Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai

Chia sẻ: Hoababytrang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:138

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn có mục đích nghiên cứu cơ sở khoa học QLNN về tôn giáo đối với Công giáo; vận dụng trong QLNN đối với hoạt động Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Chỉ ra những ƣu điểm và hạn chế, từ đó đề xuất những giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN đối với Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… …………/………… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỨA THỊ THÙY TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG ĐĂK LĂK – NĂM 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… …………/………… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỨA THỊ THÙY TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HOÀNG VĂN CHỨC ĐĂK LĂK – NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Hứa Thị Thùy Trang
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu hoàn thành đề tài luận văn ngoài sự nỗ lực không ngừng của bản thân, tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ tận tình của các thầy, cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè, gia đình. Trƣớc hết tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia Khu vực Tây Nguyên, các thầy, cô giáo của Học viện và Phân viện đã hƣớng dẫn, tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành đến PGS.TS Hoàng Văn Chức (Nguyên Giảng viên cao cấp Học viện Hành chính Quốc gia) đã dành nhiều thời gian, tâm huyết trực tiếp hƣớng dẫn, góp ý để tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin đƣợc cảm ơn Lãnh đạo Sở Nội vụ, lãnh đạo Ban Tôn giáo tỉnh Gia Lai đã cung cấp số liệu, tài liệu cần thiết cũng nhƣ kiến thức thực tế liên quan đến đề tài luận văn và tạo điều kiện về thời gian để tôi có thể hoàn thành đƣợc khóa học. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình và đồng nghiệp đã giúp đỡ, chia sẻ, động viên, tạo mọi điều kiện vật chất, thời gian, tinh thần để tôi tham gia học tập, nghiên cứu hoàn thành luận văn. Mặc dù đã hết sức nỗ lực, cố gắng để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy, cô giáo và các bạn. Trân trọng cảm ơn! Tác giả Hứa Thị Thùy Trang
MỤC LỤC Trang PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài luận văn......................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn.................................. 2 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu luận văn ................................................. 7 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ........................................ 8 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu khoa học......................... 9 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn .................................... 9 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................ 10 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG GIÁO ............................................................................ 11 1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài luận văn ....................... 11 1.1.1. Tôn giáo, Công giáo và hoạt động của Công giáo ...................... 11 1.1.2. Giáo lý, giáo luật và lễ nghi Công giáo ....................................... 14 1.1.3. Tín đồ, chức sắc, chức việc .......................................................... 16 1.1.4. Tổ chức tôn giáo và cơ sở tôn giáo .............................................. 16 1.1.5. Quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động của Công giáo ................... 17 1.2. Sự cần thiết và các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc đối với Công giáo ........................................................................................................ 17 1.2.1. Sự cần thiết quản lý nhà nƣớc đối với Công giáo ........................ 17 1.2.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc đối với Công giáo . 24 1.3. Chủ thể, nội dung và phƣơng thức quản lý nhà nƣớc đối với Công giáo ......................................................................................................................... 29 1.3.1. Chủ thể và đối tƣợng quản lý ....................................................... 29 1.3.2. Nội dung quản lý .......................................................................... 30
1.3.3. Phƣơng thức quản lý ................................................................... 35 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động Công giáo ở một số địa phƣơng ....................................................................................................... 38 1.4.1. Tỉnh Đăk Lăk ............................................................................... 39 1.4.2. Tỉnh Phú Yên ............................................................................... 41 1.4.3. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Gia Lai ......................................... 42 Tiểu kết Chƣơng 1 ........................................................................................... 45 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG GIÁO VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI ...................................................................................... 46 2.1. Những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý Nhà nƣớc về Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai ............................................................................................... 46 2.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên ................................................ 46 2.1.2. Khái quát kinh tế - xã hội ............................................................. 48 2.1.3. Dân cƣ; tín ngƣỡng, tôn giáo ....................................................... 49 2.2. Thực trạng hoạt động của Công giáo ở tỉnh Gia Lai ............................ 52 2.2.1. Quá trình truyền đạo và hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai ............................................................................................................. 52 2.2.2. Hoạt động của Công giáo ở tỉnh Gia Lai hiện nay ...................... 63 2.2.3. Thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với Công giáo ở Gia Lai trong thời gian qua .................................................................................................... 65 2.2.4. Nhận xét công tác QLNN đối với Công giáo............................... 77 Tiểu kết chƣơng 2............................................................................................ 84 Chƣơng 3. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CÔNG GIÁO Ở TỈNH GIA LAI HIỆN NAY ................................................................................................................ 87 3.1. Dự báo xu hƣớng hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 87
3.2. Quan điểm của Đảng về tôn giáo và công tác tôn giáo ........................ 90 3.2.1. Quan điểm của Đảng, chính sách của nhà nƣớc về tôn giáo ....... 90 3.2.2. Quan điểm, chủ trƣơng của Đảng đối với Công giáo .................. 93 3.3. Định hƣớng QLNN về Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai ............... 94 3.4. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai...................................................................................................... 94 3.5. Khuyến nghị........................................................................................ 111 Tiểu kết chƣơng 3.......................................................................................... 115 KẾT LUẬN ................................................................................................... 117 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 120 PHỤ LỤC ...................................................................................................... 125
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nội dung CNXH Chủ nghĩa xã hội CNQSD Chứng nhận quyền sử dụng QHQT Quan hệ quốc tế QLNN Quản lý nhà nƣớc TNTG Tín ngƣỡng, tôn giáo UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1. Danh mục đơn vị hành chính cấp huyện thuộc tỉnh Gia Lai ......... 46 Bảng 2.2. Bảng tổng hợp số liệu cơ sở tín ngƣỡng tại tỉnh Gia Lai ............... 51 Bảng 2.3. Bảng tổng hợp số liệu tôn giáo tại tỉnh Gia Lai ............................ 52 Bảng 2.4. Thống kê về trình độ chuyên môn, chính trị và QLNN của cán bộ, công chức chuyên trách QLNN về tôn giáo tại tỉnh Gia Lai ......................... 69 DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH Biểu đồ 2.1. Số lƣợng tín đồ của Công giáo qua các giai đoạn đƣợc thể hiện qua biểu đồ ............................................................................... 63 Sơ đồ 2.2. Sơ đồ tổ chức bộ máy cơ quan QLNN về tôn giáo tỉnh Gia Lai hiện nay ............................................................................................ 68
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Gia Lai là tỉnh miền núi nằm ở phía Bắc của Tây Nguyên, với vị trí chiến lƣợc về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh – quốc phòng. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, vùng đất Gia Lai vẫn giữ cho mình nền văn hóa truyền thống đặc trƣng, đa dạng thể hiện qua tôn giáo đa thần, trong đó có Công giáo. Công giáo có mặt trên vùng đất Tây Nguyên nói chung và Gia Lai nói riêng khoảng trên dƣới 100 năm. Quãng thời gian đó, Công giáo đã đồng hành cùng các dân tộc nơi đây không chỉ trong đời sống tâm linh tôn giáo mà còn cả trong đời sống kinh tế - xã hội. Công giáo cùng với ngƣời dân vừa sinh hoạt giáo lý lễ nghi vừa hƣớng dẫn đồng bào tiếp nhận khoa học kỹ thuật vào sản xuất, góp phần xóa đói, giảm nghèo, xây dựng đời sống mới. Đặc biệt, trong những năm gần đây, đƣợc sự quan tâm của Tỉnh ủy và chính quyền tỉnh Gia Lai, Công giáo càng đƣợc phát huy, khẳng định đƣợc vai trò quan trọng của mình trong sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của các dân tộc ở địa phƣơng. Tuy nhiên, Gia Lai cũng là địa bàn trọng điểm về vấn đề dân tộc, tôn giáo mà các thế lực thù địch trong và ngoài nƣớc tập trung tiến hành các hoạt động chống phá. Hoạt động của tôn giáo do những tác động bên ngoài, bên trong, khách quan, chủ quan mà có những biểu hiện ít nhiều phức tạp, không bình thƣờng và nhận thức, hiểu biết của một bộ phận cán bộ, chính quyền về vai trò của Công giáo trong đời sống xã hội các dân tộc nơi đây chƣa thỏa đáng. Mặt khác, các nghiên cứu về tôn giáo này ở Tây Nguyên và Gia Lai còn chƣa nhiều; các nghiên cứu chủ yếu tập trung vào tìm hiểu bức tranh chung của Công giáo Tây Nguyên. Bởi vậy, nghiên cứu về lịch sử hình thành, quá trình du nhập, chuyển biến, vai trò của Công giáo và vấn đề QLNN về hoạt động Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai là rất cần thiết và cấp bách; nó 1
không những giúp cho chúng ta hiểu biết sâu sắc hơn vùng đất, con ngƣời Gia Lai, mà còn nhận thức đúng đắn vai trò của tôn giáo này đối với đời sống xã hội các dân tộc nơi đây. Từ những lý do nêu trên học viên chọn đề tài “Quản lý nhà nước đối với hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai” để làm luận văn thạc sĩ Quản lý công của mình, với mong muốn đóng góp làm hoàn thiện thêm lý luận thông qua kinh nghiệm thực tiễn về QLNN đối với hoạt động của Công giáo ở Gia Lai trong giai đoạn hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Hiện nay có nhiều công trình, nhiều bài viết về tôn giáo và ảnh hƣởng của tôn giáo đối với các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội. Có thể nêu một số công trình nghiên cứu, luận văn, luận án, tạp chí nhƣ: PGS. TS Vũ Hoàng Công (2016), Chính sách tôn giáo trong nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tạp chí Lý luận chính trị, Số 5 năm 2016, trang 27-32. Bài viết cho rằng tôn giáo có thể đồng hành cùng nhà nƣớc pháp quyền và Nhà nƣớc Việt Nam đã có những chính sách tôn giáo tiến bộ. Đồng thời bài viết cũng đề xuất các kiến nghị nhằm thực hiện tốt hơn chính sách tôn giáo đúng đắn của Đảng, Nhà nƣớc. Nguyễn Hồng Dƣơng (2006), Hoạt động truyền Công giáo trong vùng dân tộc thiểu số ở giáo phận Kon Tum: Một số biểu hiện đặc thù. Nghiên cứu chỉ ra những biểu hiện đặc thù của hoạt động truyền đạo ở giáo phận Kon Tum, nơi mà hoạt động truyền Công giáo trong vùng dân tộc thiểu số đạt hiệu quả cao. Nguyễn Hồng Dƣơng (2016), Công giáo Việt Nam đối với phát triển bền vững đất nước [23]. Tác giả đã tiếp cận vấn đề trên cơ sở lý luận đó là: quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc Việt Nam đối với tôn giáo làm cơ sở cho Công giáo tham gia vào phát triển bền vững đất nƣớc; đƣờng hƣớng 2
của Vatican tác động đến việc Công giáo ở Việt Nam tham gia phát triển bền vững. Về cơ sở thực tiễn tác giả đã phân tích Công giáo tham gia vào việc giải quyết phát triển bền vững trên ba nội dung: Công giáo với chính trị; Công giáo với hội nhập văn hóa, tôn giáo, tín ngƣỡng truyền thống; Công giáo đối với đời sống xã hội đƣợc thể hiện qua lối sống của cá nhân, gia đình, cộng đồng; qua thực hiện vai trò kép đạo - đời và các hoạt động an sinh xã hội. Tác giả đã chỉ ra những vấn đề cần quan tâm trong nghiên cứu về vai trò của Công giáo ở Việt Nam đối với phát triển bền vững. Tác giả cho rằng tiến trình Công giáo tham gia vào phát triển bền vững đất nƣớc không diễn ra thuận chiều nhƣ Phật giáo mà đa dạng và khó khăn hơn. Hoàng Minh Đô (2006), đề tài khoa học cấp bộ “Dòng tu Công giáo ở nước ta hiện nay và những vấn đề đặt ra cho công tác QLNN”. Nghiên cứu làm rõ thực trạng các dòng tu Công giáo ở các tỉnh có đông đồng bào Công giáo và có sự phát triển mạnh mẽ của dòng tu Công giáo, những bất cập trong công tác QLNN đối với các dòng tu Công giáo đề ra những giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của công tác QLNN đối với các dòng tu ở nƣớc ta hiện nay. Đỗ Lan Hiền – Vũ Thị Mai Hiên (2020), “Tôn giáo và phát triển bền vững”; “Tôn giáo và an ninh”, “Tôn giáo và chính sách Nhà nước”; “Tôn giáo và an ninh con người”. Bốn cuốn sách với bốn chủ đề mang tính thời sự liên quan đến tôn giáo, khai thác những mảng nổi bật của đời sống tôn giáo đƣơng đại, giúp chúng ta hiểu biết và tham gia hành động hƣớng tới các giao điểm phức tạp giữa đức tin và hành vi, con ngƣời và chính sách, giữa tính bền vững và ổn định. Các bài viết có ý nghĩa thiết thực và phù hợp với chuyên môn QLNN về tôn giáo. GS.TS Đỗ Quang Hƣng (2007),“Vấn đề tôn giáo trong cách mạng Việt Nam, lý luận và thực tiễn”; cuốn sách chỉ rõ quá trình tƣ duy lý luận của 3
Đảng Cộng sản Việt Nam về tôn giáo, trên cơ sở đó, cung cấp những luận cứ khoa học, góp phần hoàn thiện chính sách tôn giáo hiện nay. TS.Lê Thị Liên (2018),“Ảnh hưởng của Công giáo trong phát triển bền vững ở Tây Nguyên hiện nay”. Công trình nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn ảnh hƣởng của Công giáo trong phát triển bền vững ở Tây Nguyên, luận án đề xuất giải pháp cơ bản nhằm phát huy ảnh hƣởng tích cực, hạn chế ảnh hƣởng tiêu cực của Công giáo trong phát triển bền vững ở Tây Nguyên hiện nay. Đặng Luận (2012), Luận án "Lịch sử truyền bá Công giáo trong vùng dân tộc thiểu số tại giáo phận Kon Tum". Tác giả đã khái quát đặc điểm truyền giáo và quá trình du nhập, phát triển Công giáo trong vùng dân tộc thiểu số tại giáo phận Kon Tum. Bùi Đức Luận (2005), “Quản lý hoạt động tôn giáo cơ sở lý luận và thực tiễn”. Cuốn sách làm rõ một số vấn đề lý luận về QLNN đối với hoạt động tôn giáo ở nƣớc ta hiện nay; thực tiễn QLNN đối với hoạt động tín ngƣỡng tôn giáo và quá trình xây dựng pháp lệnh tín ngƣỡng, tôn giáo. PGS.TS Nguyễn Đức Lữ (2007), “Lý luận về tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt Nam”. Công trình đề cập đến chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về tôn giáo, tín ngƣỡng; tôn giáo trên thế giới, các tôn giáo lớn ở Việt Nam, chính sách và việc thực hiện chính sách đối với tôn giáo của Đảng và Nhà nƣớc ta. TS.Ngô Hữu Thảo (1998), “Mối quan hệ giữa chính trị và tôn giáo trong thời kỳ mở rộng giao lưu quốc tế và phát triển kinh tế thị trường theo định hướng XHCN ở nước ta hiện nay”. Đề tài đã phân tích và làm rõ mối quan hệ giữa chính trị và tôn giáo trong thời kỳ mới, đánh giá thực trạng, đề ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện mối quan hệ này trong bối cảnh hội nhập quốc tế và kinh tế - xã hội đang có nhiều biến chuyển mạnh mẽ. 4
GS Đặng Nghiêm Vạn (2007),“Lý luận về tôn giáo và tình hình tôn giáo ở Việt Nam”. Nghiên cứu những vấn đề lý luận liên quan đến tôn giáo ở Việt Nam, đặc điểm và vai trò của tôn giáo Việt Nam trong đời sống hiện nay, đặc biệt là đời sống văn hóa tôn giáo khi đất nƣớc đang bƣớc vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Từ góc độ QLNN, vấn đề tôn giáo ở Việt Nam đƣợc đề cập trong một số công trình nghiên cứu: PGS.TS Hoàng Văn Chức (2013), Giáo trình đào tạo cử nhân hành chính: “QLNN về tôn giáo, dân tộc”. Nội dung giáo trình giới thiệu khái quát chung về tôn giáo gồm: khái niệm, nguồn gốc, bản chất và vai trò của tôn giáo; những xu thế hiện nay của các tôn giáo trên thế giới [15, tr.9-18]. Về các nội dung QLNN đối với các hoạt động tôn giáo, theo tác giả có 10 nội dung: (1) xét duyệt và công nhận pháp nhân, (2) xét duyệt chƣơng trình hành đạo, (3) xét duyệt một số việc thuộc hành chính đạo, (4) quản lý đào tạo chức sắc, nhà tu hành, (5) xét duyệt xây dựng cơ sở thờ tự, (6) xét duyệt quá trình sản xuất, lƣu thông đồ dùng đạo, (7) quản lý hoạt động từ thiện, (8) quản lý hoạt động quốc tế, đối ngoại tôn giáo, (9) xử lý những khiếu nại, tố cáo liên quan đến tôn giáo và (10) đấu tranh, phòng chống lợi dụng tôn giáo [41, tr.51-60]. PGS.TS Hoàng Văn Chức (2000), Đặc điểm của đối tượng QLNN trong lĩnh vực tôn giáo, Tạp chí Quản lý nhà nƣớc. Số 11/2000, Hà Nội. PGS.TS Hoàng Văn Chức (2003), Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo hiện nay, Tạp chí Quản lý nhà nƣớc. Số 94/2003, Hà Nội. PGS.TS Hoàng Văn Chức (2015), QLNN đối với các hoạt động tín ngưỡng tôn giáo ở Bình Định, Tạp chí Quản lý nhà nƣớc. Số 10/2015, Hà Nội. Nguyễn Thành Chung (2018), “Quản lý nhà nước đối với hoạt động 5
tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình”. Luận văn Thạc sỹ Quản lý công. Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn hoạt động QLNN đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình; qua đó đề xuất các giải pháp quản lý nhà nƣớc nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN đối với các hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Phan Thị Mỹ Bình (2019), “QLNN đối với hoạt động quan hệ quốc tế của Giáo hội Công giáo Việt Nam”. Luận án Tiến sĩ Quản lý công. Luận án nghiên cứu QLNN đối với hoạt động QHQT của Giáo hội Công giáo Việt Nam, qua đó đề xuất giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN đối với hoạt động QHQT của Giáo hội Công giáo Việt Nam. Phan Quang Huy (2019), “Quản lý nhà nước đối với hoạt động Công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế”. Luận văn thạc sĩ Quản lý công. Luận văn này đã đi sâu vào phân tích thực trạng hoạt động QLNN về tôn giáo trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế, qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác tôn giáo trên địa bàn huyện. Đặng Quốc Việt (2019), “Quản lý Nhà nước về hoạt động tôn giáo trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk”. Luận văn Thạc sĩ Quản lý công. Luận văn đã nêu lên thực trạng QLNN về hoạt động tôn giáo trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk; qua đó nêu lên những thành tựu, hạn chế và đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện QLNN về hoạt động tôn giáo một cách hiệu quả hơn. Trần Thanh Thủy (2019), “Quản lý nhà nước về hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk”. Luận văn Thạc sĩ Quản lý công. Luận văn đã đánh giá thực trạng tình hình Công giáo và Quản lý Nhà nƣớc đối với hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk, đề ra những giải pháp để nâng cao hiệu quả QLNN về hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh. 6
Đỗ Hoàng Vƣơng (2019), “Quản lý nhà nước đối với hoạt động của Công giáo trên địa bàn thành phố Hà Nội”. Luận án Tiến sĩ Quản lý công. Luận án nghiên cứu thực trạng thực hiện các nội dung QLNN đối với hoạt động của Công giáo; phân tích và đánh giá kết quả thực hiện các nội dung QLNN đối với hoạt động của Công giáo trên địa bàn thành phố Hà Nội. Từ đó, đề xuất những giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện công tác QLNN đối với hoạt động của Công giáo, khắc phục những bất cập, hạn chế trong QLNN đối với hoạt động của Công giáo; đảm bảo quyền tự do TNTG cho giáo dân trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu chủ yếu ở góc độ chính trị học, tôn giáo học, triết học, … hoặc đã đề cập nhiều khía cạnh khác nhau của tôn giáo, đặt vấn đề QLNN về hoạt động tôn giáo ở từng lĩnh vực, từng địa phƣơng khác nhau; song chƣa có công trình nào nghiên cứu cụ thể về việc quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Kết quả của các nghiên cứu nói trên là những tài liệu quý để học viên kế thừa thực hiện tốt đề tài. Hƣớng đề tài mà học viên lựa chọn, sẽ góp sức vào một vấn đề mang tính lý luận và thực tiễn không chỉ trƣớc mắt mà còn lâu dài về việc QLNN đối với hoạt động của Công giáo nói riêng và tôn giáo nói chung trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn có mục đích nghiên cứu cơ sở khoa học QLNN về tôn giáo đối với Công giáo; vận dụng trong QLNN đối với hoạt động Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Chỉ ra những ƣu điểm và hạn chế, từ đó đề xuất những giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN đối với Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 7
Để đạt đƣợc mục đích trên luận văn có nhiệm vụ: - Phân tích làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về QLNN đối với hoạt động của Công giáo. - Phân tích thực trạng QLNN về tôn giáo đối với Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai. - Phân tích phƣơng hƣớng và đề xuất một số giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN về tôn giáo đối với Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là QLNN về tôn giáo đối với Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu các nội dung quản lý Nhà nƣớc về hoạt động tôn giáo nói chung, của Công giáo nói riêng ở tỉnh Gia Lai theo Luật Tín ngƣỡng, tôn giáo và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan. - Về không gian: Tại tỉnh Gia Lai. - Về thời gian: Đề tài nghiên cứu trong giai đoạn từ năm 2018 đến năm 2020. Luật Tín ngƣỡng, tôn giáo đƣợc Quốc hội thông qua tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tôn giáo và nhân dân đảm bảo quyền tự do tín ngƣỡng, tôn giáo, phù hợp với thực tiễn đời sống tín ngƣỡng, tôn giáo ở Việt Nam, đồng thời cũng là cơ sở pháp lý quan trọng để các cơ quan Nhà nƣớc tiến hành QLNN đối với hoạt động của tôn giáo, trong đó có công tác QLNN đối với 8
hoạt động của Công giáo (có đề cập đến một số tài liệu và số liệu trƣớc đây so sánh, đánh giá). 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận nghiên cứu Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở phƣơng pháp luận duy vật biện chứng và phƣơng pháp luận duy vật lịch của Chủ nghĩa Mác-Lênin; tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và những quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc về tín ngƣỡng, tôn giáo và QLNN về tín ngƣỡng, tôn giáo thời kỳ đổi mới. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể nhƣ sau: - Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu; - Phƣơng pháp sƣu tầm số liệu, tƣ liệu; - Phƣơng pháp phân tích tổng hợp; - Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm; - Phƣơng pháp so sánh; - Phƣơng pháp quan sát thực tế. 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn hệ thống hóa góp phần làm rõ cơ sở khoa học QLNN về tôn giáo; vận dụng trong QLNN về hoạt động đối với Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn - Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến QLNN về tôn giáo trong đó có Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai. - Phân tích, nhận xét thực trạng QLNN đối với Công Giáo; những kết quả đạt đƣợc, hạn chế và nguyên nhân của thực trạng. 9
- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện QLNN về tôn giáo đối với Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai. - Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong học tập, nghiên cứu và QLNN về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn kết cấu gồm 03 chƣơng: Chương 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về hoạt động của Công giáo Chương 2: Thực trạng hoạt động của Công giáo và quản lý nhà nước về hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai Chương 3: Quan điểm, giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai 10
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG GIÁO 1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài luận văn 1.1.1. Tôn giáo, Công giáo và hoạt động của Công giáo - Tôn giáo Là hiện tƣợng xã hội, hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của xã hội loài ngƣời ở trong nhiều cộng đồng dân tộc trên thế giới. Do đó, dựa trên những cách tiếp cận với những giác độ khác nhau có rất nhiều quan niệm khác nhau về tôn giáo. Dƣới góc độ triết học, trong tác phẩm Chống Đuyring, Ph.Ăngghen viết “Tất cả mọi tôn giáo chẳng qua chỉ là sự phản ánh hƣ ảo vào trong đầu óc con ngƣời của những lực lƣợng bên ngoài chi phối cuộc sống hàng ngày của họ; chỉ là sự phản ánh trong đó những lực lƣợng ở trần thế đã mang hình thức những lực lƣợng siêu trần thế” [59, tr.437]. Dƣới góc độ chức năng xã hội của tôn giáo, trong tác phẩm “Góp phần phê phán triết học pháp quyền của Hêghen”, Các Mác cho rằng: “Tôn giáo là tiếng thở dài của chúng sinh bị áp bức, là trái tim của thế giới không có trái tim, là tinh thần của những trật tự không có tinh thần. Tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân” [42, tr.570]. Ở Việt Nam, cũng có nhiều cách định nghĩa về tôn giáo; theo một số Từ điển Tiếng Việt, “Tôn giáo là hình thái ý thức xã hội gồm những quan niệm dựa trên cơ sở tin và sùng bái những lực lượng siêu tự nhiên, cho rằng có những lực lượng siêu tự nhiên quyết định số phận con người, con người phải phục tùng, tôn thờ”. Dƣới góc độ pháp lý, khái niệm tôn giáo đƣợc quy định tại Khoản 5, Điều 2, Luật Tín ngƣỡng, tôn giáo 2016: “Tôn giáo là niềm tin của con người 11