Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững - Từ thực tiễn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:120

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng, đề xuất các giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ngày càng hiệu quả hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững - Từ thực tiễn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ....../...... .........../........... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ........../........... LÊ DIỆU THUẦN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG – TỪ THỰC TIỄN HUYỆN ĐAKRÔNG, TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Thừa Thiên Huế – Năm 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ......../........ ......../........ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ......../........ LÊ DIỆU THUẦN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG – TỪ THỰC TIỄN HUYỆN ĐAKRÔNG, TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Lê Thị Vân Hạnh Thừa Thiên Huế - Năm 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, luận văn “Thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững - Từ thực tiễn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ” là công trình nghiên cứu do chính tôi hoàn thành dưới sự hướng dẫn của PG.TS Lê Thị Vân Hạnh. Các tài liệu tham khảo và trích dẫn trong luận văn đều nêu rõ xuất xứ tác giả và được ghi trong danh mục tài liệu tham khảo. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan trên! Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2019 Học viên Lê Diệu Thuần
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành tốt luận văn thạc sĩ “Thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững - Từ thực tiễn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị”, bản thân tác giả đã cố gắng cùng với sự giúp đỡ của thầy, cô và bạn bè. Trước hết tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Lê Thị Vân Hạnh, người đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tác giả trong suốt quá trình làm luận văn. Tác giả xin chân thành được bày tỏ lòng biết ơn đến quý thầy, cô của Học viện Hành chính Quốc gia và Phân viện tại Huế đã hết lòng truyền đạt kiến thức cho tác giả trong suốt khóa học vừa qua. Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Trị, UBND huyện Đakrông, Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội huyện Đakrông…đã tạo điều kiện về mọi mặt để tác giả hoàn thành công trình nghiên cứu của mình. Mặc dù tác giả đã có nhiều nỗ lực để hoàn thành luận văn nhưng do thời gian và kinh nghiệm còn hạn chế nên luận văn cũng không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong muốn nhận được ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo, các nhà nghiên cứu và bạn đọc để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Lê Diệu Thuần
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Cụm từ viết tắt Tên đầy đủ BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế CLNO Chất lượng nhà ở CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CNXH Chủ nghĩa xã hội CTMTQGGN Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo DTNO Diện tích nhà ở DTTS Dân tộc thiểu số ĐBKK Đặc biệt khó khăn GD&ĐT Giáo dục và đào tạo HDI Chỉ số phát triển con người HĐND Hội đồng nhân dân ILO Tổ chức Lao động quốc tế KT - XH Kinh tế - xã hội KVTT Khu vực thành thị KVNT Khu vực nông thôn Lao động - TB&XH Lao động - Thương binh và Xã hội NHCS Ngân hàng chính sách THCS Trung học cơ sở TNBQ Thu nhập bình quân TGPL Trợ giúp pháp lý UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ TT Tên các bảng biểu Trang 1 Hình 2.1: Bản đồ hành chính huyện Đakrông 38 Biểu đồ 2.1. Tổng hợp kết quả mức độ thiếu hụt tiếp cận 2 dịch vụ xã hội trên địa bàn huyện Đakrông giai đoạn 2016- 58 2018 theo tiêu chí đo lường nghèo đa chiều Hình 2.1. Bản đồ hành chính huyện Đakrông .................................................................................................. 38 Biểu đồ 2.1. Tổng hợp kết quả mức độ thiếu hụt tiếp cận dịch vụ xã hội trên địa bàn huyện Đakrông giai đoạn 2016-2018 theo tiêu chí đo lường nghèo đa chiều ........................................................................................... 58
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU TT Tên các bảng biểu Trang 1. Bảng 1.1: Bảng xác định nghèo đa chiều 15 Bảng 2.1: Thống kê một số chỉ tiêu về thu hút đầu tư và thu, chi 2. 41 ngân sách giai đoạn 2016-2018 Bảng 2.2: Lực lượng lao động, chất lượng nguồn nhân lực trên 3. 42 địa bàn huyện Đakrông năm 2018 Bảng 2.3: Tình hình lao động có việc làm năm 2018 chia theo 4. 43 từng xã Bảng 2.4: Kết quả giảm nghèo của huyện Đakrông giai đoạn 5. 45 2016-2018 Bảng 2.5: Kết quả rà soát hộ và nhân khẩu thuộc hộ nghèo theo 6. 46 từng xã của huyện Đakrông năm 2018 Bảng 2.6: Bảng tổng hợp kết quả giảm số hộ nghèo năm 2018 7. 59 trên địa bàn huyện Đakrông Bảng 2.7 Bảng tổng hợp kết quả giảm số hộ nghèo năm 2018 8. trên địa bàn huyện Đakrông theo các chỉ số mức độ thiếu hụt 60 tiếp cận dịch vụ xã hội của tiêu chí đo lường nghèo đa chiều Bảng 2.8: Thông tin chung về đối tượng điều tra là cán bộ, công 9. 62 chức Bảng 2.9: Đánh giá tính hiệu quả về thực hiện chính sách giảm 10. 63 nghèo trên địa bàn huyện Đakrông của cán bộ, công chức 11. Bảng 2.10: Thông tin chung về đối tượng điều tra là người dân 64 Bảng 2.11: Đánh giá tính hiệu quả về thực hiện chính sách giảm 12. 65 nghèo trên địa bàn huyện Đakrông của người dân Bảng 2.12: Tổng hợp các chương trình, dự án nước ngoài hỗ trợ 13. về công tác giảm nghèo trên dịa bàn huyện Đakrông giai đoạn 66 2012 – 2018
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Danh mục viết tắt Danh mục các bảng biểu, hình vẽ MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG...............................................................................................9 1.1. Cơ sở lý luận về giảm nghèo bền vững ................................................................9 1.1.1. Một số khái niệm liên quan ............................................................................9 1.1.2. Tiêu chí xác định chuẩn nghèo đói của quốc tế và Việt Nam .....................11 1.2. Cơ sở pháp lý về thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững ...........................18 1.2.1. Sự cần thiết phải thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững .....................18 1.2.2. Quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước ta về thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững ...................................................................18 1.2.3. Văn bản pháp lý về thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững .................19 1.2.4. Thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững ................................................24 1.2.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững ........29 1.3. Kinh nghiệm quốc tế và trong nước về thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững ...........................................................................................................................31 1.3.1. Kinh nghiệm quốc tế về thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững .........31 1.3.2. Chính sách giảm nghèo bền vững của một số địa phương trong nước ........33 1.3.3. Bài học kinh nghiệm đối với huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ....................35 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐAKRÔNG, TỈNH QUẢNG TRỊ ............................38 2.1. Tổng quan về huyện Đakrông ............................................................................38 2.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên ................................................................38 2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội .............................................................................40 2.2. Thực trạng nghèo ở địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ............................45
2.2.1. Thực trạng hộ nghèo và cận nghèo trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ...........................................................................................................................45 2.2.2. Về thực trạng phát triển các lĩnh vực xã hội ................................................47 2.2.3. Về thực trạng và nguyên nhân đói nghèo ....................................................47 2.3. Thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ..................................................................................................................48 2.3.1. Tình hình triển khai thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị .............................................................................48 2.3.2. Kết quả thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ........................................................................................51 2.4. Đánh giá kết quả thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ...........................................................................................59 2.4.1. Kết quả đạt được của một số chương trình, dự án về giảm nghèo đang triển khai trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị .................................................61 2.4.2. Kết quả đạt được của thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ........................................................................................68 2.4.3. Những hạn chế .............................................................................................70 2.4.4. Nguyên nhân hạn chế ...................................................................................72 2.4.5. Bài học kinh nghiệm ....................................................................................74 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐAKRÔNG, TỈNH QUẢNG TRỊ ............................................................................................................................76 3.1. Phương hướng trong việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông ...................................................................................................76 3.2. Mục tiêu giảm nghèo bền vững của huyện Đakrông đến năm 2025..................76 3.2.1. Mục tiêu tổng quát .......................................................................................76 3.2.2. Mục tiêu cụ thể .............................................................................................77 3.3. Một số giải pháp cơ bản thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ................................................................................77
3.3.1. Giải pháp đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về giảm nghèo bền vững ......................................................................................................77 3.3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện các chính sách giảm nghèo, nâng cao mức thu nhập cho hộ nghèo; nâng cao tiếp cận các chỉ số dịch vụ xã hội cơ bản cho hộ nghèo ..........................................................................................................79 3.3.3. Giải pháp giảm nghèo theo phân loại nhóm hộ nghèo để có biện pháp hỗ trợ phù hợp ...................................................................................................................84 3.3.4. Giải pháp đa dạng hóa huy động các nguồn lực để thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững ......................................................................................................85 3.3.5. Giải pháp về nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác giảm nghèo ..........86 3.3.6. Giải pháp về tăng cường thực hiện và kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững ...........................................................................87 3.4. Một số kiến nghị.................................................................................................88 3.4.1. Kiến nghị đối với Trung ương .....................................................................88 3.4.2. Kiến nghị đối với UBND tỉnh Quảng Trị ....................................................90 3.4.3. Kiến nghị đối với UBND huyện Đakrông ...................................................91 KẾT LUẬN ..............................................................................................................92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................94 PHỤ LỤC .................................................................................................................99
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Thực hiện mục tiêu giảm nghèo là chủ trương lớn, luôn được Đảng, Nhà nước ta quan tâm, là một trong những vấn đề vừa mang tính cấp bách vừa mang tính lâu dài của chính sách xã hội trong chiến lược phát triển con người. Từ Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ VIII, xóa đói giảm nghèo chính thức được đặt thành một trong những chương trình mục tiêu quốc gia và thực sự đã trở thành phong trào sâu rộng của toàn xã hội. Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ XI đã đề ra mục tiêu là “Tập trung giải quyết vấn đề việc làm và thu nhập cho người lao động, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Tạo bước tiến rõ rệt về thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo đảm an sinh xã hội, giảm tỷ lệ hộ nghèo; cải thiện điều kiện chăm sóc sức khỏe cho nhân dân”. Đến Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ XII đã tiếp tục nhấn mạnh“Đổi mới chính sách giảm nghèo theo hướng tập trung, hiệu quả và tiếp cận phương pháp đo lường nghèo đa chiều nhằm bảo đảm an sinh xã hội cơ bản và tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản” và đưa ra chỉ tiêu quan trọng về xã hội là “Đến năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân khoảng 1,0 - 1,5%/năm”. Trong thời gian qua, cùng với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, thành tựu giảm nghèo đạt được đã góp phần ổn định xã hội, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, cải thiện đời sống nhân dân. Tốc độ giảm nghèo bình quân hằng năm khoảng 2%. Tuy nhiên công tác giảm nghèo ở nước ta vẫn còn nhiều vấn đề cần phải tiếp tục giải quyết, tỷ lệ chênh lệnh về thu nhập và mức sống giữa khu vực thành thị và khu vực nông thôn còn cao, số hộ nghèo và tỷ lệ hộ nghèo vẫn ở mức cao, việc thoát nghèo chưa mang tính bền vững mà có nguy cơ tái nghèo. Đây là những vấn đề lớn mà Đảng và Nhà 1
nước cần phải tiếp tục quan tâm giải quyết để thực hiện tốt hơn nữa chính sách giảm nghèo bền vững của Quốc gia. Đakrông là một huyện miền núi vùng cao biên giới phía tây nam của tỉnh Quảng Trị, với dân số là đồng bào Vân Kiều, Pa Cô chiếm 78,79%, là một huyện nghèo theo Nghị quyết 30 của Chính phủ. Toàn huyện gồm 01 thị trấn và 13 xã, trong đó có 09 xã đặc biệt khó khăn, phần lớn số hộ đói nghèo là nông dân và đồng bào dân tộc thiểu số. Trong những năm qua, huyện Đakrông đã có nhiều nỗ lực trong xóa đói, giảm nghèo, nên đã giảm nhanh số hộ nghèo (từ 56,55% cuối năm 2015 xuống còn 39,72% cuối năm 2018). Tuy nhiên, kết quả giảm nghèo chưa thực sự bền vững, số hộ đã thoát nghèo nhưng mức thu nhập nằm sát chuẩn nghèo còn lớn, tỷ lệ hộ tái nghèo hàng năm còn rất cao; đời sống người nghèo còn gặp nhiều khó khăn. Nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân, từng bước giảm nghèo bền vững được xem là nhiệm vụ trọng tâm trong chính sách phát triển kinh tế - xã hội của huyện Đakrông. Với thực trạng tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo khá cao như vậy, việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông chưa hiệu quả, cần có những giải pháp phù hợp với thực trạng của huyện để đẩy mạnh chương trình giảm nghèo bền vững, từng bước ổn định cuộc sống và tránh tái nghèo. Xuất phát từ những yêu cầu và tình hình thực tế việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tôi nhận thấy vấn đề nghèo và thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững cần được quan tâm và có những chính sách phù hợp thì mới có thể thực hiện tốt hơn công tác giảm nghèo bền vững ở địa phương. Đây là lý do mà tôi chọn đề tài “Thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững – Từ thực tiễn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị” để làm luận văn tốt nghiệp của mình. 2
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong thời gian qua, vấn đề thực hiện chính sách giảm nghèo luôn được quan tâm, có nhiều công trình nghiên cứu, nhiều luận văn tốt nghiệp đã đề cập đến chính sách giảm nghèo bền vững ở các địa phương khác nhau trên cả nước như: - Để đánh giá chương trình xóa đói giảm nghèo giai đoạn 2001-2005, một loạt các nghiên cứu do các tổ chức phi Chính phủ tại Việt Nam thực hiện vào năm 2002. Đó là các “Đánh giá nghèo có sự tham gia của cộng đồng tại Ninh Thuận” của Trung tâm Phát triển Nông thôn và WB [15], “Đánh giá nghèo có sự tham gia của cộng đồng tại đồng bằng sông Cửu Long” của UNDP [38], “Đánh giá nghèo có sự tham gia cộng đồng tại Hà Giang” của UNDP [37], “Đánh giá nghèo có sự tham gia của cộng đồng tại Quảng Trị” của Bộ Lao động - TB&XH và chương trình hợp tác Việt – Đức về xóa đói giảm nghèo [2],... - Cuốn sách “Chính sách xóa đói giảm nghèo – Thực trạng và giải pháp” của tác giả Lê Quốc Lý (Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010) là chuyên khảo luận giả về xóa đói giảm nghèo với các nội dung như: Một số vấn đề lý luận về xóa đói giảm nghèo; những chủ trương đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước về xóa đói giảm nghèo; thực trạng đói nghèo ở Việt Nam, chính sách xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam giai đoạn 2001-2010; một số chương trình xóa đói giảm nghèo điển hình của Việt Nam; đánh giá tổng quát thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo của Việt Nam giai đoạn 2001-2010; định hướng và mục tiêu xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam trong thời gian tiếp theo; một số cơ chế, giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả chính sách xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam. - Đề tài “Thực trạng đói nghèo và giải pháp xóa đói giảm nghèo ở một số tỉnh ven biển miền trung” của PGS.TS Khống Diễn chủ nhiệm đề tài. Tác giả đã phân tích thực trạng đói nghèo của vùng ven biển miền trung, làm rõ sự khác biệt đói nghèo giữa nhóm dân tộc kinh và dân tộc thiểu số, giữa đồng 3
bằng và miền núi ở các tỉnh và đề xuất các kiến nghị, giải pháp có tính khả thi, phù hợp với thực trạng các một số tỉnh ven biển miền trung nhằm xóa đói, giảm nghèo hiệu quả. - Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Xuân Nghiêm về “Thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững cho người dân tộc Cơ tu trên địa bàn huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam”. Tác giả đã khái quát về đặc điểm tự nhiên, dân số, kinh tế - xã hội của huyện Đông Giang tỉnh Quảng Nam, những đặc điểm riêng của người Cơ tu; nghiên cứu về thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo đối với đồng bào dân tộc Cơ tu trên địa bàn huyện Đông Giang tỉnh Quảng Nam; chỉ ra những hạn chế trong quá trình thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững đối với đồng bào dân tộc Cơ tu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp. - Luận văn thạc sỹ của tác giả Bùi Quốc Thanh về “Chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình”. Tác giả đã khái quát về đặc điểm tự nhiên, dân số, KT-XH của huyện Bố Trạch tỉnh Quảng Bình; nghiên cứu về thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo trên địa bàn huyện; chỉ ra những hạn chế trong quá trình thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp. - Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Doãn Tuấn về “Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam”. Tác giả phân tích, đánh giá thực trạng giảm nghèo trên địa bàn huyện và đưa ra các giải pháp giảm nghèo bền vững phù hợp với địa phương. - Luận văn thạc sỹ của tác giả Trần Thị Quý Hương về “Chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam”. Tác giả đã khái quát về đặc điểm tự nhiên, dân số, KT-XH của huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam; nghiên cứu về thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo trên 4
địa bàn huyện; chỉ ra những hạn chế trong quá trình thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp. - Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thị Hằng về “Quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Tây Trà, tỉnh Quảng Ngãi”. Tác giả phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo trên địa bàn huyện Tây Trà và đưa ra các giải pháp giảm nghèo bền vững phù hợp với địa phương. Mặc dù có rất nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề giảm nghèo, tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu về thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị. Tùy thuộc vào điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội, trình độ năng lực của cán bộ, công chức và đặc thù của địa phương thì việc thực hiện chính sách giảm nghèo trên địa bàn huyện Đakrông hoàn toàn khác so với các địa phương khác, và cần nghiên cứu để hoàn thiện thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững. 3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn * Mục đích: Nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng, đề xuất các giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị ngày càng hiệu quả hơn. * Nhiệm vụ của đề tài: - Làm rõ một số vấn đề lý luận về giảm nghèo bền vững và chính sách giảm nghèo bền vững. - Phân tích, đánh giá về thực trạng tình hình giảm nghèo, thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị. - Đề xuất một số giải pháp thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị trong những năm tới. 5
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị. - Phạm vi nghiên cứu: *Về nội dung nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu nội dung thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững. *Về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị. * Về thời gian: Nghiên cứu thông qua số liệu được thống kê và tổng hợp trong giai đoạn 2008-2019. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Việc nghiên cứu luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giảm nghèo. - Phương pháp nghiên cứu: Tác giả sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, trong đó chú trọng các phương pháp dưới đây: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: Tác giả sử dụng phương này để nghiên cứu các tài liệu sẵn có (sách, báo khoa học, luận văn, luận án, văn bản quản lý của nhà nước, các báo cáo, website, các số liệu, tài liệu đã được công bố từ niên giám thống kê...) liên quan đến chính sách giảm nghèo bền vững và thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo ở huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị. - Phương pháp điều tra xã hội học: Qua quá trình nghiên cứu và tìm hiểu, tác giả lựa chọn điều tra phỏng vấn với các đối tượng là cán bộ, công chức liên quan đến thực hiện chính sách giảm nghèo và người dân đang được hưởng lợi từ các chính sách giảm nghèo. Số liệu được thu thập theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên. Với N (tổng thể mẫu) = số biến *5. Với tổng số 6
phiếu điều tra là 120 phiếu, trong đó có 60phiếu khảo sát ý kiến của cán bộ, công chức, viên chức và 60 phiếu khảo sát ý kiến của người dân về chất lượng, tính hiệu quả của việc thực hiện các chính sách giảm nghèo trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị. Các thông tin được thu thập bằng bảng hỏi cấu trúc, với các câu hỏi đóng với 5 mức như sau: 1- Hoàn toàn không đồng ý, 2 - Không đồng ý, 3 - Bình thường, 4 - Đồng ý, 5- Hoàn toàn đồng ý. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu: Số liệu điều tra được tổng hợp theo các tiêu thức phù hợp với mục tiêu của luận văn. Việc tính toán, xử lý số liệu được tiến hành trên máy tính theo các phần mềm thống kê thông dụng Microsoft Office Excel 2010. Phương pháp thống kê, so sánh: Tác giả thống kê, so sánh số liệu giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2008- 2019. Trên cơ sở những số liệu thực tế thu thập được luận văn tiến hành phân tích thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo, đề xuất một số giải pháp thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững giai đoạn 2020-2025 và những năm tiếp theo. 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận Đề tài sẽ góp phần làm hiểu rõ hơn về cơ sở lý luận và ý nghĩa của thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trong việc phát triển KT-XH, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân, góp phần vào sự nghiệp phát triển chung của địa phương. - Ý nghĩa thực tiễn Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng nghèo và thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững tại huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị giúp cho các cơ quan nhà nước hiểu rõ hơn về thực trạng nghèo, chính sách giảm nghèo bền vững, tồn tại, hạn chế, những giải pháp phù hợp với thực tiễn địa phương góp phần thực hiện thành công chính sách giảm nghèo bền vững, để chính sách giảm nghèo đi vào thực tiễn và mang lại hiệu quả đích thực. 7
7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, nội dung chính của luận văn được trình bày thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững. Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị. Chương 3: Một số giải pháp thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị. 8
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG 1.1. Cơ sở lý luận về giảm nghèo bền vững 1.1.1. Một số khái niệm liên quan Quan niệm về nghèo của từng quốc gia hay từng vùng, từng nhóm dân cư nhìn chung không có sự khác biệt đáng kể. Tiêu chí chung nhất để xác định nghèo vẫn là mức thu nhập hay chỉ tiêu để thoả mản những nhu cầu cơ bản của con người về ăn, ở, mặc, y tế, giáo dục, văn hoá, đi lại và giao tiếp xã hội. Theo Liên hợp quốc (UN): “Nghèo là thiếu năng lực tối thiểu để tham gia hiệu quả vào các hoạt động xã hội. Nghèo có nghĩa là không có đủ ăn, đủ mặc, không được đi học, không được đi khám, không có đất đai để trồng trọt hoặc không có nghề nghiệp để nuôi sống bản thân, không được tiếp cận tín dụng. Nghèo cũng có nghĩa là không an toàn, không có quyền, và bị loại trừ của các cá nhân, hộ gia đình và cộng đồng. Nghèo có nghĩa là dễ bị bạo hành, phải sống ngoài lề xã hội hoặc trong các điều kiện rủi ro, không được tiếp cận nước sạch và công trình vệ sinh an toàn” (Tuyên bố Liên hợp quốc, 6/2008, được lãnh đạo của tất cả các tổ chức UN thông qua). Tại Hội nghị về chống nghèo đói do Uỷ ban Kinh tế Xã hội Khu vực Châu Á- Thái Bình Dương (ESCAP) tại Bangkok, Thái Lan vào tháng 9 năm 1993, các quốc gia trong khu vực đã thống nhất cao rằng: “Nghèo khổ là tình trạng một bộ phận dân cư không có khả năng thoả mãn những nhu cầu cơ bản của con người mà những nhu cầu ấy phụ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế xã hội, phong tục tập quán của từng vùng và những phong tục ấy được xã hội thừa nhận”. 9
Nghèo diễn tả sự thiếu cơ hội để có thể sống một cuộc sống tương ứng với các tiêu chuẩn tối thiếu nhất định. Tổ chức Y tế thế giới định nghĩa nghèo theo thu nhập. Theo đó một người là nghèo khi thu nhập hàng năm ít hơn một nửa mức thu nhập bình quân trên đầu người hàng năm của quốc gia. Theo Giáo trình Kinh tế nguồn nhân lực: “Nghèo là tình trạng một bộ phận dân cư chỉ có thể thỏa mãn một phần nhu cầu tối thiểu cơ bản của cuộc sống và mức sống thấp hơn mức sống trung bình của cộng đồng” [4, tr. 457-458]. Theo Amartya Kumar Sen, nhà Kinh tế học Ấn Độ (đoạt giải Nobel Kinh tế): để tồn tại, con người cần có những nhu cầu vật chất và tinh thần tối thiểu; dưới mức tối thiểu này, con người sẽ bị coi là đang sống trong nghèo nàn. Như vậy, Nghèo là khái niệm chỉ tình trạng mà thu nhập thực tế của người dân hầu như chỉ chi đủ cho nhu cầu ăn, thậm chí cũng có thể không đủ cho nhu cầu ăn, phần tích luỹ hầu như không có. Ngoài ra, các nhu cầu khác như ăn, mặc, ở, y tế, giáo dục, đi lại, giao tiếp chỉ được đáp ứng một phần rất nhỏ. Giảm nghèo là tổng thể các biện pháp, chính sách của nhà nước và xã hội hay là của chính những đối tượng thuộc diện nghèo, nhằm tạo điều kiện để họ có thể tăng thu nhập, thoát khỏi tình trạng thu nhập không đáp ứng được những nhu cầu tối thiểu trên cơ sở chuẩn nghèo được quy định theo từng địa phương, khu vực và quốc gia. Giảm nghèo bền vững được hiểu là kết quả những nỗ lực của nhà nước, cộng đồng và người dân về giảm nghèo có khả năng chịu được những cú sốc hay rủi ro thông thường để không cho nghèo quay lại nơi chúng ta đã thực hiện giảm nghèo. Giảm nghèo bền vững là kiên quyết không để tái nghèo, là phải duy trì tiếp tục các nguồn đầu tư và các biện pháp chỉ đạo thực hiện triển khai liên tục có hướng đích để không cho nghèo quay lại chính nơi chúng ta đang thực hiện quyết tâm giảm nghèo. 10