Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Quản lý thu ngân sách nhà nước tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

195
lượt xem 39
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý thu ngân sách nhà nước tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước" được nghiên cứu với mục tiêu nhằm đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước, từ đó, đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Quản lý thu ngân sách nhà nước tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ….……/………. …./…. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NGỌC CHÂU QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI THỊ XÃ ĐỒNG XOÀI, TỈNH BÌNH PHƢỚC LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ….……/………. …./…. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NGỌC CHÂU QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI THỊ XÃ ĐỒNG XOÀI, TỈNH BÌNH PHƢỚC LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐÀO ĐĂNG KIÊN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, trước hết em xin được bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến Tiến sĩ Đào Đăng Kiên - người Thầy đã trực tiếp hướng dẫn hết sức chu đáo và chỉ bảo tận tình cho tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Qua đây, em xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô đã trực tiếp giảng dạy truyền đạt kiến thức cho lớp cao học HC20.N8 tại cơ sở thành phố Hồ Chí Minh. Xin cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa Sau đại học, bạn bè, đồng nghiệp đang công tác tại Trường Chính trị tỉnh Bình Phước đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho em trong thời gian học tập và nghiên cứu để hoàn thành chương trình học. Xin trân trọng cảm ơn. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Ngọc Châu
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Quản lý thu ngân sách nhà nước tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước” là công trình nghiên cứu độc lập của tôi dưới sự hướng dẫn của TS. Đào Đăng Kiên. Các số liệu, kết luận nghiên cứu trình bày trong luận văn này là trung thực và chính xác. Những kết quả của luận văn chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Ngọc Châu
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DN: Doanh nghiệp KCN: Khu công nghiệp NSNN: Ngân sách Nhà nước NSTW: Ngân sách trung ương NSĐP: Ngân sách địa phương TNCN: Thu nhập cá nhân UBND: Ủy ban nhân dân HĐND: Hội đồng nhân dân GTGT: Giá trị gia tăng KBNN: Kho bạc Nhà nước DNNN: Doanh nghiệp Nhà nước DNNQD: Doanh nghiệp ngoài quốc doanh HTX: Hợp tác xã KT - TM: Kinh tế thương mại KT - XH: Kinh tế - xã hội CNH- HĐH: Công nghiệp hóa - hiện đại hóa CTN-NQD: Công thương nghiệp ngoài quốc doanh
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1: Lịch biểu lập Ngân sách Nhà nước Việt Nam theo luật NS năm 2015 ....... 242 Bảng 2.1: Thu ngân sách nhà nước chi tiết theo các khoản thu từ 2012-2016 ............ 445 Bảng 2.2: Các khoản thu phân chia theo tỷ lệ phần trăm giữa các cấp Ngân sách ........ 52 Bảng 2.3: Dự toán và thu NSNN theo nội dung thu thị xã Đồng Xoài 2012-2016 ....... 53 Bảng 2.4: Dự toán và thu NSNN trên địa bàn thị xã Đồng Xoài 2012- 2016 .............. 59 Bảng 2.5: Thu NSNN và GDP thị xã Đồng Xoài 2012- 2016 ....................................... 53 Bảng 3.1: Bảng tổng hợp trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, tin học của đội ngũ cán bộ, công chức, người lao động Chi cục thuế thị xã Đồng Xoài ..................................... 83 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Trang Sơ đồ 1.1: Hệ thống ngân sách nhà nước ........................................................... 175 Sơ đồ 1.2: Cơ cấu của chi cục thuế cấp Huyện .................................................... 21 Sơ đồ 2.1: ............................................................................................................ 50
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ................................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ....................................................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 6 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .............................................................. 7 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn .................................................................... 7 7. Kết cấu của luận văn .......................................................................................................... 8 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC ........................................................................................................ 9 1.1 Những vấn đề chung về thu ngân sách nhà nƣớc.................................................... 9 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm thu ngân sách nhà nước................................................... 9 1.1.2. Thu ngân sách cấp huyện trong hệ thống ngân sách nhà nước ......................... 16 1.2. Quản lý thu ngân sách nhà nƣớc cấp Huyện ........................................................ 20 1.2.1. Khái niệm ........................................................................................................................... 20 1.2.2. Nội dung quản lý thu ngân sách cấp Huyện ........................................................ 21 1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý thu NSNN cấp huyện ............................... 31 1.3.1. Thể chế, cơ chế chính sách liên quan ............................................................. 31 1. 3.2. Bộ máy tổ chức, quản lý và con người......................................................................... 31 1. 3.3. Trình độ phát triển KTXH của địa phương ........................................................ 32 1.4. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong quản lý thu NSNN và bài học rút ra cho thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phƣớc .............................................................. 33
1.4.1. Kinh nghiệm của Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh............................................ 33 1.4.2. Kinh nghiệm quản lý thu ngân sách của của Huyện Chơn Thành, tỉnh Bình Phước. ................................................................................................................................ 33 1.4.3. Bài học rút ra cho thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước....................................... 36 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .................................................................................. 38 CHƢƠNG 2:THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐỒNG XOÀI, TỈNH BÌNH PHƢỚC ............................ 39 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội ảnh hƣởng đến quản lý thu NS tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phƣớc ................................................................. 39 2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên.............................................................................. 39 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội của Thị xã Đồng Xoài ............................................... 40 2.2. Thực trạng quản lý thu NS nhà nƣớc tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phƣớc ........................................................................................................................ 42 2.2.1. Kết quả thu ngân sách nhà nước giai đoạn 2012 – 2016............................................ 42 2.2.2. Thực trạng các nội dung quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước ........................................................................................... 46 2.3. Đánh giá chung về quản lý thu NSNN trên địa bàn thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phƣớc .......................................................................................................................... 62 2.3.1. Những kết quả đạt được................................................................................................... 62 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân.................................................................................................. 64 2.3.3. Nguyên nhân...................................................................................................................... 69 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .................................................................................. 71 CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH TẠI THỊ XÃ ĐỒNG XOÀI, TỈNH BÌNH PHƢỚC ......................... 72
3.1. Định hƣớng hoàn thiện, quan điểm, mục tiêu hoàn thiện quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phƣớc .................................. 72 3.1.1. Định hướng hoàn thiện .......................................................................................... 72 3.1.2. Quan điểm và mục tiêu .......................................................................................... 74 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phƣớc ....................................................................................................... 77 3.2.1. Hoàn thiện quy trình lập dự toán thu ngân sách .................................................. 77 3.2.2. Chấp hành nghiêm kỷ luật trong quản lý thực hiện ngân sách .......................... 78 3.2.3. Nâng cao hiệu quả quyết toán ngân sách ............................................................. 78 3.2.4. Tăng cường kỷ luật và thanh kiểm tra quản lý thu ngân sách............................ 81 3.2.5. Đào tạo bồi dưỡng đội ngũ CB,CC quản lý thu ngân sách ................................ 83 3.3. Một số kiến nghị .......................................................................................................... 85 3.3.1. Đối với Bộ Tài chính ........................................................................................................ 85 3.3.2. Đối với UBND tỉnh Bình Phước .......................................................................... 88 TIÊU KẾT CHƢƠNG 3 .................................................................................. 90 KẾT LUẬN ....................................................................................................... 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 93
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Quản lý thu ngân sách là một trong những nội dung quan trọng của chính sách Tài chính quốc gia được xuất phát từ vai trò quan trọng của Thuế trong việc điều tiết kinh tế vĩ mô nền kinh tế quốc dân, điều tiết mọi hoạt động giữa các thành phần kinh tế, giữa các ngành, giữa các vùng nhằm đảm bảo sự công bằng, bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ của mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội. Do vị trí quan trọng của nguồn thu ngân sách, đòi hỏi phải thu đúng, thu đủ, chống thất thu có hiệu quả là vấn đề hết sức khó khăn phức tạp, nhưng cũng là yêu cầu cấp bách vừa nhằm tăng thu cho Ngân sách Nhà nước, vừa khuyến khích sản xuất kinh doanh phát triển. Những năm gần đây, chính sách và cơ chế quản lý thu ngân sách đã có nhiều đổi mới, góp phần tăng thu cho Ngân sách, khuyến khích sản xuất, kinh doanh đúng hướng. Tuy nhiên, trong nền kinh tế hiện nay khi các thành phần kinh tế phát triển tạo nên tính cạnh tranh mạnh mẽ tạo ra nhiều thuận lợi cho phát triển nền kinh tế, nhưng đồng thời vấn đề quản lý và thu ngân sách như thế nào đảm bảo tính công bằng giũa các thành phần kinh tế ở các địa phương khác nhau trong lĩnh vực thực hiện nghĩa vụ đối với Ngân sách Nhà nước là một vấn đề đặt ra cần phải nghiên cứu và giải quyết. Do vậy, quản lý nguồn thu có một vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của thị xã, xét trên phương diện tài chính cũng như phương diện tác động của chúng đối với quá trình điều tiết sản xuất kinh doanh và tiêu dùng của nhân dân. Nên phải cần quan tâm nhiều hơn nữa đến công tác quản lý thu Thuế nhằm đảm bảo công bằng xã hội, điều tiết hợp lý. Mặt khác đảm bảo công bằng trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp Ngân sách, góp phần thúc đẩy đất nước ngày càng vững mạnh trên con đường tiến lên xã hội chủ nghĩa. 1
Thị xã Đồng Xoài là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học công nghệ, giáo dục và đào tạo, trung tâm thương mại của tỉnh Bình Phước, Thị xã đang mở rộng hệ thống giao thông, phát triển các công trình cơ sở hạ tầng, mạng lưới giao thông nội tỉnh và kết nối miền Đông và Tây Nguyên theo tuyến Quốc lộ 13 và 14 và hình thành hệ thống khu công nghiệp, khu kinh tế cửa khẩu, mở rộng hợp tác kinh tế với Lào và Camphuchia, đô thị ngày càng phát triển, Đảng bộ và chính quyền tỉnh Bình Phước quyết tâm phấn đấu xây dựng cơ sở hạ tầng phấn đấu đến năm 2018 Thị xã Đồng Xoài trở thành thành phố loại III. Trong những năm qua, quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã đã đạt được những kết quả quan trọng, tuy nhiên, hiện cũng còn những hạn chế, gặp rất nhiều khó khăn, qui mô sản xuất nhỏ, nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội chưa được khai thác có hiệu quả, ý thức người dân trong việc đóng góp nghĩa vụ Thuế cho ngân sách nhà nước chưa cao, hiện tượng trốn thuế, chây ì và kéo dài thời gian nộp thuế, cũng gây cho công tác quản lý thu ngân sách gặp nhiều trở ngại, thực hiện phân cấp quản lý ngân sách và tổ chức thực hiện thu ngân sách chưa có sựu phối kết hợp đồng bộ của hệ thống chính trị, cán bộ công chức ngành thuế còn một bộ phận hạn chế về năng lực, nghiệp vụ, kỹ năng quản lý thu ngân sách, trong đó có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan, điều đó cho thấy cần có những giải pháp quản lý phù hợp, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách nhà nước tại thị xã nhằm bổ sung nguồn lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Từ những lý do nêu trên học viên chọn đề tài: „„Quản lý thu ngân sách nhà nước tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước‟‟ làm đề tài nghiên cứu cho luận văn cao học quản lý công của mình. 2
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Ngân sách nhà nước là vấn đề được các nhà quản lý cũng như nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Vì vậy đã có những công trình nghiên cứu về ngân sách nhà nước theo nhiều khía cạnh, góc độ và phạm vi khác nhau, trong đó có những công trình nghiên cứu với phạm vi quốc gia, có những đề tài nghiên cứu đối với từng địa phương cụ thể. Có thể nêu lên một số đề tài, một số công trình nghiên cứu tại Việt Nam như sau: Sách và giáo trình: Nguyễn Thị Mỹ Linh (2010) với sách chuyên khảo “Thuế thực hành”, tác giả mô tả các phương pháp tính thuế cơ bản tại Việt Nam và sự đóng góp của các sắc thuế trong tổng thu ngân sách nhà nước, cuốn sách là tài liệu tham khảo hữu ích và là khối kiến thức cơ bản trong nghiên cứu quản lý thuế tại Việt Nam. Ngân hàng thế giới (2011) “Cải cách thuế ở Việt Nam: Hướng tới một hệ thống hiệu quả và công bằng hơn”, công trình nghiên cứu đã tập trung xem xét, đánh giá hệ thống thuế hiện hành tại Việt Nam, trên cơ sở đó đánh giá tác động của hệ thống thuế và thiết kế, đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống thuế và quản lý thuế tại Việt Nam gắn với bối cảnh hội nhập quốc tế. PGS.TS Trần Văn Giao (2011): “Quản ý tài chính công”, sách chuyên khảo, NXB Lý luận chính trị, HN. Nội dung chủ yếu của sách chuyên khảo trình bày và làm rõ các lý luận cơ bản về Tài chính, quản lý tài chính và kinh nghiệm một số nước trên thế giới quản lý đối với tài chính công. Sách trình bày có tính hệ thống về qui trình quản lý tài chính ở Việt Nam trong thời gian qua, những hạn chế bất cập trong thực hiện thực thi tài chính và phân cấp quản lý tài chính chưa phù hợp đối với một số chính quyền địa phương và tổ chức. 3
Nội dung khoa học về quản lý tà chính công trong sách chuyên khảo bổ ích, có tính lý luận và thực tiễn cao, là tài liệu hữu ích cho tác giả luận văn nghiên cứu quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng Xoài tỉnh Bình Phước. TS. Mai Đình Lâm (2014):” Tác động của Phân cấp Tài khóa đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam”. NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh. Sách chuyên khảo có nội dung chủ yếu luận bàn về phân cấp tài khóa, những tác động của phân cấp tài khóa đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam với các giải pháp có tính khả thi, trên cơ sở lý luận về phân cấp , về chính sách tài khóa quốc gia. Sách là tài liệu hữu ích bổ sung luận cứ khoa học về tài khóa và phân cấp tài khóa gắn liền với nghiên cứu của học viên, giúp học viên có định hướng nghiên cứu làm rõ quản lý thu ngân sách một phần trong chính sách tài khóa đang là vấn đề bức xúc hiện nay ở nước ta và tại Thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước. Nghiên cứu của Bird, RichardM, và Milka Cansanegra de Jantscher, eds (1992) “Cải cách hành chính thuế ở các nước đang phát triển” đã có đánh giá thực trạng cải cách hành chính thuế ở một số nước đang phát triển, từ đó đưa ra những kinh nghiệm quý báu cho các nước khác trong quá trình cải cách, quản lý thuế. Luận văn, luận án: Nguyễn Thành Phương (2016) tác giả luận văn cao học với đề tài “Quản lý thu ngân sách trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương” luận văn đã nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về quản lý thu ngân sách, trên cơ sở đó phân tích thực trạng và đề xuất được một số giải pháp nhằm hoàn thiện thu ngân sách trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương Tuy nhiên, luận văn có không gian khác biệt so với địa bàn của học viên nghiên cứu, thực trạng của thị xã Bến Cát và Đồng Xoài cũng có tính khác biệt về vị trí địa lý và vai trò thị xã Đồng Xoài là Trung tâm chính trị, 4
hành chính, kinh tế, văn hóa, xã hội, thương mại, tài chính của tỉnh Bình Phước, còn thị xã Bến Cát là thị xã thuộc tỉnh mới thành lập. Luận văn thạc sỹ của Tô Minh Huê (2013) “Một số biện pháp nhằm đổi mới công tác hiệu quả thu thuế trên địa bàn tỉnh Hà Giang” đã hệ thống hóa được khung lý thuyết lý thuyết về thuế và hiệu quả quản lý thuế, từ đó đánh giá thực trạng hoạt động quản lý thuế trên địa bàn tỉnh, từ đó có các đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tá quản lý thuế tại địa phương. Kết quả nghiên cứu của luận văn đã giú cho học viên có cái nhìn tổng thể về hình thức và nội dung cần có trong luận văn của mình. Tuy nhiên, luận văn nghiên cứu ở vùng Tây Bắc, điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn qui mô nhỏ, mặc dù trên địa bàn một tỉnh, khác biệt với nghiên cứu của học viên. Lê Văn Nghĩa (2012) trong luận văn thạc sỹ với hướng nghiên cứu “Quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn c p hu ện tỉnh Đ ”, luận văn xây dựng được khung lý thuyết về thu ngân sách và quản lý thu ngân sách nhà nước, trên cơ sở đó đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách cấp Huyện thuộc tỉnh ĐăkLăk, và đề xuất các giải pháp hoàn thiện thu ngân sách cấp Huyện trên địa bàn tỉnh. Luận văn có kết quả nghiên cứu có tính lý luận và thực tiễn cao. Song chưa chỉ ra được những tác động chủ yếu đến quản lý thu ngân sách cấp huyện ở tỉnh Đắk Lắk, các giải pháp chưa có tính đặc thù và khả thi cao vì nghiên chung cấp huyện trên địa bàn tỉnh Như vậy, cho đến thời điểm hiện tại đã có nhiều nghiên cứu về quản lý thu ngân sách nhà nước, tuy nhiên hầu hết các nghiên cứu dừng ở mức độ nghiên cứu quản lý ngân sách nhà nước dưới góc độ vĩ mô nền kinh tế, hoặc ở các địa bàn khác, chứ chưa nghiên cứu việc thu ngân sách nhà nước cụ thể dưới góc độ từng địa phương, với đặc thù riêng có như tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước. 5
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước, từ đó, đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Với mục đích nghiên cứu đã xác định, nhiệm vụ cụ thể của luận văn nhằm: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý thu ngân sách nhà nước. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung: Nghiên cứu quản lý thu ngân sách nhà nước Phạm vi không gian: tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước. Phạm vi thời gian: thời gian từ năm 2012 - 2016, tầm nhìn đến năm 2020. 6
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu - Phƣơng pháp luận: Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. - Phƣơng pháp nghiên cứu: Phương pháp thu thập và xử lý thông tin: Được thực hiện thông qua nghiên cứu, tổng hợp từ các tài liệu, công trình được công bố: như giáo trình Quản lý thuế của Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội, Quản lý tài chính công của Học viện Hành chính Quốc gia, số liệu của Chi Cục Thuế Thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước. Tác giả phân tích định tính kết hợp phân tích định lượng (chủ yếu bằng phần mền Excel). Phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp: Nguồn dữ liệu cơ bản được thu thập là số liệu thứ cấp, vì vậy luận văn sử dụng phương pháp này để phân tích, tổng hợp trên cơ sở đó đánh giá thực trạng quản lý thu NS trên địa bàn thị xã. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các phương pháp dự báo, thống kê, báo cáo... 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa khoa học - Trên cơ sở hệ thống hóa về lý luận và pháp lý, luận văn đã làm rõ được nội hàm các khái niệm chính trong khung lý thuyết về Quản lý thu ngân sách nhà nước. - Luận văn có thể là tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu, học tập hoặc những ai quan tâm đến quản lý thu ngân sách nhà nước. 7
6.2. Ý nghĩa thực tiễn Các kết luận, cũng như những giải pháp được đề xuất trong luận văn là căn cứ khoa học có thể có hữu ích cho các nhà quản lý để hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nước tại địa phương. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm các chương sau: Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý thu ngân sách nhà nước Chương 2: Thực trạng Quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước Chương 3: Định hướng và giải pháp quản lý thu ngân sách tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước 8
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC 1.1. Những vấn đề chung về thu ngân sách nhà nƣớc 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm thu ngân sách nhà nước 1.1.1.1. Khái niệm thu ngân sách nhà nước Ngân sách nhà nước (NSNN) là một phạm trù kinh tế và là phạm trù lịch sử; là một thành phần trong hệ thống tài chính phản ánh các quan hệ kinh tế phát sinh gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước khi nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia nhằm thực hiện các chức năng của mình trên cơ sở luật định. Thuật ngữ "ngân sách nhà nước" được sử dụng rộng rãi trong đời sống kinh tế, xã hội ở mọi quốc gia, song quan niệm về NSNN lại chưa thống nhất, có nhiều định nghĩa khác nhau về NSNN tùy theo các trường phái, các lĩnh vực nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu kinh tế cổ điển cho rằng: NSNN là một văn kiện tài chính mô tả các khoản thu, chi của chính phủ được thiết lập hàng năm. Nhiều nhà nghiên cứu kinh tế hiện đại thì cho rằng NSNN là bảng liệt kê các khoản thu chi bằng tiền mặt trong một giai đoạn nhất định của nhà nước (Keynes, 1936). Theo luật Ngân sách nhà nước năm 2015 thì: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các hoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một hoảng thời gian nh t định do cơ quan nhà nước có thẩm qu ền qu ết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước”. Từ khái niệm trên, có thể thấy NSNN vừa là nguồn lực để nuôi dưỡng bộ máy Nhà nước, vừa là công cụ hữu hiệu để Nhà nước quản lý, điều tiết 9
nền kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội, nên có những đặc điểm chính sau: - Thứ nh t, việc tạo lập và sử dụng quỹ NSNN luôn gắn liền với quyền lực kinh tế - chính trị của Nhà nước, được Nhà nước tiến hành trên cơ sở những luật lệ nhất định. NSNN là một bộ luật tài chính đặc biệt, bởi lẽ trong NSNN, các chủ thể của nó được thiết lập dựa vào hệ thống các pháp luật có liên quan như hiến pháp, các luật thuế,… nhưng mặt khác, bản thân NSNN cũng là một bộ luật do Quốc hội quyết định và thông qua hằng năm, mang tính chất áp đặt và bắt buộc các chủ thể kinh tế - xã hội có liên quan phải tuân thủ. - Thứ hai, NSNN luôn gắn chặt với sở hữu Nhà nước và luôn chứa đựng lợi ích chung, lợi ích công cộng. Nhà nước là chủ thể duy nhất có quyền quyết định đến các khoản thu - chi của NSNN và hoạt động thu - chi này nhằm mục tiêu giúp Nhà nước giải quyết các quan hệ lợi ích trong xã hội khi Nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia giữa Nhà nước với các tổ chức kinh tế - xã hội, các tầng lớp dân cư,… - Thứ ba, NSNN là một bản dự toán thu chi. Các cơ quan, đơn vị có trách nhiệm lập NSNN và đề ra các thông số quan trọng có liên quan đến chính sách mà Chính phủ phải thực hiện trong năm tài khóa tiếp theo. Thu, chi NSNN là cơ sở để thực hiện các chính sách của Chính phủ. Chính sách nào mà không được dự kiến trong NSNN thì sẽ không được thực hiện. Chính vì như vậy mà, việc thông qua NSNN là một sự kiện chính trị quan trọng, nó biểu hiện sự nhất trí trong Quốc hội về chính sách của Nhà nước. Quốc hội mà không thông qua NSNN thì điều đó thể hiện sự thất bại của Chính phủ trong việc đề xuất chính sách đó, và có thể gây ra mâu thuẫn về chính trị. 10
- Thứ tư, NSNN là một bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc gia. Hệ thống tài chính quốc gia bao gồm: tài chính nhà nước, tài chính doanh nghiệp, trung gian tài chính và tài chính cá nhân hoặc hộ gia đình. Trong đó tài chính nhà nước là khâu chủ đạo trong hệ thống tài chính quốc gia. Tài chính nhà nước tác động đến sự hoạt động và phát triển của toàn bộ nền kinh tế - xã hội. Tài chính nhà nước thực hiện huy động và tập trung một bộ phận nguồn lực tài chính từ các định chế tài chính khác chủ yếu qua thuế và các khoản thu mang tính chất thuế. Trên cơ sở nguồn lực huy động được, Chính phủ sử dụng quỹ ngân sách để tiến hành cấp phát kinh phí, tài trợ vốn cho các tổ chức kinh tế, các đơn vị thuộc khu vực công nhằm thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. NSNN là một hệ thống bao gồm các cấp ngân sách phù hợp với hệ thống chính quyền nhà nước các cấp, được phân thành NSTW và NSĐP. NSTW là ngân sách của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và các cơ quan khác ở trung ương. NSĐP bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có HĐND và UBND. Tương ứng với các cấp ngân sách của hệ thống NSNN, quỹ NSNN được chia thành: quỹ ngân sách của trung ương, quỹ ngân sách của chính quyền cấp tỉnh và tương đương, quỹ ngân sách của chính quyền cấp huyện và tương đương, quỹ ngân sách của chính quyền cấp xã và tương đương. Quỹ ngân sách các cấp gồm nhiều phần nhỏ để sử dụng cho các lĩnh vực khác nhau: dùng cho phát triển kinh tế; dùng cho phát triển văn hoá, giáo dục, y tế; dùng cho các biện pháp xã hội, an ninh, quốc phòng... Thực chất, thu NSNN là việc nhà nước dùng quyền lực để tập trung một phần nguồn tài chính quốc gia hình thành quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước, đồng thời thu NSNN cũng là một kênh phân phối thu nhập quốc dân trong hệ thống tài chính quốc gia. Về phương diện pháp lý, thu NSNN bao gồm những khoản tiền nhà nước huy động vào ngân sách để thỏa mãn nhu 11