Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan Hành chính Nhà nước cấp tỉnh ở Lào Cai

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận văn là nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh ở Lào Cai, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan Hành chính Nhà nước cấp tỉnh ở Lào Cai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÀN THANH THẢO SỰ THAM GIA CỦA PHỤ NỮ TRONG QUẢN LÝ TẠI CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC CẤP TỈNH Ở LÀO CAI Chuyên ngành quản lý công Mã số: 8.34.04.03 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: Tiến sĩ Hoàng Mai HÀ NỘI - 2018 i
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, với sự hƣớng dẫn khoa học của TS. Hoàng Mai. Các số liệu, nội dung trích dẫn nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận văn chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hà Nội, ngày tháng 01 năm 2018 Tác giả luận văn Bàn Thanh Thảo ii
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Ban Giám đốc, Khoa Sau đại học - Học viện Hành chính Quốc gia, cô giáo Chủ nhiệm Lớp và các thầy giáo, cô giáo đã tham gia giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập tại Học viện. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Hoàng Mai, đã tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo tôi thực hiện luận văn này. Xin đƣợc chân thành cảm ơn Lãnh đạo Ban Tổ chức Tỉnh ủy, lãnh đạo Ban Vì sự tiến bộ phụ nữ, lãnh đạo UBND tỉnh, các Sở, Ban, ngành, lãnh đạo Hội LHPN tỉnh Lào Cai; các đồng nghiệp, bạn bè và ngƣời thân đã động viên, đóng góp ý kiến, cung cấp tài liệu và tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã hết sức cố gắng nhƣng với thời gian và điều kiện nghiên cứu còn nhiều hạn chế, chắc chắn luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi tha thiết mong nhận đƣợc sự đóng góp chân thành của các nhà khoa học, thầy cô giáo và đồng nghiệp để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng 01 năm 2018 Tác giả luận văn Bàn Thanh Thảo iii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. iii MỤC LỤC……………………………………………………………………iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................. vii DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................ viiii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ........................................................................ viii MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chƣơng 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ VAI TRÒ, VỊ TRÍ VÀ SỰ THAM GIA CỦA PHỤ NỮ TRONG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ................... 10 1.1. Vị trí, vai trò của phụ nữ và cán bộ nữ trong sự nghiệp cách mạng ........ 10 1.1.1. Quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin về phụ nữ và cán bộ nữ ... 10 1.1.2. Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về vai trò phụ nữ và cán bộ nữ ............... 11 1.1.3. Quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc về công tác phụ nữ, công tác cán bộ nữ ................................................................................................. 13 1.1.4. Vai trò, vị trí của phụ nữ trong phát triển kinh tế- xã hội ............. 19 1.2. Bình đẳng giới và sự tham gia của phụ nữ vào các vị trí lãnh đạo, quản lý trong cơ quan hành chính nhà nƣớc ................................................................ 22 1.2.1. Một số vấn đề về bình đẳng giới ................................................... 22 1.2.2 Sự tham gia của phụ nữ trong quản lý hành chính nhà nƣớc......... 24 1.3. Sự cần thiết phải nâng cao vai trò, năng lực và sự tham gia của phụ nữ Việt Nam vào quản lý hành chính nhà nƣớc ................................................... 28 1.3.1. Xuất phát từ yêu cầu bảo đảm địa vị bình đẳng và phát huy vai trò, năng lực của phụ nữ ................................................................................ 28 1.3.2. Xuất phát từ yêu cầu xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa và xu hƣớng dân chủ hóa đời sống xã hội ..................................... 29 1.3.3. Xuất phát từ yêu cầu khắc phục những hạn chế, tồn tại trong sự tham gia của phụ nữ vào quản lý hành chính nhà nƣớc ........... 29 iv
1.3.4. Xuất phát từ yêu cầu bảo đảm sự tƣơng thích với pháp luật quốc tế mà Việt Nam đã tham gia, ký kết và phê chuẩn ..................................... 30 1.4. Phân tích yếu tố ảnh hƣởng đến sự tham gia của công chức nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh .. ......................................... 31 1.4.1. Sự quan tâm, chỉ đạo của lãnh đạo cấp trên .................................. 31 1.4.2. Tổ chức thực hiện chính sách về công tác cán bộ nữ của các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp ............................................................... 33 1.4.3. Những ảnh hƣởng từ phía gia đình ............................................... 34 1.4.4. Những yếu tố từ chính bản thân của nữ lãnh đạo quản lý ............ 35 T M TẮT CHƢƠNG 1 .................................................................................. 39 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG SỰ THAM GIA CỦA PHỤ NỮ TRONG QUẢN LÝ TẠI CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC CẤP TỈNH Ở LÀO CAI .................................................................................................................. 40 2.1. Tổng quan về công tác nữ trên địa bàn tỉnh Lào Cai ............................... 40 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, xã hội tỉnh Lào Cai ........................................ 40 2.1.2. Thực trạng công tác cán bộ nữ trên địa bàn tỉnh Lào Cai ............. 43 2.1.3 Tình hình đội ngũ cán bộ nữ trong hệ thống chính trị tỉnh Lào Cai ................................................................................................................. 46 2.2. Thực trạng sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh ở Lào Cai ................................................................. 48 2.2.1. Thực trạng về số lƣợng, độ tuổi của công chức nữ tham gia lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh ở Lào Cai ................................................................................................................. 49 2.2.2. Thực trạng về trình độ, chất lƣợng, năng lực của công chức nữ tham gia quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc tỉnh Lào Cai ..... 52 2.2.3. Thực trạng sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc tỉnh Lào Cai .......................................................... 55 2.3. Đánh giá chung về sự tham gia của phụ nữ vào các vị trí quản lý trong cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh, trên địa bàn tỉnh Lào Cai....................... 62 v
2.3.1. Ƣu điểm ......................................................................................... 62 2.3.2. Hạn chế.......................................................................................... 64 2.3.3. Nguyên nhân hạn chế .................................................................... 65 T M TẮT CHƢƠNG 2 .................................................................................. 68 Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG SỰ THAM GIA CỦA PHỤ NỮ TRONG QUẢN LÝ TẠI CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNHNHÀ NƢỚC CẤP TỈNH Ở LÀO CAI .............................................. 69 3.1. Mục tiêu, nhiệm vụ về sự tăng cƣờng sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh ở Lào Cai ........................... 69 3.1.1. M ục ti êu phấn đấu ....................................................................... 69 3.1.2. Nhiệm vụ thực hiện ....................................................................... 69 3.2. Giải pháp tăng cƣờng sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh ở Lào Cai ................................................ 70 3.2.1. Nhóm giải pháp nâng cao trách nhiệm của lãnh đạo, ngƣời đứng đầu cơ quan, đơn vị ................................................................................. 70 3.2.2. Nhóm giải pháp xây dựng cơ chế, chính sách về công tác cán bộ nữ ............................................................................................................. 77 3.2.3. Nhóm giải pháp tuyên truyền khuyến khích sự nỗ lực vƣơn lên của đội ngũ cán bộ nữ và huy động sự ủng hộ của gia đình, ngƣời thân đối với phụ nữ ............................................................................................... 85 3.3. Đề xuất, kiến nghị .................................................................................... 89 3.3.1. Đối với Bộ Chính trị và Ban Bí thƣ .............................................. 90 3.3.2. Đối với tỉnh Lào Cai ..................................................................... 90 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 95 PHỤ LỤC ........................................................................................................ 99 vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCH : Ban Chấp hành CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa HCNN : Hành chính nhà nƣớc HĐND : Hội đồng nhân dân KTXH : Kinh tế - xã hội LLCT : Lý luận chính trị QLNN : Quản lý nhà nƣớc LHPN : Liên hiệp phụ nữ UBND : Ủy ban nhân dân TW : Trung ƣơng VSTBPN : Vì sự tiến bộ phụ nữ vii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tỷ lệ nữ lãnh đạo, quản lý khối Đảng của tỉnh Lào Cai ................. 48 Bảng 2.2. Số lƣợng, tỷ lệ nữ công chức lãnh đạo, quản lý ............................. 49 khối cơ quan HCNN cấp tỉnh Lào Cai ............................................................ 49 Bảng 2.3. Nữ lãnh đạo chủ chốt ở 10 cơ quan hành chính nhà nƣớc ............. 50 Bảng 2.4. Trình độ công chức 10 cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh ...... 53 Bảng 2.5. Nỗ lực của công chức nữ lãnh đạo, quản lý ................................... 35 Bảng 2.6. Mong muốn thăng tiến của nữ lãnh đạo quản lý ............................ 37 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Tỷ lệ nữ lãnh đạo, quản lý khối Đảng của tỉnh Lào Cai ............ 48 Biểu đồ 2.2. Công chức nữ lãnh đạo ở 10 cơ quan hành chính nhà nƣớc ...... 51 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Bác Hồ đặc biệt quan tâm đến công tác cán bộ, Ngƣời cho rằng cán bộ là gốc của mọi công việc, công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém và luôn luôn nhắc nhở các cấp, các ngành phải thƣờng xuyên coi trọng công tác huấn luyện cán bộ, trong đó cần quan tâm công tác bồi dƣỡng, đào tạo cán bộ nữ. Bác đánh giá rất cao vai trò của phụ nữ Việt Nam trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, Bác đã khẳng định: “Non sông gấm vóc Việt Nam do phụ nữ ta, trẻ cũng nhƣ già, ra sức dệt thêu mà thêm tốt đẹp, rực rỡ”. Vì vậy, công tác đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ nữ là một khâu quan trọng trong công tác cán bộ của Đảng. Các cấp, các ngành cần quan tâm sâu sát hơn, thiết thực hơn, hết lòng giúp đỡ chị em tiến bộ về mọi mặt, đƣợc thế phong trào phụ nữ nhất định phát triển, không ngừng. Tƣ tƣởng của Ngƣời về công tác cán bộ nữ đã đƣợc thể hiện trong Cƣơng lĩnh chính trị đầu tiên (năm 1930) của Đảng ta “Nam nữ bình quyền” là nhiệm vụ quan trọng của Cách mạng Việt Nam. Sau khi cách mạng Tháng Tám thành công, tƣ tƣởng đó đã đƣợc thể hiện trong Hiến pháp, các chủ trƣơng của Đảng, chính sách của Nhà nƣớc ta. Đảng ta luôn coi trọng xây dựng đội ngũ cán bộ nữ là nhiệm vụ có tính chiến lƣợc trong công tác cán bộ. Quan điểm này đã đƣợc thể hiện trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III (1960), các Chỉ thị của Ban Bí thƣ, đặc biệt là Chỉ thị số 37/CT-TW ngày 16 tháng 5 năm 1994 của Ban Bí thƣ về “Một số vấn đề về công tác cán bộ nữ trong thời kỳ mới”. Chỉ thị nêu rõ: “Việc nâng cao tỷ lệ cán bộ nữ tham gia quản lý nhà nƣớc, quản lý kinh tế - xã hội là yêu cầu quan trọng để thật sự thực hiện quyền bình đẳng, dân chủ của phái nữ, là điều kiện để phát huy tài năng, trí tuệ và nâng cao địa vị xã hội của phụ nữ. Chống những biểu hiện lệch lạc, coi thƣờng phụ nữ, khắt khe, hẹp hòi trong đánh giá, đề bạt cán bộ nữ”. Ngày 27/4/2007 Bộ Chính trị đã ban 1
hành Nghị quyết số 11-NQ/TW về “Công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” trong đó nhấn mạnh “Xây dựng, phát triển vững chắc đội ngũ cán bộ nữ tƣơng xứng với vai trò to lớn của phụ nữ là yêu cầu khách quan, là nội dung quan trọng trong chiến lƣợc công tác cán bộ của Đảng”. Trong sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nƣớc ta hiện nay, đổi mới công tác quản lý, phát triển nguồn nhân lực để xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý kết hợp nhuần nhuyễn hai phẩm chất “đức”, “tài” là một trong những nhiệm vụ quan trọng cần thực hiện đồng bộ với các chủ trƣơng, chính sách khác nhằm đƣa đất nƣớc vƣợt qua những thách thức, tránh nguy cơ tụt hậu, và xây dựng đất nƣớc theo mục tiêu dân giàu, nƣớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Tiếp thu tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, chủ trƣơng của Đảng, chính sách của Nhà nƣớc, Ban Thƣờng vụ Tỉnh ủy Lào Cai đã ban hành Kế hoạch hành động Vì sự tiến bộ của phụ nữ tỉnh Lào Cai giai đoạn (2006 - 2010) và giai đoạn (2011 - 2015); Chƣơng trình hành động của Ban Thƣờng vụ Tỉnh uỷ thực hiện Nghị quyết số 11-NQ/TW ngày 27/4/2007 của Bộ Chính trị về công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh Công nghiệp hóa – hiện đại hóa (CNH - HĐH) đất nƣớc; Kế hoạch của Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh về việc triển khai thực hiện Nghị định số 70/2008/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Nghị định một số điều của Luật bình đẳng giới... Đây là những căn cứ quan trọng định hƣớng hoạt động chỉ đạo của tỉnh về công tác phụ nữ nói chung và công tác cán bộ nữ nói riêng trên địa bàn tỉnh. Trong giai đoạn hiện nay, các cấp ủy, chính quyền các cấp tỉnh Lào Cai đã có những chuyển biến tích cực trong công tác cán bộ nữ; chất lƣợng, số lƣợng của cán bộ nữ trong hệ thống chính trị của tỉnh tăng lên; đội ngũ cán bộ nữ của tỉnh ngày càng phát triển, đóng góp một phần quan trọng trong đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của tỉnh nhà. Một trong những nét nổi bật của đội ngũ cán bộ nữ trong hệ thống chính trị của tỉnh là: trẻ, năng động, 2
có trình độ, luôn thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, trung thực, khiêm tốn, dân chủ trong lãnh đạo và quản lý; có khả năng thuyết phục, cần kiệm, liêm khiết; luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ đƣợc giao. Tuy nhiên, với điều kiện phát triển kinh tế, xã hội thực tế trên địa bàn tỉnh Lào Cai hiện nay, vị thế và vai trò của phụ nữ vẫn chƣa tƣơng xứng với tiềm năng và đóng góp của họ vào sự nghiệp xây dựng và phát triển toàn diện của tỉnh. Trong quá trình phụ nữ tham gia công tác lãnh đạo quản lý, còn nhiều quan niệm cho rằng phụ nữ còn khá nhiều rào cản ảnh hƣởng tới con đƣờng lãnh đạo của họ mà bao trùm là định kiến về giới, sức khoẻ, năng lực, trình độ, mối quan hệ từ phía gia đình, xã hội, chính sách và những định kiến về phong tục lạc hậu, hay những bất cập khác khi họ tham gia công tác lãnh đạo quản lý... Bên cạnh đó, tỷ lệ phụ nữ tham gia công tác quản lý, lãnh đạo trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc ở tỉnh Lào Cai còn thấp, chƣa thực sự ổn định và bền vững, chƣa tƣơng xứng với tiềm năng thực tế cán bộ nữ tại địa phƣơng; cán bộ nữ giữ vị trí trƣởng ngành tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc còn ít, nhiều cơ quan chỉ có một đồng chí nữ tham gia quản lý, lãnh đạo, thậm chí một số cơ quan chƣa có cán bộ nữ tham gia làm lãnh đạo, quản lý câp sở, ... Tỷ lệ cán bộ nữ tham gia lãnh đạo, quản lý cấp sở tại các cơ quan hành chính Nhà nƣớc cấp tỉnh ở Lào Cai hiện nay chỉ chiếm 18,6 % trên tổng số lãnh đạo, quản lý. Là một cán bộ nữ hiện đang công tác tại cơ quan Uỷ ban MTTQ tỉnh Lào Cai, để góp phần giải quyết vấn đề này, tôi chọn đề tài "Sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan Hành chính Nhà nước cấp tỉnh ở Lào Cai" làm luận văn tốt nghiệp cao học Quản lý công của Học viện Hành chính Quốc gia. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 3
Đã có một số công trình khoa học nghiên cứu các vấn đề liên quan đến đề tài nhƣ sách tham khảo, luận văn, luận án, đề tài khoa học, bài báo…trong và ngoài nƣớc nhƣ sau: - Nghiên cứu “ Phụ nữ tham gia lãnh đạo quản lý” của Trung tâm nghiên cứu khoa học về lao động nữ ( 1997). Nghiên cứu này tập trung mô tả khái quát về vị trí, vai trò của phụ nữ trong hệ thống chính trị. - PGS.TS Trần Xuân Sầm (1998), Xác định cơ cấu và tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo chủ chốt trong hệ thống chính trị đổi mới, nhà xuất bản Chính trị quốc gia, hà Nội đã đề cập đến lý luận về cán bộ, cán bộ chủ chốt, vai trò của đội ngũ cán bộ chủ chốt đồng thời chỉ ra tiêu chuẩn cũng nhƣ cơ cấu của đội ngũ cán bộ chủ chốt trong hệ thống chính trị nƣớc ta. - Báo cáo kết quả nghiên cứu “Về các làn sóng nữ quyền và ảnh hưởng của nữ quyền đến địa vị của phụ nữ Việt Nam”, tác giả Hoàng Bá Thịnh (2008). Báo cáo nhằm mục đích phân tích sự bất bình đẳng giới và xem xét vai trò của phụ nữ trong công việc, trong chính trị và nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội; sự ảnh hƣởng của làn song nữ quyền đến địa vị của phụ nữ ở Việt Nam. - Nghiên cứu “Nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ nữ trong hệ thống chính trị” (2006) của Ban Tổ chức Trung ƣơng. Nghiên cứu nhằm phân tích sâu sự tham gia của phụ nữ trong lãnh đạo và quản lý và đƣa ra các giải pháp chính sách để thu hút sự tham gia của phụ nữ. - Bài viết “Định kiến giới đối với nữ lãnh đạo quản lý” của Nguyễn Thị Thu Hà ( 2008) phân tích những rào cản quan trọng ảnh hƣởng tới vai trò tham chính của phụ nữ là định kiến giới, chuẩn mực giới truyền thông - Nghiên cứu “Hiện trạng sự tham gia của phụ nữ Việt Nam” của TS. Trƣơng Thị Thúy Hằng, trong bài đăng tạp chí Signs (2008). Nghiên cứu tập trung vào các thông tin đƣợc đề cập trong các báo cáo của một số tổ chức trong và ngoài nƣớc; những thách thức của phụ nữ Vi ệt Nam trong lãnh đạo. 4
- Nghiên cứu của Trần Thị Vân Anh “Kết quả nghiên cứu định tính về nữ lãnh đạo khu vực Nhà nước ở Việt Nam” (2009). Nghiên cứu tập trung vào tìm hiểu các trở ngại đối với phụ nữ trong quá trình phấn đấu giữ các vị trí lãnh đạo trong khu vực nhà nƣớc. - Bài viết “Nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ nữ trong hệ thống chính trị” của Nguyễn Thị Hòa- Ủy viên BCH Trung ƣơng Đảng - Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam (Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia- Hà Nội 2010). Bài viết đề cập đến quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc về sự tham gia của phụ nữ trong hệ thống chính trị; vai trò của phụ nữ trong hệ thống chính trị; những nguyên nhân cơ bản hạn chế đến sự tham gia của phụ nữ trong hệ thống chính trị và một số biện pháp nhằm nâng cao năng lực của cán bộ trong hệ thống chính trị - Báo cáo “Sự tham gia của phụ nữ trong vai trò lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam” do UNDP ấn hành năm 2012. Báo cáo nhằm tăng cƣờng hiểu biết về sự tham gia của phụ nữ trong khu vực Nhà nƣớc ở Việt Nam và nhằm mục đích nêu bật các xu hƣớng tham gia của phụ nữ trong các cơ quan Chính phủ của Việt Nam. Báo cáo mô tả tổng quan khung pháp lý liên quan đến vai trò lãnh đạo của phụ nữ; các thách thức và rào cản đối với phụ nữ trong khu vực nhà nƣớc; sự tham gia của phụ nữ trong lĩnh vực ra quyết sách. - Bài viết của Hoàng Thị Hoa ( TTXVN) tại hội thảo về tăng cường công tác cán bộ nữ , cán bộ dân tộc thiểu số tại Quốc hội vào ngày 21/6/2017. Bài viết đề cập đến các quy định theo Nghị quyết số 11-NQ/TW ngày 27/4/2007 của Bộ chính trị khóa X về công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Mỗi đề tài, bài viết có cách tiếp cận và nghiên cứu khác nhau tùy theo mục đích hƣớng tới, tuy nhiên chƣa có một công trình nghiên cứu đầy đủ về sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Do vậy luận văn nghiên cứu về: "Sự tham gia của 5
phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan Hành chính nhà nước cấp tỉnh ở Lào Cai " là cần thiết, phù hợp với quan điểm, chủ trƣơng của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc và quan điểm chỉ đạo của tỉnh về công tác cán bộ nữ. Những giải pháp luận văn đƣa ra nhằm tăng cƣờng sự tham gia của phụ nữ vào các vị trí quản lý trong cơ quan Hành chính Nhà nƣớc cấp tỉnh, trên địa bàn tỉnh Lào Cai sẽ góp phần quan trọng cải thiện nhận thức và hành vi của xã hội đối với phụ nữ thời kỳ CNH - HĐH đất nƣớc, vì sự phát triển của phụ nữ và sự phát triển chung của toàn xã hội. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục tiêu Mục tiêu của luận văn là nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh ở Lào Cai, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp tăng cƣờng sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Lào Cai. 3.2. Nhiệm vụ - Hệ thống hóa những vấn đề lý thuyết về vai trò và sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc. - Phân tích và đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan Hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Lào Cai. - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cƣờng sự tham gia của phụ nữ vào các vị trí quản lý trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh ở Lào Cai. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu - Chức danh Giám đốc, phó Giám đốc các sở ngành và tƣơng đƣơng - Chức danh trƣởng phòng, phó trƣởng phòng các sở ngành và tƣơng đƣơng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu 6
- Về không gian: Luận văn chỉ nghiên cứu sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Lào Cai, bao gồm các sở, ngành và các cơ quan tƣơng đƣơng sở (16 sở và 4 cơ quan tƣơng đƣơng sở). - Về thời gian: Tập trung nghiên cứu giai đoạn 2013 - 2016. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn Luận văn đƣợc nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng về vấn đề phụ nữ nói chung và cán bộ Nữ nói riêng. Luận văn sử dụng một số phƣơng pháp cụ thể sau: nghiên cứu tài liệu, chuyên gia, phƣơng pháp luận, điều tra xã hội học, thống kê. 5.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu - Những nghiên cứu về tình hình cán bộ nữ tham gia quản lý, lãnh đạo; các yếu tố ảnh hƣởng đến tỷ lệ nữ tham gia lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc tỉnh Lào Cai. - Các văn bản, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc và của tỉnh Lào Cai về công tác cán bộ/cán bộ nữ. - Các tài liệu thống kê số lƣợng, trình độ của nữ lãnh đạo, các báo cáo kết quả thực hiện công tác cán bộ nữ của tỉnh Lào Cai. 5.2. Phương pháp chuyên gia Phƣơng pháp chuyên gia đƣợc triển khai với mục đích khai thác tối đa các ý kiến, quan điểm,cách nhìn nhận của những chuyên gia: Ban Tổ chức tỉnh ủy; Ban Vì sự tiến bộ phụ nữ tỉnh (VSTBPN); sở Nội vụ và một số sở/ngành của tỉnh), nhằm đánh giá toàn diện về thực trạng chính sách và công tác cán bộ nữ, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm tăng tỷ lệ nữ lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc tỉnh Lào Cai. 7
5.3. Phương pháp điều tra xã hội học Phƣơng pháp này đƣợc thực hiện thông qua việc phát bảng hỏi cá nhân và phỏng vấn sâu. Bảng hỏi đƣợc thiết kế cho các đối tƣợng đƣợc lựa chọn làm mẫu; giải thích, hƣớng dẫn để đối tƣợng cung cấp thông tin theo nội dung của bảng hỏi. - Đối tƣợng: Đối tƣợng đƣợc lựa chọn làm mẫu là lãnh đạo đại diện các Sở/ngành; phòng/ban thuộc sở) và các cán bộ, công chức có độ tuổi khác nhau. - Số lƣợng phiếu: 24 phiếu - Phát ở cơ quan hành chính nhà nƣớc: 12 sở Phƣơng pháp này nhằm thu thập thông tin về những quan điểm và sự đánh giá của họ về năng lực lãnh đạo của cán bộ nữ so với cán bộ nam; phân tích những khó khăn, thuận lợi và các yếu tố ảnh hƣởng đến sự tham gia lãnh đạo, quản lý của cán bộ nữ; những đề xuất, kiến nghị cụ thể nhằm tăng tỷ lệ nữ lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc tỉnh Lào Cai. Phỏng vấn tại các sở/ngành và các cơ quan tƣơng đƣơng: - Đối tƣợng: lãnh đạo các sở/ngành; lãnh đạo các phòng/ban chuyên môn thuộc các sở ngành; phỏng vấn công chức/viên chức nữ thuộc khối các cơ quan hành chính nhà nƣớc… - Số lƣợng phiếu: 13 ngƣời - Tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc: 10 sở Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng nhằm tìm hiểu những kinh nghiệm cá nhân, những thuận lợi, khó khăn trong quá trình trở thành ngƣời lãnh đạo, quản lý và thực hiện công việc lãnh đạo, quản lý. Qua đó minh họa, lý giải một số vấn đề về thực trạng chính sách/công tác cán bộ nữ trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc của tỉnh Lào Cai; các yếu tố ảnh hƣởng đến sự tham gia lãnh đạo, quản lý của cán bộ nữ, từ đó có cơ sở đề xuất các giải pháp tăng tỷ lệ nữ lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc tỉnh Lào Cai. 8
5.4. Phương pháp thống kê Thống kê số liệu về tình hình chung của công tác cán bộ nữ của tỉnh Lào Cai, của các cơ quan hành chính nhà nƣớc của tỉnh Lào Cai (số lƣợng cán bộ lãnh đạo, quản lý, số nam, nữ, trình độ…) 5.5. Phương pháp luận Phƣơng pháp này là căn cứ vào hệ thống các quan điểm và các nguyên tắc chỉ đạo của Trung ƣơng, của tỉnh Lào Cai về công tác cán bộ nữ từ đó tìm tòi, xây dựng, lựa chọn và vận dụng đƣa ra các chính sách, quan điểm phù hợp với thực tiễn công tác cán bộ nữ trên địa bàn tỉnh Lào Cai. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. lý luận Luận văn làm sáng tỏ cơ sở lý luận về vai trò và sự tham gia của phụ nữ vào các vị trí quản lý trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc. 6.2. thực tiễn Có thể đƣợc sử dụng làm tài liệu tham khảo giúp cho các nhà quản lý của tỉnh Lào Cai nhằm xây dựng đội ngũ công chức nữ lãnh đạo các cơ quan hành chính nhà nƣớc mạnh về số lƣợng, đảm bảo về chất lƣợng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quản lý hành chính nhà nƣớc trong tình hình mới. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn gồm 3 chƣơng: Chương 1: Những vấn đề chung về vai trò, vị trí và sự tham gia của phụ nữ trong quản lý hành chính nhà nƣớc Chương 2: Thực trạng sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Lào Cai Chương 3: Một số giải pháp tăng cƣờng sự tham gia của phụ nữ trong quản lý tại các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp tỉnh ở Lào Cai 9
Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ VAI TRÒ, VỊ TRÍ VÀ SỰ THAM GIA CỦA PHỤ NỮ TRONG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC 1.1. Vị trí, vai trò của phụ nữ và cán bộ nữ trong sự nghiệp cách mạng 1.1.1. Quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin về phụ nữ và cán bộ nữ Theo C.Mác phụ nữ có vai trò quyết định trong xã hội; sự tiến bộ của một quốc gia có thể đo lƣờng qua việc xem xét tƣ tƣởng và hành động của phụ nữ trong quốc gia đó. Sự tiến bộ của một quốc gia đƣợc đánh giá thông qua vị trí của phụ nữ trong quốc gia đó. Theo F.Ăng-ghen, điều kiện đầu tiên để giải phóng phụ nữ là việc phụ nữ tham gia quản lý Nhà nƣớc, quản lý xã hội. Ngƣời cũng đã khẳng địnhsự giải phóng phụ nữ, quyền bình đẳng giữa nam và nữ đều không thể có đƣợc, chừng nào mà ngƣời phụ nữ còn bị gạt ra ngoài lao động sản xuất của xã hội và còn bị bó hẹp trong công việc nội trợ của gia đình. Lênin cho rằng cách mạng xã hội chủ nghĩa không thể thành công nếu không có phụ nữ tham gia. Ngƣời còn khẳng định phụ nữ có ảnh hƣởng rất to lớn đến nguồn lực cách mạng, có mối liên quan mật thiết với sức mạnh của nhân dân; nếu phụ nữ không tham gia vào công việc chính trị thì cũng không thể lôi kéo quần chúng nhân dân tham gia vào công việc chính trị đƣợc. Lênin cũng xác định Đảng, Nhà nƣớc phải thúc đẩy, tạo điều kiện để phụ nữ tham gia chính trị, tham gia quản lý Nhà nƣớc Xô viết. Phải làm cho mọi ngƣời phụ nữ lao động đều có thể tham gia chính trị và chính trị thực sự trở thành công việc của phụ nữ; Ngƣời yêu cầu mọi ngƣời ủng hộ phụ nữ tham gia quản lý Nhà nƣớc nếu họ đủ đức, đủ tài. Ngƣời kêu gọi mọi ngƣời hãy ủng hộ phụ nữ thông qua việc bầu phụ nữ vào Xô viết, không phân biệt họ là đảng viên hay ngoài đảng. Chỉ cần họ là một ngƣời trung thực, làm việc đạt kết quả cao và là ngƣời tận tâm với công việc. Đồng thời, Ngƣời cũng phân tích để phụ nữ thấy 10
rõ rằng, muốn tiến bộ nhanh và bình đẳng với nam giới về mọi mặt thì phụ nữ phải tham gia quản lý xã hội, quản lý Nhà nƣớc. Trong khi quản lý, phụ nữ sẽ có điều kiện học tập nhanh chóng và sẽ đuổi kịp nam giới. Stalin cũng cho rằng: xã hội muốn phát triển cần có sự tham gia tích cực của giới nữ. Ngƣời nhận thấy, phụ nữ trong các nông trang tập thể ngày càng hoạt động tích cực trong công tác tổ chức xã hội. Đó là điều đáng mừng và là dấu hiệu của sự phát triển của trình độ văn hóa nông thôn. Nhƣ vậy, các nhà kinh điển, các lãnh tụ cách mạng vô sản thế giới đều đánh giá rất cao tiềm năng của phụ nữ trong sự nghiệp cách mạng, trong quản lý Nhà nƣớc; coi phụ nữ là một nguồn nhân lực quan trọng để phát triển xã hội 1.1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò phụ nữ và cán bộ nữ Tiếp thu sâu sắc chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến vai trò, vị thế của phụ nữ trong phong trào cách mạng thế giới nói chung và sự nghiệp cách mạng Việt Nam nói riêng. Trong bộ Hồ Chí Minh toàn tập với tổng số 1.941 bài nói và viết, đã có gần 100 bài viết Bác nhắc nhiều đến phụ nữ. Ngƣời cho rằng, sự nghiệp giải phóng loài ngƣời, giải phóng xã hội, giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, xây dựng chủ nghĩa xã hội phải gắn liền với sự nghiệp giải phóng phụ nữ. Ngƣời viết: “Nói phụ nữ là nói phân nửa xã hội. Nếu không giải phóng phụ nữ thì không giải phóng một nửa loài ngƣời. Nếu không giải phóng phụ nữ là xây dựng chủ nghĩa xã hội chỉ một nửa”. [23, tr. 523]. Trong Di chúc để lại cho Đảng, nhân dân và con cháu muôn đời sau, Ngƣời căn dặn: Đảng ta phải tiếp tục sự nghiệp giải phóng phụ nữ sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nƣớc thắng lợi, cần chú ý thực hiện hai điều: Một là, Đảng và Chính phủ cần phải có kế hoạch thiết thực để bồi dƣỡng, cất nhắc và giúp đỡ phụ nữ, để ngày càng thêm nhiều phụ nữ phụ trách mọi công việc, kể cả công việc lãnh đạo; 11
Hai là, bản thân phụ nữ phải cố gắng vƣơn lên. Theo Ngƣời, thực hiện đƣợc hai điều này là “một cuộc cách mạng đƣa đến quyền bình đẳng thực sự cho phụ nữ”, [7, tr.102]. Hồ Chí Minh đã nhận thấy một nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam là sự tham gia của phụ nữ Việt Nam. Tại lễ kỷ niệm 36 năm ngày thành lập Hội Liên hiệp phụ nữ (LHPN) Việt Nam (20/10/1966), Bác Hồ đã khẳng định, ngay từ những năm đầu tiên của thế kỷ thứ nhất Hai Bà Trƣng đã đứng lên, phất cờ khởi nghĩa, đánh giặc, cứu dân. Phát huy truyền thống quý báu đó, mỗi khi nƣớc nhà bị xâm lƣợc thì phụ nữ khắp đất nƣớc đều hăng hái đứng lên đánh đuổi ngoại xâm, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng đất nƣớc. Không chỉ đánh giá cao vai trò phụ nữ, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là ngƣời hiểu rất rõ khả năng làm việc to lớn của phụ nữ Việt Nam trong các lĩnh vực, đặc biệt trong lĩnh vực chính quyền. Ngƣời nói: ở nƣớc ta, dƣới chế độ Xã hội chủ nghĩa (XHCN) đã có rất nhiều phụ nữ là cán bộ lãnh đạo, là những nữ Giám đốc và phó Giám đốc, nữ Chủ nhiệm hợp tác xã nông nghiệp, Chủ tịch Ủy ban hành chính, bí thƣ chi bộ Đảng. Bác không chỉ đánh giá cao vai trò của phụ nữ Việt Nam trong sự nghiệp cách mạng nói chung và trong tham gia chính quyền nói riêng, mà điều quan trọng hơn là Ngƣời đã đặt trách nhiệm của Đảng đối với vấn đề giải phóng phụ nữ. Ngƣời có quan điểm, Đảng muốn thực hiện đƣợc nhiệm vụ giải phóng phụ nữ thì phải thực hiện bằng pháp luật, chính sách, biện pháp cụ thể, Đảng và Chính phủ cần phải có kế hoạch thiết thực để bồi dƣỡng, cất nhắc và giúp đỡ để ngày thêm nhiều phụ nữ phụ trách mọi công việc kể cả công việc lãnh đạo. Hồ Chí Minh luôn cho rằng: không ai thấu hiểu phụ nữ bằng phụ nữ, Ngƣời muốn vận động, bảo vệ, hỗ trợ phụ nữ thành lập tổ chức của phụ nữ. Ngay từ những năm hai mƣơi của thế kỷ XX trong cuốn “Đƣờng cách mệnh”, Hồ Chí Minh đã nói: cách mạng thế giới muốn thành công thì phải vận động phụ nữ các nƣớc cùng tham gia. 12