DNNVV ....... 35 1.3.1. Nhân tố vi mô ................................................................................ 35 1.3.2. Nhân tố vĩ mô ................................................................................ 37
iii 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước với DNNVV ở một số địa phương và bài học rút ra cho huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa ..... 38 1.4.1. Kinh nghiệm về phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở một số địa phương trong nước .................................................................................. 38 1.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa .....41 Kết luận chương 1 ................................................................................... 43 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA HUYỆN HÀ TRUNG, TỈNH THANH HÓA ...................................................................................... 44 2.1. Khái quát về huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa ....................... 44 2.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa .................. 44 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa ....... 47 2.2. Thực trạng quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa ........................................................... 50 2.2.1. Thực trạng phát triển về số lượng doanh nghiệp .......................... 51 2.2.2. Thực trạng phát triển về chất lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa ........................................................... 56 2.3. Đánh giá chung về quản lý nhà nước với DNNVV của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa ............................................................. 76 2.3.1. Những kết quả đạt được ................................................................ 76 2.3.2. Một số hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ................................ 79 Kết luận chương 2 ................................................................................... 86 Chƣơng 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA HUYỆN HÀ TRUNG, TỈNH THANH HÓA ............................................................. 87 3.1. Mục tiêu và định hướng quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa .......................... 87 3.1.1. Mục tiêu ........................................................................................ 87 3.1.2. Định hướng ................................................................................... 87
iv 3.2. Một số giải pháp tăng cường quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa .............. 92 3.2.1. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến về luật doanh nghiệp, luật hỗ trợ DNNVV và triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả các cơ chế, chính sách, pháp luật của nhà nước về ưu tiên, khuyến khích phát triển DNNVV trên địa bàn huyện.................................................................... 92 3.2.2. Tăng cường các khả năng tiếp cận về vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Hà Trung ....................................................... 93 3.2.3. Tăng cường phát triển nguồn lực doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Hà Trung ................................................................................ 95 3.2.4. Tăng cường phát triển thị trường cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Hà Trung................................................................... 97 3.2.5. Chuyển đổi mô hình kinh doanh thông qua kinh doanh kỹ thuật số .....99 3.2.6. Giải pháp nâng cao hiệu quả trong việc chấp hành chính sách nhà nước của các DNNVV .......................................................................... 100 3.2.7. Tăng cường các mối liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm ......101 3.2.8. Nâng cao kết quả kinh doanh và đóng góp cho xã hội của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Hà Trung .................................. 102 Kết luận chương 3 ................................................................................. 104 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 105 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 108 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 112
v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa CT TNHH Công ty trách nhiệm hữu hạn CTCP Công ty cổ phần DN Doanh nghiệp DNNN Doanh nghiệp nhà nước DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa DNTN Doanh nghiệp tư nhân ĐKKD Đăng ký kinh doanh KH&CN Khoa học và công nghệ KT-XH Kinh tế - xã hội SX-KD Sản xuất - kinh doanh UBND Ủy ban nhân dân
vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Tiêu chí phân loại DNNVV ở các nước APEC ........................... 15 Bảng 1.2. Tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa và siêu nhỏ ............ 17 Bảng 2.1. Giá trị sản xuất của Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa .......................... 47 Bảng 2.2. Số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Hà Trung ... 52 Bảng 2.3. Số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa ở huyện Hà Trung phân theo đơn vị hành chính ................................................................ 55 Bảng 2.4. Quy mô vốn đăng ký sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Hà Trung .................................... 57 Bảng 2.5. Quy mô vốn sản xuất, kinh doanh bình quân của các doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Hà Trung năm 2022 ........................... 59 Bảng 2.6. Giá trị tài sản cố định của doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Hà Trung tỉnh Thanh Hóa ................................................................. 63 Bảng 2.7. Lao động bình quân trong 01 doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Hà Trung .............................................................. 66 Bảng 2.8. Trình độ của lao động tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa ................................................ 68 Bảng 2.9. Kết quả hỗ trợ phát triển thị trường cho doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Hà Trung giai đoạn 2020-2022 .................................. 69 Bảng 2.10. Liên kết và hợp tác trong các DNNVV huyện Hà Trung ............ 71 Bảng 2.11. Kết quả SXKD và đóng góp vào Ngân sách Nhà nước theo loại hình doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Hà Trung............ 74 Bảng 2.12. Kết quả sản xuất kinh doanh và đóng góp vào Ngân sách Nhà nước của doanh nghiệp nhỏ và vừa theo loại hình sản xuất kinh doanh trên địa bàn huyện Hà Trung tính bình quân 1 năm . 75
vii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 1.1. Số lượng tích lũy các DN đã đăng ký, các DN đang hoạt động và mức tăng thực tế hàng năm của các DN đang hoạt động ........ 24 Biểu đồ 2.1. Tổng giá trị sản xuất của Huyện Hà Trung giai đoạn 2020-2022 .. 48 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu GDP năm 2022 của huyện Hà Trung .......................... 48 Biểu đồ 2.3. Quy mô vốn đăng ký SXKD theo loại hình doanh nghiệp của Huyện Hà Trung giai đoạn 2020-2022 ............................. 57 Biểu đồ 2.4. Quy mô vốn đăng ký SXKD theo loại hình sản xuất của Huyện Hà Trung giai đoạn 2020-2022 .................................... 58 Sơ đồ 2.1. Sơ đồ vị trí huyện Hà Trung .................................................... 46
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong thực tiễn cho thấy sự phát triển kinh tế - xã hội ngày nay phụ thuộc rất lớn vào sự phát triển của doanh nghiệp. Việc huy động, khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, đặc biệt là các nguồn nội lực của nền kinh tế có vai trò quyết định, đảm bảo tính ổn định và bền vững trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Doanh nghiệp nhỏ và vừa có vai trò quan trọng trong công cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (Đảng Cộng sản Việt Nam, 1986) và lần thứ VII (Đảng Cộng sản Việt Nam, 1991) chủ trương phát triển loại hình doanh nghiệp này đã hết sức được quan tâm và đến Đại hội Đảng lần thứ VIII đã nhấn mạnh rằng “…phát triển doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa là chính với công nghệ tích hợp, vốn đầu tư ít, thu hút nhiều việc làm, thời gian thu hút vốn nhanh. Chú trọng đầu tư chiều sâu, đổi mới trang thiết bị nhằm khai thác có hiệu quả năng lực hiện có” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 1996). Kể từ khi Luật doanh nghiệp năm 2014 được triển khai thực hiện, DNNVV ở nước ta có bước phát triển mạnh, số lượng tăng lên rất nhanh, đã đóng góp quan trọng việc phát triển sản xuất, huy động và phát huy nội lực vào phát triển kinh tế - xã hội, góp phần phát triển kinh tế, tăng kim ngạch xuất khẩu, tăng thu ngân sách và tham gia giải quyết có hiệu quả các vấn đề xã hội như tạo việc làm, xóa đói, giảm nghèo. Đặc biệt, trong điều kiện nền kinh tế thế giới đang bị tác động, ảnh hưởng mạnh mẽ bởi đại dịch Covid 19 như hiện nay thì sự năng động, khả năng thích nghi, sự dễ dàng thay đổi công nghệ, hiệu quả đầu tư cao, dễ quản lý của Doanh nghiệp nhỏ và vừa đang là thế mạnh cần phát huy góp phần ổn định và phát triển kinh tế đất nước. Những đóng góp đó có được một phần nhờ vào sự nỗ lực của bản thân các Doanh nghiệp nhỏ và vừa, phần khác nhờ vào sự tác động của các cơ chế, chính sách đúng đắn đã tạo nền tảng hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển, có vị trí vai trò của các doanh nhân không những được xã hội thừa nhận
2 mà còn được coi trọng, đề cao. Song, Doanh nghiệp nhỏ và vừa nước ta hiện nay có không ít những tồn tại cần phải khắc phục như: ít vốn, cơ sở vậy chất kỹ thuật đặc biệt là khoa học công nghệ còn lạc hậu, trình độ quản lý chưa tốt, khó khăn trong việc nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm trên thị trường cũng như quốc tế, hiệu quả sử dụng vốn thấp, chưa phát huy hết vai trò của doanh nghiệp trong nền kinh tế… Trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, trong những năm qua tỉnh Thanh Hóa luôn quan tâm triển khai đồng bộ các giải pháp hỗ trợ phát triển doanh nghiệp, giai đoạn 2016-2020, tỉnh Thanh Hóa đã có 14.230 doanh nghiệp được thành lập mới, các doanh nghiệp đã đóng góp khoảng 52.5% GRDP của tỉnh. Trong giai đoạn 2021-2025 tỉnh Thanh hóa xác định tiếp tục phát triển mạnh doanh nghiệp và hợp tác xã, gắn với nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, phấn đấu thành lập mới 15.000 doanh nghiệp [34]. Cùng trong bối cảnh đó, Hà Trung là huyện đồng bằng của tỉnh Thanh Hóa, cùng với thị xã Bỉm Sơn được xác định là một trong những trung tâm phát triển công nghiệp của tỉnh với nhiều Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện. Với lợi thế nằm ở vị trí có nhiều tuyến giao thông trọng điểm chạy qua như Quốc lộ 1A, Quốc lộ 217, 217B, cao tốc Bắc Nam cùng các khu công nghiệp và nhiều cụm công nghiệp đã được quy hoạch và đầu tư, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa có điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư, khuyến khích phát triển các Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trong những năm qua, các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương của huyện đã tạo điều kiện nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi hỗ trợ các Doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc mọi thành phần kinh tế, khơi dậy các nguồn lực, tiềm năng, lợi thế của từng loại hình Doanh nghiệp nhỏ và vừa, tạo điều kiện để Doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển nhanh, bền vững trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Trong điều kiện còn nhiều khó khăn, huyện đã cố gắng phát triển nhiều loại hình Doanh nghiệp nhỏ và vừa, thu được những thành tựu nhất định về tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và giải quyết việc làm cho lao động địa phương.
3 Theo số liệu Báo cáo của UBND Hà Trung (2020), đến tháng 12/2020 toàn huyện có 393 doanh nghiệp đang hoạt động, tăng 2,35 lần so với năm 2015 (128 doanh nghiệp); đến năm 2025, phấn đấu toàn huyện có trên 550 doanh nghiệp; các lĩnh vực hoạt động chủ yếu của doanh nghiệp bao gồm: Thương mại và Dịch vụ; Công nghiệp và xây dựng; Nông, lâm nghiệp và thủy sản. Hằng năm các doanh nghiệp đã tạo ra doanh thu hàng nghìn tỷ đồng nộp ngân sách Nhà nước, giải quyết việc làm cho hàng chục nghìn lao động, tích cực tham gia các hoạt động bảo đảm an sinh xã hội. Sự phát triển của loại hình Doanh nghiệp nhỏ và vừa này trong thời gian qua đã góp phần làm thay đổi bộ mặt của huyện nói riêng và của tỉnh Thanh Hóa nói chung. Tuy nhiên, trong thời gian qua hoạt động của Doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa phát triển mạnh để xứng tầm với yêu cầu, tiềm năng và lợi thế của huyện. Số lượng và giá trị đầu tư của các doanh nghiệp còn hạn chế, lĩnh vực đầu tư kinh doanh chủ yếu là công nghiệp xây dựng công trình và dịch vụ thương mại, các ngành nghề địa phương còn ít. Quy mô của Doanh nghiệp nhỏ và vừa phần lớn là nhỏ và siêu nhỏ, thiếu vốn, công nghệ lạc hậu, năng suất lao động thấp, giá thành cao, sức cạnh tranh còn hạn chế, sản phẩm xuất khẩu ít. Hoạt động sản xuất kinh doanh thường không có kế hoạch nên bị động khi thị trường biến động. Đội ngũ cán bộ quản lý Doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa được đào tạo một cách có hệ thống. Việc duy trì và phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện đang đòi hỏi phải được nghiên cứu một cách căn bản, toàn diện để có các biện pháp giải quyết phù hợp. Để khai thác có hiệu quả các thuận lợi, khắc phục những khó khăn trên, tôi lựa chọn đề tài: “Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa” để nghiên cứu Luận văn thạc sĩ, nhằm đánh giá đúng tiềm năng, thực trạng và đề xuất các giải pháp quản lý nhà nước đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện trong những năm tới. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu DNNVV có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, có đóng góp rất lớn trong việc sản xuất ra của cải vật chất, cung
4 cấp các dịch vụ và tạo nhiều việc làm cho xã hội. Chính vì vậy, trong thời gian qua đã có nhiều nhà nghiên cứu đã quan tâm, cụ thể: Tác giả Thái Văn Rê (2011), “Doanh nghiệp nhỏ và vừa ở thành phố Hồ Chí Minh sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO)”, luận án tiến sĩ, Học viện Chính trị- Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh: luận án trình bày lý luận về phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa sau khi Việt Nam gia nhập WTO, đánh giá thực trạng phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa ở thành phố Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đó, luận án gợi ý các giải pháp phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa trong thời gian tới năm 2020 [21]. Tác giả Lê Quang Mạnh (2011), “Phát huy vai trò của nông nghiệp trong phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam”, Luận án tiến sĩ, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân: Luận án đã nêu bật được những thành tựu cũng như những tồn tại Nhà nước còn chưa làm được trong việc phát triển khu vực Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trên cơ sở đánh giá thực trạng, chỉ ra những thành tựu và nguyên nhân. Từ đó đề xuất các giải pháp để phát huy hiệu quả vai trò của Nhà nước trong phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa [16]. Đồng tác giả Đào Duy Huân & Đào Duy Tùng (2012), “Tái cấu trúc các Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam hiện nay”, tạp chí phát triển & hội nhập, Số 3, Tháng 3-4/2012, Trường ĐH Kinh tế Tài chính Thành phố Hồ Chí Minh: Bài viết đánh giá được những điểm mạnh như số lượng nhiều (chiếm 98% doanh nghiệp của cả nước), hiệu quả đầu tư khá cao so với doanh nghiệp Nhà nước, thu hút nhiều LĐ. Bên cạnh đó, Doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng có những điểm yếu và hạn chế như: vốn ít, công nghệ lạc hậu, năng xuất lao động thấp, chất lượng sản phẩm không cao ảnh hưởng đến các Doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam. Từ đó, gợi ý một số giải pháp tái cấu trúc doanh nghiệp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh [11]. Tác giả Cao Sỹ Kiêm (2013), “Doanh nghiệp nhỏ và vừa: Thực trạng và giải pháp hỗ trợ năm 2013”, Tạp chí tài chính, Số 2, Tháng 3/2013, Bộ Tài chính: Bài viết đánh giá cao vai trò của Doanh nghiệp nhỏ và vừa trong cộng
5 đồng doanh nghiệp hiện nay. Phân tích thực trạng phát triển của Doanh nghiệp nhỏ và vừa, chỉ ra được những hạn chế, tồn tại của Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Từ đó, đưa ra các giải pháp hỗ trợ phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa [14]. Tác giả Nguyễn Mạnh Quỳnh (2018), “Quản lý nhà nước đối với DNNVV trên địa bàn huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội hiện nay”, Luận văn thạc sĩ quản trị quản lý công Học viện Hành chính quốc gia. Trong nghiên cứu tác giả phân tích và đánh giá những thuận lợi và khó khăn mà các Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Sóc Sơn đang gặp phải, phân tích tác động của những chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với các doanh nghiệp ở địa phương. Qua nghiên cứu tác giả đề xuất nhiều nhóm giải pháp trong đó tập trung vào hỗ trợ về vốn, hỗ trợ về thủ tục hành chính và pháp lý cho doanh nghiệp mới thành lập, hỗ trợ các doanh nghiệp bằng các ưu đãi về thuế, đào tạo nâng cao chất lượng cán bộ quản lý doanh nghiệp, cung cấp thông tin cho doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng thương hiệu và thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại và liên kết cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện. Nghiên cứu đã đề xuất những nhóm giải pháp chủ yếu nhằm phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Sóc Sơn, tuy nhiên chưa đánh giá được tác động của những ưu đãi phát triển của huyện tới các doanh nghiệp trên địa bàn; chưa chỉ rõ được những lợi thế so sánh của các Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện với các Doanh nghiệp nhỏ và vừa khác trong tỉnh trong việc triển khai thực hiện các giải pháp; chưa đưa ra giải pháp đối với các doanh nghiệp tạm dừng hoạt động trong thời gian ngắn [20]. Tác giả Nguyễn Tiến Khoa (2019), “Hỗ trợ Doanh nghiệp vừa và nhỏ của thành phố Hà Nội theo pháp luật Việt Nam hiện nay”, Luận văn thạc sĩ kinh tế Học viện Khoa học xã hội. Thông qua phương pháp nghiên cứu, đánh giá tác giả đã cung cấp kết quả đánh giá việc thực thi và ban hành các chính sách hỗ trợ DNNVV theo quy định của pháp luật trên địa ban thành phố Hà
6 Nội, tập trung vào các điểm hạn chế trong ban hành và thực thi từng nhóm chính sách (hỗ trợ tiếp cận tài chính, nguồn nhân lực, đổi mới công nghệ, hỗ trợ pháp lý ...). Từ đó, trên cơ sở đánh giá những khó khăn và thách thức trong phát triển DNNVV trên địa bàn thành phố Hà Nội trong bối cảnh hiện tại, nghiên cứu đưa ra những khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện các chính sách[13]. Bùi Bảo Tuấn (2020), đề tài nghiên cứu “Pháp luật về hỗ trợ của Nhà nước đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam hiện nay”, Trường Đại học Luật Hà Nội, luận án đã phân tích làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về DNNVV và sự hỗ trợ của Nhà nước đối với DNNVV, xác định các nguyên tắc, nội dung hỗ trợ DNNVV đảm bảo sự bình đẳng với các doanh nghiệp khác trong nền kinh tế; Đồng thời làm rõ những vấn đề lý luận và thực trạng pháp luật về hỗ trợ DNNVV tại Việt Nam. Trên cơ sở đó, luận án chỉ ra những kết quả và hạn chế, bất cập của các quy định pháp luật về hỗ trợ DNNVV; đồng thời xác định nguyên nhân của những bất cập, hạn chế đó; Luận án đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về hỗ trợ DNNVV trong công tác xây dựng pháp luật và thực thi pháp luật trong giai đoạn hiện nay[25]. Ngoài ra còn có nhiều bài nghiên cứu đề cập đến sự phát triển của các DNNVV với nhiều nội dung khác nhau. Các công trình trên đã đưa ra cách nhìn tổng quát về DNNVV với nội dung chủ yếu của phát triển DNNVV là tập trung vào: nâng cao trình độ quản lý, tổ chức thực hiện, hỗ trợ doanh nghiệp, tăng cường liên kết, nâng cao kết quả sản xuất kinh doanh, kinh nghiệm phát triển DNNVV của một số địa phương trong nước; trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp chủ yếu nhằm phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tuy nhiên, chưa có đề tài nào nghiên cứu chi tiết về thực trạng và giải pháp quản lý, phát triển đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa.
7 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, từ đó nhằm đề xuất các giải pháp tăng cường công tác quản lý nhà nước, phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn nghiên cứu trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý nhà nước, phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý quản lý nhà nước, phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ngoài quốc doanh. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài được tiến hành nghiên cứu trên địa bàn huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. - Về thời gian: Thu thập thông tin dữ liệu từ năm 2020 đến năm 2022, đề xuất giải pháp đến năm 2025. - Về nội dung: Luận văn đi sâu nghiên cứu quản lý nhà nước, phát triển quản lý, theo hai khía cạnh là phát triển về số lượng và phát triển về chất lượng của doanh nghiệp nhỏ và vừa. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp thu thập dữ liệu Thu thập thông tin thứ cấp: nghiên cứu đã thu thập thông tin từ các văn bản, chính sách, sách báo, tạp chí, số liệu thống kê, niên giám thống kê các
8 báo cáo tổng kết tình hình phát triển kinh tế - xã hội hằng năm, nhiệm kỳ của các cơ quan đã được công bố. Các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn, văn bản chỉ đạo của các cấp về quản lý doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tài liệu về điều kiện tự nhiên, tài nguyên khoáng sản địa bàn huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Thông tin này được thu thập bằng cách đọc, phân tích, tóm tắt nội dung. Bên cạnh đó là những cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài, thông qua các loại sách, báo, các đề tài khoa học nghiên cứu, các website có liên quan và đời sống kinh nghiệm thực tế biết tại địa phương. Thu thập thông tin sơ cấp: Thông tin số liệu được thu thập thông qua tiến hành điều tra dựa trên mẫu phiếu điều tra đã được xây dựng sẵn. Đối tượng điều tra khảo sát là 110 người quản lý của 30 doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa dựa trên cơ sở chọn ngẫu nhiên trong danh sách các doanh nghiệp nhỏ và vừa (không kể hộ kinh doanh cá thể) được tổng hợp từ phòng Tài chính - Kế hoạch của huyện, có thời gian hoạt động dài, doanh nghiệp mới thành lập. 5.2. Phương pháp xử lý Đối với dữ liệu sau khi thu thập sẽ tiến hành tổng hợp và xử lý bằng phần mềm excel, lựa chọn những số liệu có liên quan đến đề tài phục vụ cho công tác nghiên cứu để làm cơ sở cho việc phân tích và rút ra những kết luận thực tiễn. 5.3. Phương pháp phân tích số liệu - Phương pháp thống kê mô tả: Sử dụng các tham số thống kê như số tuyệt đối, số tương đối, số bình quân... để mô tả thực trạng về doanh nghiệp nhỏ và vừa, phản ánh quy mô, cơ cấu cũng như tình hình và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của loại hình doanh nghiệp này. Sử dụng số tương đối, số tuyệt đối, số trung bình, giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất để miêu tả tình hình nộp thuế của doanh nghiệp, cơ cấu doanh nghiệp điều tra, số năm hoạt động trung bình của các doanh nghiệp cũng như năng lực của cơ quan quản lý thuế.
9 - Phương pháp so sánh: Sử dụng để so sánh các chỉ tiêu thể hiện quy mô, các chỉ tiêu, đối chiếu hoàn thiện kế hoạch của doanh nghiệp nhỏ và vừa, so sánh liên hoàn năm sau so với năm trước để thấy được những kết quả đã đạt được, những hạn chế tồn tại và đề xuất giải pháp khắc phục. 6. Những đóng góp của luận văn 6.1. Ý nghĩa về mặt lý luận Đề tài góp phần hệ thống hóa những lý luận cơ bản về doanh nghiệp nhỏ và vừa bao gồm khái niệm, đặc điểm doanh nghiệp nhỏ và vừa, vai trò của phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, nội dung và một số nhân tố ảnh hưởng đến phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. 6.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn Qua nghiên cứu phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước, phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa bao gồm phân tích đánh giá về mặt phát triển số lượng cũng như phát triển về mặt chất lượng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn nghiên cứu; đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong quá trình phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, từ đó đề xuất một số giải pháp tăng cường quản lý nhà nước, phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn nghiên cứu trong thời gian tới. 7. Bố cục luận văn Nội dung của luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn được thể hiện ở 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý nhà nước, phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa Chƣơng 3: Một số giải pháp tăng cường quản lý nhà nước, phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa
10 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 1.1. Khái quát về doanh nghiệp nhỏ và vừa 1.1.1. Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa a. Sự hình thành doanh nghiệp nhỏ và vừa: Theo các tài liệu lịch sử, DNNVV ở Việt Nam đã được hình thành cùng với quá trình ra đời nghề thủ công và làng nghề truyền thống trong nông thôn. Những nghề và làng nghề thủ công truyền thống quan trọng, nổi tiếng phần lớn đã ra đời từ rất lâu, vài trăm đến hàng nghìn năm ở đồng bằng sông Hồng rồi sau đó lan ra cả nước. Hình thành tổ chức SXKD của nghề thủ công và làng nghề truyền thống trước đây chủ yếu là kinh tế hộ gia đình hoặc liên gia đình trong từng làng xã, vừa mang tính chất sản xuất hàng hóa, vừa mang tính chất sáng tạo nghệ thuật. Trong thời kỳ bị thực dân Pháp đô hộ, nghề thủ công truyền thống vẫn được tiếp tục tồn tại và phát triển. Dưới tác động của tiến bộ khoa học kỹ thuật và phương thức kinh doanh tư bản chủ nghĩa, các DNNVV đã được hình thành. Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công và đất nước bước vào cuộc trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, các DNNVV vẫn phát triển. Vùng bị tạm chiếm, nhiều chủ DN chủ yếu ở các thành phố lớn như: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Sài Gòn... bỏ vốn ra kinh doanh. Trong vùng tự do, chính quyền cách mạng thành lập các DN để sản xuất các mặt hàng phục vụ kháng chiến và đáp ứng nhu cầu của nhân dân, đồng thời khuyến khích nhân dân lập xưởng sản xuất sản phẩm phục vụ tiêu dùng. Các DNNVV ở vùng tự do đã có tác dụng to lớn trong việc đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của bộ đội, nhân dân và phục vụ cuộc kháng chiến trường kỳ chống Pháp đến thắng lợi vẻ vang. Từ năm 1954 đến năm 1975, các DNNVV ở hai miền Bắc - Nam phát triển theo hai đường lối, cơ chế khác nhau. ở miền Bắc tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH), hàng loạt xí nghiệp quốc doanh có quy mô lớn ra đời, đồng thời các xí nghiệp quốc doanh của cấp huyện được phát triển mạnh, còn DNNVV của tư nhân bị cải tạo, xóa bỏ. Ở miền Nam, một mặt các cơ sở
11 công nghiệp lớn, chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn như Đà Nẵng, Sài Gòn, ... được phát triển, mặt khác các DNNVV chủ yếu thuộc sở hữu tư nhân cũng ra đời và phát triển mạnh. Từ năm 1975 - 1985, các DNNVV ở miền Nam hoặc là bị quốc hữu hóa, hoặc được cải tạo, xóa bỏ. DNNVV ngoài quốc doanh không được khuyến khích phát triển, phải hoạt động dưới hình thức hộ gia đình, tổ hợp, hợp tác xã (HTX), công tư hợp doanh, ... Nói chung, ở thời kỳ này các DNNVV ở hai miền được phát triển theo cơ chế kế hoạch hóa tập trung, số lượng DNNVV chưa nhiều và tồn tại dưới hai loại hình: xí nghiệp quốc doanh, HTX. Sau năm 1986, nhờ tác động của các chủ trương và chính sách phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, thừa nhận sự tồn tại và lâu dài của các hình thức sở hữu khác nhau, đã tạo điều kiện cho hàng loạt cơ sở sản xuất tư nhân, cá thể, hộ gia đình ra đời, phát triển. Nhìn lại quá khứ, chúng ta nhận thấy, trên thực tế các DNNVV ở nước ta đã ra đời, tồn tại cách đây hàng trăm nghìn năm. Song trước đây do chúng ta quan niệm và vận dụng máy móc chế độ sở hữu, chỉ chú trọng phát triển kinh tế quốc doanh, coi nhẹ việc sử dụng kinh tế ngoài quốc doanh, muốn xóa bỏ nhanh kinh tế tư nhân, cá thể (hầu hết là DNNVV) nên Chính phủ đã áp dụng nhiều chính sách và biện pháp nhằm hạn chế tối đa sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân. Có thể nói, về mặt nhận thức, chúng ta không chính thức thừa nhận sự tồn tại của kinh tế tư nhân. Từ đó làm cho bộ phận kinh tế ngoài quốc doanh phát triển rất thấp, không tương xứng với tiềm năng của nó trong nền kinh tế, làm cho nền kinh tế Việt Nam liên tục rơi vào các cuộc khủng hoảng trầm trọng. b. Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa: Trên thế giới hiện nay, có rất nhiều định nghĩa khác nhau về doanh nghiệp nhỏ và vừa (viết tắt là DNNVV). Tùy từng ngành nghề và trình độ phát triển trong từng thời kỳ, khái niệm về DNNVV lại có những thay đổi. Trước kia, nước ta xác định DNNVV không theo ngành nghề cụ thể mà chỉ căn cứ theo hai tiêu chí đó là tiêu chí vốn và tiêu chí lao động. Ngày 23/11/2001, Chính phủ đã ban hành Nghị định 90/2001/NĐ-CP [6] về trợ