Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn "Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội" nhằm phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng ở huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội, luận văn đề xuất các giải pháp tăng cường thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỰC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………/……… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LƯƠNG HOÀNG PHƯƠNG ANH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, NĂM 2024
BỘ GIÁO DỰC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………/……… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LƯƠNG HOÀNG PHƯƠNG ANH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THU HUYỀN HÀ NỘI, NĂM 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn “Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội” là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Trần Văn Tiến – Giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia, các kết quả nghiên cứu dưới đây là hoàn toàn trung thực. Luận văn có sử dựng thông tin, dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau và được ghi rõ nguồn gốc. Kết quả nghiên cứu chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tác giả luận văn Lương Hoàng Phương Anh
ii LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện, giáo viên chủ nhiệm cùng toàn thể các thầy, cô giáo đã giảng dạy tại lớp Cao học HC26.B5 khóa 2021-2023, Học viện Hành chính quốc gia. Tác giả xin chân thành cám ơn TS. Trần Văn Tiến, giảng viên tại Học viện Hành chính quốc gia đã hướng dẫn học viên hoàn thành luận văn này. Tác giả xin chân thành cảm ơn UBND huyện Ba Vì, phòng Tài nguyên môi trường huyện Ba Vì, Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội; cùng các cán bộ, viên chức, công chức đang công tác tại phòng, ban, trung tâm, Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn trên địa bàn huyện đã tạo điều kiện và giúp đỡ tác giả có được những tài liệu cần thiết phục vụ cho việc nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng cám ơn các cán bộ nghiên cứu khoa học, các thầy, cô giáo đã nhiệt tình trao đổi, hướng dẫn về mặt học thuật, cung cấp tài liệu, số liệu và chia sẻ quan điểm về những vấn đề nghiên cứu của đề tài Tác giả luận văn Lương Hoàn Phương Anh
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ............................................. vii MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG ..................................................................................... 11 1.1. Một số khái niệm liên quan tới đề tài giải phóng mặt bằng và chính sách giải phóng mặt bằng ........................................................................................ 11 1.1.1. Giải phóng mặt bằng............................................................................. 12 1.1.2. Chính sách giải phóng mặt bằng .......................................................... 14 1.1.3. Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng .......................................... 15 1.1.4. Nội dung chính sách giải phóng mặt bằng ........................................... 17 1.2. Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn cấp huyện ........ 28 1.2.1. Chủ thể thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng.............................. 28 1.2.2. Quy định và quy trình thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng ....... 30 1.2.3. Các tiêu chí đánh giả kết quả thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn cẩp huyện .................................................................................... 38 1.3. Yếu tố ảnh hưởng tói công tác thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn cấp huyện..................................................................................... 39 1.3.1. Vai trờ lãnh đạo cửa Đảng, sự quản lý cửa Nhà nưởc trong vi•ệ c thự• c hiệ• n chính sách ............................................................................................. 39 1.3.2. Thê chế pháp luật và chính sách của nhà nirớc ................................... 41 1.3.3. Năng lực, trình độ, trách nhiệm cửa cán hộ, công chức thực thì ......... 42 1.3.4. Nhận thức cửa người dân...................................................................... 43 1.3.5. Nguồn lực thực hiện chỉnh sách: .......................................................... 44
iv 1.5. Kinh nghiệm của một số địa phưong trong thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng .......................................................................................................... 44 1.5.1. K1nh nghiệm của một số địa phương trong thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng ............................................................................................... 44 1.5.2. Bài học rút ra cho huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội .............................. 48 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 49 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHÔ HÀ NỘI ............. 50 2.1. Điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế-xã hội và tác động diều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tói thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì................................................................................................................ 50 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 50 2.1.2. Tình hình kinh tế xã hội......................................................................... 50 2.1.3. Tác động điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tới thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng ............................................................................................... 53 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì................................................................................................................ 55 2.2.1. Ban hành văn hãn thực hiện chỉnh sách giải phóng mặt bằng ............. 55 2.2.2. Bộ máy và quy trình thực hiện chính sách giãi phóng mặt bằng.......... 56 2.2.3. Phổ hiến, tuyên truyền chính sách ........................................................ 64 2.2.4. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách GPMI1 tại huyện .............. 66 2.2.5. Theo dõi, kiểm tra, kiểm soát, giám sát và đôn đốc việc thực hiện chính sách GPMB ..................................................................................................... 67 2.3. Đánh giá kết quả thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội ...................................................................... 69 2.3.1. Kết quả đạt đưực ................................................................................... 69 2.3.2. Hạn chế ................................................................................................. 81 2.3.3. Nguyên nhân hạn ché ............................................................................ 83 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 86
v Chương 3. MỘT SÓ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ... 87 3.1. Định hướng và mục tiêu thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội ............................................................... 87 3.1.1. Định hướng............................................................................................ 87 3.1.2. Mục tiêu ................................................................................................. 88 3.2. Giải pháp thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội ...................................................................................... 89 3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo, tính tiên phong của tổ chức Đảng................ 89 3.2.2. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát trong quá trình thực hiện chính sách giải phóng mặt hằng ............................................................. 90 3.2.3. Đẩy mạnh công tác tác tuyên truyền, phổ biến giáo đạc pháp luật về chính sách giải phóng mặt bằng ..................................................................... 92 3.2.4. Tạo động lực làm việc cho công chức, viên chức thực hiện nhiệm vụ giải phóng mặt bằng tại huyện ............................................................................... 93 3.3. Một số kiến nghị dể thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng .............. 94 3.3.1. Kiến nghị với Quổc hội trong xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật liên quan đến đất đai................................................................................ 94 3.3.2. Kiến nghị vứ1 UBND thành phổ Hà Nội trong việc xây dựng giá hồi thường khi nhà nước thu hồi đất phù họp vói các điều kiện, yêu cầu của nền kình tế thị trường ............................................................................................. 96 3.3.3. Kiến nghị với UBND thành phố Hà Nội trong việc xây dựng cơ cẩu tổ chức và nhân sự của Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Ba Vì.................... 99 Tiểu kết chương 3.......................................................................................... 102 KẾT LUẬN ................................................................................................... 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 105
vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BT : Bồi thường HT : Hỗ trợ GPMB : Giải phóng mặt bằng TĐC : Tái định cư PTQĐ : Phát triển quỹ đất UBND : Ủy ban nhân dân
vii DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Bảng 2.1: Kết quả GPMB giai đoạn 2019 đến 2023....................................... 69 Bảng 2.2: Phân loại các dự án đang thực hiện GPMP .................................... 70 Biêu đồ 2.2. Phân loại các dự án đang thực hiện ............................................ 70 Biểu đồ 2.3. Cơ cấu dự án đang thực hiện GPMB chia theo chủ đầu tư ........ 72 Biểu đồ 2.3: Biểu đồ sồ đơn thư kiến nghị, khiếu nại, tồ cáo về chinh sách .. 75
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sau gần 40 năm đổi mới kể từ năm 1986, trong hơn một thập kỷ trở lại đây đất nước ta đã và đang có những bước chuyển mình hết sức mạnh mẽ về chính trị - kinh tế - xã hội, trong đó hệ thống kết cấu hạ tầng phục vụ sự phát triển công nghiệp, dịch vụ - du lịch, phát triển đô thị và khu dân, xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ các mục đích chính trị - an ninh, quốc phòng cũng có những đổi thay nhanh chóng và đặt ra yêu cầu về quỹ đất xây dựng. Ở tất cả các tỉnh, thành phố trên cả nước đều có những dự án lớn, nhỏ đang triển khai và cần phải tiến hành thu hồi hàng ngàn héc-ta (ha) đất, điều này đã ảnh hưởng đến hàng ngàn hộ dân khi đất đai vừa là tư liệu sản xuất, vừa là nơi ở, quyền sử dựng đất cũng được xem là tài sản có giá trị đặc biệt của người dân… Công tác thu hồi đất và thực hiện các chính sách liên quan đến bồi thường giải phóng đất đai là hoạt động có tác động đến nhiều mặt đời sống xã hội và cộng đồng dân cư nơi có dự án được thực hiện. Từ thực tế đất đai là tài nguyên hữu hạn trong khi thị trường mua bán quyền sử dựng đất ngày càng sôi động, diễn biến giá vượt xa chính sách đền bù, hỗ trợ, tái định cư của nhà nước trong giải phóng mặt bằng và thu hồi đất. Vì vậy, việc thực hiện các chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng trở thành nhiệm vụ hết sức nhạy cảm ảnh hưởng khi nó trực tiếp đến dư luận xã hội, tình hình an ninh chính trị xã hội nói chung và tiến độ thực hiện các dự án nói riêng. Để góp phần tạo tiền đề cho sự phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương, việc xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, các công trình công cộng phụ trợ hoặc bố trí quỹ đất công phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh cũng như tạo quỹ đất sạch để thu hút các nhà đầu tư, tạo động lực cho thị trường bất động sản phát triển là nhiệm vụ trọng tâm của các địa phương trong cả nước. Từ
2 những yêu cầu đó, nhiệm vụ tạo ra quỹ đất sạch để xây dựng các công trình kết nối phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng, phục vụ lợi ích công và nhu cầu thị trường bất động sản được Nhà nước trao cho các đơn vị sự nghiệp thuộc nhà nước có chức năng giải phóng mặt bằng và đồng thời ban hành các chính sách pháp luật về giải phóng mặt bằng làm căn cứ pháp lý để các đơn vị thực hiện chính sách trong công tác bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng và tái định cư. Nhận thức được tầm quan trọng của công tác giải phóng mặt bằng, trong những năm gần đây, các quy định của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất từng bước được sửa đổi, bổ sung và từng bước hoàn thiện theo hướng ngày càng rõ ràng, cụ thể trong quy định, quy trình, đơn giá, mức giá đền bù hỗ trợ đối với tổ chức, cá nhân bị ảnh hưởng, thiệt hại bởi các dự án. Đồng thời, chế tài đối với các hành vi sai phạm, cản trở việc thực hiện chính sách ngày càng minh bạch và công bằng hơn. Đối với huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội là một địa phương ngoại thành, nằm ở phía Tây của thủ đô Hà Nội, huyện là địa phương có diện tích lớn nhất của Thủ đô. Ngày 01/8/2023 đánh dấu tròn 15 năm kể từ ngày Thủ đô Hà Nội mở rộng địa giới hành chính theo Nghị quyết số 15 của Quốc hội khóa XII, huyện Ba Vì đang từng ngày phát triển. Sau 15 năm trở thành 1 đơn vị hành chính của Thủ đô - năm 2023 huyện Ba Vì chính thức được công nhận là huyện nông thôn mới. Với vị thế mới và sở hữu rất nhiều tiềm năng để phát triển kinh tế và thu hút đầu tư. Hiện nay, trên địa bàn toàn huyện Ba Vì có rất nhiều dự án trọng điểm của Thành phố, của Huyện đã, đang và chuẩn bị được đầu tư, chính vì vậy công tác giải phóng mặt bằng luôn được xem là nhiệm vụ quan trọng cấp thiết với Huyện. Qua kinh nghiệm thực hiện chính sách GPMB tại địa phương thời gian qua cho thấy nhiều khó khăn, bất cập trong áp dựng chính sách pháp luật, trên 50% số dự án đã và đang triển khai phải ban hành
3 quyết định cưỡng chế và có đơn thư khiếu nại; một số dự án phải điều chỉnh lại quy hoạch và thiết kế thi công hoặc chậm tiến độ do không có mặt bằng thi công... hậu quả gây thiệt hại về kinh tế lớn, ảnh hưởng đến an toàn giao thông và đời sống dân sinh, gây bất ổn xã hội tại một số địa phương. Bản thân tôi đã được làm việc tại Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội và trực tiếp tham gia thực hiện các nhiệm vụ GPMB tại một số dự án đầu tư xây dựng, qua quá trình thực tế công tác tôi nhận thấy công tác bồi thường GPMB và thu hồi đất phục vụ các dự án của huyện góp phần tạo nên diện mạo mới cho huyện bằng những con đường đẹp, những trụ sở khang trang, những dự án đấu giá quyền sử dựng đất thu về hàng trăm tỷ đồng cho ngân sách địa phương. Tuy nhiên, quá trình thực hiện còn tồn tại nhiều bất cập trong chính sách, gây khó khăn trong triển khai thực tế dẫn đến nhiều dự án bị chậm tiến độ, gây bức xúc trong nhân dân thậm chí là điểm nóng chính trị. Vì vậy, Huyện ủy, UBND huyện Ba Vì cần có sự chuẩn bị đồng bộ về cơ chế chính sách hợp lý, xây dựng được phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thích hợp nhằm giải quyết thấu đáo để hạn chế tối đa tình trạng đơn thư kéo dài, bất ổn về an ninh - chính trị, trật tự an toàn - xã hội liên quan đến GPMB trên địa bàn huyện. Xuất phát từ những lý do đó, tôi lựa chọn đề tài “Thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội” làm đề tài tốt nghiệp chương trình đào tạo thạc sĩ ngành Quản lý công tại học viện Hành chính Quốc gia. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Đến nay, vấn đề liên quan đến thực hiện chính sách BT, HT và TĐC khi nhà nước thu hồi đất là đề tài nhận được nhiều sự quan tâm nghiên cứu của nhiều tác giả dưới nhiều hình thức, góc độ tiếp cận khác nhau. Có thể đề cập đến một số sách chuyên khảo, công trình nghiên cứu khoa học, bài viết về vấn đề này đã được công bố như:
4 Cuốn sách “Hậu GPMB ở Hà Nội, vấn đề và giải pháp” của PGS. TS Nguyễn Chí Mỳ và TS. Hoàng Xuân Nghĩa (đồng chủ biên), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, năm 2009. Bối cảnh nghiên cứu của tác giả tại địa bàn Hà Nội – địa phương diễn ra quá trình công nghiệp hoá - đô thị hoá mạnh mẽ. Cuốn sách đánh giá địa bàn Hà Nội với thực trạng đất chật, người đông, đất đai - nguồn lực cơ bản và không thể thay thế của các hoạt động sống và sản xuất kinh doanh, đang ngày một trở nên quý hiếm. Giá đất trên thị trường tăng cao và luôn luôn biến động vượt xa khả năng sinh lời và mức hưởng dựng của bản thân đất đai. Điều này ảnh hưởng tiêu cực tới các hoạt động đầu tư và khả năng tiếp cận đất đai của đông đảo nhân dân, những người thu nhập thấp. Trước hết, nó gây khó khăn cho công tác giải phóng mặt bằng và phát sinh bức xúc trong hậu giải phóng mặt bằng trên địa bàn, hạn chế tốc độ tăng trưởng và các quá trình phát triển của Hà Nội. Trên địa bàn có rất nhiều dự án được triển khai với quy mô thu hồi hàng trăm héc-ta đất đã ảnh hưởng đến diện tích đất canh tác, đất ở tại đô thị và tới hàng ngàn hộ dân đang sinh sống. Nhà nước phải tốn kém nhiều tiền của cho việc di dời giải toả, đền bù thiệt hại, thực hiện tái định cư, ổn định đời sống cho người dân. Ngoài ra, còn phải xử lý các vấn đề nảy sinh trong giải phóng mặt bằng và hậu giải phóng mặt bằng. Trong khi đó, cơ chế, chính sách hiện hành để xử lý các vấn đề trên đây vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế, chưa theo kịp với tình hình… Nội dung cuốn sách là tài liệu tham khảo góp phần phục vụ công tác chỉ đạo thực tiễn, cũng như đáp ứng nhu cầu trao đổi, nghiên cứu vấn đề giải phóng mặt bằng và hậu giải phóng mặt bằng ở Hà Nội. Sách đưa ra quan điểm, nguyên tắc và một số vấn đề chung giải quyết hậu giải phóng mặt bằng ở Hà Nội và phân tích các nội dung hậu GPMB như: xử lý quan hệ đất đai, đền bù và hỗ trợ cho người dân bị thu hồi đất; đô thị hoá và vấn đề đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho người dân trong diện bị thu hồi đất; vấn đề tái định cư và ổn định đời sống cho người
5 dân trong diện bị thu hồi đất; Kinh nghiệm quốc tế và trong nước giải quyết vấn đề hậu giải phóng mặt bằng [22]. Luận văn thạc sĩ luật học "Pháp luật về bồi thường, giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất" của Hoàng Thị Nga, năm 2009. Luận văn là công trình nghiên cứu pháp luật về các quy định của Nhà nước về GPMB tại thời điểm trước khi ban hành Luật Đất đai 2013 với góc nhìn tổng thể về chính sách GPMB và những kiến nghị, đề xuất sửa đổi các quy định của pháp luật trong xây dựng, ban hành và thực hiện chính sách. [25] Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Địa chính, đại học Khoa học tự nhiên: “Nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải phóng mặt bằng dự án xây dựng đường ô tô cao tốc Hà Nội – Hải Dương (đoạn qua quận Dương Kinh, Hải Phòng)”, của Hoàng Mạnh Hải, năm 2012. Trên cơ sở pháp lý về giải phóng mặt bằng tác giả đã đối chiếu, so sánh và khu biệt phạm vi áp dựng chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại một dự án cụ thể để tìm ra những nguyên nhân, yêu tố tác động đến các đối tượng bị thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất; từng bước tìm ra các giải pháp thích hợp nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng dự án đường cao tốc tại địa bàn nghiên cứu. [17] Luận văn tốt nghiệp: “Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại một số dự án trên địa bàn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội” của Nguyễn Thị Nhi, Đại học Tài nguyên và môi trường, năm 2014. Với địa bàn nội thành Hà Nội, người dân trình độ dân trí cao và mật độ xây dựng lớn như quận Cầu Giấy, trên cơ sở xem xét các quy định về chính sách và việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ về đất đai, tài sản, vật kiến trúc, cây cối và tái định cư đối với những hộ bị ảnh hưởng. Tác giả đã thu nhập và phân tích tài liệu, số liệu điều tra nhằm xác định nguyên nhân, yếu tố thúc đẩy hoặc cản trở đến công tác bồi
6 thường, hỗ trợ và tái định cư từ thực tiễn triển khai của quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội. [27] Luận văn thạc sĩ luật học “Pháp luật về bồi thường GPMB khi Nhà nước thu hồi đất qua thực tiễn thi hành tại địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội, tác giả Nguyễn Thế Hùng, năm 2015; Luận văn thạc sĩ luật hành chính và hiến pháp “Thực hiện pháp luật về bồi thường GPMB thu hồi đất quận Đống Đa, thành phố Hà Nội”, tác giả Nguyễn Hoàng Thắng, năm 2015. Luận văn của 2 tác giả đã đề cập và phân tích cơ sở lý luận và thực trạng trong thực hiện chính sách pháp luật khi nhà nước thu hồi đất tại quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Hai tác giả với những góc nhìn có nhiều điểm tương đồng do cùng 1 địa bàn nghiên cứu nhưng đã có những kiến giải và đánh giá khác biệt trong đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả của công tác giải phóng mặt bằng tại quận Đống Đa [21]. Luận văn thạc sĩ luật học: “Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất từ thực tiễn huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang”, tác giả Nguyễn Minh Chiến, Học viện Khoa học xã hội, năm 2018. Tác giả luận văn đã đưa ra những đặc trưng trong cơ chế, chính sách, pháp luật đối với một đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt. Đây là địa phương thế mạnh đặc thù là phát triển dịch vụ du lịch. Trên cơ sở pháp lý, khảo sát thực tế khi áp dựng chính sách, tác giả đề xuất các giải pháp phù hợp với địa bàn nghiên cứu để nâng cao hiệu quả trong thực hiện chính sách GPMB tại Phú Quốc; [7] Bài viết “Bài toán lợi ích kinh tế giữa ba chủ thể: nhà nước, người có đất thu hồi và chủ đầu tư khi bị thu hồi đất” của thạc sĩ Đặng Đức Long, tạp chí Tài nguyên và môi trường, số 5, năm 2009 [212Báo cáo “Cơ chế nhà nước thu hồi đất và chuyển dịch đất đai tự nguyện ở Việt Nam – Phương pháp tiếp cận, định giá đất và giải quyết khiếu nại của dân”, ấn phẩm của Ngân hàng Thế giới phát hành năm 2011 [29; Bài viết “Chính sách hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất” của tiến sĩ Trần Quang Huy, tạp chí Luật học, số 10, năm 2010 [20]; Bài viết “Bồi
7 thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất theo Luật đất đai 2013 và một số góp ý hoàn thiện” của tác giả Trần Mai Tuệ Anh và Nguyễn Thị Thuỳ Duyên, tạp chí Ngân hàng, năm 2023 [1]. Các bài nghiên cứu trên đây đã giải quyết một số vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản liên quan đến pháp luật về bồi thường GPMB thu hồi đất và phân tích những lợi ích của giải pháp được đưa ra dưới các góc nhìn đa dạng của các chủ thể có liên quan hoặc bị ảnh hưởng bởi hoạt động GPMB khi nhà nước thu hồi đất. Các công trình nghiên cứu của tác tác giả đi trước là nguồn tài liệu quý giá để tác giả luận văn kế thừa và tiếp tục mở rộng nghiên cứu về nội dung liên quan đến chính sách bồi thường, hỗ trợ GPMB khi nhà nước thu hồi đất trên các mặt lý luận, pháp lý và thực tiễn thi hành. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu chưa đưa đi sâu đánh giá việc áp dựng chính sách pháp luật và cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện việc thực hiện chính sách GPMB thu hồi đất trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. Vì vậy, nghiên cứu đề tài luận văn này là đáp ứng yêu cầu của thực tiễn đặt ra và không trùng lặp với các công trình, đề tài nghiên cứu đã từng công bố trước đây. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích Trên cơ sở lý luận và phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng ở huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội, luận văn đề xuất các giải pháp tăng cường thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được các mục đích nêu trên, luận văn tập trung thực hiện những nhiệm vụ dưới đây: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng như: chính sách giải phóng mặt bằng, thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng,
8 quy trình thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng, nội dung thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng và các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng. - Nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội những kết quả đạt được và những tồn tại, hạn chế. - Xác định rõ những yêu cầu của công tác thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng, gắn với điều kiện kinh tế - xã hội của huyện Ba Vì; từ đó tổ chức triển khai thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng, góp phần đảm bảo an sinh xã hội và thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, kinh tế - xã hội chung của Thành phố. - Đề xuất giải pháp nhằm thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng tại huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội có hiệu quả tốt hơn trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Nghiên cứu việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng theo quy định của Nhà nước trong giai đoạn hiện nay 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận và quy trình thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn 1 thị trấn và 15 xã trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. - Về thời gian: giai đoạn từ năm 2019 đến hết năm 2023 (Các giải pháp được đề xuất cho giai đoạn 2024 – 2028). - Phạm vi nghiên cứu về không gian: Huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn sử dựng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của
9 Đảng và Nhà nước về chính sách và thực hiện chính sách GPMB. Đồng thời, luận văn vận dựng lý luận về chính sách công và thực hiện chính sách công để xây dựng khung lý thuyết của đề tài. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp khảo cứu tài liệu: Phương pháp này giúp cho người nghiên cứu nắm được phương pháp của các nghiên cứu đã thực hiện trước đây, làm rõ hơn đề tài nghiên cứu của mình. Đồng thời, giúp người nghiên cứu có phương pháp luận chặt chẽ hơn, có thêm kiến thức rộng, sâu về lĩnh vực đang nghiên cứu (tình hình tài chính, nguồn nhân lực, các nội quy, quy chế, quy trình nội bộ, cơ cấu tổ chức bộ máy,... các văn bản chế độ chính sách của nhà nước có liên quan) nhằm tránh trùng lặp với các nghiên cứu trước đây, đồng thời giúp người nghiên cứu xây dựng luận cứ để chứng minh giả thiết nghiên cứu khoa học. - Phương pháp tham vấn chuyên gia: Đây là phương pháp sử dựng hỏi ý kiến các nhà chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu và những người có liên quan về vấn đề cần hỏi. Phương pháp này chủ yếu được sử dựng để hỏi, phỏng vấn xin ý kiến một số nhà chuyên gia; người có kinh nghiệm và chuyên môn sâu; thành viên Hội đồng Bồi thường, hỗ trợ GPMB huyện. - Phương pháp so sánh: Thu thập và xử lý các số liệu thứ cấp và số liệu sơ cấp được tập hợp, trình bày ở các bảng so sánh với các tiêu chí khác nhau và các biểu đồ làm căn cứ đánh giá thực trạng thực hiện chính sách GPMB trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. - Phương pháp phân tích; phương pháp tổng hợp: Khi đã xác định được các vấn đề cụ thể, tác giả sẽ tiến hành phỏng vấn thêm một số cán bộ, công chức xã, viên chức và người lao động của Trung tâm
10 PTQĐ. Các số liệu thu được qua bảng hỏi được xử lý trên máy tính. Cùng với những tài liệu liên quan tác giả tiến hành phân tích và tổng hợp để đưa ra những ý kiến đánh giá về thực trạng thực hiện chính sách GPMB. 6. Những đóng góp mới của luận văn - Luận văn đã hệ thống hóa được cơ sở lý luận về thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trong giai đoạn hiện nay. - Luận văn đã đánh giá được thực trạng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì và đề xuất những giải pháp phù hợp với tình hình của địa bàn huyện Ba Vì nhằm tăng cường thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội trong thời gian tới Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan thực thi chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì và những địa phương có điều kiện tương tự. Luận văn cũng là tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu, giảng dạy, học tập về quản lý công ở Học viện Hành chính Quốc gia và các cơ sở đào tạo khác. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận của luận văn, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn được kết cấu gồm 3 phần: Chương 1: Cơ sở khoa học về thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. Chương 3: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội.
11 Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG 1.1. Một số khái niệm liên quan tới đề tài giải phóng mặt bằng và chính sách giải phóng mặt bằng Trong thực hiện các dự án xây dựng, yếu tố cơ bản đầu tiên cần phải có là mặt bằng, chỉ khi có mặt bằng thì mới có thể tiến hành các công tác khác như đo đạc, san lấp, cải tạo, xây lắp, chỉnh trang công trình. Tuy nhiên, mặt bằng lại không phải yếu tố luôn có sẵn bởi các công trình xây dựng không phải lúc nào cũng triển khai ở nơi có đất trống, nơi không có dân cư, không có công trình, tài sản, vật kiến trúc… Xuất phát từ yêu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội thì việc kết nối giao thông và xây dựng các công trình phục vụ đời sống chính trị, văn hoá, sinh hoạt, nâng cao chất lượng cuộc sống, đảm bảo an ninh quốc phòng và đặc biệt trong bối cảnh đô thị hoá nhanh như hiện nay thì xây dựng công trình tại các khu dân cư là điều không thể tránh khỏi. Bên cạnh đó, thực tế phản ánh sự thiếu đồng bộ trong quy hoạch dài hạn, điều này có thể dễ dàng nhận ra từ việc các hạ tầng cơ bản (như trụ sở các đơn vị hành chính, đơn vị an ninh quốc phòng, nơi sinh hoạt văn hoá cộng đồng, đường xá, cầu cống…) nhanh xuống cấp, không đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật hoặc vị trí không phù hợp. Quy hoạch thiếu đồng bộ cũng biểu sự bất cập trong việc xây dựng các khu đô thị, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu dân cư ở nước ta nói chung còn manh mún, nhỏ lẻ, thiếu hệ thống và kết nối nên một số lượng lớn đất đai bị sử dựng lãng phí kém hiệu quả. Chính từ những thực trạng đó, sự cần thiết phải tiến hành sắp xếp, bố trí lại quy mô, cơ cấu sử dựng đất thông qua hoạt động quy hoạch, lập kế hoạch sử dựng đất và bước triển khai tiếp theo là việc thực hiện các dự án được Nhà nước điều tiết để hướng tới mục tiêu sử dựng có hiệu