Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk" nhằm nghiên cứu lý luận về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ tài định cư khi Nhà nước thu hồi đất, và thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn huyện Buôn Đôn, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHAN MINH TUẤN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BUÔN ĐÔN, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK LẮK - NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHAN MINH TUẤN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BUÔN ĐÔN, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN VĂN MINH ĐẮK LẮK - NĂM 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, bản luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công với đề tài “Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk” là do cá nhân tôi tiếp cận, thu thập và nghiên cứu chưa được công bố. Số liệu và kết quả nghiên cứu tại luận văn có tính trung thực, có nguồn cụ thể, rõ ràng và khai thác số liệu thực tế tại địa phương. Đắk Lắk, tháng năm 2024 TÁC GIẢ Phan Minh Tuấn
LỜI CẢM ƠN Được sự hướng dẫn nhiệt tình và sâu sát, sự giúp đỡ của quý thầy giáo, cô giáo... trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tôi xin được bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới: - Thầy, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia, chủ nhiệm lớp Quản lý công HC25.TN8 đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn. - Lãnh đạo và các đồng chí công tác tại UBND huyện, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Buôn Đôn, TT Phát triển Quỹ đất huyện đã luôn tạo điều kiện cho tôi tiếp cận, thu thập những tài liệu, số liệu cần thiết phục vụ cho việc nghiên cứu luận văn tốt nghiệp. - Đặc biệt xin cảm ơn chân thành đến Tiến sĩ Nguyễn Văn Minh, công tác tại Quận ủy Thanh Xuân, TP. Hà Nội đã hướng dẫn, chỉ bảo tận tình cho tôi hoàn thành luận văn. Mặc dù bản thân đã có nhiều cố gắng, nhưng với thời gian và trình độ lý luận, kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi thiếu sót. Rất mong nhận được sự quan tâm, góp ý quý báu của thầy cô, thầy hướng dẫn…! Xin trân trọng cảm ơn ! Đắk Lắk, tháng năm 2024 TÁC GIẢ Phan Minh Tuấn
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. 2 MỤC LỤC ........................................................................................................ 3 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... 5 DANH MỤC CÁC BẢNG .............................................................................. 1 MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ..................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 7 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ............................................ 7 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ..................................................... 8 7. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 8 Chương 1 .......................................................................................................... 9 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT ............. 9 1.1. Một số khái niệm cơ bản về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ..... 9 1.2. Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất .............................................................................................................. 18 1.3. Các yếu tố tác động đến thực hiện chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ............................................................... 27 1.4. Cơ sở khoa học của một số địa phương trong thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất .................................. 31 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 33 Chương 2 ........................................................................................................ 34 THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ
VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BUÔN ĐÔN, TỈNH TỈNH ĐẮK LẮK ......................................... 34 2.1. Khái quát chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk ........................................................................................... 34 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk ............... 45 2.3. Đánh giá thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk .... 50 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 61 Chương 3 ........................................................................................................ 62 PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT .............................................................................................. 62 3.1. Phương hướng bảo đảm thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk ........................................................................................................... 62 3.2. Một số giải pháp bảo đảm thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. ................................................................... 64 Tiểu kết Chương 3 ........................................................................................... 77 KẾT LUẬN .................................................................................................... 79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 81
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Tên đầy đủ 1 HĐND Hội đồng nhân dân 2 UBND Uỷ ban nhân dân 3 TĐC Tái định cư 4 BT Bồi thường 5 GPMB Giải phóng mặt bằng 6 HT Hỗ trợ 7 GCN Giấy chứng nhận 8 QSDĐ Quyền sử dụng đất
DANH MỤC CÁC BẢNG TT Bảng Nội dung Trang Thống kê diện tích và tỷ lệ các loại đất trên địa 01 Bảng 2.1 37 bàn huyện 02 Bảng 2.2 Thống kê dân số trên địa bàn huyện Buôn Đôn 43
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đất đai là nguồn tài nguyên đặc biệt và có tầm ảnh hưởng lớn, trực tiếp đến sự ổn định và phát triển của đất nước, đến đời sống của con người Việc quản lý, sử dụng đất đai là nhiệm vụ rất quan trọng và luôn tác động trực tiếp đến quá trình chuyển đổi cơ cấu lao động, cơ cấu đầu tư, tạo tiền đề ban đầu hợp lý cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Vấn đề thu hồi đất được quy định chi tiết trong Luật đất đai, đất sử dụng để chỉnh trang, phát triển đô thị quy định tại Khoản 3, Điều 62, Luật đất đai 2013 và tại Khoản 4, Điều 9, Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về thi hành Luật đất đai 2013; Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Trong những năm qua, chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (TĐC) khi Nhà nước thu hồi đất đã đi vào cuộc sống, tạo mặt bằng cho các dự án xây dựng ở Việt Nam, tạo nguồn lực sản xuất, chuyển đổi cơ cấu, phát triển đô thị và đổi mới diện mạo nông thôn. Song trước những đổi mới của chính sách đất đai và sự vận động của thị trường bất động sản mà trong đó có thị trường quyền sử dụng đất, chính sách đền bù thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất hiện hành đã bộc lộ một số hạn chế ảnh hưởng đến công tác giải phóng mặt bằng. Thực tiễn đã khẳng định công tác giải phóng mặt bằng là điều kiện tiên quyết để thực hiện thành công dự án. Thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng để thực hiện các công trình quốc phòng an ninh, lợi ích quốc gia công cộng, phát triển kinh tế là một khâu
2 quan trọng, then chốt của quá trình phát triển. Bồi thường giải phóng mặt bằng là điều kiện ban đầu và tiên quyết để triển khai thực hiện các dự án. Có thể nói: “Giải phóng mặt bằng nhanh là một nửa của dự án”. Bồi thường giải phóng mặt bằng cũng là một vấn đề hết sức nhạy cảm và phức tạp tác động tới đời sống kinh tế, xã hội và cộng đồng dân cư, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của Nhà nước, của chủ đầu tư, đặc biệt với hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi trên phạm vi cả nước, đến từng địa phương, cơ sở. Vị trí địa lý và đặc điểm địa hình, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk được xem là vùng phát triển kinh tế đặc biệt của tỉnh Đắk Lắk với lợi thế phát triển dịch vụ du lịch, các cụm công nghiệp đặc biệt là các công trình thủy điện nằm trên sông Sêrêpôk như thủy điện Đăk Pri, Sêrêpôk 3, Sêrêpôk 4, Sêrêpôk 4a, điện năng lượng mặt trời như Quang Minh, Đại Hải, Jang Bông...; thế mạnh về phát triển sản xuất nông nghiệp các trang trại chăn nuôi heo như Vương Thành, Bảo Ngọc và các thế mạnh kinh tế khác. Trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk nói chung và trên địa bàn huyện Buôn Đôn nói riêng trong những năm vừa qua đã có nhiều “điểm nóng” do thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi chưa tốt, nhiều người dân cùng khiếu nại, tố cáo, gây mất ổn định xã hội, việc giải quyết, khắc phục kéo dài, mất nhiều thời gian. Từ ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ để giải phóng mặt bằng phục vụ việc đầu tư phát triển kinh tế - xã hội huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk, bản thân tôi chọn đề tài: “Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để giải phóng
3 mặt bằng là một lĩnh vực phức tạp, ảnh hưởng đến nhiều hộ gia đình, cá nhân và các tổ chức xã hội ở Việt Nam và có sự tác động lớn đến sự phát triển của các tỉnh, thành phố với nhiều ngành, nhiều lĩnh vực nên được chính quyền và người dân quan tâm. Vấn đề tồn tại, vướng mắc lớn nhất mà đa số các dự án đều gặp phải đó là giá đất bồi thường chưa ngang bằng với giá thị trường, chưa đáp ứng được mong đợi của người dân có đất hồi đất. Ngoài ra còn tồn tại những vấn đề khác như việc bố trí tái định cư chưa kịp thời, chưa hợp lý, điều kiện hạ tầng kỹ thuật hạn chế, giao thông đi lại chưa thuận tiện, xa các tiện ích xã hội và đặt biệt là xa khu vực canh tác sản xuất nông nghiệp của các hộ dân; các chính sách hỗ trợ, ưu đãi, bố trí việc làm chưa được đáp ứng và quan tâm đúng mức. Với kiến thức, lý luận và hoạt động thực tiễn còn hạn chế, luận văn này của người viết chắc chắn không thể đề cập hết được tất cả những tồn tại, vướng mắt trong chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, giải phóng mặt bằng mà huyện Buôn Đôn đang áp dụng. Tuy nhiên, luận văn cũng đã nêu lên một số bất cập và đưa ra một số phương hướng, giải pháp, kiến nghị giúp cơ quan chức năng rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật về quản lý đất đai trong giai đoạn hiện nay, nhằm góp phần tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, thu hồi đất; góp phần xây dựng địa phương giàu mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Đã có một số nghiên cứu về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Tiêu biểu có các công trình nghiên cứu liên quan như: - Luận án Tiến sĩ “Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên” của Nguyễn Thế Hoàng - Đại học Thái Nguyên - 2020. Tác giả đã nêu ra thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và
4 qua đó phân tích những ảnh hưởng trực tiếp lên đời sống người dân sau khi bị thu hồi đất. Từ đó, nhằm hoàn thiện các quy định liên quan đến chính sách, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tác giả đã đưa ra những giải pháp cụ thể. Tài liệu này phục vụ trong nghiên cứu các quy định trong việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư nhắm đến mục tiêu tốt nhất cho người bị thu hồi đất [12]. - Luận văn Thạc sĩ “Quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại tỉnh Đồng Tháp” của Huỳnh Minh Trí - Học viện Hành chính Quốc gia - 2018. Tác giả đã nghiên cứu chỉ ra các khó khăn trong công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư để giải phóng mặt bằng phục vụ các dự án phát triển đô thị, giao thông, công nghiệp, thương mại và dịch vụ. Đồng thời, tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý thuyết Quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; phân tích, đánh giá thực trạng, phát hiện được những hạn chế, bất cập trong quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại tỉnh Đồng Tháp; tài liệu này phục vụ tốt khi nghiên cứu đến các quy định trong việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư nhằm hướng đến mục tiêu tốt nhất cho người bị thu hồi đất [11]. - Luận văn Thạc sĩ “Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư từ thực tiễn thành phố Phú quốc, tỉnh Kiên Giang” của Nguyễn Minh Chiến - Học viện Khoa học xã hội - 2018. Tác giả đã chỉ ra các vấn đề về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Qua đó phân tích nội dung những quy định của pháp luật hiện hành về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, thông qua thực tiễn ở thành phố Phú quốc, tỉnh Kiên Giang để chứng minh tính hoàn thiện, phù hợp với cuộc sống hay chưa của các quy định pháp luật về vấn đề này. Qua nghiên cứu những quy định tại tỉnh Kiên Giang về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, những ưu điểm và kết quả đạt được có thể nghiên cứu cho huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk
5 Lắk [10]. - Luận văn Thạc sĩ “Nghiên cứu thực trạng thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của dự án nạo vét, kè bờ Đông sông Vân thuộc các phường Nam Bình, Ninh Phong trên địa bàn thành phố Ninh Bình” của Đoàn Thu Linh - Đại học Quốc gia Hà Nội - 2013. Tác giả đã chỉ ra một số nội dung xung quanh vấn đề bồi thường GPMB khi Nhà nước thu hồi đất tại dự án, qua đó phân tích nội dung những quy định hiện hành của pháp luật đã được triển khai, vận dụng linh hoạt, dân chủ, công khai về bồi thường, hỗ trợ cho các hộ gia đình bị thu hồi đất. Đồng thời, tác giả đưa ra một số tồn tại cũng như giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Ninh Bình nói riêng và tỉnh Ninh Bình nói chung [9]. - Luận văn Thạc sĩ “Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thực hiện một số dự án thu hồi đất để quản lý theo quy hoạh tại thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái” của Phan Long - Trường Đại học Thái Nguyên - năm 2019. Tác giả tìm hiểu thực trạng, nguyên nhân gây cản trở từ đó phân tích, đánh giá việc ảnh hưởng cua người dân khi bị thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Yên Bái. Nhận xét ưu, khuyết điểm và tồn tại, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước [14]. Ngoài ra còn có một số luận văn, bài viết khác nghiên cứu về vấn đề bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được đăng trên các tờ báo, tạp chí, cổng thông tin điện tử các địa phương. Những nghiên cứu này đã có những phân tích, đánh giá chính sách pháp luật của Nhà nước về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư qua các thời kỳ, phản ánh tương đối rõ nét vấn đề bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên các mặt lý luận và thực tiễn, từ đó đề xuất được các phương hướng, giải pháp góp phần hoàn thiện và thực hiện có
6 hiệu quả vấn đề trên. Tác giả Luận văn đã kế thừa thành quả nghiên cứu của các tác giả trước đây, dựa trên những nguồn tài liệu quý giá đã và đang tiếp tục nghiên cứu về vấn đề thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thông qua các nội dung như: Cơ sở lý luận, các quy định của pháp luật và trong thực tế cuộc sống. Có thể nói, các công trình nghiên cứu kể trên đã tiếp cận từ nhiều hướng khác nhau để phân tích, đánh giá các quy định của pháp luật Việt Nam về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Tuy nhiên, qua các nghiên cứu trên chưa có công trình nào trực tiếp nghiên cứu về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ tài định cư khi Nhà nước thu hồi đất, và thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn huyện Buôn Đôn, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu dưới đây: - Nghiên cứu cơ sở lý luận về chính sách và thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. - Nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đăk Lắk giai đoạn 2019-2023, trên cơ sở đó đánh giá những mặt đạt được, những hạn chế và nguyên nhân. - Nghiên cứu các giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện chính sách sách bồi
7 thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đăk Lắk trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại một số dự án, công trình trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đăk Lắk. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu cơ sở khoa học về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn nghiên cứu thuộc huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk, giai đoạn 2019 – 2023. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn nghiên cứu trên cơ sở, phương pháp lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, các chính sách, pháp luật của Nhà nước về đất đai; chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: Tác giả sử dụng phương này để nghiên cứu các tài liệu sẵn có (sách, báo khoa học, luận văn, luận án, văn bản quản lý của nhà nước, các báo cáo...) liên quan đến chính sách và thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk - Phương pháp thống kê mô tả: Tác giả sử dụng phương pháp này để xử lý và trình bày kết quả nghiên cứu.
8 - Phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp. Tác giả sử dụng các phương pháp này để phân tích cơ sở lý luận, phân tích thực trạng, đối chiếu giữa thực tế và lý luận, từ đó tổng hợp lại thành những quan điểm, luận điểm, những kết luận. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về ý nghĩa lý luận: Hệ thống hóa cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý và thực tiễn về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Đề xuất một số giải pháp bảo đảm thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, ổn định cuộc sống người dân khi Nhà nước thu hồi đất. - Về ý nghĩa thực tiễn: Những kết luận và những giải pháp rút ra từ luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho việc góp phần hoàn thiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án thu hồi đất, giải phóng mặt bằng nói chung và huyện Buôn Đôn nói riêng. 7. Kết cấu của luận văn Kết cấu của luận văn gồm có phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và nội dung gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở khoa học về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Chương 2. Thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Buôn Đôn, tỉnh tỉnh Đắk Lắk. Chương 3. Phương hướng, giải pháp bảo đảm thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
9 Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT 1.1. Một số khái niệm cơ bản về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất 1.1.1. Khái niệm về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ 1.1.1.1. Khái niệm thu hồi đất Theo khoản 11 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013, Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước thu lại quyền sử dụng đất của người được Nhà nước trao quyền sử dụng đất hoặc thu lại quyền sử dụng đất vi phạm pháp luật đất đai. 1.1.1.2. Khái niệm bồi thường Theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng: “Bồi thường: Là đền bù những tổn hại đã gây ra. Theo khoản 12 Điều 3, Luật Đất đai 2013: “Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất bị thu hôi cho người bị thu hồi đất. “Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất bị thu hỏi cho người bị thu hồi đất” [14]. Bồi thường thiệt hại có nghĩa là trả lại tương xứng giá trị hoặc công lao động cho một chủ thể nào đó bị thiệt hại vì một hành vì của chủ thể khác. Bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất thực chất là việc giải quyết mối quan hệ kinh tế giữa Nhà nước, người được giao đất, thuê đất và người bị thu hồi đất. Bồi thường thiệt hại về đất phải được thực hiện theo quy định của Nhà nước về giá đất, về phương thức thu hồi và hạch toán. Việc bồi thường
10 thiệt hại về đất không giống với việc trao đổi, mua bán tài sản, hàng hoá trên thị trường. Nó vừa phải đảm bảo lợi ích của người bị thu hồi đất, nhưng đồng thời phải đảm bảo lợi ích của Nhà nước, của người nhận quyền sử dụng đất thu hồi, có nghĩa là phải giải quyết một cách hài hoà giữa các đối tượng tham gia. Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất bị thu hồi cho người bị thu hồi đất. 1.1.1.3. Đặc điểm của quá trình bồi thường Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất để xây dựng các công trình mang tính đa dạng và phức tạp. - Tính đa dạng thể hiện: mỗi dự án được tiến hành trên một địa điểm khác nhau với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, dân cư khác nhau. Đối với khu vực nội thành, mật độ dân cư cao, các ngành nghề đa dạng, giá trị đất và tài sản trên đất lớn; khu vực vùng ven đô thị, mức độ tập trung dân cư khá cao, ngành nghề dân cư phức tạp, hoạt động sản xuất, kinh doanh đa dạng: công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, buôn bán nhỏ; khu vực ngoại thành, hoạt động sản xuất chủ yếu của người dân là sản xuất nông nghiệp. Do đó mỗi khu vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư có những đặc trưng riêng và được tiến hành với những giải pháp riêng phù hợp với từng khu vực và từng dự án cụ thể, đảm bảo nơi ở mới đẹp hơn, đáng sống hơn, an toàn hơn. - Tính phức tạp: Đất đai là tài sản có giá trị cao, có vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội đối với mọi người dân. Đối với khu vực nông thôn, người dân hoạt động kinh tế chủ yếu là làm nông nghiệp, trong khi đó đất đai lại là tư liệu sản xuất quan trọng, trình độ sản xuất của nông dân thấp, khả năng thích nghi, chuyển đổi nghề nghiệp khi bị thu hồi đất gặp nhiều khó khăn, do đó tâm lý người dân là giữ được đất để sản xuất, thậm chí họ chỉ ra rằng cho thuê đất còn được lợi nhuận cao hơn làm nông nghiệp, nhưng họ vẫn
11 không cho thuê. Mặt khác, cây trồng, vật nuôi trên vùng đó cũng đa dạng dẫn đến công tác tuyên truyền, vận động dân cư tham gia di chuyển, định giá bồi thường rất khó khăn và việc hỗ trợ chuyển nghề nghiệp là điều cần thiết để đảm bảo đời sống dân cư sau này. 1.1.1.4. Khái niệm hỗ trợ Theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng: Hỗ trợ: Giúp đỡ nhau giúp thêm vào. Theo Khoản 14, Điều 3, Luật đất đai năm 2013 quy định: Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trợ giúp cho người có đất thu hồi để ổn định đời sống, sản xuất và phát triển. Các chính sách của hỗ trợ của Nhà nước khi thu hồi đất gồm: hỗ trợ di chuyển đến địa điểm mới, hỗ trợ tái định cư, hỗ trợ ổn định sản xuất và đời sống, hỗ trợ tạo việc làm mới và chuyển đổi nghề nghiệp. 1.1.2. Khái niệm tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Theo quy định của Luật Đất đai hiện hành, ta có thể đưa ra quan niệm về tái định cư: Tái định cư là việc cơ quan nhà nước có thêm quyền phải đủ các điều kiện do pháp luật quy định chỗ ở để giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống chuẩn bị nơi ở mới đáp ứng người bị Nhà nước thu hồi. Tái định cư là việc di chuyển đến một nơi khác với nơi ở trước đây để sinh sống và làm ăn. Tái định cư là không thể tái tách rời và giữ vị trí rất quan trọng trong chính sách bồi thường, hỗ trợ. Theo Điều 22, Hiến pháp năm 2013 quy định quyền có nơi ở hợp pháp là một trong những quyền cơ bản của công dân. Do đó, khi Nhà nước thu hồi đất ở của người sử dụng đất thì Nhà nước phải có trách nhiệm thực hiện việc tái định cư cho họ.
12 Luật Đất Đai năm 2013 và trong các văn bản hướng dẫn thi hành. Luật Đất Đai năm 2013 chỉ quy định: “Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Ủy ban nhân dân cấp huyện giao trách nhiệm bố trí tái định cư phải thông báo cho người có đất ở thu hồi thuộc đối tượng phải di chuyển chỗ ở về dự kiến phương án bố trí tái định cư. Nội dung thông báo gồm địa điểm, quy mô quỹ đất, quỹ nhà tái định cư, thiết kế, diện tích từng lô đất, căn hộ, giá đất, giá nhà tái định cư; dự kiến bố trí tái định cư cho người có đất thu hồi” (khoản 1, Điều 86); 1.1.3. Khái niệm, nội dung chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất 1.1.3.1. Khái niệm chính sách công “Chính sách công” là một cụm từ được sử dụng phổ biến trong các tài liệu và trên các phương tiện truyền thông, tuy nhiên nó là một thuật ngữ khó có thể định nghĩa một cách rõ ràng. Cho đến nay, có nhiều quan niệm khác nhau về chính sách công, tuy nhiên có thể hiểu: Chính sách công là một tập hợp các quyết định liên quan với nhau do nhà nước ban hành, bao gồm các mục tiêu và giải pháp để giải quyết một vấn đề công nhằm đạt được các mục tiêu phát triển. [4, tr.10]. 1.1.3.2. Khái niệm về chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư Để việc thu hồi đất vừa đạt được mục đích của nhà nước, vừa bảo đảm lợi ích của những người sử dụng đất, nhà nước đã ban hành các chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với những người sử dụng đất. Mục tiêu của các chính sách này là bảo đảm lợi ích cho những người sử dụng đất, bao gồm bồi thường (trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất thu hồi cho người sử dụng đất), hỗ trợ (trợ giúp cho người có đất thu hồi để ổn định đời sống, sản xuất và phát triển), và bảo đảm an cư (tái định cư cho những người bị thu hồi đất). Như vậy, có thể hiểu: Chính sách bồi thường, hỗ trợ và