Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:152

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn hoạt động quản lý nhà nước đối với hoạt động 5 tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình; từ đó đề xuất các giải pháp quản lý nhà nước nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN đối với các hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THÀNH CHUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… …………/………… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THÀNH CHUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HOÀNG VĂN CHỨC THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình được PGS.TS. Hoàng Văn Chức hướng dẫn thực hiện là công trình nghiên cứu của tôi, những số liệu và nội dung trong luận văn này là trung thực, khách quan dựa trên cơ sở kết quả khảo cứu thực tế và các tài liệu đã được công bố. Thừa Thiên Huế, tháng 02 năm 2018 Học viên Nguyễn Thành Chung
Lời cảm ơn Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám đốc Học viện, các khoa, phòng, các cán bộ, công chức, viên chức trong Học viện đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi tham dự lớp đào tạo thạc sĩ khoá 21 và hoàn thành luận văn này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến PGS.TS. Hoàng Văn Chức đã tận tình hướng dẫn nghiên cứu khoa học, giúp đỡ tôi trong quá trình viết luận văn này. Tôi chân thành cảm ơn đến Huyện ủy, HĐND,UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện Bố Trạch, Phòng Nội vụ huyện Bố Trạch và các xã có đồng bào theo đạo đã tạo điều kiện thuận lợi về mọi mặt để giúp đỡ tôi trong quá trình viết luận văn. Mặc dù đã rất cố gắng đầu tư thời gian và trí lực cho luận văn, song do năng lực của người viết còn hạn chế, kết hợp với một số trở ngại do khách quan đem lại, nên chắc chắn trong luận văn còn nhiều thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp chân thành từ các phía thầy giáo, cô giáo và những nhà quản lý giáo dục đã có kinh nghiệm thực tế để tác giả của luận văn có thể tiếp thu, bổ sung cho luận văn của mình đạt được mục tiêu đề ra là góp phần nhỏ vào quá trình đổi mới quản lý nhà nước về tôn giáo nói chung và nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Học viên Nguyễn Thành Chung
MỤC LỤC Trang bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh từ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO .......................................................................... 8 1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài luận văn ............................ 8 1.1.1. Tín ngưỡng và hoạt động tín ngưỡng .................................................... 8 1.1.2. Tôn giáo và hoạt động tôn giáo ............................................................ 8 1.1.3. Tổ chức tôn giáo và cơ sở tôn giáo ..................................................... 11 1.1.4. Mê tín, dị đoan ................................................................................... 12 1.1.5. Quản lý nhà nước đối với các hoạt động tôn giáo............................... 12 1.2. Sự cần thiết quản lý nhà nước đối với các hoạt động tôn giáo................ 14 1.2.1. Thực hiện chức năng của Nhà nước trong quản lý ngành và lĩnh vực ............................................................................................................... 14 1.2.2. Vai trò của tín ngưỡng, tôn giáo trong đời sống xã hội....................... 16 1.2.3. Nhu cầu chính đáng của một bộ phận đồng bào có đạo ...................... 19 1.3. Chủ thể, đối tượng và nội dung QLNN về hoạt động tôn giáo ............... 20 1.3.1. Chủ thể và đối tượng quản lý .............................................................. 20 1.3.2. Nội dung quản lý nhà nước về tôn giáo. ............................................. 22 1.3.3. Phương thức quản lý nhà nước về tôn giáo......................................... 24 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về tôn giáo............................................ 27
1.4.1. Kinh nghiệm của một số địa phương................................................... 27 1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho huyện Bố Trạch ........................................... 34 Tiểu kết Chương 1........................................................................................ 35 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH............................................................................................ 37 2.1. Khái quát tự nhiên, kinh tế-xã hội huyện Bố Trạch................................ 37 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên .............................................................................. 37 2.1.2. Đặc điểm về kinh tế-xã hội ................................................................. 37 2.2. Thực trạng hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch .................. 39 2.2.1. Đặc điểm tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch................................. 39 2.2.2. Phân bố của tín đồ .............................................................................. 41 2.2.3. Khái quát hoạt động các tôn giáo ở huyện Bố Trạch .......................... 42 2.2.4. Sử dụng đất đai của các tôn giáo trên địa bàn Huyện. ........................ 45 2.3. Phân tích thực trạng tổ chức thực hiện các nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch............................... 47 2.3.1. Tổ chức thực hiện pháp luật và chính sách đối với tôn giáo ............... 47 2.3.2. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về tôn giáo của huyện Bố Trạch ... 52 2.3.3. Đội ngũ cán bộ, công chức quản lý nhà nước về tôn giáo của huyện Bố Trạch ...................................................................................................... 55 2.3.4. Quản lý hoạt động xây dựng, trùng tu, sửa chữa cơ sở thờ tự, các công trình phụ trợ ........................................................................................ 59 2.3.5. Quản lý việc thành lập tổ chức tôn giáo, thuyên chuyển các chức sắc trên địa bàn Huyện ................................................................................. 60 2.3.6. Công tác tuyên truyền, phổ biến, bồi dưỡng pháp luật cho các chức sắc, chức việc trên địa bàn Huyện ................................................................ 61
2.3.7. Công tác QLNN đối với các hoạt động từ thiện, nhân đạo của tôn giáo trên địa bàn Huyện ............................................................................... 62 2.3.8. Xây dựng mối quan hệ, phối hợp trong quản lý nhà nước về tôn giáo của huyện Bố Trạch .............................................................................. 63 2.3.9. Giám sát, kiểm tra, thanh tra trong quản lý nhà nước về tôn giáo của huyện Bố Trạch...................................................................................... 65 2.4. Đánh giá QLNN đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch ............................................................................................................ 68 2.4.1. Kết quả đạt được và nguyên nhân ....................................................... 68 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân trong công tác QLNN đối với hoạt động tôn giáo ........................................................................................................ 71 Tiểu kết Chương 2........................................................................................ 78 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH .......................... 80 3.1. Quan điểm, phương hướng về công tác tôn giáo .................................... 80 3.1.1. Quan điểm của Đảng .......................................................................... 80 3.1.2. Phương hướng QLNN đối với hoạt động tôn giáo của huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình ................................................................................ 82 3.1.3. Dự báo xu hướng hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện trong thời gian tới ......................................................................................................... 87 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch......................................................................... 88 3.2.1. Xây dựng kế hoạch thực hiện, cụ thể hóa các chính sách pháp luật về tôn giáo.................................................................................................... 88 3.2.2. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về tôn giáo ................... 90 3.2.3. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước về tôn giáo ....... 96
3.2.4. Xây dựng, nâng cao chất lượng lực lượng cốt cán trong tôn giáo trên địa bàn Huyện ..................................................................................... 103 3.2.5. Hoàn thiện cơ chế và cách thức phối hợp giữa cơ quan nhà nước trong quản lý hoạt động tôn giáo của Huyện .............................................. 105 3.2.6. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cho công dân và đồng bào có đạo ......................................................................................... 109 3.2.7. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm trong quản lý nhà nước tôn giáo trên địa bàn Huyện ....................................................... 110 3.3. Khuyến nghị ........................................................................................ 111 3.3.1. Đối với Trung ương .......................................................................... 111 3.3.2. Đối với Ban Tôn giáo Chính phủ ...................................................... 112 3.3.3. Đối với tỉnh Quảng Bình ................................................................... 112 Tiểu kết Chương 3...................................................................................... 113 KẾT LUẬN ............................................................................................... 115 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCĐ: Ban chỉ đạo ĐCS: Đảng Cộng sản GCN QSĐ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất GHPG: Giáo hội Phật giáo GHPGVN: Giáo hội Phật giáo Việt Nam LLCT: Lý luận chính trị MTTQVN: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam QLNN: Quản lý nhà nước QP-AN: Quốc phòng -An ninh TNCS Thanh niên Cộng sản TQVN Tổ quốc Việt Nam UBND: Ủy ban nhân dân
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1. Số lượng tín đồ các tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch năm 2017.. 40 Bảng 2.2. Số lượng chi tiết tín đồ các tôn giáo trên địa bàn huyện ..................... 42 Bố Trạch năm 2017 ................................................................................................. 42 Bảng 2.3. Cán bộ, công chức phụ trách quản lý nhà nước về tôn giáo huyện Bố Trạch năm 2017 ....................................................................................................... 55
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Trang Sơ đồ 3.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý tôn giáo từ Trung ương đến cơ sở ....... 90 Sơ đồ 3.2. Hệ thống tổ chức quản lý nhà nước về tôn giáo theo Nghị định số 37/1993/NĐ-CP ngày 4/6/1993 và Thông tư số 01/1994/TTLB ngày 11/4/1994. .... 91 Sơ đồ 3.3. Hệ thống tổ chức quản lý nhà nước về tôn giáo theo Nghị định 14/2008/NĐ-CP ngày 04 tháng 02 năm 2008 của Chính phủ ............................... 91
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tôn giáo là hiện tượng xã hội tác động hết sức phức tạp và sâu sắc đến mọi mặt của đời sống nhân loại. Hiện nay, tôn giáo ngày càng can thiệp sâu hơn vào đời sống chính trị với nhiều hình thức khác nhau; là một trong những vấn đề nhạy cảm không chỉ riêng ở Việt Nam mà cả trên thế giới; tôn giáo và dân tộc là một trong những nhân tố tiềm ẩn nguy cơ gây mất ổn định ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Bởi vậy, không một quốc gia nào không đặt ra vấn đề phải nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về tôn giáo. Vấn đề tôn giáo luôn là một vấn đề xã hội phức tạp, tế nhị và nhạy cảm. Khi nói đến tôn giáo có nhiều ý kiến trái chiều nhau, thậm chí đối lập hẳn với nhau. Có người cho rằng tôn giáo gắn với mê tín dị đoan, với sự bất ổn. Có người lại cho rằng tôn giáo, tín ngưỡng là nhu cầu tinh thần của con người, là đức tin của con người đối với đấng thiêng liêng, đấng chí tôn mà người ta tôn thờ. Làm sao để các tôn giáo hoạt động một cách bình thường theo giáo lý, giáo luật của từng tôn giáo và phù hợp với pháp luật của mỗi quốc gia; phát huy những giá trị tích cực, hạn chế những mặt phức tạp, nhạy cảm và cũng chính là để mọi người có cách nhìn biện chứng, khoa học, khách quan về tôn giáo là một công việc không ít khó khăn. Để giải quyết tốt nhất khó khăn này thì vai trò quản lý của nhà nước đối với tôn giáo là vô cùng quan trọng. Việt Nam là một quốc gia đa tôn giáo, số lượng người theo tôn giáo khá đông. Do đó, việc đề ra chính sách tôn giáo đúng đắn và thực hiện có hiệu quả chính sách đó là một vấn đề hệ trọng, không những ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi hợp pháp và nhu cầu của một bộ phận nhân dân, mà còn tác động không nhỏ đến tình hình chính trị - kinh tế - xã hội của đất nước. Nhận thức rõ điều đó, Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn đưa ra và thực hiện được chính sách đúng đắn về tự do tín ngưỡng, tôn giáo của nhân dân. 1
Mỗi tôn giáo có quá trình hình thành, xuất hiện và hoạt động, có hệ thống giáo lý, giáo luật, tổ chức khác nhau. Hơn nữa, đặc điểm, tình hình tôn giáo của mỗi vùng mỗi khác. Do đó, vấn đề đặt ra cho tất cả các cơ quan nhà nước từ Trung ương đến địa phương đều cần phải có những giải pháp quản lý sao cho phù hợp với đặc điểm, tình hình tôn giáo chung của cả nước và cho từng vùng, từng địa phương. Trong xu thế đổi mới chung của đất nước, những năm gần đây, sự đồng hành của các tôn giáo cùng dân tộc trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội đã tăng lên; hầu hết mọi hoạt động tôn giáo đều diễn ra trong khuôn khổ chính sách, pháp luật và tuân thủ việc quản lý chính quyền. Nhờ vậy, khối đại đoàn kết toàn dân tộc được củng cố. Tuy nhiên, hiện nay cũng còn nhiều bất cập liên quan đến công tác quản lý nhà nước, như giải quyết những hoạt động truyền đạo trái phép đã và đang diễn ra ở một số nơi, tình hình khiếu kiện về đất đai, cơ sở thờ tự của tôn giáo có xu hướng gia tăng…Để giải quyết những bất cập này, phải nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về tôn giáo. Đây là một vấn đề hết sức cần thiết trong tình hình hiện nay. Quảng Bình là tỉnh có dân số đông, đồng thời cũng là địa phương có số lượng, tín đồ, chức sắc, chức việc khá đông. Trong số 08 huyện, tỉnh, thị xã của Quảng Bình, huyện Bố Trạch là một trong những huyện có địa bàn rộng lớn, dân số đông có 02 tôn giáo chính đó là Công giáo và Phật giáo với số lượng tín đồ lớn. Bố Trạch là đơn vị hành chính cấp huyện của tỉnh Quảng Bình. Trong thời gian qua đã có nhiều chủ trương, biện pháp nhằm quản lý tốt các tôn giáo trên địa bàn. Trong tình hình mới, hoạt động của các tôn giáo nói chung, ở Quảng Bình đã có nhiều thay đổi. Theo đó, vấn đề đặt ra cho chính quyền các cấp trong cả nước, trong đó có Quảng Bình và huyện Bố Trạch phải có những giải pháp mới, phù hợp với tình hình mới, trước hết là phải tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các tôn giáo. Với ý nghĩa đó, luận văn này muốn tìm hiểu về mặt lý luận và thực tiễn mối quan hệ giữa nhà nước với tôn giáo nói chung, thực tế công tác quản lý nhà 2
nước đối với tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, Quảng Bình nói riêng và góp phần giải quyết những vấn đề đã đặt ra. Với ý nghĩa đó, luận văn này muốn tìm hiểu về mặt lý luận và thực tiễn mối quan hệ giữa nhà nước với tôn giáo nói chung, thực tế công tác quản lý nhà nước đối với tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch nói riêng và góp phần giải quyết những vấn đề đã đặt ra. Từ những lý do trên, học viên chọn: “Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình” làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học Quản lý công. Mong muốn kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ đóng góp vào việc cải thiện công tác quản lý nhà nước về tôn giáo tại Quảng Bình nói chung và tại huyện Bố Trạch nói riêng trong thời gian tới. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Quản lý nhà nước về tôn giáo tại tỉnh Quảng Bình nói chung và tại huyện Bố Trạch nói riêng luôn được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm và luôn được thể hiện trong các Nghị quyết của Đảng và chính sách của nhà nước. Tuy nhiên, việc xây dựng chính sách trong thời gian qua vẫn chưa thật sự giải quyết đúng những vấn đề cần quan tâm. Hiện nay đã có nhiều công trình, nhiều bài viết về tôn giáo và ảnh hưởng của tôn giáo đối với các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội. Một số tác giả đã quan tâm nghiên cứu công tác quản lý nhà nước về tôn giáo trong thời gian qua như: - Trần Văn Tình: “Quản lý nhà nước đối với các hoạt động tôn giáo trên địa bàn tỉnh Trà Vinh”, đề tài Thạc sĩ Quản lý Hành chính công, năm 2013 - Học viện Hành chính. - Phạm Văn Năm: “Quản lý nhà nước đối với các hoạt động tôn giáo trên địa bàn tỉnh Bình Định”, đề tài Thạc sĩ Quản lý Hành chính công, năm 2010 - Học viện Hành chính. 3
- Trần Thị Ngọc: “Quản lý nhà nước đối với hoạt động của đạo Phật trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế”, đề tài Thạc sĩ Quản lý Hành chính công, năm 2009 - Học viện Hành chính. Ngoài ra, còn có một số luận văn tốt nghiệp Đại học chính trị, như: “Thực trạng tôn giáo và công tác quản lý nhà nước về tôn giáo ở Cà Mau” của Vũ Bình Lương năm 2003; “Công tác quản lý nhà nước về tôn giáo ở huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa – Thực trạng và giải pháp” của Lê Văn Nhuần năm 2004; “Nâng cao hiệu quả công tác tôn giáo ở Quận n 9, T hành phố Hồ Chí Minh hiện nay” của Nguyễn Thị Kim Như năm 2004. Các công trình trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau của tôn giáo, đặt vấn đề quản lý nhà nước về tôn giáo ở từng lĩnh vực, từng địa phương khác nhau và có nhiều ý kiến phong phú có thể tham khảo, học tập. Tuy nhiên, cho đến hiện nay vẫn chưa có công trình, luận văn cao học nào đề cập đến công tác quản lý nhà nước về tôn giáo trên địa bàn cấp huyện của Quảng Bình. Chính vì lý do đó mà trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài “Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình” tác giả sẽ tiếp thu, kế thừa có chọn lọc thành quả nghiên cứu của các công trình đã có và các tài liệu liên quan đến đề tài luận văn này. Thực trạng việc xây dựng và thực thi chính sách quản lý nhà nước về tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch vẫn còn gặp nhiều vấn đề hết sức khó khăn. Qua đó tác giả đề xuất một số giải pháp trong công tác xây dựng và tạo ra một cơ chế quản lý, cải thiện công tác quản lý tại huyện trong thời gian tới để thực hiện công tác quản lý nhà nước về tôn giáo ngày càng hoàn thiện, đáp ứng thích hợp với thực tiễn xã hội tại huyện Bố Trạch hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn hoạt động quản lý nhà nước đối với hoạt động 4
tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình; từ đó đề xuất các giải pháp quản lý nhà nước nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN đối với các hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Phân tích làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo. - Nghiên cứu, phân tích đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. - Phân tích phương hướng và đề xuất một số giải pháp QLNN nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN đối với các hoạt động tôn giáo trên dịa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: các nội dung QLNN đối với hoạt động tôn giáo theo quy định của pháp luật. - Về không gian: huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. - Về thời gian: từ năm 2012 đến năm 2017. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Về phương pháp luận Luận văn nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và phương pháp luận duy vật lịch của Chủ nghĩa Mác-Lênin; Tư tưởng Hồ Chí Minh và những quan điểm của Đảng CSVN về tín ngưỡng, tôn giáo và QLNN đối với các hoạt động tôn giáo thời kỳ đổi mới. 5
5.2. Về phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài, tác giả sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cơ bản sau: - Phương pháp sưu tầm số liệu, tư liệu; - Phương pháp thống kê, - Phương pháp phân tích - Phương pháp tổng hợp; - Phương pháp so sánh và đối chiếu; - Phương pháp tham khảo ý kiến chuyên gia 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 7.1. Về lý luận Phân tích, tổng quan làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo; vận dụng trong QLNN đối với các hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. 7.2. Về thực tiễn - Phân tích thực trạng hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. - Nghiên cứu, phân tích đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. - Phân tích phương hướng và đề xuất một số giải pháp QLNN nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN đối với các hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. - Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong học tập, giảng dạy, nghiên cứu và cho các nhà quản lý trong lĩnh vực QLNN đối với các hoạt động tôn giáo. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo; Phục lục; kết cấu của Luận văn gồm có ba chương: 6
Chương 1: Cơ sở khoa học QLNN đối với hoạt động tôn giáo. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện QLNN đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. 7
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO 1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài luận văn 1.1.1. Tín ngưỡng và hoạt động tín ngưỡng 1.1.1.1. Tín ngưỡng Tín ngưỡng là một niềm tin có hệ thống mà con người tin vào để giải thích thế giới và để mang lại sự bình yên cho bản thân và mọi người. Tín ngưỡng còn là thể hiện giá trị của cuộc sống, ý nghĩa của cuộc sống bền vững. đôi khi được hiểu là tôn giáo Theo Khoản 1, Điều 2, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016: “Tín ngưỡng là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho cá nhân và cộng đồng”[26, tr.6]. 1.1.1.2. Hoạt động tín ngưỡng Theo Khoản 2, Điều 2, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016: “Hoạt động tín ngưỡng là hoạt động thể hiện sự tôn thờ tổ tiên”; tưởng niệm và tôn vinh những người có công với nước, với cộng đồng; thờ cúng thần, thánh, biểu tượng có tính truyền thống và các hoạt động tín ngưỡng dân gian khác tiêu biểu cho những giá trị tốt đẹp về lịch sử, văn hóa, đạo đức xã hội” [26, tr.6]. 1.1.2. Tôn giáo và hoạt động tôn giáo 1.1.2.1. Tôn giáo Từ điển Tiếng Việt [69, tr.1011-1218] định nghĩa là “Tôn giáo là hình thái ý thức xã hội gồm những quan niệm dựa trên cơ sở tín ngưỡng và sùng bái lực lượng siêu tự nhiên của con người, cho rằng có những lực lượng siêu tự nhiên quyết định số phận con người, con người phải phục tùng và tôn thờ”. 8
Từ điển Tiếng Việt [70, tr.239] định nghĩa là “Tôn giáo là một hình thái ý thức xã hội hình thành nhờ vào lòng tin và sùng bái thượng đế, thần linh”. Do tôn giáo là một phạm trù rất rộng, nhiều cách tiếp cận trên những giác độ khác nhau cho nên có những định nghĩa khác nhau về tôn giáo. Các văn kiện của Đảng cũng như văn bản pháp luật của Nhà nước cũng chưa có một định nghĩa cụ thể về tôn giáo. Về cơ bản chúng ta nhận thức tôn giáo trên cơ sở quan niệm của Chủ nghĩa Mác – Lênin về tôn giáo: Theo Các Mác: “Sự nghèo nàn của tôn giáo vừa là biểu hiện của sự nghèo nàn hiện thực, vừa là sự phản kháng chống sự nghèo nàn hiện thực ấy. Tôn giáo là tiếng thở dài của chúng sinh bị áp bức, là trái tim của thế giới không có trái tim, cũng giống như nó là tinh thần của những trật tự không có tinh thần. Tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân” [68, tr.570]. Tôn giáo là một hình thái ý thức xã hội ra đời và biến đổi theo sự biến động của đời sống kinh tế, xã hội. Tín ngưỡng, tôn giáo là sự phản ánh một cách hoang đường, hư ảo hiện thực khách quan vào đầu óc con người. Qua sự phản ảnh của tôn giáo, những sức mạnh tự phát trong tự nhiên và xã hội đều trở nên thần bí. Anghen viết “Tất cả mọi tôn giáo chẳng qua là sự phản ánh hư ảo – vào trong đầu óc con người – của những lực lượng ở bên ngoài chi phối cuộc sống hằng ngày của họ; chỉ là sự phản ánh trong đó những lực lượng ở trần thế đã mang hình thức những lực lượng siêu trần thế” [2, tr.437]. Tôn giáo là sản phẩm của con người, gắn với những điều kiện lịch sử tự nhiên và xã hội xác định, do đó tôn giáo là một hiện tượng xã hội, nó phản ánh sự bất lực, bế tắc của con người trước tự nhiên và suy cho cùng là cách để con người hiểu về thế giới tự nhiên và xã hội. Theo Khoản 5, Điều 2, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016: “Tôn giáo là niềm tin của con người tồn tại với hệ thống quan niệm và hoạt động bao gồm đối tượng tôn thờ, giáo lý, giáo luật, lễ nghi và tổ chức”[26,tr.7]. 9