Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là phân tích được thực trạng phát triển BHYT, trong đó tập trung đối tượng tham gia BHYT là hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, chỉ ra những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại đó.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN MINH TUẤN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN MINH TUẤN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. NGUYỄN TUẤN HƯNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Nguyễn Tuấn Hưng. Các nội dung nghiên cứu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong phần tài tiệu tham khảo. Ngoài ra, trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc./. Thừa Thiên Huế, ngày 20 tháng 4 năm 2017 Học viên Nguyễn Minh Tuấn
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành và trân trọng nhất, lời đầu tiên tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Tuấn Hưng, người đã tận tình, đầy trách nhiệm hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin trân trọng cám ơn các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo ở Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu cũng như tạo mọi điều kiện quan tâm, giúp đỡ để tôi hoàn thành tốt khóa học và nghiên cứu để hoàn thiện đề tài luận văn của mình. Xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, các cơ quan, cá nhân cùng các bạn học viên đã tạo mọi điều kiện quan tâm, giúp đỡ cho tôi hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã cố gắng nhưng chắc chắn luận văn không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp chân thành của các nhà khoa học, các thầy cô giáo và các bạn học viên. Xin chân thành cảm ơn!
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình vẽ MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH .................................................................................... 10 1.1. Tổng quan về bảo hiểm y tế hộ gia đình .................................................. 10 1.1.1. Một số khái niệm ............................................................................................ 10 1.1.2. Đặc điểm của bảo hiểm y tế.......................................................................... 16 1.1.3. Vai trò của quản lý nhà nước bảo hiểm y tế và sự cần thiết của phát triển bảo hiểm y tế hộ gia đình......................................................................................... 18 1.2. Quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình ...................................... 22 1.2.1. Quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế ....................................................... 22 1.2.2. Nội dung phát triển bảo hiểm y tế hộ gia đình............................................ 23 1.2.3. Phát triển về chất lượng ................................................................................ 26 1.2.4. Các tiêu chí đánh giá phát triển bảo hiểm y tế hộ gia đình ....................... 29 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình .................................................................................................................. 31 1.3.1. Điều kiện tự nhiên .......................................................................................... 31 1.3.2. Điều kiện xã hội - văn hóa ............................................................................ 32 1.3.3. Điều kiện kinh tế ............................................................................................ 33 1.3.4. Vai trò của hệ thống chính trị ....................................................................... 34 1.3.5. Công tác truyền thông ................................................................................... 35 1.3.6. Hệ thống tổ chức thực hiện bảo hiểm y tế ................................................... 35 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế của một số nước và bài học kinh nghiệm rút ra cho Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Bình ...................... 36 1.4.1. Nhật Bản ......................................................................................................... 37 1.4.2. Hàn Quốc........................................................................................................ 38
1.4.3. Thái Lan .......................................................................................................... 39 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ................................................................................. 41 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH.................. 42 2.1. Tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Bình, tổ chức Bảo hiểm xã hội .... 42 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Bình ................................................. 42 2.1.2. Tình hình phát triển bảo hiểm y tế hộ gia đình trên địa bàn tỉnh.............. 47 2.1.3. Cơ cấu, tổ chức bộ máy cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Bình ....... 58 2.2.Thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình .............................................................................................. 60 2.2.1. Thực trạng về thể chế quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình .... 60 2.2.2. Thực trạng về tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình của cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Bình ............................................ 61 2.2.3. Thực trạng về quản lý thu, chi bảo hiểm y tế hộ gia đình của cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Bình .................................................................................. 63 2.2.4. Thực trạng nguồn nhân lực quản lý bảo hiểm y tế hộ gia đình của cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Bình ................................................................. 81 2.2.5. Thực trạng về công tác thanh tra, kiểm tra bảo hiểm y tế hộ gia đình của cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Bình............................................................ 82 2.2.6. Một số vấn đề khác có liên quan .................................................................. 84 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ................................................................................. 87 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝNHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH.................................................................. 88 3.1. Phương hướng phát triển bảo hiểm y tế hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ..................................................................................................... 88 3.1.1. Quan điểm ...................................................................................................... 88 3.1.2. Phương hướng ............................................................................................... 88 3.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.......................................................................... 89 3.2.1. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo hiểm y tế................... 89 3.2.2. Tổ chức bộ máy .............................................................................................. 90 3.2.3. Tổ chức thực hiện........................................................................................... 90
3.2.4. Tăng cường giám sát, kiểm tra, thanh tra việc thực hiện Luật bảo hiểm y tế ................................................................................................................................. 91 3.2.5. Các giải pháp khác ........................................................................................ 92 3.3. Một số kiến nghị ..................................................................................... 100 3.3.1. Về cơ chế chính sách ...................................................................................100 3.3.2. Về thực hiện chính sách, chế độ, bảo hiểm y tế và nâng cao chất lượng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế ..............................................................................102 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ............................................................................... 103 KẾT LUẬN .................................................................................................. 104 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu Ý nghĩa BHYT Bảo hiểm y tế BHXH Bảo hiểm xã hội BVĐK Bệnh viện đa khoa KCB Khám chữa bệnh DVKT Dịch vụ kỹ thuật GDP Tổng sản phẩm quốc nội GDSK Giáo dục sức khỏe HĐND Hội đồng nhân dân NSNN Ngân sách nhà nước TP Thành phố UBND Ủy ban nhân dân VTYT Vật tư y tế
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Thực trạng bao phủ bhyt về dân số tỉnh quảng bình ............... 53 Hình 2.2. Tình hình cân đối quỹ bhyt tỉnh quảng bình ............................. 77
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tình hình tham gia BHYT so với dân số năm 2013-2016…….47 Bảng 2.2. Tình hình tham gia BHYT theo nhóm đối tượng trên địa bàn tỉnh Quảng Bình năm 2016……………………………………………… 48 Bảng 2.3. Số người tham gia bhyt theo từng địa phương .......................... 54 Bảng 2.4. Thực trạng về cơ sở kcb bhyt ...................................................... 56 Bảng 2.5. Tình hình tham gia bhyt hộ gia đình các năm 2013-2016 ........ 64 Bảng 2.6. Số người tham gia bhyt hộ gia đình theo từng địa phương ......... 64 Bảng 2.7. Thu, chi quỹ bhyt đối tượng hộ gia đình năm 2014 .................. 66 Bảng 2.8. Thu, chi quỹ bhyt đối tượng hộ gia đình năm 2015 .................. 67 Bảng 2.9. Thu, chi quỹ bhyt đối tượng hộ gia đình năm 2016 .................. 68 Bảng 2.10. Thực trạng năng lực kcb bhyt toàn tỉnh năm 2015 ................ 69 Bảng 2.11. Nơi đăng ký kcb ban đầu theo nhóm đối tượng ...................... 71 Bảng 2.12. Chi phí kcb đúng tuyến.............................................................. 73 Bảng 2.13. Chi phí kcb không đúng tuyến .................................................. 74 Bảng 2.14. Tình hình chi quỹ bhyt năm 2013 - 2015 ................................. 76 Bảng 2.15. Chi phí kcb bhyt trung bình của một số đối tượng năm 2015 trên địa bàn tỉnh quảng bình ....................................................................... 77
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Bảo hiểm y tế (BHYT) là chính sách xã hội quan trọng, là một trong những trụ cột chính của hệ thống ASXH, liên quan đến quyền lợi, sức khỏe, bảo đảm an toàn và chất lượng cuộc sống trọn đời của người tham gia BHYT, góp phần thực hiện công bằng xã hội, giữ vững ổn định chính trị - xã hội. Qua gần 25 năm thực hiện, kể từ khi Chính phủ ban hành Nghị định số 299/HĐBT về năm 1992 và Luật được Quốc hội khóa XII, kỳ họp thứ 4, thông qua ngày 14/11/2008 và có hiệu lực từ ngày 01/7/2009, chính sách BHYT từng bước phát triển và đã đạt được những thành tựu quan trọng. Theo báo cáo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam thì số người tham gia BHYT không ngừng tăng lên, từ 5,6% dân số cả nước vào năm 1993 tăng lên 76,52% dân số năm 2015. Đặc biệt là sự ra đời của Luật BHYT năm 2008 và gần đây nhất ngày 13/6/2014 Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật số 46/2014/QH13 Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật BHYT, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2015, Luật có nhiều điểm mới quan trọng, thể hiện sự nỗ lực tiến tới BHYT toàn dân của Đảng và Nhà nước, tạo điều kiện cho mọi người dân đều được bảo vệ và chăm sóc sức khỏe. Một trong những nội dung quan trọng là quy định về việc tham gia BHYT theo hộ gia đình. Người nghèo và các đối tượng hưởng chính sách xã hội được Nhà nước dùng ngân sách để mua thẻ nên việc tiếp cận dịch vụ y tế của các đối tượng này đã được cải thiện rõ rệt. Quyền lợi trong KCB của những người tham gia BHYT từng bước được mở rộng. Cùng với ngân sách nhà nước dành cho y tế, đã tạo ra nguồn tài chính công quan trọng cho việc khám bệnh, chữa bệnh, góp phần thực hiện mục tiêu công bằng trong chăm sóc sức khoẻ nhân dân và đảm bảo an sinh xã hội (ASXH). 1
Trong những năm qua, công tác BHYT đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần ổn định đời sống của nhân dân, thực hiện công bằng xã hội và ổn định chính trị - xã hội. Hệ thống chính sách, pháp luật về BHYT từng bước được hoàn thiện phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; số người tham gia BHYT tăng qua các năm; quyền lợi của người tham gia BHYT ngày càng được mở rộng. Quỹ BHYT bước đầu đã cân đối được thu chi và có kết dư. Hệ thống tổ chức Bảo hiểm xã hội Việt Nam được hình thành và phát triển, cơ bản đáp ứng yêu cầu của việc thực hiện các chế độ, chính sách BHYT. Thực hiện lộ trình bao phủ BHYT toàn dân trong chính sách “bảo đảm an sinh xã hội” là một trong những nhiệm vụ chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tham gia BHYT là quyền lợi và trách nhiệm của mỗi công dân, đồng thời là trách nhiệm của nhà nước và toàn xã hội. Xác định được tầm quan trọng, ngày 29/3/2013 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 538/QĐ-TTg phê duyệt đề án thực hiện lộ trình tiến tới BHYT toàn dân giai đoạn 2012 - 2015 và 2020. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo yêu cầu các ngành, các địa phương và cả hệ thống chính trị triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp nhằm thực hiện thành công đề án đã phê duyệt. Như vậy, để đề án BHYT toàn dân thực thi có hiệu quả, đi vào thực tiễn cuộc sống thì yêu cầu mỗi địa phương, cơ quan chức năng liên quan phải có sự phối hợp chặt chẽ, có các giải pháp điều hành sáng tạo, hiệu quả, đặc biệt tại các đơn vị cơ sở phải tổ chức nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác BHYT trên địa bàn, từ đó xây dựng các giải pháp toàn diện phù hợp với đặc điểm tình hình để thực hiện đúng lộ trình bao phủ BHYT toàn dân tại địa bàn cơ sở, góp phần thực hiện thành công Đề án. Thực hiện Quyết định trên, Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Bình đã và đang phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên 2
quan ở địa phương và tuân thủ chỉ đạo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, UBND tỉnh Quảng Bình triển khai thực hiện Đề án. Theo quy định tại Khoản 5 Điều 12 Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT, những người tham gia BHYT tự nguyện trước đây sẽ thuộc diện tham gia BHYT theo hộ gia đình từ tháng 01/2015. Thời gian qua, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã tích cực triển khai nhiều biện pháp tuyên truyền, vận động, đầu tư ngân sách và huy động nguồn lực để tăng tỷ lệ bao phủ BHYT, đặc biệt là đối tượng tham gia BHYT theo hộ gia đình. BHYT hộ gia đình như là tấm “lưới đỡ” sau cùng cho những người dân chưa thuộc bất kỳ nhóm đối tượng tham gia BHYT nào khác, đảm bảo mọi người dân trong xã hội đều có cơ hội được bảo vệ sức khỏe bởi BHYT. Ở Quảng Bình, việc thực hiện chính sách BHYT nói chung và BHYT hộ gia đình nói riêng đã được quan tâm, tổ chức thực hiện và từng bước đạt được những kết quả bước đầu. Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách BHYT hộ gia đình trong thời gian qua còn nhiều tồn tại, hạn chế cần tìm các giải pháp tháo gỡ, đặc biệt là đối tượng tham gia theo hộ gia đình mới chỉ đạt dưới 55% tính đến cuối năm 2016, trong khi đó tổng số người dân tham gia BHYT trên địa bàn toàn tỉnh đã đạt gần 89%; Mặt khác đối tượng này tham gia chưa thường xuyên liên tục, chủ yếu là người có bệnh mãn tính và có nguy cơ mắc bệnh cao; đối tượng tham gia BHYT chưa bền vững; Công tác tuyên truyền chính sách BHYT tuy đã được quan tâm song chưa làm chuyển biến thực sự về mặt nhận thức của người dân về tính ưu việt, tính nhân văn và tính cộng đồng chia sẻ rủi ro của chính sách BHYT. Do đó những giải pháp phát triển BHYT hộ gia đình để hoàn thành mục tiêu của BHYT toàn dân ở Việt Nam nói chung và ở tỉnh Quảng Bình nói riêng trở nên cấp thiết. Đây là lý do cơ bản để tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình” làm đề tài luận văn thạc sĩ. 3
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn BHYT là một chính sách xã hội, là bộ phận quan trọng không thể thiếu của pháp luật về an sinh xã hội. BHYT ra đời từ rất sớm và khẳng định được vị thế ở các nước có nền kinh tế phát triển. Sau gần 25 năm thực hiện chính sách, pháp luật về BHYT, trong đó Luật BHYT đã thực hiện gần 8 năm, ở nước ta số người tham gia BHYT tính đến năm 2016 đã có 75,2 triệu người, đạt tỷ lệ bao phủ 81,5% dân số. BHYT đã tạo ra nguồn tài chính công quan trọng cho công tác khám chữa bệnh (KCB), cải thiện tiếp cận dịch vụ y tế, góp phần quan trọng thực hiện mục tiêu công bằng trong chăm sóc sức khỏe nhân dân và bảo đảm an sinh xã hội. Trước tiến độ bao phủ BHYT trên toàn quốc được thực hiện trong thời gian qua đạt rất khả quan, với quyết tâm của Chính phủ cần đẩy nhanh hơn nữa tỷ lệ bao phủ BHYT, toàn dân có thẻ BHYT, ngày 28/6/2016 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1167/QĐ-TTg về việc điều chỉnh giao chỉ tiêu thực hiện BHYT giai đoạn 2016 - 2020, và theo đó toàn quốc đến năm 2020 tỷ lệ bao phủ được điều chỉnh từ trên 80% lên trên 90% dân số tham gia BHYT. Những yếu tố liên quan đến việc tham gia BHYT là điều kiện về kinh tế - xã hội, sự hoàn thiện và tính đồng bộ của các văn bản quy phạm pháp luật, cách thức tổ chức thực hiện, sự đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của hệ thống KCB, nhận thức của các cơ quan, tổ chức, cá nhân về quyền lợi, vai trò và trách nhiệm thực thi luật BHYT. Để khắc phục những tồn tại, hạn chế của các vấn đề trên đây đòi hỏi phải có giải pháp đồng bộ và cụ thể, cách thức triển khai mạnh mẽ, phù hợp với từng thời điểm phát triển kinh tế, xã hội của đất nước với sự tham gia của cả hệ thống chính trị mới đảm bảo thực hiện thắng lợi mục tiêu BHYT toàn dân. Nghiên cứu trong nước 4
Do tính thiết yếu của BHYT, các đề tài về BHYT cũng thu hút được nhiều sự quan tâm nghiên cứu. Đã có những công trình nghiên cứu khoa học pháp lý ở cấp độ các bài viết trên các báo, tạp chí chuyên ngành như: -“Phát triển bảo hiểm y tế hộ gia đình trên địa bàn thành phố Thái Nguyên”, của Hà Thị Thủy Tiên, Đại học Kinh tế và quản trị Kinh doanh, Đại học Thái Nguyên (2016), Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản trị kinh doanh. Luận văn đã tập trung phân tích làm rõ thực trạng phát triển BHYT hộ gia đình trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, tìm các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển của loại hình bảo hiểm này, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm đẩy mạnh phát triển loại hình BHYT hộ gia đình, kiến nghị với BHXH tỉnh Thái Nguyên nhằm nâng cao hiệu quả công tác triển khai BHYT hộ gia đình. “Giải pháp tài chính trong chăm sóc sức khỏe người dân nông thôn tại bốn huyện tỉnh Hải Dương và Bắc Giang” của Nguyễn Khánh Phương, Viện vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Luận văn tiến sĩ y tế công cộng (2011), Luận văn đã mô tả thực trạng tham gia BHYT người dân nông thôn tại bốn huyện thuộc tỉnh Hải Dương và Bắc Giang năm 2006, qua đó đã phân tích tác động của BHYT đối với việc tiếp cận, sử dụng và chi trả cho dịch vụ y tế của người dân, đồng thời đã xác định một số yếu tố liên quan đến việc mở rộng BHYT tại vùng nông thôn. - Trong nghiên cứu khoa học của Phạm Đình Thành “Đánh giá các giải pháp cơ bản đề tiến tới thực hiện BHYT toàn dân” (2004), nghiên cứu đề ra các giải pháp để từng bước mở rộng phạm vi tham gia BHYT theo điều kiện và khả năng của từng nhóm đối tượng tiến tới bao phủ tới tầng lớp dân cư; đồng thời cũng đề xuất các điều kiện cần thiết và đồng bộ về vật chất kỹ thuật, về pháp luật và về tổ chức thực hiện nhằm đảm bảo cho quá trình thực hiện BHYT toàn dân đạt được mục tiêu đề ra. 5
- Gần đây nhất, vào tháng 11/2016, tại Thành phố Đà Nẵng, Ban Kinh tế Trung ương, Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc Hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đồng chủ trì tổ chức Hội thảo “BHYT toàn dân tại Việt Nam - Thực trạng và giải pháp phát triển bền vững”, hội thảo đã tập trung đánh giá công tác triển khai tổ chức thực hiện mục tiêu Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHYT giai đoạn 2012-2016; đánh giá thực hiện công tác xây dựng, giám sát và tổ chức thực hiện chính sách BHYT...Nghiên cứu đã tiến hành đánh giá toàn diện hoạt động BHYT giai đoạn 1992-2011, trên cơ sở đó xây dựng các nhóm giải pháp lớn, toàn diện, quyết liệt triển khai thực hiện BHYT toàn dân giai đoạn 2012 - 2015 và 2020 trên phạm vi cả nước. Đây là nghiên cứu quan trọng tham mưu cho Chính phủ điều hành đồng bộ các giải pháp về kinh tế - xã hội, chính trị, giáo dục, y tế...và huy động mọi nguồn lực phục vụ cho sự nghiệp BHYT toàn dân. Qua các nội dung nghiên cứu về thực hiện BHYT trên toàn quốc thấy rằng BHYT đã tạo ra nguồn tài chính công đáng kể cho công tác KCB, tỷ lệ tham gia BHYT tăng qua các năm từ 52,8% (năm 2009) tăng lên 81,5% (năm 2016), chứng tỏ người dân ngày càng hiểu và tin tưởng vào BHYT. Tuy nhiên cũng còn một số mặt hạn chế như còn khoảng 18,5% dân số chưa tham gia BHYT, chủ yếu là tập trung ở những đối tượng khó khai thác phát triển như người cận nghèo, lao động tự do, đây chính là đối tượng mà trong đề tài này nghiên cứu để phát triển nhanh đối tượng này; còn tình trạng người tham gia chưa hài lòng với chất lượng KCB, tỷ lệ chi KCB ở tuyến cuối nhiều hơn so với các tuyến chăm sóc sức khỏe ban đầu, cơ chế thanh toán chi phí và cách thức tổ chức KCB BHYT với nhiều thủ tục hành chính phức tạp cũng làm giảm đi tính hấp dẫn của BHYT. Nghiên cứu nước ngoài Các nghiên cứu nước ngoài có nhiều phần lớn tập trung vào những nguyên lý chung, nhưng đây vẫn là nội dung quan trọng để hình thành cơ sở lý luận của nghiên cứu. Nghiên cứu của Ngân hàng thế giới (WB) do nhóm tác giả Aparnaa 6
Somanathan, Ajay Tandon, Đào Lan Hương, Kari L. Hurt, và Hernan L. Fuenzalida-Puelma về đề tài: “Tiến tới bao phủ BHYT toàn dân ở Việt Nam”, theo đánh giá Việt Nam là một trong những nước đã coi bao phủ chăm sóc y tế toàn dân là một chiến lược quốc gia và đã có những bước tiến lớn trong việc thực hiện mục tiêu bảo đảm cho người dân có thể tiếp cận tới những dịch vụ y tế cần thiết, có chất lượng với chi phí hợp lý. Nhìn chung, trong thời gian qua có rất nhiều nghiên cứu xoay quanh chủ đề về BHYT, tuy nhiên, đề tài về quản lý nhà nước về BHYT theo từng hộ gia đình chưa được nghiên cứu nhiều, các đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về BHYT nói chung, chưa có đề tài ở cấp độ Thạc sĩ đi sâu về vấn đề phát triển BHYT hộ gia đình ở tỉnh Quảng Bình. Vì vậy, đề tài “Quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình” là cần thiết và có ý nghĩa thiết thực cả trên phương diện lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích Phân tích được thực trạng phát triển BHYT, trong đó tập trung đối tượng tham gia BHYT là hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, chỉ ra những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại đó. 3.2. Nhiệm vụ - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý BHYT để làm cơ sở lý luận cho nghiên cứu đề tài. - Đề xuất được các giải pháp để phát triển BHYT hộ gia đình nhằm góp phần đạt mục tiêu thực hiện BHYT toàn dân trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước về BHYT hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. - Phạm vi nghiên cứu 7
+ Không gian: Nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. + Thời gian: Nghiên cứu phân tích số liệu trong 4 năm: Từ năm 2013- 2016. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Luận văn dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác-LêNin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác BHYT hộ gia đình. - Phương pháp nghiên cứu: Luận văn được thực hiện trên các phương pháp cơ bản sau: - Phương pháp phân tích tài liệu. - Phương pháp thu thập và xử lý thông tin. - Phương pháp thống kê, phân tích tổng hợp. - Phương pháp so sánh, đánh giá. - Phương pháp quan sát. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về lý thuyết: Kết quả nghiên cứu nhằm kiểm chứng sự phù hợp giữa các chính sách, công cụ hiện hành về điều hành quản lý BHYT của nhà nước và thực tế đời sống xã hội, từ đó có các đề xuất điều chỉnh cho phù hợp với quản lý nhà nước về BHYT hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. - Về thực tiễn: Trên cơ sở đánh giá thực trạng, những kết quả đạt được và hạn chế, tác giả đã đề xuất một số giải pháp về quản lý nhà nước BHYT hộ gia đình, thúc đẩy nhanh lộ trình bao phủ BHYT toàn dân trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cầu gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình 8
Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Quảng Bình 9
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH 1.1. Tổng quan về bảo hiểm y tế hộ gia đình 1.1.1. Một số khái niệm 1.1.1.1. Bảo hiểm y tế Khái niệm: Trên thế giới có nhiều khái niệm khác nhau về BHYT, nhưng mục đích chung của BHYT đều giống nhau là huy động nguồn tài chính để chi trả chi phí KCB cho người tham gia BHYT khi bị ốm đau bệnh tật, nội dung các khái niệm bao hàm như sau: “BHYT là sự đóng góp theo chu kỳ đều đặn tạo nên một quỹ chung để cùng nhau chia sẽ những rủi ro thông qua hình thức thanh toán chi trả chi phí KCB bằng quỹ bảo hiểm”. BHYT được trình bày trong cuốn “Từ điển Bách khoa Việt Nam I xuất bản năm 1995” - Nhà xuất bản từ điển Bách khoa - trang 151 như sau: “BHYT là loại bảo hiểm do nhà nước tổ chức, quản lý nhằm huy động sự đóng góp của cá nhân, tập thể và cộng đồng xã hội để chăm lo sức khỏe, khám bệnh và chữa bệnh cho nhân dân”. Mặc khác BHYT là một trong 9 nội dung của BHXH được quy định tại Công ước 102 ngày 28/6/1952 của tổ chức lao động quốc tế (ILO) về các tiêu chuẩn tối thiểu cho các loại trợ cấp BHXH. Ở Việt Nam, “…BHYT là một đổi mới trong lĩnh vực y tế góp phần giảm bớt dần sự phân biệt giàu nghèo trong KCB, phát huy tính nhân đạo cộng đồng trong đời sống xã hội, đảm bảo thực hiện công bằng văn minh xã hội…”. Quỹ BHYT là nguồn kinh phí quan trọng cấu thành ngân sách của ngành y tế. 10