Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Sự tham gia của Hội Liên hiệp phụ nữ trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ở huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk

Chia sẻ: ViLijen ViLijen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn trình bày các nội dung: Cơ sở lý luận về sự tham gia của Hội LHPN trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới; Thực trạng tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN ở huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk; Phương hướng, giải pháp nâng cao sự tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Sự tham gia của Hội Liên hiệp phụ nữ trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ở huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ….………./…………. ….………./…………. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NINH SỰ THAM GIA CỦA HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ TRONG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN CƢ MGAR, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG Đắk Lắk - 2020 0
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ….………./…………. ….………./…………. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NINH SỰ THAM GIA CỦA HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ TRONG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN CƢ MGAR, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. LÊ THỊ HẰNG Đắk Lắk - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, khách quan dựa trên cơ sở thu thập các thông tin và tài liệu thực tế. Những kết quả khoa học của Luận văn chưa được công bố trong bất cứ công trình nào. Tác giả Nguyễn Thị Ninh
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, em xin được bày tỏ lòng biết ơn Ban giám đốc, các Thầy, Cô Khoa Đào đạo và bồi dưỡng - Học viện Hành chính Quốc gia - Phân viện Tây Nguyên đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho em trong suốt quá trình học tập. Xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS.Lê Thị Hằng, đã tận tình hướng dẫn, đóng góp nhiều ý kiến quý báu giúp em hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn UBND, Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Cư Mgar và các cơ quan, ban, ngành của huyện đã tạo điều kiện giúp đỡ, cộng tác để giúp em hoàn thành luận văn này. Đắk Lắk, ngày tháng 12 năm 2020 Tác giả Nguyễn Thị Ninh
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. 2 LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... 3 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. 6 MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................ 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .............................................. 4 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................... 7 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 7 5. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 8 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài ..................................................... 8 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................. 9 Chƣơng 1 ........................................................................................................ 10 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ THAM GIA CỦA HỘI LHPN TRONG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ............................. 10 1.1. Một số khái niệm cơ bản ...................................................................... 10 1.2. Các bƣớc tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN .................................................................................................... 14 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng việc tham gia xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN ........................................................................................................... 21 Tiểu kết chƣơng 1 ........................................................................................... 25 Chƣơng 2 ........................................................................................................ 26 THỰC TRẠNG THAM GIA THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA HỘI LHPN HUYỆN CƢ MGAR TỈNH ĐẮK LẮK ......................................................................................................................... 26 2.1. Khái quát chung về Hội LHPN huyện Cƣ Mgar, tỉnh Đắk Lắk ........ 26 2.2. Tham gia thực hiện chính sách xây dựng Nông thôn mới của Hội LHPN huyện Cƣ Mgar, tỉnh Đắk Lắk ....................................................... 31 2.3. Đánh giá chung ..................................................................................... 59
Tiểu kết chƣơng 2 ........................................................................................... 65 Chƣơng 3 ........................................................................................................ 67 PHƢƠNG HƢỚNG, GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG SỰ THAM GIA THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA HỘI LHPN HUYỆN CƢ MGAR – TỈNH ĐẮK LẮK ...................................................... 67 3.1. Phƣơng hƣớng ...................................................................................... 68 3.2. Giải pháp tăng cƣờng sự tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN huyện Cƣ Mgar......................................... 71 Tiểu kết Chƣơng 3 .......................................................................................... 80 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 81 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 83
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CLB Câu lạc bộ CNH – HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CTMTQG Chương trình mục tiêu quốc gia DTTS Dân tộc thiểu số HTX Hợp tác xã KT-VH - XH Kinh tế, văn hóa, xã hội LHPN Liên Hiệp Phụ nữ MTTQ Mặt trận tổ quốc UBND Ủy ban nhân dân
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Chiếm một nửa dân số và lực lượng lao động, phụ nữ Việt Nam luôn đóng vai trò quan trọng trên các lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực xây dựng nông thôn mới, nhất là trong bối cảnh đô thị hóa với xu hướng ở nhiều vùng nông thôn, phần lớn lao động nam giới thanh niên đi làm ăn xa, ở lại nông thôn chủ yếu là người trung, cao tuổi và phụ nữ. Do đó, phụ nữ đang giữ vị trí trung tâm và đóng vai trò quyết định trong các hoạt động KT-VH-XH, cộng đồng tại nông thôn, tham gia trực tiếp, tích cực và vận động người thân trong gia đình tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng, thực hiện chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp và xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần. Có thể khẳng định phụ nữ vừa là chủ thể tham gia xây dựng nông thôn mới, vừa là đối tượng thụ hưởng thành quả của nông thôn mới. Với chức năng, nhiệm vụ của tổ chức chính trị - xã hội đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của phụ nữ, đoàn kết, tập hợp đông đảo các tầng lớp phụ nữ, Hội LHPN Việt Nam luôn nhận thức sâu sắc về vai trò, trách nhiệm của tổ chức Hội trong đại diện cho các tầng lớp phụ nữ tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt, Hội luôn chủ động đổi mới, sáng tạo trong chỉ đạo và tổ chức các hoạt động thiết thực thu hút hội viên, phụ nữ tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới và được cấp ủy, chính quyền và cộng đồng người dân ghi nhận. Nghiên cứu kết quả khảo sát năm 2018 của Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn cho thấy, có trên 40% số hộ nông thôn được phỏng vấn đánh giá Hội LHPN là tổ chức có hoạt động thiết thực, tích cực nhất trong tham gia xây dựng nông thôn mới ở địa phương, chiếm tỷ lệ cao nhất so với các đoàn thể khác. Hội LHPN huyện Cư Mgar trực thuộc Hội LHPN tỉnh Đắk Lắk và là một bộ phận của Hội LHPN Việt Nam. Trong những năm qua, Hội LHPN huyện Cư Mgar đã luôn tích cực, trách nhiệm trong tham gia thực hiện chính sách nông 1
thôn mới tại địa phương thông qua việc cụ thể hóa chỉ đạo của Đảng, Nhà nước trong xây dựng kế hoạch thực hiện chính sách nông thôn mới gắn với Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”; tổ chức tuyên truyền, góp ý, kiến nghị, đề xuất, thực hiện và phản biện, giám sát… chính sách xây dựng nông thôn mới; vận động, hướng dẫn hội viên, phụ nữ phát huy tiềm năng, sức sáng tạo, tích cực thi đua tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ở cơ sở bằng nhiều chương trình và hình thức cụ thể như: Vận động phụ nữ hiến đất, góp công xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn; hỗ trợ phụ nữ vay vốn phát triển kinh tế, tổ chức các hoạt động để xây dựng gia đình hạnh phúc, xây dựng các mô hình phát triển kinh tế, an sinh xã hội gắn với tiêu chí bảo vệ môi trường, an ninh trật tự... góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng hệ thống chính trị, giữ vững an ninh - quốc phòng, từng bước thay đổi diện mạo nông thôn, nâng cao chất lượng đời sống người dân trên địa bàn huyện Cư Mgar. Xuất phát điểm năm 2010 bình quân toàn huyện đạt 6 tiêu chí nông thôn mới/xã; tính đến 30/8/2019 số tiêu chí nông thôn mới toàn huyện đạt là 264/285 tiêu chí (chiếm tỷ lệ 92.6%, bình quân đạt 17, 6 tiêu chí/xã). Đặc biệt thu nhập bình quân đầu người đạt 45 triệu/người/năm; hộ nghèo giảm xuống còn 5, 18 % [47]. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN huyện Cư Mgar vẫn còn những hạn chế, khó khăn nhất định, đó là: Việc tham gia góp ý kiến, xây dựng các dự thảo chính sách nông thôn mới của Hội hầu hết chỉ được thực hiện khi có sự đề nghị của các cơ quan liên quan, các kiến nghị, đề xuất còn mang tính nhỏ lẻ, sự vụ; công tác phản biện đóng góp ý kiến đề xuất vào dự thảo các văn bản của Trung ương, các cấp ủy, chính quyền các cơ quan, ban, ngành về các chủ trương, cơ chế chính sách liên quan đến nông nghiệp, nông dân, nông thôn của Hội còn nhiều bất cập, chưa sát đối với những vấn đề hội viên, phụ nữ quan tâm trong các dự thảo chính sách xây dựng nông thôn mới. Bên cạnh đó, việc cụ thể hóa chính sách xây dựng nông thôn mới trong các phong trào, hoạt động của Hội có mặt chưa thực sự hiệu quả, dẫn đến công tác hỗ trợ phụ nữ tham gia thực hiện 2
các tiêu chí của chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN huyện chưa đạt như mong muồn, tỷ lệ hộ nghèo do phụ nữ dân tộc thiểu số làm chủ hộ tái nghèo cao; vẫn còn tình trạng phụ nữ tham gia khiếu kiện đông người; tỷ lệ lao động nữ, nhất là lao động nữ dân tộc thiểu số có việc làm qua đào tạo thấp; môi trường và an toàn thực phẩm vẫn là vấn đề đáng lo ngại. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, trong đó nguồn kinh phí cấp cho Hội LHPN trong tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới còn ít. Việc phối hợp giữa các cấp, các ngành với Hội LHPN trong tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới có lúc, có nơi chưa đồng bộ, kịp thời. Trình độ, năng lực của cán bộ Hội trong công tác nghiên cứu, đề xuất, thực thi chính sách xây dựng nông thôn mới chưa đáp ứng yêu cầu đề ra. Các cơ quan nhà nước chưa quan tâm đúng mức đến lồng ghép giới trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới, trong khi lồng ghép giới trong nông nghiệp, phát triển nông thôn cần phải được coi trọng ngay từ đầu, ở mọi cấp, mọi giai đoạn của quá trình xây dựng và thực hiện chính sách nông thôn mới nhằm đảm bảo sự thụ hưởng bình đẳng của phụ nữ và nam giới là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến sự tham gia của Hội LHPN trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới. Ngoài ra, với đặc thù là huyện miền núi, phụ nữ là người đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số phụ nữ địa phương, trình độ dân trí còn hạn chế là một trong những khó khăn dẫn đến việc triển khai cho phụ nữ tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN huyện chưa đạt kết quả như mong muốn. Vì vậy, việc nghiên cứu một cách sâu sắc, có hệ thống và toàn diện về sự tham gia của Hội LHPN trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới là hết sức cần thiết nhằm góp phần xây dựng lý luận, định hướng hoạt động thực tiễn và nâng cao hiệu quả sự tham gia của Hội LHPN trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới trong tình hình hiện nay. Vì lý do đó, học viên lựa chọn đề tài: “Sự tham gia của Hội LHPN trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ở huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk” làm đề tài nghiên cứu khoa học cho luận văn thạc sĩ của mình. 3
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong những năm gần đây có rất nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn, cụ thể như: Các sách chuyên khảo: Phạm Đi (2016) “Xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam hiện nay” Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Hà Nội [4] đã cho rằng nông nghiệp, nông dân và nông thôn luôn có vị trí chiến lược trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là cơ sở và lực lượng quan trọng để phát triển kinh tế – xã hội. Đứng trước yêu cầu phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước chủ trương xây dựng một nền nông nghiệp theo hướng hiện đại, đồng thời xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển công nghiệp, lấy nông dân là vị trí then chốt trong mọi sự thay đổi cần thiết, với ý nghĩa phát huy nhân tố con người, khơi dậy và phát huy mọi tiềm năng của nông dân vào công cuộc xây dựng nông thôn mới. Trần Minh Yến (2013), “Xây dựng nông thôn mới - Khảo sát và đánh giá”. Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội [45] đã khẳng định: Xây dựng nông thôn mới là một chương trình rộng lớn được triển khai trên phạm vi cả nước. Sau thời gian thực hiện thí điểm, chương trình đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy vậy, vẫn cần phải có một sự khảo sát, đánh giá nghiêm túc để góp phần giải đáp một số thắc mắc được đặt ra. Tô Xuân Dân, Lê Văn Viện, Đỗ Trọng Hùng (2013), “Xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam ở Việt Nam: Tầm nhìn mới, tổ chức quản lý mới, bước đi mới”, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội [34]. Cuốn sách đã tiếp cận hệ thống, toàn diện và cung cấp cách nhìn khá rộng mở cho việc đổi mới triệt để nhận thức về vai trò của nông nghiệp, nông dân và nông thôn trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế - xã hội bền vững, giữ vững ổn định chính trị, đảm bảo an ninh quốc phòng, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước trong hội nhập và phát triển. Tập thể tác giả phác thảo những yêu cầu và nhiệm vụ đặt ra cũng như gợi ý cách triển khai về tổ chức 4
phát triển và xây dựng nông thôn mới như: 1)Tổ chức xây dựng và thực hiện quy hoạch phát triển nông thôn; 2) Chuyển dịch cơ cấu kinh tế gắn với thị trường; 3) Vận dụng mô hình sản xuất kinh doanh đa dạng và tổ chức quản lý phù hợp; 4) Khơi dậy nguồn lực phát triển mới thông qua ứng dụng khoa học, công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực; 5) Tổ chức nâng cao đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân, từ đó tạo động lực thúc đẩy nông nghiệp, nông thôn đi lên. Đồng thời, cuốn sách cung cấp kỹ năng cần thiết về thực thi pháp luật, khả năng quản lý đối với cán bộ nông thôn nhằm triển khai thắng lợi chương trình xây dựng nông thôn mới. - Các luận văn, luận án đã bảo vệ thành công và một số bài viết: + Hoàng Bá Thịnh (2010), “Chính sách đối với phụ nữ nông thôn trong thời kỳ Công nghiệp hóa”, Tạp chí Cộng sản số 816, tháng 10.2010, tr. 22-25. Bài viết khẳng định vai trò của phụ nữ ở nông thôn đối với sự phát triển nông nghiệp, nông thôn trong quá trình công nghiệp hóa; những thách thức, trở ngại đối với phụ nữ ở nông thôn và đề xuất các giải pháp về chính sách và trách nhiệm của tổ chức Hội trong hỗ trợ phụ nữ ở nông thôn về đào tạo nghề, việc làm; tạo điều kiện thuận lợi tiếp cận các nguồn lực và an sinh xã hội [12]. + Hà Công Tuấn (2017), “Các giải pháp cụ thể nhằm phát huy vai trò tiềm năng của tổ chức Hội và phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới” bài phát biểu tại Đại hội đại biểu phụ nữ toàn quốc lần thứ XII - đã khẳng định tầm quan trọng, vai trò của Hội LHPN trong vận động phụ nữ thực hiện hiệu quả 9/19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới thông qua thực hiện Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” [11]. + Nguyễn Thị Ánh Tuyết (2015), “Phụ nữ trong sản xuất và tham gia xã hội ở nông thôn Thực trạng, khuyến nghị chính sách”. Tạp chí Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, số 2/2015, tr.16-21. Bài viết đã tập trung vào phân tích thực trạng các chính sách và thực tiễn phát huy vai trò của phụ nữ trong phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo ở nông thôn, từ đó đề xuất những khuyến nghị về chính sách nhằm phát huy hơn nữa vai trò của phụ nữ trong lĩnh vực này, góp phần thực hiện các mục tiêu xây dựng nông thôn mới [29]. 5
Tác giả Đỗ Kim Chung và Kim Thị Dung “Chương trình nông thôn mới ở Việt Nam: Một số vấn đề đặt ra và kiến nghị” (2018), Tạp chí cộng sản, tr12-16 [10]. Các tác giả đã đánh giá kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới; và chỉ ra một số hạn chế, bất cập trong quá trình thực hiện mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Đồng thời, bài biết cũng đã kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách xây dựng nông thôn mới. Các công trình nghiên cứu, bài viết trong nước đã đánh giá về vai trò, sự đóng góp của phụ nữ và Hội LHPN trong xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, sự đánh giá chủ yếu đi sâu vào vai trò của phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới, vai trò của Hội LHPN tuy đã được đề cập tới nhưng còn mờ nhạt, chưa quan tâm đánh giá sự tham gia của Hội LHPN trong thực hiện chính sách nông thôn mới, trong khi với vai trò, vị thế của tổ chức Hội, việc tham gia thực hiện chính sách nông thôn mới vừa là quyền lợi, vừa là trách nhiệm nhằm thực hiện chức năng đại diện của Hội được quy định trong Điều lệ Hội LHPN Việt Nam; được Nhà nước khẳng định cụ thể trong Luật bình đẳng giới 2006 [33, tr3,4], Nghị định 56/NĐ-CP, ngày 16/7/2012 của Thủ tướng Chính phủ quy định về “Trách nhiệm của các bộ, ngành, UBND các cấp trong việc tạo điều kiện cho các cấp Hội LHPN Việt Nam tham gia quản lý Nhà nước”. Thực tế cho thấy, việc tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới đều được triển khai, thực hiện thường xuyên ở tất các các cấp Hội, tuy nhiên cho đến nay chưa có một công trình nghiên cứu nào về lĩnh vực này. Từ việc thiếu hụt những công trình nghiên cứu đang đặt ra vấn đề là căn cứ vào cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn nào để khẳng định sự tham gia của Hội LHPN trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới; làm gì và làm thế nào để phát huy hơn nữa sự tham gia của tổ chức Hội trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới, nhất là trong cụ thể hóa các chủ trương, chính sách nông thôn mới của Đảng, Nhà nước vào việc xây dựng, ban hành kế hoạch tuyên truyền, vận động, hỗ trợ hội viên, phụ nữ tham gia thực hiện nông thôn mới, nhằm phát huy hơn nữa sự đóng góp của họ trong xây dựng nông thôn mới hiện nay. 6
Trên cơ sở tiếp thu, kế thừa kết quả nghiên cứu của các công trình đã có, việc bổ sung khoảng trống của các vấn đề còn bỏ ngỏ, chưa nghiên cứu sâu nhằm hoàn thiện hơn những vấn đề lý luận và đánh giá thực tiễn cho việc phát huy vai trò của Hội LHPN trong tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ở huyện Cư Mgar - tỉnh Đắk Lắk hiện nay rất cần được quan tâm nghiên cứu và được đề tài xác định là hướng phát triển tiếp theo. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn đề xuất giải pháp có tính khả thi thúc đẩy sự tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN huyện Cư Mgar, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được những mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn sẽ tập trung thực hiện các nhiệm vụ cụ thể sau: - Thứ nhất, hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về sự tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN để làm tiền đề đánh giá và đề xuất các giải pháp về sự tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN. - Thứ hai, phân tích, đánh giá thực trạng tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN huyện Cư Mgar. - Thứ ba, đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm phát huy vai trò của Hội LHPN trong tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Cư Mgar trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là sự tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN huyện Cư Mgar. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: Đề tài được thực hiện tại địa bàn huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk. 7
- Phạm vi về thời gian: Từ năm 2014 đến tháng 6 năm 2020 - Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu sự tham gia của Hội LHPN ở huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Luận văn sử dụng các phương pháp cụ thể: + Phương pháp thu thập thông tin: Các tài liệu, báo cáo, văn bản quy phạm pháp luật, các công trình nghiên cứu liên quan đến chính sách nông thôn mới thuộc phạm vi đề tài. + Phương pháp quan sát: Quan sát trực tiếp tại địa bàn huyện Cư Mgar nhằm thu thập những thông tin cần thiết về vấn đề tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN huyện Cư Mgar. + Phương pháp so sánh trước và sau: dựa trên hệ thống các chỉ tiêu, so sánh sự thay đổi của chỉ tiêu trước và sau khi thực hiện chính sách. + Phương pháp phân tích tài liệu: Phân tích các văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản chính sách xây dựng nông thôn mới nhằm xác định các vấn đề còn thiếu, các điểm bất cập. + Phương pháp phân tích thống kê mô tả: mô tả việc áp dụng các chính sách trong thực tế, các khó khăn, nhu cầu, giúp cho hiểu rõ logic của quá trình triển khai chính sách trên thực tế. Phân tích cũng cho phép xác định các nguyên nhân của các tác động tiêu cực, tích cực của các chính sách xây dựng NTM lên các đối tượng hưởng lợi. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn đã hệ thống hóa và phân tích cơ sở lý luận về sự tham gia của Hội LHPN trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới. Phân tích, đánh 8
giá thực trạng tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN. Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN, qua đó, đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm phát huy vai trò của Hội LHPN trong tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Những khuyến nghị của luận văn là cơ sở để hoàn thiện hệ thống chính sách về xây dựng nông thôn mới nhằm tăng cường sự tham gia của Hội LHPN trong thực hiện chính sách nông thôn mới tại địa bàn huyện Cư Mgar - tỉnh Đắk Lắk. Luận văn còn là tài liệu tham khảo cho các cấp, các ngành quan tâm đến lĩnh vực này. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về sự tham gia của Hội LHPN trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới. Chương 2: Thực trạng tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN ở huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk. Chương 3: Phương hướng, giải pháp nâng cao sự tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk. 9
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ THAM GIA CỦA HỘI LHPN TRONG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Nông thôn mới và xây dựng nông thôn mới Nông thôn mới là mô hình nông thôn có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh thái được bảo vệ; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để cộng đồng dân cư ở nông thôn đồng lòng xây dựng thôn khang trang, sạch đẹp; phát triển sản xuất toàn diện (nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ); có nếp sống văn hoá, môi trường và an ninh nông thôn được đảm bảo; thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao. Xây dựng nông thôn mới là sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị, trong đó có Hội LHPN. Nông thôn mới không chỉ là vấn đề kinh tế - xã hội, mà là vấn đề kinh tế -chính trị tổng hợp. Xây dựng nông thôn mới giúp cho người dân vùng nông nông nói chung, phụ nữ nông thôn nơi riêng có niềm tin, trở nên tích cực, chăm chỉ, đoàn kết giúp đỡ nhau xây dựng nông thôn phát triển giàu đẹp, dân chủ,văn minh. 1.1.2. Chính sách xây dựng nông thôn mới Chính sách xây dựng nông thôn mới là một dạng chính sách công, là tập hợp các chủ trương, hành động của chính phủ nhằm tạo cho nông thôn phát triển bằng cách tác động tới đầu vào và đầu ra ở nông thôn (đất đai, cơ sở hạ tầng, vốn, nguồn nhân lực, tác động về việc thay đổi tổ chức...). Chính sách nông thôn 10
mới được hiện thực hóa, đi vào cuộc sống là nhờ sự tham gia thực hiện của các cấp, các ngành, các tầng lớp nhân dân, trong đó có Hội LHPN Việt Nam. Chính sách xây dựng nông thôn mới nhằm thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển mọi mặt ở nông thôn, nhất là những vùng miền có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn, trong đó có phụ nữ. Tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, trong đó có Hội LHPN, qua đó tạo sự đồng tâm hiệp lực của toàn xã hội trong triển khai thực hiện nông thôn mới. 1.1.3. Yêu cầu đối với việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới - Yêu cầu thực hiện mục tiêu: Thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới là nhằm thực hiện những mục tiêu của chính sách đã đưa ra đảm bảo hoàn thành đúng định hướng, mục tiêu và thời gian xác định. - Yêu cầu đảm bảo tính hệ thống: Trong hoạt động quản lý của Nhà nước thì mọi hoạt động phải đảm bảo tính thống nhất, từ trung ương đến cơ sở cả về cách tổ chức thực hiện và các văn bản chỉ đạo điều hành. Thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới cũng vậy, phải đảm bảo tính hệ thống trong tất các bước của quy trình thực hiện ở các cấp, các ngành mới đảm bảo hoàn thành tốt kế hoạch đề ra. - Yêu cầu đảm bảo tính pháp lý, khoa học và hợp lý trong tổ chức thực hiện chính sách: Trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới, tất cả các cơ quan nhà nước, trong đó có Hội LHPN phải đảm tuân thủ nghiêm túc tính pháp lý theo quy định của Nhà nước trong từng khâu chỉ đạo điều hành đến việc tổ chức thực hiện phải mang tính khoa học ở từng bước thực hiện của quy trình và phù hợp, hợp lý với điều kiện thực tế ở từng vùng, miền, mỗi địa phương mới đem lại hiệu quả cao nhất. - Yêu cầu đảm bảo lợi ích thật sự cho các đối tượng thụ hưởng; Đây là yêu cầu rất quan trọng trong việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới, mục tiêu cuối cùng của thực hiện chính sách nông thôn mới là đảm bảo tốt nhất lợi ích cho người dân vùng nông thôn, trong đó có phụ nữ nông thôn. 11
1.1.5. Cơ sở pháp lý về sự tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của Hội LHPN Đảng và Nhà nước luôn quan tâm, tạo mọi điều kiện cho Hội LHPN Việt Nam tham gia thực hiện chủ trương, chính sách trên các lĩnh vực nhằm góp phần vào sự nghiệp phát triển, xây dựng đất nước bằng việc thể chế hóa hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách nhằm bảo đảm cho tổ chức Hội được thuận lợi tham gia hoạt động ở các lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực xây dựng nông thôn mới. Từ trước đến nay, tất cả các chính sách, đặc biệt chính sách liên quan đến giới, đều tôn trọng và đề cao vai trò, trách nhiệm của Hội LHPN trong việc đại diện cho tiếng nói của các tầng lớp phụ nữ đề xuất, kiến nghị với Đảng, Nhà nước các vấn đề liên quan đến quyền, lợi ích hợp pháp của phụ nữ; tổ chức, định hướng cho các tầng lớp phụ nữ thực hiện bình đẳng giới trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực xây dựng nông thôn mới. Điều này thể hiện rõ trong Nghị quyết số 11-NQ/TW ngày 27/4/2007 của Bộ Chính trị về “Công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” đã nêu rõ “Xây dựng, củng cố Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam thực sự vững mạnh, phát huy đầy đủ vai trò nòng cốt trong công tác vận động phụ nữ” [7]; Luật Bình đẳng giới quy định Hội LHPN Việt Nam có trách nhiệm trong tổ chức các hoạt động hỗ trợ phụ nữ thực hiện bình đẳng giới, (bao gồm cả tham gia xây dựng nông thôn mới) [33, tr.3]; Nghị định 56/2012/NĐ-CP của Chính phủ về “Quy định trách nhiệm của Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các cấp trong việc bảo đảm cho các cấp Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tham gia quản lý nhà nước” [8, tr.5-6]. Các văn bản trên đã nêu cụ thể trách nhiệm của Hội LHPN Việt Nam trong tham gia xây dựng cơ chế, chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật, các chương trình, đề án, dự án liên quan đến quyền, lợi ích của phụ nữ, trẻ em; các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội thuộc chức năng quản lý nhà nước của các Bộ, ngành theo quy định của pháp luật; tuyên truyền, vận động hội viên, phụ nữ thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, luật pháp của Đảng, Nhà nước, tổ chức các hoạt động hỗ trợ phụ nữ thực hiện bình đẳng giới... Vì vậy, với quan 12
điểm này, khi xây dựng Nông thôn mới, vai trò của phụ nữ cũng được nhà nước đề cao. Quyết định số 1600/QĐ-Ttg, ngày 16 tháng 8 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 quy định rất rõ về việc giao cho Hội LHPN Việt Nam chủ trì, thực hiện Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” (5 không: Không đói nghèo, không có người vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội, không có bạo lực gia đình, không vi phạm chính sách dân số, không có trẻ suy dinh dưỡng và bỏ học; 3 sạch: Sạch nhà, sạch bếp, sạch ngõ) tại thành phần 9, nội dung số 07 (nâng cao chất lượng, phát huy vai trò của tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể chính trị - xã hội trong xây dựng nông thôn mới; cải thiện và nâng cao chất lượng các dịch vụ hành chính công; bảo đảm và tăng cường khả năng tiếp cận pháp luật cho người dân) [35, tr.5]. Ngoài ra, với vai trò là thành viên của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội LHPN còn có trách nhiệm tham gia thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” (nội dung 02) do Thủ tướng Chính phủ phân công cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Mặt khác, đối tượng chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn mới hướng tới là người dân vùng nông thôn, trong đó có phụ nữ và trẻ em nông thôn. Để thực hiện quy định tổ chức các hoạt động hỗ trợ phụ nữ thực hiện mục tiêu bình đẳng giới theo luật định và thực hiện chức năng đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho phụ nữ, trẻ em theo quy định tại Điều lệ Hội LHPN Việt Nam thì việc tham gia thực hiện chính sách nông thôn mới của Hội LHPN Việt Nam là hết sức cần thiết. Trách nhiệm của Hội LHPN Việt Nam trong việc tham gia thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới là để phát huy quyền làm chủ của phụ nữ nông thôn, đại diện cho phụ nữ nông thôn đóng góp ý kiến, phản ánh kiến nghị với Đảng, Nhà nước về các vấn đề phụ nữ quan tâm trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới. Đồng thời Hội LHPN còn đóng vai trò nòng cốt, chủ 13