Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng tại địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở phân tích các vấn đề lý luận về QLNN trong lĩnh vực bảo vệ và phát triển rừng, đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động QLNN về bảo vệ và phát triển rừng từ đó đề xuất một số giải pháp tăng cường QLNN đối với công tác bảo vệ và phát triển rừng tại địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng tại địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ............................/......................... .........../........... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐỖ THỊ TUYẾT QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐẮK NÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK NÔNG – NĂM 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐỖ THỊ TUYẾT QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐẮK NÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Xuân Dũng ĐẮK NÔNG - NĂM 2022
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu độc lập của tôi dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Xuân Dũng, Cục Bảo tồn đa dạng sinh học - Bộ Tài nguyên và Môi trường. Các thông tin, số liệu sử dụng trong luận văn này là trung thực, khách quan, có nguồn gốc từ các cơ quan có thẩm quyền. Những tài liệu trích dẫn trong luận văn được dẫn nguồn rõ ràng. Tác giả luận văn Đỗ Thị Tuyết
LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin cảm ơn các giảng viên đã cung cấp cho tôi nhiều kiến thức bổ ích và giúp đỡ tôi để tôi có thể hoàn thành quá trình tập tại Học viện Hành chính Quốc gia Phân viện tại khu vực Tây Nguyên. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Xuân Dũng, Cục Bảo tồn đa dạng sinh học đã tận tình hướng dẫn, hỗ trợ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các phòng ban chức năng của UBND huyện Đắk Glong, đặc biệt là Hạt Kiểm lâm và Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Đắk Glong đã tạo điều kiện cung cấp các văn bản, số liệu để tôi thực hiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã động viên, tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thiện luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! TÁC GIẢ LUẬN VĂN Đỗ Thị Tuyết
MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu..................................................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn............................ 8 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn............................. 9 5. Phương pháp nghiên cứu................................................................ 9 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn......................... 10 7. Kết cấu của luận văn...................................................................... 11 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC 12 TRONG LĨNH VỰC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG........... 1.1. Lý luận chung về rừng, bảo vệ và phát triển rừng...................... 12 1.2. Quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng.......................... 20 1.3. Nội dung quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng........... 24 1.4. Nguyên tắc và những yếu tố ảnh hưởng đến QLNN về 29 BV&PTR............................................................................................ Tiểu kết chương 1.............................................................................. 34 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO 35 VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐẮK NÔNG.......................................................... 2.1. Tổng quan về bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện Đắk 35 Glong, tỉnh Đắk Nông................................................................ 2.2. Quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn 42 huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông...................................................... 2.3. Đánh giá hoạt động Quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển 65 rừng trên địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông......................... Tiểu kết chương 2 73
Chương 3. QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP 75 TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐẮK NÔNG........................................................................... 3.1. Quan điểm, định hướng quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển 75 rừng.................................................................................................... 3.2. Giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển 82 rừng trên địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông......................... Tiểu kết chương 3.............................................................................. 94 KẾT LUẬN....................................................................................... 95
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BV Bảo vệ BV&PTR Bảo vệ và phát triển rừng CBCC Cán bộ, công chức CQNN Cơ quan nhà nước CNQSDĐ Chứng nhận quyền sử dụng đất DVMTR Dịch vụ môi trường rừng HĐND Hội đồng nhân dân KT-XH Kinh tế - Xã hội NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn PCCCR Phòng cháy chữa cháy rừng PT Phát triển QLNN Quản lý nhà nước QLBVR Quản lý bảo vệ rừng UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ Trang Biểu đồ 2.1. Diện tích đất có rừng và đất quy hoạch lâm nghiệp năm 2020 38 Biểu đồ 2.2. Diện tích đất có rừng và đất quy hoạch lâm nghiệp năm 2021 39 Bảng 2.1. Số vụ phá rừng và diện tích rừng bị phá giai đoạn 2017-2022 41 Bảng 2.2. Số vụ và hành vi vi phạm giai đoạn 2017-2022 41 Bảng 2.3. Công tác phát triển rừng từ năm 2017-2022 43 Sơ đồ 2.1. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ và 44 phát triển rừng tỉnh Đắk Nông
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tài nguyên rừng có vai trò và ý nghĩa hết sức quan trọng đối với cuộc sống của con người. Ngoài việc cung cấp các sản phẩm phục vụ cho việc phát triển kinh tế - xã hội, rừng còn giữ một chức năng quan trọng khác đó là khôi phục môi trường sinh thái, giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ nguồn nước và cải tạo đất. Tuy nhiên, tài nguyên rừng lại dễ bị thay đổi và mất đi do con người tác động như phá rừng, khai thác rừng quá mức, cháy rừng,.. . Theo Quyết định số 2860/QĐ-BNN-TCLN ngày 27/7/2022 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, công bố hiện trạng rừng toàn quốc năm 2021, Việt Nam có 14.745.201 ha rừng, trong đó 10.171.757 ha rừng tự nhiên, 4.573.444 ha rừng trồng và tỷ lệ che phủ rừng là 42,02%. Đối với Đắk Glong, huyện có tổng diện tích rừng và đất quy hoạch cho phát triển lâm nghiệp là 101.397,56 ha bao gồm: diện tích có rừng 63.571,45 ha, diện tích đất không có rừng quy hoạch cho lâm nghiệp là 37.826,11 ha; tỷ lệ che phủ rừng năm 2022 là 43,51 % [49]. Thời gian qua, công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng đã được các cấp ủy đảng, chính quyền quan tâm thực hiện và đạt được những kết quả quan trọng. Diện tích rừng và độ che phủ rừng tăng liên tục; việc sắp xếp ba loại rừng cơ bản phù hợp với yêu cầu thực tiễn; công tác giao rừng, cấp GCNQSD đất rừng được chú trọng, bảo đảm chặt chẽ, đúng pháp luật. Hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về quản lý, bảo vệ và phát triển rừng từng bước được hoàn thiện, trong đó có nhiều cơ chế, chính sách về bảo vệ và phát triển rừng gắn với giảm nghèo đã giúp người dân làm nghề rừng, nhất là các hộ nghèo cải thiện đời sống nâng cao thu nhập. Tuy nhiên, công tác QLNN về BV&PTR còn nhiều hạn chế, yếu kém. Tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng, khai thác lâm sản trái pháp luật, nhất là đối 1
với rừng tự nhiên vẫn tiếp tục diễn ra phức tạp; diện tích rừng phòng hộ liên tục giảm qua các năm. Công tác quy hoạch, bảo vệ, phát triển rừng thiếu đồng bộ với quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều dự án phát triển kinh tế như thủy điện, khai thác khoáng sản, dịch vụ du lịch… chưa chú trọng đến bảo vệ, phát triển rừng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sinh thái, làm suy giảm chất lượng rừng, đặc biệt là rừng tự nhiên. Việc chuyển đổi rừng tự nhiên sang các mục đích phi lâm nghiệp chưa được kiểm soát chặt chẽ; ranh giới ba loại rừng, ranh giới quản lý rừng giữa các chủ rừng vẫn chưa được xác định trên bản đồ và thực địa. Các vụ việc chống người thi hành công vụ bảo vệ rừng tiếp tục diễn ra gay gắt với tính chất ngày càng nghiêm trọng; công tác phòng cháy, chữa cháy rừng còn nhiều bất cập; công tác phát triển rừng, trồng rừng thay thế chậm tiến độ; xã hội hóa công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng còn nhiều hạn chế. Trước thực trạng về công tác QLNN về BV&PTR như đã nêu trên nếu không có những biện pháp quản lý quyết liệt, hữu hiệu để bảo vệ rừng và phát triển rừng thì diện tích rừng sẽ tiếp tục suy giảm, tỷ lệ che phủ rừng ngày càng thấp ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sinh thái, sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện Đắk Glong nói riêng và tỉnh Đắk Nông nói chung. Chính vì vậy, song song với việc triển khai thực hiện các biện pháp phát triển rừng thì việc áp dụng các biện pháp hữu hiệu để bảo vệ rừng nhằm ngăn chặn tình trạng rừng bị tàn phá, tài nguyên rừng bị suy giảm là những vấn đề cấp bách đối với huyện Đắk Glong. Trong bối cảnh đó, không thể không tăng cường QLNN về QLBV&PTR trên địa bàn để bảo tồn tài nguyên rừng hiện có và góp phần thực hiện thành công mục tiêu quan trọng được Đại hội đại biểu Đảng bộ huyện Đắk Glong lần thứ IV, nhiệm kỳ 2020-2025 đã đề ra: nâng tỷ lệ che phủ rừng đến năn 2025 đạt 44 %. Xuất phát từ lý do nêu trên, việc lựa chọn và nghiên cứu đề tài “Quản lý nhà 2
nước về bảo vệ và phát triển rừng tại địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông” là việc làm cần thiết có ý nghĩa khoa học và thực tiễn to lớn. 2. Tình hình nghiên cứu Chủ đề QLNN về bảo vệ và phát triển rừng; hoạt động bảo vệ và phát triển rừng là các chủ đề được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau như quản lý kinh tế, lâm nghiệp, luật học, quản lý công, chính sách công,…. Thông qua quá trình thu thập tư liệu, học viên đã được tiếp cận một số cuốn sách, đề tài nghiên cứu khoa học, bài viết, luận văn, luận án có liên quan đến chủ đề nghiên cứu như sau: 2.1. Một số cuốn sách có liên quan đến quản lý, bảo vệ rừng ở Việt Nam Nguyễn Thanh Huyền (2013) trong cuốn sách chuyên khảo “Pháp luật về quản lý và bảo vệ tài nguyên rừng ở Việt Nam”, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Tác giả đã phân tích các ảnh hưởng từ các yếu tố: kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế và phát triển bền vững, văn hóa... tác động thế nào đến việc quản lý và bảo vệ tài nguyên rừng. Trên cơ sở kinh nghiệm của các nước trên thế giới, tác giả khuyến nghị Nhà nước cần ban hành và bổ sung những quy định phù hợp nhằm phát huy những yếu tố tích cực, hạn chế những tác động tiêu cực của các yếu tố đó vào việc quản lý và bảo vệ tài nguyên rừng, góp phần hoàn thiện hơn nữa các quy định pháp luật và bảo vệ tài nguyên rừng của Việt Nam [25]. Trần Thị Tuyết (chủ biên, 2021) trong cuốn sách “Tác động của chính sách quản lý rừng đến mức sống dân cư tỉnh Quảng Bình”, xuất bản năm 2021 tại Nhà xuất bản Khoa học xã hội. Các nội dung của cuốn sách đã phân tích tính hữu hiệu của chính sách quản lý rừng và những ảnh hưởng của nó đến mức sống dân cư, sinh kế những cư dân vùng lâm nghiệp trong quá trình triển khai đề án tái cơ cấu ngành nhằm hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Từ thực trạng tác động của chính sách quản lý rừng, nhóm tác giả đã đề xuất ba nhóm giải pháp nhằm tăng cường công tác bảo vệ rừng và nâng cao mức thu nhập cho người dân trong vùng 3
lâm nghiệp gồm: nhóm giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo vệ rừng, nhóm giải pháp về nâng cao hiệu quả quản lý rừng và nhóm giải pháp tạo lập các điều kiện bảo đảm thực thi chính sách quản lý rừng nhằm nâng cao mức sống của người dân nông thôn khu vực lâm nghiệp [36]. 2.2. Một số bài báo, tạp chí có liên quan đến quản lý, bảo vệ và phát triển rừng Tác giả Vũ Văn Long (2004) với bài viết “Góp ý kiến vào Dự thảo Luật bảo vệ và phát triển rừng (sửa đổi)” đăng trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 8. Bài viết đã đưa ra những góp ý cho việc quản lý và phát triển nguồn tài nguyên rừng trong thời gian tiếp theo. Đây là một bài viết có liên quan trực tiếp đến việc bổ sung, sửa đổi luật bảo vệ và phát triển rừng. Tác giả đã đưa ra góp ý về 3 nội dung gồm: Về quyền sở hữu rừng tự nhiên; Về đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng rừng trồng; Chính sách giao rừng [27]. Tác giả Phan Quang Trung (2014) với bài viết “Thực trạng quản lý rừng cộng đồng và một số vấn đề đặt ra ở người Mnông, bon Bu Nor, xã Quảng Tâm, huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông” đăng trên Tạp chí Khoa học Xã hội Tây Nguyên, số 2. Tác giả đã nghiên cứu trường hợp ở một địa bàn cụ thể về vấn đề quản lý rừng cộng đồng. Nội dung bài viết đã chỉ ra những vấn đề còn tồn tại như diện tích rừng bị suy giảm, địa vị pháp lý của cộng đồng trong quản lý rừng chưa rõ ràng, người dân thiếu kỹ thuật trong quản lý, vấn đề hưởng lợi chưa thỏa đáng và thiếu các hỗ trợ cần thiết để nâng cao hiệu quả của việc giao rừng cho cộng đồng tại địa bàn nghiên cứu [43]. Tác giả Nguyễn Văn Nghiệp (2015) trong bài viết “Giải pháp khắc phục tình trạng vi phạm pháp luật bảo vệ rừng ở Tây Nguyên” đăng trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 12. Bài viết đánh giá sự suy giảm tài nguyên rừng, đất rừng Tây Nguyên là một trong những nguyên nhân dẫn đến mất cân bằng sinh thái và đe dọa nguy cơ xảy ra các vấn đề môi trường nghiêm trọng như thiếu nước mùa khô, 4
lũ quét, sạt lở đất trên diện rộng. Do đó, bảo vệ rừng là vấn đề cấp thiết hiện nay để không những hạn chế thiệt hại về con người và tài sản của đồng bào mà còn phục vụ tốt yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội cho vùng Tây Nguyên. Rừng có vai trò quan trọng như vậy nhưng các yếu tố làm phát sinh hành vi hủy hoại rừng vẫn hiện hữu, đòi hỏi cần có biện pháp ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi, trả lại sự sống cho rừng Tây Nguyên. Bài viết đã đưa ra 4 nhóm giải pháp gồm: Khắc phục những hạn chế của pháp luật; Khắc phục những yếu kém, hạn chế trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước; Khắc phục những hạn chế trong hoạt động quản lý của các cơ quan bảo vệ rừng; Khắc phục những hạn chế trong hoạt động tuyên truyền, giáo dục về phòng, chống tội hủy hoại rừng [28]. Tác giả Bùi Thị Vân và cộng sự (2019) với bài viết “Một số vấn đề pháp luật trong quản lý rừng bền vững theo tiêu chuẩn hội đồng quản lý rừng (FSC) tại tổng công ty giấy Việt Nam (VINAPACO)” đăng trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ Lâm nghiệp, số 3. Bài viết đã chỉ ra những vấn đề nảy sinh trong việc thực hiện các quy định pháp luật từ chủ thể là tổng công ty giấy Việt Nam. Từ đó đề xuất các giải pháp hài hòa để khắc phục và xử lý các mâu thuẫn góp phần thúc đẩy hoạt động QLRBV hướng tới chứng chỉ rừng và duy trì chứng chỉ rừng cho các giai đoạn tiếp theo của chủ thể Tổng công ty Giấy Việt Nam [60]. Tác giả Mai Quang Thắng (2021) trong bài viết “Thực hiện pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng: Kinh nghiệm thực tiễn từ các tỉnh khu vực Đông Bắc Bộ” đăng trên Tạp chí Cộng sản điện tử, cơ quan Ngôn luận của Đảng Cộng sản Việt Nam. Bài viết đã đề cập đến các chủ trương của Đảng, văn bản pháp luật của nhà nước về công tác quản lý bảo vệ rừng. Tác giả cũng đã đề cập đến việc thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng từ thực tiễn các tỉnh Tuyên Quang, Bắc Kạn, Thái Nguyên. Phần cuối của bài viết, tác giả đưa ra một số giải pháp nâng cao chất lượng việc thực hiện pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng, thúc đẩy phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi 5
trường rừng, góp phần ổn định đời sống nhân dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số sống gần rừng khu vực Đông Bắc Bộ. Trước hết là tiếp tục thực hiện các chỉ thị của Đảng, văn bản của Chính phủ và các bộ, ban ngành về công tác quản lý và bảo vệ rừng đúng, kịp thời và đầy đủ. Tiếp theo là tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan có liên quan, giữa cơ quan đồng cấp đồng ngành của các tỉnh để nắm bắt, xử lý thông tin kịp thời, hiệu quả [36]. 2.3. Đề tài, báo cáo dự án nghiên cứu khoa học có liên quan đến công tác bảo vệ và phát triển rừng ở Việt Nam Trung tâm con người và Thiên nhiên (PanNature) cùng các tổ chức WWF, RECOFTC (2021) trong báo cáo “Đánh giá quản trị cảnh quan rừng khu vực Tây Nam tỉnh Quảng Nam” giai đoạn 2017-2021. Trong giai đoạn này, nhóm kỹ thuật dự án V4MF tại Việt Nam gồm WWF, RECOFTC và PanNature tổ chức đánh giá thể chế và cảnh quan rừng liên tỉnh Quảng Nam - Kon Tum. Dựa trên các đánh giá thể chế, xác định các bên liên quan và phân tích nguyên nhân mất rừng và suy thoái rừng, báo cáo đã chỉ ra rằng tập quán khai thác và sử dụng lâm sản tại địa phương, tính răn đe thấp và sự thiếu nghiêm minh của pháp luật, cùng với năng lực thực thi yếu là các thách thức nổi bật với công tác quản lý bảo vệ rừng trong cảnh quan. Ngoài ra, do các bên quan tâm không hiểu rõ về chức năng và thẩm quyền của các đơn vị liên quan, cơ chế phối hợp chưa chặt chẽ giữa các lực lượng chuyên ngành và ý chí chính trị của lãnh đạo địa phương cũng làm giảm hiệu quả của việc quản lý bảo vệ rừng. Báo cáo cũng đưa ra một số kết luận, trong đó “Chính sách vĩ mô như Chi trả dịch vụ môi trường rừng, Luật Lâm nghiệp 2017 và Thành lập lực lượng bảo vệ rừng chuyên trách đều cho thấy có tác động tích cực tới sự phát triển lâm nghiệp và bảo tồn rừng ở địa bàn” và nên nhân rộng mô hình này ra các địa phương có rừng khác trong cả nước để đạt được hiệu quả bảo vệ rừng tốt hơn [44]. 2.4. Một số luận văn, luận án có liên quan đến công tác quản lý, bảo vệ và 6
phát triển rừng Hà Công Tuấn (2006) với luận án “Quản lý nhà nước bằng pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng ở Việt Nam hiện nay”, luận án Tiến sĩ luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Với luận án này, tác giả đã nhấn mạnh rằng trong các công cụ quản lý nhà nước nói chung và quản lý bảo vệ rừng nói riêng thì công vụ pháp luật đóng vai trò rất quan trọng [41]. Nguyễn Thanh Huyền (2012) với Luận án Tiến sĩ “Hoàn thiện pháp luật về quản lý và bảo vệ tài nguyên rừng ở Việt Nam hiện nay”, Luận án Tiến sĩ ngành luật kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Tác giả đã nghiên cứu làm sáng tỏ những vẫn đề lý luận về vai trò, sự điều chỉnh của pháp luật đối với lĩnh vực quản lý bảo vệ rừng ở Việt Nam hiện nay và nêu bật các yêu cầu đặt ra, cũng như xây dựng hệ thống các nguyên tắc điều chỉnh đối với pháp luật quản lý bảo vệ rừng [26]. Lê Văn Từ (2015) với Luận án Tiến sĩ “Quản lý nhà nước về xã hội hoá về bảo vệ rừng và phát triển rừng ở Tây Nguyên”, Luận án Tiến sĩ ngành quản lý hành chính công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội. Trong luận án này, tác giả nghiên cứu, phân tích, làm rõ nội dung cơ sở lý luận và đưa ra những khuyến nghị khoa học cho việc hoàn thiện quản lý nhà nước đối với công tác xã hội hóa về bảo vệ và phát triển rừng dành cho cả khu vực Tây Nguyên. Cũng bởi vì nghiên cứu được thực hiện trên cả một khu vực rộng lớn, lại đi sâu vào vấn đề xã hội hóa nên những mặt khác của công tác bảo vệ rừng không được tác giả đi sâu phân tích, đánh giá [45]. Các công trình nghiên cứu, bài viết, luận văn, luận án nói trên cho thấy rằng chủ đề nghiên cứu về rừng khá phong phú, đa dạng, trong đó các tác giả nhấn mạnh đến công tác quản lý, bảo vệ rừng dưới góc độ chính sách và việc triển khai thực hiện chính sách ở Việt Nam nói chung và ở một số địa phương nói riêng…. Đặc biệt, có một số công trình nghiên cứu có liên quan đến công tác quản lý, bảo 7
vệ rừng ở khu vực Tây Nguyên. Đây là nguồn tư liệu rất quan trọng, góp phần tạo dựng nền móng cho việc thực hiện luận văn dưới góc độ quản lý công trong lĩnh vực bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. Mặc dù hạn chế về mặt số lượng công trình, bài viết mà tác giả tiếp cận được trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu về chủ đề quản lý, bảo vệ và phát triển rừng nhưng qua đó cũng cho thấy được sự phong phú trong cách tiếp cận, đa dạng về hình thức, địa điểm nghiên cứu về chủ đề có liên quan đến công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu nói trên đi sâu vào hai khía cạnh chính gồm: nghiên cứu về chính sách, nghiên cứu về thực tiễn. Trong đó, đều nhấn mạnh đến công tác quản lý, bảo vệ rừng là chủ yếu. Còn về công tác phát triển rừng thì ít được các tác giả đề cập hơn. Nếu có thì vấn đề phát triển rừng được đưa ra ở dạng khuyến nghị, giải pháp mang tính chung chung cho cả vùng, khu vực hay quốc gia. Do đó, dựa vào nền tảng từ những công trình này, gắn với các số liệu thu thập được tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông, tác giả đi sâu và phân tích việc thực hiện công tác QLNN về bảo vệ và phát triển rừng ở một địa bàn cụ thể vừa nhằm làm sáng tỏ hơn chính sách và thực hiện chính sách bảo vệ phát triển rừng của Việt Nam thông qua một đơn vị hành chính cấp huyện ở khu vực Tây Nguyên. Qua đó, thể hiện những thành quả của công tác này cũng như nêu lên những hạn chế, tồn tại nhằm góp phần tăng cường công tác quản lý nhà nước bảo vệ và phát triển rừng trong thực tiễn ở giai đoạn tiếp theo. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn - Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở phân tích các vấn đề lý luận về QLNN trong lĩnh vực bảo vệ và phát triển rừng, đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động QLNN về bảo vệ và phát triển rừng từ đó đề xuất một số giải pháp tăng cường QLNN đối với công tác bảo vệ và phát triển rừng tại địa bàn huyện Đắk 8
Glong, tỉnh Đắk Nông. - Nhiệm vụ nghiên cứu + Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ và phát triển rừng; + Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện Đắk Glong từ năm 2017 đến năm 2022, nêu ra những điểm bất cập, hạn chế và xác định nguyên nhân; + Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường QLNN đối với lĩnh vực bảo vệ và phát triển rừng tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông trong những năm tiếp theo. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề lý luận, thực tiễn QLNN trong lĩnh vực bảo vệ và phát triển rừng. - Phạm vi nghiên cứu: + Phạm vi không gian: huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. + Phạm vi thời gian: từ năm 2017 đến năm 2022. + Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động QLNN về bảo vệ và phát triển rừng tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông . 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn dùng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử làm cơ sở phương pháp luận cho việc nghiên cứu. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu, Luận văn sử dụng một số các phương pháp nghiên cứu khác nhau như: + Phương pháp tổng hợp: Phương pháp này được chúng tôi sử dụng để hệ 9
thống hoá, tổng hợp các hoạt động quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng. Trong đó, tập trung chú trọng việc triển khai thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý bảo vệ và phát triển rừng làm cơ sở cho việc nghiên cứu đề tài cũng như tổng kết thực tiễn, đánh giá, rút kinh nghiệm trong hoạt động quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. + Phương pháp phân tích: nhằm làm sáng tỏ các vấn đề lý luận cũng như những hoạt động quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng của huyện Đắk Glong, làm rõ những vấn đề về hiện trạng rừng, diện tích rừng, công tác phát triển rừng, tỉ lệ che phủ rừng, tình trạng vi phạm trong lĩnh vực lâm nghiệp, hoạt động quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng… trên địa bàn huyện Đắk Glong. Từ đó, đánh giá và đưa ra các giải pháp hữu hiệu nhằm tăng cường hơn nữa hoạt động quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện Đắk Glong trong thời gian tới; + Phương pháp so sánh: được sử dụng chủ yếu trong việc đánh giá hiện trạng rừng, tình hình vi phạm pháp luật trong lĩnh vực quản lý bảo vệ và phát triển rừng, tình trạng bảo vệ và phát triển rừng, hoạt động QLNN về bảo vệ và phát triển rừng tại địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. + Phương pháp thực chứng: Dựa trên những tư liệu thực tiễn của địa phương để phân tích, đánh giá thực trạng QLNN về bảo vệ và phát triển rừng, những kết quả đạt được, hạn chế trong quá trình QLNN về bảo vệ và phát triển rừng từ đó làm cơ sở để phân tích, so sánh và đề xuất các giải pháp tăng cường QLNN về BV&PTR tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn góp phần bổ sung nhằm hoàn thiện hơn các quy định về chính sách và thực hiện các hoạt động quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng. Từ thực tiễn nghiên cứu, đánh giá kết quả đạt được và hạn chế, nhìn nhận những nguyên nhân dẫn đến hạn chế đó trong công tác quản lý nhà nước về bảo 10
vệ và phát triển rừng, đồng thời đề xuất giải pháp chủ yếu nhằm thực hiện tốt công tác bảo vệ và phát triển rừng trong điều kiện hiện nay trên địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, mục lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm có 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ và phát triển rừng. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện Đắk Glong. Chương 3: Quan điểm, định hướng và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn huyện Đắk Glong. 11
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRONG LĨNH VỰC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG 1.1. Lý luận chung về rừng, bảo vệ và phát triển rừng 1.1.1. Rừng, phân loại rừng Định nghĩa về rừng Theo Luật Lâm nghiệp do Quốc hội ban hành và thông qua ngày 15 tháng 11 năm 2017, “Rừng là một hệ sinh thái bao gồm các loài thực vật rừng, động vật rừng, nấm, vi sinh vật, đất rừng và các yếu tố môi trường khác, trong đó thành phần chính là một hoặc một số loài cây thân gỗ, tre, nứa, cây họ cau có chiều cao được xác định theo hệ thực vật trên núi đất, núi đá, đất ngập nước, đất cát hoặc hệ thực vật đặc trưng khác; diện tích liên vùng từ 0,3 ha trở lên; độ tàn che từ 0,1 trở lên” [30]. Phân loại rừng Rừng được phân chia thành rừng tự nhiên và rừng trồng. Theo Điều 5 Luật Lâm nghiệp 2017, căn cứ vào mục đích sử dụng chủ yếu, rừng tự nhiên và rừng trồng được phân thành 03 loại gồm: Rừng đặc dụng; Rừng phòng hộ; Rừng sản xuất [30]. Rừng đặc dụng là loại rừng được thành lập với mục đích chủ yếu để bảo tồn hệ sinh thái rừng tự nhiên, nguồn gen sinh vật rừng, nghiên cứu khoa học, bảo tồn di tích lịch sử - văn hóa, tín ngưỡng, danh lam thắng cảnh kết hợp du lịch sinh thái; nghỉ dưỡng, giải trí từ phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng; cung ứng dịch vụ môi trường rừng bao gồm: Vườn quốc gia; Khu dự trữ thiên nhiên; Khu bảo tồn loài - sinh cảnh 12