Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:114

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới, luận văn sẽ đánh giá, phân tích thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình, luận văn đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới nhằm tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới ở huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VÌ THỊ LAN PHƢƠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN MAI CHÂU, TỈNH HÒA BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VÌ THỊ LAN PHƢƠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN MAI CHÂU, TỈNH HÒA BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN TỪ HÀ NỘI, 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu, tư liệu được sử dụng trong luận văn là trung thực, có xuất xứ rõ ràng. Những kết quả khoa học của luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả luận văn Vì Thị Lan Phƣơng
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình đƣợc học tập tại Học viện Hành chính Quốc gia và thực hiện Luận văn Thạc sỹ Quản lý công với đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình ” học viên đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ, tạo điều kiện của tập thể lãnh đạo Học viện, giảng viên và lãnh đạo các khoa, các phòng ban trong trƣờng, cũng nhƣ của lãnh đạo và công chức các phòng ban của Huyện ủy, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. Học viên xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành về những sự giúp đỡ đó. Đặc biệt học viên xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Từ, ngƣời đã tận tình giúp đỡ, trực tiếp hƣớng dẫn học viên hoàn thành luận văn này. Trong quá trình thực hiện đề tài, học viên đã cố găng tìm hiểu tài liệu, học hỏi kinh nghiệm để tổng hợp, đánh giá, tuy nhiên, do sự hiểu biết còn hạn chế, kinh nghiệm thực tế chƣa nhiều cùng với nội dung luận văn đề cập đến vấn đề “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình” là một vấn đề tƣơng đối rộng và cần đƣợc nghiên cứu và giải quyết trong thời gian dài. Do đó, luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết, thiếu sót và hạn chế. Học viên rất mong nhận đƣợc sự tham gia đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo và bạn đọc. Trân trọng!
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ........................................................................ 8 1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ............................................................ 8 1.1.1. Khái niệm về nông thôn .............................................................................. 8 1.1.2. Khái niệm về nông thôn mới ....................................................................... 8 1.1.3. Khái niệm về xây dựng nông thôn mới ....................................................... 9 1.1.4. Khái niệm về quản lý ................................................................................ 10 1.1.5. Khái niệm về quản lý nhà nƣớc ................................................................ 10 1.1.6. Khái niệm quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới ........................ 11 1.2. QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ............... 11 1.2.1. Sự cần thiết phải xây dựng nông thôn mới ............................................... 11 1.2.2. Nội dung quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới.......................... 14 1.3. MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI................................................................................ 25 1.3.1. Các chủ trƣơng, đƣờng lối, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc đối với vấn đề nông nghiệp, nông dân và nông thôn ............................................................. 25 1.3.2. Đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội của từng vùng, địa phƣơng .............. 26 1.3.3. Trình độ quản lý, tổ chức thực hiện của đội ngũ cán bộ công chức ......... 26 1.3.4. Mức độ hội nhập kinh tế quốc tế ............................................................... 27 1.3.5. Sự quyết liệt và nhận thức của bộ máy chính quyền trong việc quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới........................................................................ 28 1.4. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA MỘT SỐ ĐỊA PHƢƠNG TRONG NƢỚC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI HUYỆN MAI CHÂU, TỈNH HÒA BÌNH ........................ 28 1.4.1. Kinh nghiệm của huyện Đan Phƣợng, Thành phố Hà Nội ....................... 28 1.4.2. Kinh nghiệm của huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định .................................... 30
1.4.3. Kinh nghiệm của huyện Phƣớc Long, Tỉnh Bạc Liêu .............................. 32 1.4.4. Bài học kinh nghiệm đối với huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình ................ 34 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN MAI CHÂU, TỈNH HÒA BÌNH. .............. 36 2.1. TỔNG QUAN VỀ HUYỆN MAI CHÂU, TỈNH HÒA BÌNH ................... 36 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ..................................................................................... 36 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .......................................................................... 37 2.1.2. Ảnh hƣởng của điều kiện kinh tế - xã hội đến quá trình thực hiện xây dựng nông thôn mới ở Huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình.................................... 42 2.2. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN MAI CHÂU, TỈNH HÒA BÌNH ................ 44 2.2.1. Khái quát về xây dựng nông thôn mới tại tỉnh Hòa Bình hiện nay .......... 44 2.2.2. Nội dung thực trạng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình hiện nay. .......................................................... 47 2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN MAI CHÂU, TỈNH HÒA BÌNH ................ 67 2.3.1. Đánh giá chung quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình .................................................................................... 67 2.3.2. Những vấn đề đặt ra trong quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình .................................................................... 74 CHƢƠNG 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN MAI CHÂU, TỈNH HÒA BÌNH ................................................................................................................... 78 3.1. PHƢƠNG HƢỚNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN MAI CHÂU ............................................................. 78 3.1.1. Quan điểm quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu..................................................................................................................... 78 3.1.2. Mục tiêu quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2018-2022 ......................................................... 81
3.1.3. Phƣơng hƣớng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2018 - 2020 ................................................ 85 3.2. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN MAI CHÂU, TỈNH HÒA BÌNH. ........................................ 85 3.2.1. Chỉ đạo, điều hành..................................................................................... 86 3.2.2. Tuyên truyền, hƣớng dẫn, tập huấn........................................................... 87 3.2.3. Lập quy hoạch và thực hiện quy hoạch..................................................... 88 3.2.4. Tập trung xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu..................... 90 3.2.5. Đầu tƣ phát triển kinh tế............................................................................ 92 3.2.6. Bồi dƣỡng, đào tạo, nâng cao trình độ cán bộ quản lý và chất lƣợng lao động ..................................................................................................................... 94 3.2.7. Quản lý, sử dụng và huy động vốn ........................................................... 96 3.2.8. Kiểm tra, giám sát, đánh giá tình hình thực hiện xây dựng nông thôn mới ............................................................................................................................. 97 3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ................................................................................. 98 3.3.1. Đối với Trung ƣơng................................................................................... 98 3.3.2. Đối với tỉnh ............................................................................................... 99 KẾT LUẬN ....................................................................................................... 100 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 102
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT NGHĨA BCĐ Ban chỉ đạo BQL Ban Quản lý CN Công nghiệp CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CTMTQG Chƣơng trình mục tiêu quốc gia HĐND Hội đồng nhân dân MTTG Mục tiêu quốc gia MTTQ Mặt trận tổ quốc NTM Nông thôn mới QLNN Quản lý nhà nƣớc UBND Ủy ban nhân dân XDNTM Xây dựng nông thôn mới
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Tốc độ tăng trƣởng kinh tế huyện Mai Châu giai đoạn 2014 – 2017 ......................................................................................................... 38 Bảng 2.2. Tổng hợp kết quả đạt các nhóm tiêu chí nông thôn mới năm 2017 của các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh Hoà Bình ........................................ 45 Bảng 2.3. Tổng hợp kết quả vốn thực hiện Chƣơng trình MTQG xây dựng NTM huyện Mai Châu giai đoạn 2013 đến năm 2017........................................ 63 Bảng 2.4. Kết quả thực hiện bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới và các tiêu chí cơ bản .................................................................................................................. 65 Bảng 3.1. Kế hoạch hoàn thành các tiêu chí giai đoạn 2018-2022 ..................... 83 DANH MỤC HÌNH Hình 2.1. Cơ cấu trình độ chuyên môn đội ngũ CBCC cấp xã huyện Mai Châu năm 2017 ............................................................................................................. 55
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Trên dải đất hình chữ S duyên dáng mang tên Việt Nam với cái nôi truyền thồng là nền nông nghiệp lúa nƣớc, lực lƣợng lao động tập trung chủ yếu ở nông thôn cùng với những trang sử hào hùng của cha ông trong hàng ngàn năm qua cho đến thế hệ con cháu ngày nay đã và đang chứng kiến những thành tựu hết sức quan trọng của nông nghiệp, nông thôn trong quá trình xây dựng và bảo vệ đât nƣớc. Vì vậy, trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nƣớc, đi đôi với việc tập trung đầu tƣ phát triển tại các thành phố, các đô thị, các trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội thì vấn đề ƣu tiên đầu tƣ và phát triển cho nông thôn đƣợc xem là một nhiệm vụ hàng đầu của Đảng và Nhà nƣớc ta. Hội nghị lần thứ 7 của Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa X đã ban hành Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 về vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã chỉ rõ:"Sau hơn 20 năm thực hiện đƣờng lối đổi mới, dƣới sự lãnh đạo của Đảng, nông nghiệp, nông dân, nông thôn nƣớc ta đã đạt đƣợc thành tựu khá toàn diện và to lớn. Nông nghiệp tiếp tục phát triển với tốc độ khá cao theo hƣớng sản xuất hàng hóa, nâng cao năng suất, chất lƣợng và hiệu quả; đảm bảo vững chắc an ninh lƣơng thực quốc gia". Đồng thời, nhằm thực hiện các nhiệm vụ mà Nghị quyết 26-NQ/TW đề ra, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới, Quyết định 800/QĐ-TTg ngày 4/6/2010 phê duyệt chƣơng trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới 2010-2020 yêu cầu tất cả các địa phƣơng trong cả nƣớc cùng nhau ra sức triển khai thực hiện chƣơng trinh một cách sâu rộng và có hiệu quả. Mai Châu cũng là một trong những huyện của tỉnh Hòa Bình cũng đang tích cực hƣởng ứng và hăng hái thực hiện chƣơng trình này. 1
Mai Châu, một cái tên mà mỗi khi nhắc đến luôn gợi thƣơng, gợi nhớ trong lòng ngƣời, bởi đó không chỉ là miền đất của hoa mơ, hoa mận nở trắng rừng mà còn là nơi cƣ trú của nhiều dân tộc thiểu số với những sắc màu văn hóa khác nhau. Trải qua hơn nhiều thế kỷ khai phá và tôn tạo, mỗi dân tộc ở vùng đất Mai Châu đã tự tạo dựng cho mình những nét văn hóa đặc sắc, đậm đà bản sắc dân tộc. Là một huyện vùng cao của tỉnh Hòa Bình, Mai Châu, có tới 22 đơn vị hành chính cấp xã, một thị trấn với 138 thôn bản, và hơn 54 nghìn ngƣời với 7 dân tộc anh em cùng sinh sống. Với điều kiện tự nhiên thuận lợi cùng với sự đa dạng về nền văn hóa cũng nhƣ có nhiều tiềm năng để phát triển, Mai Châu là một trong những đơn vị có xã đƣợc chọn làm xã thí điểm của Chƣơng trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn cả nƣớc và cũng đã đạt đƣợc những kết quả tốt đẹp. Cũng chính vì vậy, nó góp phần rất lớn trong việc thúc đẩy việc xây dựng nông thôn mới tại các xã khác trong huyện và là mô hình đƣợc chọn để nhân rộng trong địa bàn toàn tỉnh. Kể từ khi triển khai thực hiện chƣơng trình xây dựng nông thôn mới, Mai Châu đã từng bƣớc chuyển mình mạnh mẽ và đã đạt đƣợc những thành tựu nhất định. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt đƣợc thì cũng còn không ít những tồn tại chƣa phù hợp với đặc thù và chƣa khai thác, phát huy đƣợc tối đa tiềm năng, lợi thế của huyện. Vẫn còn đó những băn khoăn, trăn trở của các nhà hoạch định, các nhà quản lý, đội ngũ cán bộ công chức triển khai thực hiện xây dựng nôn thôn mới và cùng những nỗi lo lắng băn khoăn của ngƣời dân nơi đây. Phải làm thế nào để quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện nhà có kết quả tốt nhất, phát huy đƣợc địa thế, địa hình, sức ngƣời, sức của và sự đồng thuận của nhân dân, đồng thời hạn chế đƣợc những tồn tại. Để góp phần hoàn thiện việc triển khai chƣơng trình xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, cùng với việc tìm ra những giải pháp cho vấn đề nêu 2
trên, tôi quyết định chọn đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình” làm đề tài nghiên cứu luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan dến đề tài luận văn Trƣớc đây, có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn. Công trình nghiên cứu: “Chính sách nông nghiệp, nông thôn sau Nghị quyết X của Bộ Chính trị” do PGS,TSKH Lê Đình Thắng chủ biên do Nxb Chính trị Quốc gia ấn hành năm 1998 đã đề cập nhiều nội dung quan trọng liên quan đến chủ đề nghiên cứu nhƣ phân tích quá trình phát triển nông nghiệp của Việt Nam dƣới sự tác động của hệ thống chính sách, đi sâu phân tích một số chính sách cụ thể nhƣ chính sách đất đai, chính sách phân phối trong phát triển nông nghiệp nông thôn nƣớc ta. “Những quy định pháp luật và công tác văn hóa xã hội ở cơ sở và xây dựng nông thôn mới”, của tác giả Bùi Văn Thấm, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2003. Công trình nghiên cứu này chủ yếu đề cập và giới thiệu các quy định của Nhà nƣớc về công tác văn hóa xã hội và quy định về nông thôn mới, về việc xây dựng nông thôn mới ở các vùng miền của đất nƣớc, trong đó, nhấn mạnh miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa. “Nông nghiệp, nông thôn Việt Nam sau hai mươi năm đổi mới - quá khứ và hiện tại” của tác giả Nguyễn Văn Bích, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2000. Cuốn sách này tác giả đã phân tích những sự thay đổi cơ bản trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp và đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội nông thôn Việt Nam sau hơn hai mƣơi năm đổi mới. “Phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn ở Việt Nam”, của tác giả Nguyễn Hữu Tiến, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội năm 2007. Cuốn sách là tập hợp các công trình nghiên cứu của tác giả trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội ở nông thôn. Qua đó thấy đƣợc những tồn tại và hạn chế của việc phát triển kinh tế xã hội ở nông thôn Việt Nam hiện nay. “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam hôm nay và mai sau”, của 3
chuyên gia nghiên cứu về nông nghiệp, nông thôn Việt Nam, tác giả Đặng Kim Sơn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2008. Công trình này đã nêu lên thực trạng các vấn đề về nông nghiệp, nông dân, nông thôn hiện nay, những thành tựu cũng nhƣ những khó khăn, vƣớng mắc còn tồn tại. Xuất phát từ thực tiễn đó, tác giả đã đề xuất những định hƣớng và kiến nghị chính sách nhằm đƣa nông nghiệp, nông dân, nông thôn ngày càng phát triển. "Xây dựng nông thôn mới, những vấn đề lý luận và thực tiễn" do tác giả Vũ Văn Phúc chủ biên, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2012. Công trình là tập hợp các bài viết của các nhà khoa học, lãnh đạo các cơ quan Trung ƣơng, địa phƣơng, các ngành, các cấp về xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam, gồm những vấn đề lý luận chung về xây dựng nông thôn mới, kinh nghiệm quốc tế về xây dựng nông thôn mới, thực tiễn và kết quả bƣớc đầu trong xây dựng nông thôn mới ở một số địa bàn trên phạm vi cả nƣớc, đặc biệt là các địa bàn thí điểm xây dựng nông thôn mới. “Nhìn lại hơn 3 năm thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới: Kết quả và một số bài học kinh nghiệm” của Phó Thủ Tƣớng, Trƣởng ban chỉ đạo Chƣơng trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Tạp chí Cộng sản, (số 94), năm 2014, tr.8-14. Bài viết đã trình bày những kết quả quan trọng bƣớc đầu trong hơn 3 năm thực hiện Chƣơng trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới căn cứ và 19 tiêu chí của nông thôn mới. Đồng thời bài viết cũng khái quát những ƣu điểm, hạn chế, vƣớng mắc từ các cấp chính quyền địa phƣơng, cơ chế, chính sách, văn bản hƣớng dẫn thực hiện đến nguồn vốn đầu tƣ cho Chƣơng trình, từ đó, đề xuất một số giải pháp chủ yếu tiếp túc đẩy mạnh thực hiện Chƣơng trình xây dựng nông thôn mới trong thời gian tiếp theo. Những công trình nghiên cứu nói trên đã tập trung phân tích những vấn đề lý luận cũng nhƣ thực tế xây dựng và phát triển nông nghiệp, nông thôn một cách khá rõ nét. Nhƣng chƣa có đề tài chuyên biệt nào viết về thực trạng và những tồn tại trong quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện 4
Mai Châu theo Quyết định số 800/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ ngày 04 tháng 6 năm 2010 phê duyệt Chƣơng trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020. Đề tài luận văn Thạc sỹ của học viên sẽ tập trung vào việc tìm hiểu thực trạng, những kết quả đạt đƣợc, những khó khăn, bất cập trong quá trình quản lý nha nƣớc về xây dựng nông thôn mới của huyện trong thời gian qua và đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của chƣơng trình trong thời gian tới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Mục đích Trên cơ rõ làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới, luận văn sẽ đánh giá, phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình, luận văn đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới nhằm tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện Chƣơng trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới ở huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình trong thời gian tới. Nhiệm vụ Để thực hiện những mục đích trên, luận văn cần tập trung thực hiện một số nhiệm vụ nhƣ sau: + Luận văn sẽ làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới. + Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Mai Châu, chỉ rõ những kết quả, hạn chế và nguyên nhân. + Làm rõ căn cứ và nội dung những giải pháp hoàn thiện về quản lý nhà nƣớc nhằm tiếp tục thực hiện chƣơng trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Mai Châu. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn Đối tượng nghiên cứu: Những nội dung của Quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. 5
Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi về thời gian nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới ở huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình đƣợc thực hiện trong giai đoạn từ năm 2013- 2017 và giải pháp đƣợc đề ra cho giai đoạn 2018- 2022. - Phạm vi về không gian nghiên cứu: Trên địa bàn huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. - Phạm vi về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu, khảo sát quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới ở huyện Mai Châu, tỉnh Hoà Bình từ năm 2013 đến nay. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Luận văn đƣợc triển khai nghiên cứu trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, của Nhà nƣớc cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thể hiện trong các chính sách về nông nghiệp, nông thôn nói chung và xây dựng nông thôn mới nói riêng. - Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu logic - lịch sử, phân tích - tổng hợp, so sánh, khảo sát thực tiễn... nhằm làm sáng tỏ vấn đề và trình bày luận văn một cách khoa học. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn có ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn giúp cho công tác quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. - Ý nghĩa về mặt lý luận Góp phần hệ thống các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, của Đảng và Nhà nƣớc và một số vấn đề lý luận về nông thôn và quản lý nhà nƣớc về nông thôn trong thời kỳ hiện đại hóa phát triển đất nƣớc. Luận văn góp phần làm rõ cơ sở khoa học của việc nghiên cứu gắn với đặc trƣng của vùng. - Ý nghĩa về mặt thực tiễn 6
Luận văn đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện việc xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. Với kết quả nghiên cứu đạt đƣợc, luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho việc học tập, nghiên cứu và làm tài liệu tham khảo để tuyên truyền trong quá trình xây dựng nông thôn mới trong thời gian tiếp theo ở những huyện có điều kiện tƣơng tự nhƣ huyện Mai Châu. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận văn gồm 3 chƣơng. Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới Chƣơng 2: Thực trạng quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai châu, tỉnh Hòa Bình Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới tại huyện Mai châu, tỉnh Hòa Bình 7
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN 1.1.1. Khái niệm về nông thôn Khái niệm nông thôn: “Nông thôn là phần lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn, được quản lý bởi cấp hành chính cơ sở là UBND xã.” [22;tr.6]. Nơi mà ở đó ngƣời dân sinh sống chủ yếu bằng hoạt động sản xuất nông nghiệp và theo lối sinh hoạt văn hóa cộng đồng làng, xã, theo những phong tục tập quán đặc thù của địa phƣơng. 1.1.2. Khái niệm về nông thôn mới Trong Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 đƣa ra mục tiêu: Xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc; dân trí đƣợc nâng cao, môi trƣờng sinh thái đƣợc bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dƣới sự lãnh đạo của Đảng đƣợc tăng cƣờng. Nhƣ vậy, nông thôn mới trƣớc tiên nó phải là nông thôn, không phải là thị tứ, thị trấn, thị xã, thành phố và khác với nông thôn truyền thống hiện nay, có thể khái quát theo các nội dung cơ bản sau: Đó là làng xã văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại; đảm bảo không gian nông thôn phải mang đặc trong nông thôn với khuôn viên, cảch quan của làng xã, của hộ gia đình nông thôn. Sản xuất phải phát triển bền vững theo hƣớng kinh tế hàng hoá; thu nhập đảm bảo, công ăn việc làm ổn định, không có hộ nghèo đói. Đời sống về vật chất và tinh thần của dân nông thôn ngày càng đƣợc nâng cao. Bảo vệ và phát triển tài nguyên thiên nhiên; bảo vệ và phát triển môi trƣờng, bảo tồn và khai thác cảnh quan tự nhiên, duy trì cân bằng sinh thái. 8
Bản sắc văn hoá dân tộc đƣợc giữ gìn và phát triển, trong đó, bảo tồn và phát triển các di sản văn hoá truyền thống của các dân tộc, các địa phƣơng. Xã hội nông thôn an ninh tốt, quản lý dân chủ. Hay nói cách khác: Nông thôn mới là nông thôn mà trong đó đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của ngƣời dân không ngừng đƣợc nâng cao, giảm dần sự cách biệt giữa nông thôn và thành thị. Nông dân đƣợc đào tạo, tiếp thu các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới. Bên cạnh đó, nông thôn mới phải có kinh tế phát triển toàn diện, bền vững, cơ sở hạ tầng đƣợc xây dựng đồng bộ, hiện đại, phát triển theo quy hoạch, gắn kết hợp lý giữa nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ và đô thị. Nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc, môi trƣờng sinh thái đƣợc bảo vệ. Sức mạnh của hệ thống chính trị đƣợc nâng cao, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự xã hội. 1.1.3. Khái niệm về xây dựng nông thôn mới Việc xây dựng nông thôn mới nhằm phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế của quê hƣơng, đất nƣớc trong giai đoạn mới. Sau 30 năm thực hiện đƣờng lối đổi mới dƣới sự lãnh đạo của Đảng, nông nghiệp, nông dân, nông thôn nƣớc ta đã đạt nhiều thành tựu to lớn. Tuy nhiên, nhiều thành tựu đạt đƣợc chƣa tƣơng xứng với tiềm năng và lợi thế: Nông nghiệp phát triển còn kém bền vững, sức cạnh tranh thấp, chuyển giao khoa học - công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực còn hạn chế. Nông nghiệp, nông thôn phát triển thiếu quy hoạch, kết cấu hạ tầng nhƣ giao thông, thuỷ lợi, trƣờng học, trạm y tế, cấp nƣớc… còn yếu kém, môi trƣờng ngày càng ô nhiễm. Đời sống vật chất, tinh thần của ngƣời nông dân còn thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao, chênh lệch giào nghèo giữa nông thôn và thành thị còn lớn, phát sinh nhiều vấn đề xã hội bức xúc. Không thể có một nƣớc công nghiệp nếu nông nghiệp và nông thôn còn lạc hậu và đời sống nhân dân còn thấp và xây dựng nông thôn mới là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá quê hƣơng, đất 9
nƣớc; đồng thời, góp phần cải thiện, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho ngƣời dân sinh sống ở địa bàn nông thôn. Vì vậy, ta có thể hiểu: Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để cộng đồng dân cƣ ở nông thôn đồng lòng xây dựng thôn, xã, gia đình của mình khang trang, sạch đẹp; phát triển sản xuất toàn diện (nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ); có nếp sống văn hoá, môi trƣờng và an ninh nông thôn đƣợc đảm bảo; thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của ngƣời dân đƣợc nâng cao. 1.1.4. Khái niệm về quản lý Thuật ngữ “quản lý” có nhiều khái niệm và cách hiểu, nhƣng ta có thể hiểu một cách thống nhất đầy đủ nhƣ sau: “ Quản lý là sự tác động có chủ đích, có tổ chức của chủ thể quản lý lên đối tượng bị quản lý và khách thể của quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt được mục tiêu đặt ra trong điều kiện biến động của môi trường” [14; tr.5] 1.1.5. Khái niệm về quản lý nhà nƣớc Thuật ngữ quản lý nhà nước có nhiều cách hiểu khác nhau: - Quản lý nhà nƣớc là hoạt động có tổ chức bằng pháp quyền của bộ máy nhà nƣớc để điều chỉnh các quá trình xã hội và hành vi của công dân và mọi tổ chức xã hội, chính trị, khoa học, văn hóa – xã hội nhằm giữ gìn thể chế chính trị, trật tự xã hội theo những mục tiêu đã định. - Quản lý nhà nƣớc là hoạt động của nhà nƣớc trên các lĩnh vực lập pháp, hành pháp và tƣ pháp nhằm thực hiện chức năng đối nội và đối ngoại của nhà nƣớc. - Quản lý nhà nƣớc là một dạng quản lý xã hội mang tính quyền lực nhà nƣớc để điều hành các quan hệ xã hội và hành vi hoạt động của con ngƣời. - Quản lý nhà nƣớc là sự chỉ huy, điều hành để thực thi quyền lực nhà nƣớc; là tổng thể về thể chế, về tổ chức và cán bộ của bộ máy nhà nƣớc có trách nhiệm quản lý công việc hàng ngày của nhà nƣớc do tất cả các cơ quan nhà nƣớc (lập pháp, hành pháp, tƣ pháp) tiến hành bằng các văn bản quy phạm 10
pháp luật để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn mà nhà nƣớc giao cho trong việc tổ chức và điều chỉnh các quan hệ xã hội và hành vi của công dân. Nhƣ vậy, thông qua những điểm chung của các khái niệm, một cách chung nhất – ta có thể hiểu: “Quản lý nhà nước là hoạt động thực hiện quyền lực nhà nước của các cơ quan trong bộ máy nhà nước nhằm thực hiện các chức năng đối nội và đối ngoại của nhà nước trên cơ sở các quy luật phát triển xã hội, nhằm mục đích ổn định và phát triển đất nước” [14;tr.6]. 1.1.6. Khái niệm quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới Từ khái niệm “Quản lý nhà nƣớc” và khái niệm về “nông thôn mới”, có thể hiểu: Quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới chính là việc Nhà nƣớc thực hiện vai trò của mình thông qua việc hoạch định chiến lƣợc, xây dựng các chính sách, kế hoạch và triển khai các chƣơng trình hỗ trợ nhằm tác động tới sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực nông thôn, làm cho nông thôn phát triển toàn diện và đồng bộ, có kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội hiện đại; làng xã văn minh, sạch đẹp; sản xuất phát triển bền vững theo hƣớng kinh tế hàng hóa; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; dân trí đƣợc nâng cao, môi trƣờng sinh thái đƣợc bảo vệ; hệ thống chính trị vững mạnh và đƣợc tăng cƣờng; an ninh trật tự đƣợc giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của ngƣời dân ngày càng đƣợc nâng cao; theo định hƣớng XHCN 1.2. QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.2.1. Sự cần thiết phải xây dựng nông thôn mới 1.2.1.1. Sự cần thiết phải xây dựng nông thôn mới Do kết cấu hạ tầng nội thôn (điện, đƣờng, trƣờng, trạm, chợ, thủy lợi, còn nhiều yếu kém, vừa thiếu, vừa không đồng bộ); nhiều hạng mục công trình đã xuống cấp, tỷ lệ giao thông nông thôn đƣợc cứng hoá thấp; giao thông nội đồng ít đƣợc quan tâm đầu tƣ; hệ thống thuỷ lợi cần đƣợc đầu tƣ nâng cấp; chất lƣợng lƣới điện nông thôn chƣa thực sự an toàn; cơ sở vật chất về giáo dục, y 11