Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích, nhận xét, đánh giá thực trạng QLNN về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả QLNN về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố trong giai đoạn tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ QUANG MINH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LÀO CAI TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI – NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ QUANG MINH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LÀO CAI TỈNH LÀO CAI Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRIỆU VĂN CƢỜNG HÀ NỘI – NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và rõ ràng. Đề tài nghiên cứu một cách độc lập trong lĩnh vực này. Lời cam đoan này của tôi là đúng sự thật và tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Tác giả Lê Quang Minh
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy giáo, cô giáo Học Viện Hành chính quốc gia đã trực tiếp giảng dạy, hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành khóa học. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Triệu Văn Cƣờng ngƣời thầy đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn sự nhiệt tình giúp đỡ từ tập thể lãnh đạo, chuyên viên Sở giáo dục và Đào tạo tỉnh Lào Cai, UBND thành phố Lào Cai, Lãnh đạo Phòng giáo dục và Đào tạo thành phố Lào Cai, lãnh đạo các trƣờng mầm non, phổ thông trên địa bàn thành phố Lào Cai đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi có đƣợc những thông tin bổ ích phục vụ quá trình nghiên cứu. Đề tài “Quản lý nhà nước về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai” đã hoàn thành đúng kế hoạch, đƣợc nghiên cứu một cách công phu và cẩn trọng. Mặc dù cá nhân tôi có nhiều cố gắng để hoàn thành luận văn, nhƣng do điều kiện thời gian và năng lực có hạn nên không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Kính mong các thầy cô, các chuyên gia, đồng nghiệp và những ai quan tâm tới vấn đề nghiên cứu, tiếp tục đóng góp ý kiến để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng năm 2017 HỌC VIÊN Lê Quang Minh
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT KÝ HIỆU NỘI DUNG VIẾT TẮT 1 MN Mầm non 2 TH Tiểu học 3 THCS Trung học cơ sở 4 THPT Trung học phổ thông 5 GV Giáo viên 6 HS Học sinh 7 CBQL Cán bộ quản lý 8 CBGV Cán bộ giáo viên 9 QLGD Quản lý giáo dục 10 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 11 CNTT Công nghệ thông tin 12 TBDH Thiết bị dạy học 13 CSVC Cơ sở vật chất 14 HĐND Hội đồng nhân dân 15 UBND Ủy ban nhân dân 16 KT-XH Kinh tế - xã hội 17 QLNN Quản lí nhà nƣớc 18 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ...................................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 6 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 6 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn ....................................... 7 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ...................................................................... 8 7. Cấu trúc luận văn ........................................................................................................... 8 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ ........................................................................................................................................ 10 1.1. Khái niệm cơ bản ...................................................................................................... 10 1.2. Nội dung quản lí nhà nƣớc và vai trò của quản lí nhà nƣớc về giáo dục trung học cơ sở .......................................................................................................................... 16 1.4. Trách nhiệm của các cơ quan quản lí nhà nƣớc về giáo dục trung học cơ sở........... 18 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả quản lý nhà nƣớc về giáo duc trung học cơ sở ...................................................................................................................................... 20 1.6. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc về giáo dục trung học cơ sở ........ 24 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .................................................................................................. 30 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LÀO CAI TỈNH LÀO CAI....................................... 32 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai .................................................................................................................................... 32 2.2. Khái quát về giáo dục thành phố Lào Cai ................................................................. 35 2.3. Thực trạng quản lý nhà nƣớc về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai ................................................................................................. 42 2.4. Nhận xét, đánh giá về thực trạng quản lý nhà nƣớc về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai ................................................................... 52 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .................................................................................................. 56 Chƣơng 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LÀO CAI TỈNH LÀO CAI ................................................................................................................... 59 3.1. Quan điểm quản lí nhà nƣớc về giáo dục và Đào tạo thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai ............................................................................................................................. 59 3.2. Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về Giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai. ........................................ 61 3.3.1. Đổi mới, hoàn thiện cơ chế, thể chế quản lý nhà nƣớc về Giáo dục trung học cơ sở. Giao quyền tự chủ kết hợp với tăng cƣờng công tác kiểm soát chất lƣợng, hoạt động của trƣờng trung học cơ sở.............................................................................. 62
3.3.2. Phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị, huy động sự tham gia đội ngũ CBQL, GV và nhân dân trong lựa chọn mô hình trƣờng học, định hƣớng đổi mới nội dung, phƣơng pháp giảng dạy cấp trung học cơ sở. .................................................. 64 3.3.3. Xây dựng hệ thống giá trị cốt lõi cho các trƣờng trung học cơ sở, Tăng cƣờng, phát huy hiệu quả của công tác tuyên truyền đối với hoạt động giáo dục trung học cơ sở. ................................................................................................................ 67 Qua điều tra khảo sát có 68,8% ý kiến đánh giá giải pháp này là rất cần thiết, 28% đánh giá là cần thiết; 82,4% đánh giá giải pháp này là rất khả thi, 16% đánh giá giải pháp là khả thi giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về Giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai. ........................................................ 70 3.3.4. Tăng cƣờng xây dựng hệ thống thông tin quản lý về giáo dục trung học cơ sở, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa quản lý nhà nƣớc về giáo dục trung học cơ sở. ................................................................................................................ 70 3.3.5. Đổi mới công tác quy hoạch, tuyển chọn, luân chuyển, đào tạo, bồi dƣỡng và thực hiện tốt chế độ chính sách đối với đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên trung học cơ sở ................................................................................................................................. 72 3.3.6. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành chính sách, pháp luật về GD&ĐT của các trƣờng trung học cơ sở ................................. 75 3.3.7. Xây dựng và Phát triển hệ thống trƣờng trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia, trƣờng chất lƣợng cao theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh và hội nhập quốc tế. ............................................................................................................................. 78 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 .................................................................................................. 84 KẾT LUẬN CHUNG .......................................................................................................... 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 88 PHỤ LỤC ............................................................................................................................ 91
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tổng hợp số trƣờng, lớp, học sinh năm học 2016 - 2017 ................................... 35 Bảng 2.2. Tổng hợp tình hình cơ sở vật chất năm học 2016 - 2017 .................................... 36 Bảng 2.3. Trình độ chuyên môn đội ngũ CBQL, GV năm học 2016 - 2017 ....................... 38 Bảng 2.4. Số trƣờng học đã đạt chuẩn quốc gia ở thành phố Lào Cai tính đến năm 2016 .. 39 Bảng 2.5. Xếp loại hạnh kiểm học sinh học theo chƣơng trình hiện hành năm học 2016 – 2017. .................................................................................................................................... 41 Bảng 2.6. Xếp loại học lực học sinh học theo chƣơng trình hiện hành năm học 2016 – 2017. .................................................................................................................................... 41 Bảng 2.7. Kết quả đánh giá học sinh học theo chƣơng trình Trƣờng học mới Việt Nam năm học 2016 - 2017. .................................................................................................................. 41 Bảng 2.8. Kết quả xét công nhận tốt nghiệp THCS năm học 2016 – 2017. .................Error! Bookmark not defined. Bảng 2.9. Kết quả thi vào THPT năm học 2017 - 2018. ..... Error! Bookmark not defined. Bảng 2.10. Tỉ lệ học sinh đỗ vào THPT, THPT chuyên/Tổng số học sinh tốt nghiệp .Error! Bookmark not defined. DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Số trƣờng học đạt chuẩn quốc gia ở thành phố Lào Cai ................................. 40 Biểu đồ 2.2. Điểm trung bình kết quả thi vào THPT năm học 2016 - 2017 hai môn Toán, ngữ văn. ............................................................................... Error! Bookmark not defined. Biểu đồ 2.3. Tỉ học sinh đỗ vào THPT, THPT chuyên/Tổng số học sinh tốt nghiệp ...Error! Bookmark not defined.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Phát triển giáo dục là con đƣờng ngắn nhất, đi tắt đón đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Phát triển giáo dục cũng là biện pháp tốt nhất để phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc và làm phong phú thêm những tinh hoa văn hóa của nhân loại. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc trong thời kỳ đổi mới, đặc biệt Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI nêu rõ “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hƣớng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt” [6]. Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ƣơng (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo để đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Cùng với việc triển khai mô hình trƣờng học mới Việt Nam bậc trung học cơ sở của Bộ Giáo dục và Đào tạo, giáo dục trung học cơ sở thành phố Lào Cai đang đứng trƣớc nhiều khó khăn thách thức rất lớn. Nhiều vấn đề then chốt của Giáo dục trung học cơ sở đƣợc đặt ra nhƣ: Lựa chọn mô hình trƣờng lớp; Đổi mới nội dung, phƣơng pháp giảng dạy, đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập rèn luyện của học sinh; phát triển năng lực ngƣời học và hội nhập quốc tế,... [7] Đề án số 06-ĐA/TU ngày 27/11/2015 của Tỉnh ủy Lào Cai về đổi mới căn bản, toán diện Giáo dục – Đào tạo, phát triển nguồn nhân lực trọng tâm là đào tạo nguồn nhân lực chất lƣợng cao, giai đoạn 2016-2020 đã đánh giá Giáo dục tỉnh Lào Cai tiếp tục phát triển mạnh mẽ, toàn diện cả về quy mô, số lƣợng và chất lƣợng. Quy mô Giáo dục – Đào tạo, mạng lƣới trƣờng lớp phát
2 triển mạnh; Chất lƣợng giáo dục toàn diện đã có sự tiến bộ vững chắc và rõ nét; Cơ sở vật chất trƣờng, lớp học tiếp tục đƣợc chú trọng đầu tƣ và từng bƣớc đƣợc tăng cƣờng theo hƣớng chuẩn hóa, kiên cố hóa, hiện đại hóa; Công tác quản lí giáo dục có nhiều đổi mới, có quyết tâm cao; Đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên đƣợc tăng cƣờng về số lƣợng, từng bƣớc nâng cao chất lƣợng và trách nhiệm; Công tác xã hội hóa giáo dục đƣợc đẩy mạnh bằng nhiều giải pháp sáng tạo, hiệu quả. Đề án cũng nhận định Giáo dục tỉnh Lào Cai vẫn còn những tồn tại hạn chế đặc biệt về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học; Cơ cấu giáo viên; Công tác chỉ đạo, quản lí ở một số lĩnh vực [25]. Thành phố Lào Cai, trong năm học 2016-2017 có 69 đơn vị trƣờng học, trong đó có 17 trƣờng trung học cơ sở với 203 lớp, 7318 học sinh 13/17 trƣờng đƣợc công nhận trƣờng trung học cơ sở đạt chuẩn quốc gia. Sau hơn 20 năm thành lập thành phố, giáo dục trung học cơ sở thành phố Lào Cai đã có sự phát triển mạnh mẽ cả về số lƣợng và chất lƣợng [16]. Vấn đề nâng cao hiệu lực, hiệu quả QLNN về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong giai đoạn hiện nay. Quản lý nhà nƣớc về giáo dục trung học cơ sở trong giai đoạn hiện nay vừa phải đảm bảo tính thống nhất trong giải quyết những vấn đề then chốt, vừa phải phát huy tính đổi mới, sáng tạo của các đơn vị trƣờng học, vừa phải kiểm soát tốt hoạt động, chất lƣợng của các nhà trƣờng, đƣa giáo dục trung học cơ sở thành phố Lào Cai phát triển phù hợp với xu thế chung của cả nƣớc và hội nhập quốc tế; chất lƣợng giáo dục thành phố Lào Cai nằm trong Top đầu của cả nƣớc theo Kết luận số 197 – KL/TU ngày 08/3/2017 của thƣờng trực Tỉnh ủy Lào Cai. UBND thành phố trực thuộc tỉnh (cấp huyện) là cấp trung gian trong hệ thống chính quyền địa phƣơng có vai trò quan trọng trong việc triển khai chủ trƣơng, chính sách của Đảng và pháp luật của nhà nƣớc về GD&ĐT trong đó
3 có giáo dục trung học cơ sở; Quản lý và kiểm soát hoạt động Giáo dục tại địa phƣơng. Xuất phát từ nhận thức về ý nghĩa và tầm quan trọng của hoạt động QLNN về giáo dục trung học cơ sở, là ngƣời đang công tác tại UBND thành phố tôi chọn và nghiên cứu đề tài “Quản lý nhà nƣớc về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai” để thực hiện luận văn thạc sỹ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Quản lý nhà nƣớc về Giáo dục trung học cơ sở có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển Giáo dục và Đào tạo ở mỗi địa phƣơng. Đề tài này đã đƣợc nhiều nhà khoa học và các cán bộ quản lý giáo dục quan tâm nghiên cứu. Tiêu biểu có các công trình nghiên cứu sau: - Cuốn sách chuyên khảo của PGS.TS. Nguyễn Đăng Thành “Đo lƣờng và đánh giá hiệu quả quản lý hành chính nhà nƣớc – những thành tựu trên thế giới và ứng dụng ở Việt Nam” là tài liệu tham khảo quý giá cho các tác giả khi nghiên cứu hiệu quả QLNN về GD&ĐT nói chung và QLNN về giáo dục trung học cơ sở nói riêng. Cuốn sách do NXB Lao động ấn hành năm 2012. Những nội dung đƣợc đề cập trong cuốn sách về các phƣơng pháp đánh giá hiệu quả hành chính nhà nƣớc, đo lƣờng và đánh giá hiệu quả quản lý hành chính nhà nƣớc là căn cứ để học viên nghiên cứu đề tài [21]. - Dự án mô hình trƣờng học mới tại Việt Nam – Dự án mô hình trƣờng học mới Việt Nam (GPE – VNEN) là một dự án về sƣ phạm nhằm xây dựng và nhân rộng một mô hình nhà trƣờng tiên tiến, hiện đại phù hợp với mục tiêu phát triển của giáo dục Việt Nam. Định hƣớng cơ bản của mô hình này là thực hiện đổi mới đồng bộ cách tiếp cận các thành tố đảm bảo chất lƣợng giáo dục trong nhà trƣờng, xây dựng môi trƣờng học tập có tính tham gia và dân chủ, góp phần phát triển năng lực và phẩm chất học sinh, bao gồm:
4 + Thực hiện phƣơng thức tổ chức dạy học lấy hoạt động học của học sinh làm trung tâm; + Đổi mới đánh giá học sinh theo nguyên tắc vì sự tiến bộ của ngƣời học; + Đổi mới tổ chức lớp học nhằm tăng cƣờng hoạt động học phát huy tính tích cực, tự lực, tự quản của học sinh; + Đổi mới cơ chế quản lý chuyên môn nhằm phát huy vai trò chủ động, sáng tạo và phát triển chuyên môn liên tục của giáo viên; + Xây dựng cơ chế thực hiện thƣờng xuyên và hiệu quả sự phối hợp giữa nhà trƣờng, gia đình và cộng đồng trong thực hiện các hoạt động giáo dục học sinh. Nhiều học viên cao học của các trƣờng đại học và học viện trong cả nƣớc cũng đã thực hiện các nghiên cứu về vấn đề này hoặc các nghiên cứu có liên quan trực tiếp đến vấn đề này nhƣ: - Phạm Thúy Hƣờng (2015) Quản lý nhà nƣớc về giáo dục Tiểu học trên địa bàn huyện An Lão thành phố Hải Phòng, Luận văn thạc sỹ quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia. Tác giải luận văn đẵ phân tích thực trạng quản lý giáo dục Tiểu học trên địa bàn huyện An Lão thành phố Hải Phòng. Tìm hiểu nguyên nhân của các hạn chế yếu kém và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc đối với lĩnh vực này ở Huyện An Lão, thành phố Hải phòng [13]. - Ngô Xuân Hiệp (2015) Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về giáo dục và đào tạo qua thực tiễn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh, Luận văn thạc sỹ quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia. Tác giả luận văn đã phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc về giáo dục và đào tạo qua thực tiễn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh. Tìm hiểu nguyên nhân của các hạn chế yếu kém và
5 đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về giáo dục và đào tạo trên địa bàn huyện Lƣơng Tài, tỉnh Bắc Ninh [10]. - Hà Thị Thu Phƣơng (2015) Quản lý nhà nƣớc về giáo dục Trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Thái Bình, tỉnh Thái Bình, Luận văn thạc sỹ quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia. Tác giả luận văn đã phân tích thực trạng quản lý giáo dục Trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Thái Bình, tỉnh Thái Bình. Tìm hiểu nguyên nhân của các hạn chế yếu kém và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc đối với lĩnh vực này ở thành phố Thái Bình [17]. Các nghiên cứu nêu trên hình thành trên cơ sở lý luận về QLNN đối với GD&ĐT các bậc học, là nguồn tài liệu tham khảo quý báu giúp các tác giả trong quá trình nghiên cứu đề tài. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu và các bài viết đó thƣờng dừng ở tầm vĩ mô hoặc chuyên ngành. Nghiên cứu của Thạc sĩ Hà Thị Thu Phƣơng với đề tài “Quản lý nhà nƣớc về giáo dục Trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Thái Bình, tỉnh Thái Bình” là nghiên cứu sâu nhất và mới nhất về vấn đề tôi lựa chọn. Tuy nhiên các giải pháp của thạc sĩ Hà Thị Thu Phƣơng đƣa ra chủ yếu tập trung về vấn đề hoàn thiện thể chế, cơ chế quản lý nhà nƣớc về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Thái Bình là một thành phố phát triển. Nghiên cứu còn chƣa đƣa ra đƣợc những giải pháp giải quyết vấn đề then chốt của giáo dục trung học cơ sở hiện nay đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục nhƣ: Lựa chọn mô hình trƣờng lớp; Đổi mới nội dung, phƣơng pháp giảng dạy, đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập rèn luyện của học sinh; phát triển năng lực ngƣời học và hội nhập quốc tế,... Để giải quyết những vấn đề này cần có sự tham gia của cả hệ thống chính trị và phát huy sức mạnh toàn dân trong đó quản lý nhà nƣớc có vai trò đặc biệt quan trọng.
6 Nhƣ những phân tích ở trên, hiện nay chƣa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu một cách có hệ thống giải quyết vấn đề nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về giáo dục trung học cơ sở trong giai đoạn chúng ta đang tích cực thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Đặc biệt để đề xuất những giải pháp giúp phát triển giáo dục và đào tạo ở một địa phƣơng vùng núi, vùng biên giới nhƣ thành phố Lào Cai, tôi chọn đề tài “Quản lý nhà nƣớc về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai” để thực hiện luận văn thạc sỹ của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích Phân tích, nhận xét, đánh giá thực trạng QLNN về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả QLNN về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố trong giai đoạn tới. 3.2. Nhiệm vụ Để đạt đƣợc mục đích nghiên cứu luận văn đã đề ra các nhiệm vụ sau: - Phân tích làm rõ những vấn đề cơ bản của QLNN về giáo dục trung học cơ sở, sự cần thiết khách quan của QLNN đối với giáo dục trung học cơ sở; những nội dung của QLNN về giáo dục trung học cơ sở trong thực hiện đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo. - Phân tích, nhận xét, đánh giá thực trạng QLNN về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai. - Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả QLNN về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động QLNN về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai.
7 4.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ giới hạn nghiên cứu các biện pháp nâng cao hiệu quả QLNN về giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai. Giới hạn khách thể điều tra: - Lãnh đạo, chuyên viên các phòng, ban, đoàn thể thuộc Thành ủy, HĐND, UBND thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai. - Lãnh đạo, chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lào Cai. - Lãnh đạo Đảng ủy, HĐND, UBND các phƣờng, xã. - CBQL, GV các trƣờng THCS trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Đề tài đƣợc nghiên cứu trên cơ sở những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh; quan điểm, đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng cộng sản Việt Nam, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về GD&ĐT; sử dụng phƣơng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của triết học Mác – Lênin. - Các phương pháp nghiên cứu cụ thể Trên cơ sở phƣơng pháp luận; luận văn sử dụng kết hợp một số phƣơng pháp nghiên cứu chính sau: Phương pháp thu thập tài liệu: Tiến hành phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các nguồn tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến công tác quản lý nhà nƣớc về lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo của UBND thành phố trực thuộc tỉnh bao gồm: - Các tài liệu, văn kiện của Đảng, chính sách của Nhà nƣớc về phát triển GD&ĐT, giáo dục trung học cơ sở. - Các kết quả nghiên cứu, tài liệu trong nƣớc và ngoài nƣớc về công tác quản lý nhà nƣớc về lĩnh vực Giáo dục trung học cơ sở của UBND cấp huyện.
8 Phương pháp điều tra xã hội học: Sau khi đề xuất các giải pháp, tác giả xây dựng các bảng điều tra phù hợp với nội dung đề tài luận văn; thống kê, phân tích các dữ liệu để có những đánh giá về tính cần thiết, khả thi của các giải pháp. Tác giả tiến hành lấy ý kiến của các 125 chuyên gia bao gồm: Chuyên viên Sở GDĐT, Lãnh đạo, Chuyên viên UBND thành phố Lào Cai, Lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT thành phố Lào Cai, cán bộ quản lý và Tổ trƣởng chuyên môn là cốt cán của các trƣờng THCS trên địa bàn thành phố Lào Cai Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Xin ý kiến lãnh đạo, chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lào Cai, UBND thành phố Lào Cai, Phòng GD&ĐT thành phố Lào Cai và CBQL các trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai để phân tích, lựa chọn các ý kiến tốt bổ sung vào biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về Giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai. Phương pháp phân tích: Sử dụng phƣơng pháp thống kê, phân tích trong toán học để xử lý dữ liệu, các thông tin trong quá trình nghiên cứu, điều tra, thu thập. Trên cơ sở đó xác định đƣợc kết quả một cách khách quan các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về Giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Đề tài góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề về lý luận liên quan đến công tác quản lý về Giáo dục trung học cơ sở của UBND cấp huyện, mô tả, phân tích thực trạng và đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về Giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai. 7. Cấu trúc luận văn
9 Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn đƣợc trình bày trong ba chƣơng. Chƣơng 1: Cơ sở lý luận quản lý nhà nƣớc về Giáo dục trung học cơ sở. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý nhà nƣớc về Giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai. Chƣơng 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về Giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai.
10 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Khái niệm cơ bản 1.1.1. Biện pháp Theo từ điển Tiếng Việt thông dụng “Biện pháp là cách làm, cách thức tiến hành” một vấn đề cụ thể nào đó. Theo định nghĩa của Triết học thì biện pháp là cách thức, là con đƣờng chuyển tải nội dung. Theo định nghĩa khái quát thì biện pháp là cách thức, con đƣờng để giải quyết một vấn đề cụ thể nào đó nhằm đạt mục đích nhất định. Nhƣ vậy, chúng ta cần phân biệt các khái niệm biện pháp và giải pháp. Giải pháp là một khái niệm rộng, bao quát hơn khái niệm biện pháp, nó mang tính chất lý luận và có ý nghĩa định hƣớng cho nhiều biện pháp nhằm giải quyết vấn đề cụ thể theo mục đích nhất định. Biện pháp là cách làm, cách giải quyết một công việc cụ thể. So với giải pháp, biện pháp bao giờ cũng có tính chất cụ thể hơn, nó đƣợc sáng tạo ra và đúc kết lại từ trong thực tiễn. Vì vậy sự phân biệt các khái niệm, biện pháp, giải pháp chỉ có nghĩa tƣơng đối. Nhƣ vậy chúng ta có thể hiểu: Biện pháp là cách làm, cách giải quyết vấn đề cụ thể, nhƣ: biện pháp hành chính, biện pháp kỹ thuật, biện pháp quản lý… Vậy biện pháp là “Cách thức tiến hành thực hiện giải quyết vấn đề”. 1.1.2. Giáo dục và Đào tạo Theo giáo trình “Quản lý nhà nƣớc về Văn hóa, Giáo dục, Y tế” của Học viện Hành chính, Nhà xuất bản Khoa học kĩ thuật, Hà Nội, 2009, giáo dục là “quá trình trang bị và nâng cao kiến thức hiểu biết về thế giới khách
11 quan, khoa học, kĩ thuật, kỹ năng, kỹ xảo trong hoạt động nghề nghiệp cũng nhƣ hình thành nhân cách con ngƣời” [11, tr.65]. Giáo dục đảm bảo sự kế thừa phát triển giữa các thế hệ. Quá trình giáo dục là sự truyền thụ kinh nghiệm, lịch sử xã hội của thế hệ trƣớc cho thế hệ sau, nhằm chuẩn bị điều kiện cho họ bƣớc vào cuộc sống xã hội và lao động sản xuất. Giáo dục diễn ra thƣờng xuyện, liên tục ở mọi môi trƣờng hoạt động của con ngƣời: trong gia đình, nhà trƣờng, nơi làm việc, trong quan hệ xã hội… trong đó môi trƣờng giáo dục ở nhà trƣờng có vai trò quan trọng. Theo mục tiêu và đối tƣợng giáo dục, giáo dục đƣợc phân thành giáo dục phổ thông, giáo dục chuyên nghiệp (còn gọi là lĩnh vực đào tạo) Giáo dục phổ thông là trang bị những kiến thức, hiểu biết cơ bản, chủ yếu cho lớp vị thành niên trƣớc khi bƣớc vào tham gia quá trình giáo dục chuyên nghiệp, bao gồm các kiến thức về khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và đạo đức [9, tr.66] Đào tạo là lĩnh vực trang bị kiến thức kĩ năng, kĩ xảo và hình thành nghề nghiệp chuyên môn cho con ngƣời trong tƣơng lai [11, tr.66]. Đào tạo đề cập đến việc dạy các kĩ năng thực hành, nghề nghiệp hay kiến thức liên quan đến một lĩnh vực cụ thể, để ngƣời học lĩnh hội và nắm những tri thức, kĩ năng, nghề nghiệp một cách có hệ thống để chuẩn bị cho ngƣời đó thích nghi với cuộc sống và khả năng đảm nhận đƣợc một công việc nhất định. Khái niệm đào tạo có nghĩa hẹp hơn khái niệm giáo dục, đào tạo đề cập đến giai đoạn sau, khi một ngƣời đã đạt đến một độ tuổi nhất định, có một trình độ nhất định.Trong lĩnh vực đào tạo, ngƣời ta phân ra rất nhiều loại khác nhau tùy theo nội dung, mức độ và hình thức đào tạo. Theo nội dung đào tạo, đào tạo đƣợc phân ra thành đào tạo mới và đào tạo lại, đào tạo tiếp tục (hay bồi dƣỡng)
12 Theo trình độ (mức độ) đào tạo, đào tạo đƣợc phân ra thành đào tạo nghề, đào tạo trung cấp chuyên nghiệp, đào tạo đại học và đào tạo sau đại học. Theo hình thức đào tạo, đào tạo có thể phân ra thành đào tạo chính quy, vừa học vừa làm, đào tạo từ xa, tự học có hƣớng dẫn…. 1.1.2. Quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo Tùy theo môi trƣờng, lĩnh vực khác nhau mà ta có các khái niệm quản lý khác nhau. Nhƣng tựu chung lại quản lý đƣợc hiểu nhƣ sau: Quản lí là sự tác động có tổ chức, có hƣớng đích của chủ thể quản lí lên đối tƣợng và khách thể quản lí nhằm sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt đƣợc mục tiêu đề ra trong điều kiện môi trƣờng luôn biến động [1]. QLNN là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nƣớc và sử dụng pháp luật và chính sách để điều chỉnh hành vi của cá nhân, tổ chức trên tất cả các mặt của đời sống xã hội do cơ quan trong bộ máy nhà nƣớc thực hiện, nhằm phục vụ nhân dân duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội [12, tr.5]. Quản lí GD&ĐT có thể chia ra làm 2 mảng: QLNN về GD&ĐT và quản lý sự nghiệp trong các cơ sở giáo dục và đào tạo. Theo giáo trình QLNN về Văn hóa- Giáo dục – Y tế, Học viên Hành chính quốc gia, Nhà xuất bản Khoa học và Kĩ thuật, Hà Nội, 2009: “ Quản lí nhà nƣớc về GD&ĐT là sự tác động, điều chỉnh thƣờng xuyên của nhà nƣớc, bằng quyền lực nhà nƣớc đối với toàn bộ hoạt động GD&ĐT của một quốc gia nhằm định hƣớng, thiết lập trật tự, kỉ cƣơng của hoạt động GD&ĐT, hƣớng đến mục tiêu và yêu cầu của sự phát triển nguồn nhân lực quốc gia” [11, tr.74]