Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách dân tộc từ thực tiễn huyện Sơn Hà tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

85
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn nhằm làm rõ những vấn đề lý luận chung về thực hiện chính sách dân tộc, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách dân tộc ở huyện Sơn Hà tỉnh Quảng Ngãi; để đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách dân tộc ở huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng và trong cả nước nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách dân tộc từ thực tiễn huyện Sơn Hà tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐINH THỊ GIANG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN SƠN HÀ, TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐINH THỊ GIANG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN SƠN HÀ, TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LÊ THỊ HƯƠNG THỪA THIÊN HUẾ - 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi trực tiếp thực hiện cùng với sự hướng dẫn của PGS.TS. Lê Thị Hương, Công tác tại Học viện Hành chính Quốc gia. Các số liệu và kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Các thông tin, trích dẫn trong luận văn đó được chỉ dẫn nguồn gốc và nghiên cứu đầy đủ. Nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm. Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2017 Học viên Đinh Thị Giang
LỜI CẢM ƠN Từ khi nhận đề tài cho đến khi hoàn thành đề tài ngoài sự cố gắng nỗ lực của bản thân tôi còn nhận được sự đóng góp, giúp đỡ tận tình của nhiều tập thể và cá nhân. Trước hết, tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Lê Thị Hương đã tận tình, trực tiếp hướng dẫn chỉ bảo tôi trong suốt thời gian thực hiện đề tài. Tôi xin cảm ơn sự đóng góp ý kiến chân thành của các thầy, cô giáo trong Học viện Hành chính Quốc gia và Cơ sở Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thực hiện và hoàn thành đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo và công chức tại UBND huyện Sơn Hà, Phòng Dân tộc huyện Sơn Hà tỉnh Quảng Ngãi đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn! Học viên Đinh Thị Giang
DANH MỤC VIẾT TẮT BNV : Bộ nội vụ CBCC : Cán bộ công chức CC : Cơ cấu CNH - HĐH : Công nghiệp hóa- hiện đại hóa CN & XD : Công nghiệp và xây dựng CNXH : Chủ nghĩa xã hội CS : Cơ sở CSDT : Chính sách dân tộc DT : Dân tộc ĐBQH : Đại biểu quốc hội HĐND : Hội đồng nhân dân NN&PTNT : Nông nghiệp và phát triển nông thôn NN&TS : Nông nghiệp và thủy sản TBXH : Thương binh xã hội TĐ : Tương đương TM&DV : Thương mại và dịch vụ TTDL : Thể thao và du lịch VP : Văn phòng VTVL : Vị trí việc làm
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC Ở NƯỚC TA ........................................................ 9 1.1. Các khái niệm .......................................................................................... 9 1.1.1. Khái niệm về dân tộc ......................................................................... 9 1.1.2. Khái niệm chính sách dân tộc .......................................................... 10 1.1.3. Khái niệm thực hiện chính sách dân tộc ........................................... 10 1.2. Quan điểm của Đảng và thể chế chính sách của Nhà nước về dân tộc .... 11 1.2.1. Quan điểm của Đảng về dân tộc và chính sách dân tộc .................... 11 1.2.2. Thể chế chính sách của Nhà nước về dân tộc. .................................. 14 1.3. Vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc thực hiện chính sách dân tộc .. 27 1.4. Nội dung các bước tổ chức thực hiện chính sách ................................... 28 1.4.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách dân tộc ............. 28 1.4.2. Phổ biến, tuyên truyền, thực hiện về chính sách dân tộc .................. 28 1.4.3. Phân công phối hợp thực hiện chính sách dân tộc ............................ 29 1.4.4. Duy trì thực hiện chính sách dân tộc ................................................ 29 1.4.5. Điều chỉnh chính sách dân tộc ......................................................... 30 1.4.6. Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc thực hiện chính sách ............................ 30 1.4.7. Tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm việc thực hiện chính sách dân tộc. ...................................................................................................... 30 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức thực hiện chính sách dân tộc ............ 33 1.5.1. Các yếu tố khách quan ..................................................................... 33 1.5.2. Các yếu tố chủ quan......................................................................... 34 1.6. Những yêu cầu cơ bản trong thực hiện chính sách dân tộc ..................... 36 1.6.1. Yêu cầu thực hiện đúng mục tiêu chính sách dân tộc ....................... 36 1.6.2. Yêu cầu đảm bảo tính hệ thống trong thực hiện chính sách dân tộc . 36
1.6.3. Yêu cầu bảo đảm tính pháp lý, khoa học và hợp lý trong thực hiện chính sách dân tộc ..................................................................................... 36 1.6.4. Yêu cầu đảm bảo lợi ích thực sự cho các đối tượng thụ hưởng chính sách dân tộc ............................................................................................... 37 1.7. Các phương pháp tổ chức thực hiện chính sách dân tộc ......................... 38 1.7.1. Phương pháp kinh tế -tài chính ........................................................ 38 1.7.2. Phương pháp tuyên truyền thuyết phục ............................................ 38 1.7.3. Phương pháp hành chính.................................................................. 39 1.7.4. Phương pháp kết hợp ....................................................................... 40 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC TỪ THỰC TIỄN HUYỆN SƠN HÀ TỈNH QUẢNG NGÃI ............................... 42 2.1. Đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội của huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi ảnh hưởng đến thực hiện chính sách dân tộc................................................. 42 2.1.1. Sơ lược về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội của huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi ................................................................ 42 2.1.2. Đặc điểm tình hình dân tộc của huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi ..... 44 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách dân tộc ở huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi. 47 2.2.1. Thực trạng quy trình tổ chức thực hiện chính sách dân tộc trên địa bàn huyện Sơn Hà ..................................................................................... 47 2.2.2. Về công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành của lãnh đạo cấp huyện, cấp xã ........................................................................................................ 52 2.2.3. Về cơ cấu tổ chức, biên chế và sử dụng cán bộ thực hiện chính sách dân tộc .............................................................................................. 54 2.2.4. Thực trạng năng lực lãnh đạo, quản lý, điều hành của cán bộ làm công tác thực hiện chính sách dân tộc ở cấp huyện, cấp xã ........................ 55 2.2.5. Thực trạng công tác ngăn ngừa, đấu tranh chống tham ô, tham nhũng . 57 2.3. Kết quả thực hiện chính sách dân tộc ở huyện Sơn Hà tỉnh Quảng Ngãi 58 2.3.1. Chương trình 135 (từ năm 2014-2016) ............................................ 59
2.3.2. Chính sách hỗ trợ trực tiếp cho người dân thuộc hộ nghèo vùng khó khăn theo Quyết định 102/QĐ-TTg ........................................................... 61 2.3.3. Chính sách hỗ trợ dầu hỏa thắp sáng theo Quyết định 289/QĐ-TTg 63 2.3.4. Chính sách thực hiện theo Quyết định 33/2007/QĐ-TTg ................. 64 2.3.5. Chính sách theo Quyết định 1592/QĐ-TTg và Quyết định 755/ QĐ-TTg .................................................................................................... 66 2.3.6. Chính sách cho người có uy tín theo Quyết định 56/2013/QĐ-TTg . 67 2.3.7. Chính sách hỗ trợ các mặt hàng thiết yếu nhân dịp tết nguyên đán... 69 2.3.8. Vốn hỗ trợ đầu tư của nước ngoài .................................................... 70 2.4. Đánh giá chung...................................................................................... 71 2.4.1. Ưu điểm........................................................................................... 71 2.4.2. Những hạn chế, bất cập của chính sách dân tộc hiện nay ................. 72 2.4.3. Nguyên Nhân của các hạn chế, bất cập ............................................ 73 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC.................................. 75 3.1. Yêu cầu nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách dân tộc................ 75 3.2. Phương hướng và giải pháp hoàn thiện nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách dân tộc ........................................................................................ 76 3.2.1. Đổi mới nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của việc thực hiện chính sách dân tộc ..................................................................................... 76 3.2.2. Đổi mới cách thức, phương pháp tổ chức thực hiện chính sách ........ 77 3.2.3. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyên truyền chính sách dân tộc 77 3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chính sách dân tộc ............................................................................................... 79 3.2.5. Đẩy mạnh phòng chống tham nhũng, tham ô, tệ nạn xã hội ............. 80 3.2.6. Biên chế cán bộ thực hiện chính sách dân tộc ở cấp xã .................... 83 3.2.7. Kết nối doanh nghiệp trong thực hiện chính sách dân tộc nhằm giảm nghèo bềnh vững và phát triển kinh tế vùng .............................................. 84
3.2.8. Kiến nghị thay đổi những chính sách chưa hợp lý ............................ 87 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 1
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Vốn phân bổ theo chương trình 135 trên địa bàn huyện Sơn Hà từ năm 2014 - 2016 ........................................................................................... 60 Bảng 2.2: Vốn hỗ trợ trực tiếp cho người dân thuộc hộ nghèo trên địa bàn huyện Sơn Hà từ năm 2014 - 2016 .................................................................. 62 Bảng 2.3: Vốn hỗ trợ thắp sáng cho người dân thuộc hộ nghèo trên địa bàn huyện Sơn Hà từ năm 2014 - 2016 .................................................................. 63 Bảng 2.4: Vốn hỗ trợ định cư xen ghép cho người dân thuộc hộ nghèo trên địa bàn huyện Sơn Hà từ năm 2014 - 2016 ........................................................ 64 Bảng 2.5: Vốn hỗ trợ định cư tập trung cho người dân thuộc hộ nghèo trên địa bàn huyện Sơn Hà từ năm 2014 – 2016 ....................................................... 65 Bảng 2.6: Vốn hỗ trợ cấp nước sinh hoạt cho người dân thuộc hộ nghèo trên địa bàn huyện Sơn Hà từ năm 2014 – 2016 ................................................. 66 Bảng 2.7: Hỗ trợ cho người có uy tín trên địa bàn huyện Sơn Hà từ năm 2014 – 2016 .......................................................................................... 68 Bảng 2.8: Hỗ trợ mặt hàng thiết yếu trên địa bàn huyện Sơn Hà từ năm 2014 – 2016 .......................................................................................... 69 Bảng 2.9: Vốn hỗ trợ người nghèo trên địa bàn huyện Sơn Hà từ năm 2014 – 2016 ..... 70 Bảng 2.10: Vốn hỗ trợ của nước ngoài địa bàn huyện Sơn Hà từ năm 2014 – 2016 ...... 71
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc. Phần lớn các dân tộc thiểu số sống ở miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa – những địa bàn có vị trí chiến lược về kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh và môi trường sinh thái. Do đó, Đảng ta luôn coi việc hoạch định và thực hiện đúng chính sách dân tộc là vấn đề có ý nghĩa chiến lược quan trọng trong tiến trình cách mạng. Vấn đề về dân tộc và chính sách dân tộc là vấn đề hết sức quan trọng và nhạy cảm đối với đất nước ta, đặt biệt hơn Việt Nam là một gia đa dân tộc (54 dân tộc anh em, dân số cả nước khoảng 93.421.835 người, trong đó dân tộc kinh 73.594.427 chiếm 85,7% dân số cả nước, số dân còn lại là người dân tộc thiểu số, sống rãi rác ở các vùng núi, vùng ĐBKK), chính vì vậy việc thực hiện chính sách dân tộc hiệu quả, phù hợp sẽ giúp giải quyết một cách đúng đắn các quan hệ dân tộc, hoạch định chiến lược chính sách dân tộc. Vấn đề này còn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn đối với Đảng và Nhà nước trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trong bối cảnh quốc tế và trong nước hiện nay, vấn đề dân tộc đang có những diễn biến phức tạp, vừa mang tính toàn cầu, vừa mang tính đặc thù riêng của từng quốc gia. Dân tộc, sắc tộc, tôn giáo, nhân quyền … luôn là những vấn đề nhảy cảm mà các thế lực thù địch, phản động, bọn người đội lốt tôn giáo tìm mọi cách lợi dụng chống phá nhà nước ta, chia rẻ khối đại đoàn kết dân tộc, bằng nhiều thủ đoạn khác nhau, nhằm gây mất đoàn kết, mất ổn định cả về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh quốc phòng. Ngay từ khi mới ra đời và trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xác định vấn đề dân tộc, đoàn kết dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc có vị trí chiến lược quan trọng trong cách mạng nước ta. Quá trình thực hiện chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta trong thời gian qua đã đưa lại nhiều 1
thành tựu rất quan trọng về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội …, khẳng định tính ưu việc của chế độ mới. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, các chính sách dân tộc cũng còn bộc lộ những vấn đề chưa đáp ứng được yêu cầu đặc ra, chưa phù hợp, chưa thực sự hiệu quả, gây thất thoát, lảng phí nguồn lực trên phạm vi cả nước nói chung và huyện Sơn Hà nói riêng. Huyện Sơn Hà là một huyện miền núi của Tỉnh Quảng Ngãi, trên địa bàn huyện có 02 dân tộc đang sinh sống, đó là dân tộc kinh và dân tộc thiểu số, người H’re. Người dân tộc thiểu số H’re chiếm 82% dân số cả huyện, chủ yếu sinh sống ở ven các vùng núi đồi, công việc hàng ngày chủ yếu là lên nương làm rẫy, làm công, trồng lúa nước, bám rừng trồng cây keo, cây mỳ … trong những năm qua nhờ các chính sách của Đảng và Nhà nước mà các dân tộc trên địa bàn huyện đã có đời sống ổn định, có đủ cái ăn, có đủ cái mặt, có ti vi để xem, có xe máy để đi … tình hình an ninh chính trị ổn định, bà con sống hòa đồng, đoàn kết. các phong tục, hủ tục lạc hậu dần dần tự bải bỏ thay vào đó là những tư tưởng mới có nhu cầu làm ăn phát triển kinh tế hộ gia đình dần dần xuất hiện, bà con biết và thường xuyên cập nhật thông tin, nắm các chính sách hỗ trợ của Đảng và Nhà nước một cách rõ hơn, quan tâm cụ thể hơn về từng chính sách hỗ trợ và dần dần biết cách sử dụng tốt và hiệu quả các chính sách, giúp chính sách dân tộc ngày càng thiết thực hơn trong đời sống hiện nay. Trong những năm qua, việc thực hiện chính sách dân tộc trong cả nước nói chung, ở huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng đã đạt được những kết quả đáng nghi nhận. Nhờ thực hiện đúng các chính sách dân tộc của Nhà nước mà kinh tế - xã hội ở vùng có đồng bào dân tộc phát triển, đời sống vật chất tinh thần của đồng bào dân tộc có sự cải thiện đáng kể; truyền thống bản sắc văn hoá của đồng bào các dân tộc được giữ gìn và phát huy; khối đại đoàn kết dân tộc được tăng cường; đồng bào các dân tộc đóng góp ngày càng tích cực cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước …vv. Tuy nhiên, trong thực hiện các chính sách dân tộc ở cả nước nói chung cũng như ở Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi nói 2
riêng vẫn còn có những hạn chế, bất cập ảnh hưởng đến hiệu quả các chính sách dân tộc của Nhà nước. Từ những phân tích nêu trên cho thấy nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện việc tổ chức thực hiện chính sách dân tộc là hết sức cần thiết và cấp bách hiện nay, do đó tôi chọn vấn đề nghiên cứu “ Thực hiện chính sách dân tộc từ thực tiễn huyện Sơn Hà tỉnh Quảng Ngãi” để làm luận văn thạc sỹ với mong muốn đóng góp, bổ sung thêm lý luận, làm giàu kinh nghiêm thực tiễn trong thực hiện chính sách dân tộc trong cả nước nói chung và ở huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng. 2. Tình hình nghiên cứu có liên quan Vấn đề tôn giáo, dân tộc, nhân quyền … là những vấn đề nhạy cảm, khi nghiên cứu một trong những nội dung này, cần phải có những hiểu biết, tìm hiểu một cách chuyên sâu , kỹ lưỡng các nội dung có liên quan. Đối với vấn đề liên quan đến dân tộc, mà cụ thể là chính sách dành cho người dân tộc thiểu số là một trong những nội dung có ý nghĩa chiến lược trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay. Đây còn là vấn đề thực tiễn lớn đòi hỏi phải giải quyết một cách khoa học, đúng đắn và thận trọng. Vì thế, trong những năm vừa qua vấn đề dân tộc luôn được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm, cụ thể hóa bằng các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, bằng chính sách và hệ thống pháp luật của Nhà nước. Trên tinh thần đó, các nhà nghiên cứu đã có rất nhiều công trình khoa học, những đề tài, bài báo khoa học tập trung liên quan đến vấn đề dân tộc và việc thực hiện chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta như: - Vấn đề dân tộc và chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh - Phân viện Hà Nội - Khoa Dân tộc, 1995. Trên góc độ dân tộc học, cuốn sách đã làm rõ những điều cơ bản nhất của vấn đề dân tộc và chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước trong những năm đổi mới đất nước. 3
- Phát triển quan hệ dân tộc ở Việt Nam hiện nay, NXB Văn hóa dân tộc, Hà Nội, 1997, PGS.PTS Trần Quang Nhiếp. Tác giả đã nêu những đặc điểm chủ yếu, thực trạng của quan hệ dân tộc, những yếu tố tác động, các hình thức biểu hiện quan hệ dân tộc ở nước ta. - Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn về dân tộc và quan hệ dân tộc ở Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1999, PTS Nguyễn Quốc Phẩm - GS Trịnh Quốc Tuấn. Các tác giả đưa ra 3 sự lý giải về một số khái niệm liên quan đến vấn đề dân tộc và trình bày thực tiễn vấn đề dân tộc và chính sách dân tộc Việt Nam hiện nay. - Về vấn đề dân tộc và công tác dân tộc ở nước ta (Tài liệu bồi dưỡng cán bộ về công tác dân tộc), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001, Ủy ban dân tộc và miền núi. Cuốn sách trình bày hệ thống quan điểm lý luận về công tác dân tộc và nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc nhằm đáp ứng yêu cầu thực hiện thắng lợi nghị quyết Đại hội lần thứ IX của Đảng. - Vấn đề dân tộc và định hướng xây dựng chính sách dân tộc trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Viện Nghiên cứu chính sách dân tộc và miền núi, 2002. Đây là tập hợp những bài báo khoa học tham gia hội thảo: Vấn đề dân tộc và định hướng xây dựng chính sách dân tộc trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa do TS Bế Trường Thành chỉ đạo biên soạn. Nội dung cuốn sách trình bày những vấn đề lý luận, nhận thức về dân tộc và chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta. Những định hướng cơ bản trong việc quy hoạch dân cư, đẩy nhanh nhịp độ phát triển kinh tế hàng hóa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đồng thời, tác phẩm cũng kiến nghị những giải pháp nhằm phát triển kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội, phát huy bản sắc văn hóa, ổn định và cải thiện đời sống đồng bào dân tộc. - Giải pháp cải thiện đời sống cho đồng bào các dân tộc thiểu số, Viện dân tộc, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006. Với hai nhóm nội dung cơ bản: 1, Nhóm nội dung mang tính tổng quan về lý thuyết và định hướng chính sách; 2, 4
Nhóm nội dung đề cập các giải pháp cụ thể trong các lĩnh vực: sản xuất nông nghiệp, chuyển giao khoa học công nghệ, đào tạo và sự dụng cán bộ, chính sách tái định cư, đa dạng hóa thu nhập của đồng bào dân tộc và miền núi. Cuốn sách đã đề cập đến các vấn đề liên quan trực tiếp và gián tiếp, trước mắt và lâu dài nhằm góp phần tìm ra các giải pháp hữu hiệu, thiết thực, phù hợp nhằm cải thiện đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số. - Phát triển bền vững vùng dân tộc thiểu số và miền núi Việt Nam, Ủy ban dân tộc, NXB Văn hóa dân tộc, Hà Nội, 2006. Tác phẩm chủ yếu đi sâu vào nghiên cứu vấn đề phát triển bền vững ở vùng dân tộc thiểu số và vùng núi ở Việt Nam. Trong đó, các tác giả đã tập trung làm sáng tỏ những vấn đề lý luận liên quan đến phát triển bền vững, thực trạng tình hình phát triển bền vững ở vùng dân tộc thiểu số và vùng núi, vạch ra những định hướng chiến lược phát triển bền vững và giới thiệu một số mô hình phát triển bền vững. - Tiếp tục thực hiện tốt chính sách ở các vùng dân tộc và miền núi, cải tiện đời sống nhân dân của Đặng Vũ Liêm trong Tạp chí Quốc phòng toàn dân, số 2/1999. Trên cơ sở phân tích các chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta, tác giả nêu ra những giải pháp trong việc thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước ta ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Về luận văn, luận án có quan hệ đến đề tài luận văn này: - Mấy suy nghĩ về đổi mới việc thực hiện chính sách dân tộc của Đảng ta của tác giả Bùi Xuân Vinh (1995). - Một số suy nghĩ về vấn đề dân tộc ở tỉnh Yên Bái của tác giả Hà Văn Định (1995). - Đổi mới việc thực hiện chính sách dân tộc đối với đồng bào các dân tộc thiểu số tỉnh Kiên Giang hiện nay của tác giả Ngô Kim Y (2001). - Đổi mới việc thực hiện chính sách dân tộc trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa (từ thực tiễn các tỉnh miền núi phía Bắc) của tác giả: Nguyễn Thị Phương Thủy (2001). 5
- Đổi mới việc thực hiện chính sách dân tộc ở tỉnh Điện Biên trong giai đoạn hiện nay của tác giả Vũ Quang Trọng (2006). - Đổi mới việc thực hiện chính sách dân tộc ở tỉnh Yên Bái hiện nay của tác giả Lâm Thị Bích Nguyệt (2005) - Thực hiện chính sách dân tộc trên địa bàn huyện Định Hóa tỉnh Thái Nguyên hiện nay, của tác giả Nguyễn Thị Thúy (2012). Qua phân tích thực trạng, các tác giả đã đề xuất nhiều giải pháp để thực hiện chính sách dân tộc trong thời gian tới. Ngoài ra còn có các công trình, bài nghiên cứu của các nhà khoa học, nhà quản lý về chính sách dân tộc khác. Tuy nhiên vẫn chưa có một công trình nào nghiên cứu trực tiếp về "thực hiện chính sách dân tộc - từ thực tiễn huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi ". Trên góp độ chính trị - kinh tế - xã hội, bản thân em mong muốn tiếp tục làm rõ những thực trạng, hiệu quả đã đạt được trong việc thực hiện chính sách dân tộc đồng thời đề xuất một số giải pháp cơ bản thiết thực để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách dân tộc mà Đảng và Nhà nước ta đã đề ra thông qua việc thực hiện tại địa bàn huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu những vấn đề lý luận chung về thực hiện chính sách dân tộc, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách dân tộc ở huyện Sơn Hà tỉnh Quảng Ngãi; để đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách dân tộc ở huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng và trong cả nước nói chung. 3.2. Nhiệm vụ - Nghiên cứu hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về thực hiện chính sách dân tộc ở nước ta. - Nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách dân tộc trên địa bàn huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi. 6
- Đề xuất phương hướng và giải pháp để hoàn thiện nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách dân tộc ở nước ta hiện nay. 4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: + Tập trung vào tập thể, cán bộ và những cá nhân liên quan đến việc thực hiện chính sách dân tộc trên địa bàn huyện. + Nghiên cứu các chính sách dân tộc của Chính phủ đã và đang triển khai thực hiện. - Phạm vi nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu trong phạm vi nội dung thực hiện chính sách dân tộc tại huyện Sơn Hà từ năm 2011 đến nay, đánh giá tính hiệu quả của việc thực hiện chính sách đó bằng những luận chứng thực tiễn tại huyện Sơn Hà và đưa ra những đề xuất, những giải pháp nhằm thực hiện tốt chính sách tại địa bàn và giúp nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu + Phương pháp luận: Dựa vào chủ trương đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về vấn đề dân tộc . + Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng các phương pháp phân tích và tổng hợp, trừu tượng hoá - khái quát hoá, lôgíc - lịch sử, quy nạp - diễn dịch, kết hợp gắn lý luận với thực tiễn để làm rõ các vấn đề của nội dung luận văn, làm cho luận văn có tính lôgic, sát với thực tế và đi vào trọng tâm cần giải quyết của luận văn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Dưới góc độ chính trị - xã hội, luận văn góp phần làm rõ những vấn đề về chính sách dân tộc, góp phần bổ sung hoàn thiện những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách công nói chung, thực hiện chính sách dân tộc nói riêng, đồng thời qua khảo sát nghiên cứu đánh giá thực trạng thực hiện chính sách dân tộc tại huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi; chỉ ra những bất cập, những việc thực hiện 7
chưa tốt, những sai lầm của việc thực hiện chính sách dân tộc… trên cơ sở đó đề xuất với các cấp có thẩm quyền các giải pháp hữu hiệu nhằm hoàn thiện nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách dân tộc ở huyện Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng, thực hiện chính sách dân tộc trong cả nước nói chung. Ngoài ra các kết luận, các kiến nghị, các giải pháp đề xuất rút ra tư việc nghiên cứu đề tài luận văn còn góp phần hoàn thiện chính sách dân tộc của Nhà nước ta. Kết quả đạt được của luận văn còn có ý nghĩa gợi ý, làm tài liệu tham khảo cho việc xây dựng các Nghị quyết, chủ trương về công tác dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc trên địa bàn huyện Sơn Hà, cũng như những địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số có đặc điểm tương tự. Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo nghiên cứu, áp dụng cho việc giảng dạy, tuyên truyền ở các địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu bởi 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về thực hiện chính sách dân tộc ở nước ta. Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách dân tộc từ thực tiễn huyện Sơn Hà tỉnh Quảng Ngãi hiện nay. Chương 3: Phương hướng, giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách dân tộc. 8
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC Ở NƯỚC TA 1.1. Các khái niệm 1.1.1. Khái niệm về dân tộc Hiện nay, khái niệm dân tộc được sử dụng trong các văn kiện chính trị, văn bản pháp luật hoặc trên phương tiện thông tin đại chúng được hiểu theo hai nghĩa khác nhau: Theo nghĩa thứ nhất, “dân tộc” được hiểu là “tộc người”. Với nghĩa này, dân tộc là khái niệm dùng để chỉ cộng đồng người có các đặc trưng cơ bản về ngôn ngữ, văn hoá và ý thức tự giác về cộng đồng có tính bền vững qua sự phát triển lâu dài của lịch sử. Ví dụ: dân tộc Thái, dân tộc Tày, dân tộc Si La, dân tộc Ba Na, dân tộc Chăm... Hiểu theo nghĩa này, kết cấu dân cư của một quốc gia có thể bao gồm nhiều dân tộc (tộc người) khác nhau, trong đó có những dân tộc chiếm đa số trong thành phần dân cư và có những dân tộc thiểu số. Trong quá trình phát triển của mình, trong bản thân mỗi dân tộc có thể có sự phân chia thành các nhóm người có những đặc điểm khác nhau về nơi cư trú, văn hoá, lối sống, phong tục tập quán, nhưng đều được coi là cùng một dân tộc, bởi có chung 3 điểm đặc trưng của một dân tộc như nói trên đây. Ví dụ: dân tộc Dao bao gồm nhiều nhóm người, như các nhóm Dao đỏ, Dao tiền, Dao Tuyển, Dao quần chẹt, Dao Thanh phán, Dao Thanh y, Dao quần trắng. Theo nghĩa thứ hai, dân tộc được hiểu là quốc gia dân tộc. Ví dụ như: dân tộc Việt Nam, dân tộc Trung Hoa, dân tộc Đức... Theo nghĩa này, dân tộc là khái niệm dùng để chỉ cộng đồng chính trị - xã hội được hợp thành bởi những tộc người khác nhau trên lãnh thổ của một quốc gia nhất định. Như vậy, khái niệm dân tộc ở đây được hiểu đồng nghĩa với quốc gia đa tộc người, và cũng đồng nghĩa với nhà nước thống nhất của các tộc người trên một lãnh thổ có chủ quyền 9
quốc gia. Theo nghĩa này, dân cư của dân tộc này được phân biệt với dân cư của dân tộc khác bởi yếu tố quốc tịch. Do đó, một tộc người có thể có ở những quốc gia dân tộc khác nhau theo sự di cư của tộc người đó. Ví dụ: trong kết cấu dân cư của dân tộc Việt Nam và dân tộc Trung Hoa đều có tộc người H’Mông và tộc người Dao. Trong chuyên đề này, khái niệm dân tộc được sử dụng theo nghĩa thứ nhất, tức là “tộc người”. 1.1.2. Khái niệm chính sách dân tộc Chính sách công là tập hợp các quyết định có liên quan với nhau của Nhà nước với mục tiêu, giải pháp, công cụ thực hiện cụ thể, nhằm giải quyết các vấn đề xã hội theo ý chí của đảng cầm quyền. Từ quan niệm chính sách công như vậy, có thể định nghĩa chính sách dân tộc như sau: Chính sách dân tộc là thái độ quan điểm, các quyết định, quyết sách của Nhà nước đối với đồng bào dân tộc với mục tiêu, giải pháp, công cụ nhằm bảo đảm và thúc đẩy sự bình đẳng, đoàn kết, tương trợ giúp nhau cùng phát triển, phát triển toàn diện, từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số, đảm bảo giữ gìn bản sắc dân tộc, phong tục tập quán, truyền thống và văn hóa tốt đẹp của mỗi dân tộc, góp phần xây dựng và phát triển đất nước. 1.1.3. Khái niệm thực hiện chính sách dân tộc Thực hiện chính sách dân tộc là toàn bộ quá trình đưa chính sách dân tộc vào thực tiễn cuộc sống xã hội. Việc thực hiện chính sách dân tộc là toàn bộ quá trình chuyển hóa ý chí của chủ thể chính sách thành hiện thực nhằm đạt được mục tiêu nhất định. Thực hiện chính sách dân tộc tốt sẽ giúp cho các nội dung công việc được triển khai theo đúng kế hoạch, hướng tới đạt được mục đích đề ra, giúp chính sách đi vào thực tế đời sống, phù hợp với nhu cầu phát triển, nguyện vọng chung của đất nước và cộng đồng người dân tộc; 10