Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện các chương trình, chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển kinh tế - xã hội ở vùng núi, dân tộc thiểu số huyện An Lão thông qua hệ thống lý luận chung về thực hiện chính sách phát triển kinh – tế xã hội tại huyện miền núi An Lão, tỉnh Bình Định.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ KIỀU TRINH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI VÙNG NÚI, DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ KIỀU TRINH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI VÙNG NÚI, DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐINH LÂM TẤN THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi trực tiếp thực hiện cùng với sự hướng dẫn của TS. Đinh Lâm Tấn, công tác tại Bộ kế hoạch và Đầu tư. Những vấn đề được trình bày trong luận văn dựa trên kết quả nghiên cứu, tìm hiểu của tôi từ nhiều nguồn khác nhau và từ trong thực tế. Những kết quả từ luận văn là trung thực, chưa được sử dụng hay công bố ở bất kỳ một công trình nào khác. Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2020 Học viên Nguyễn Thị Kiều Trinh
LỜI CẢM ƠN Để có thể hoàn thành được luận văn này, trước tiên tôi xin chân thành cảm ơn đến toàn thể quý thầy, cô giáo tại Học viện hành chính quốc gia đã quan tâm, giúp đỡ truyền đạt những tri thức, kinh nghiệm quý báu cho tôi trong suốt quá trình học tập tại Học viện. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới giảng viên hướng dẫn khoa học TS. Đinh Lâm Tấn đã tận tình, trực tiếp hướng dẫn chỉ bảo tôi trong suốt thời gian thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo và công chức đang công tác tại phòng Dân tộc, phòng Tài chính – Kế hoạch huyện An Lão, tỉnh Bình Định đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Mặc dù bản thân đã có nhiều nỗ lực và cố gắng nhưng do còn hạn chế về thời gian nghiên cứu nên luận văn không thể tránh khỏi nhiều thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu từ các quý thầy, cô để tôi có thể hoàn thiện hơn trong quá trình nghiên cứu của mình. Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn! Học viên Nguyễn Thị Kiều Trinh
MỤC LỤC Trang bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục viết tắt Danh mục các hình MỞ ĐẦU....................................................................................................................1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI VÙNG NÚI, DÂN TỘC THIỂU SỐ. ...................9 1.1. Một số vấn đề lý luận về chính sách và thực thi chính sách. .................... 9 1.1.1. Khái niệm chính sách ........................................................................... 9 1.1.2. Khái niệm về thực thi chính sách ....................................................................12 1.2. Chính sách phát triển kinh tế-xã hội vùng núi, vùng dân tộc thiểu số..... 16 1.2.1. Chính sách kinh tế là gì?..................................................................... 16 1.2.2. Chính sách xã hội là gì? ...................................................................... 16 1.2.3. Chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số ........ 17 1.2.4. Đặc điểm của chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số. ........................................................................................................ 18 1.2.5. Vai trò của chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số .19 1.3. Thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số......20 1.3.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số. ........................................................................................21 1.3.2. Phổ biến, tuyên truyền, thực hiện về chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số. ........................................................................................21 1.3.3. Phân công phối hợp thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số..........................................................................................................22
1.3.4. Duy trì thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số. ....................................................................................................................22 1.3.5. Điều chỉnh chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số. 23 1.3.6. Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc thực hiện chính sách triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số ..................................................................................................23 1.3.7. Tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm việc thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số. .......................................................................24 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sáchphát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số...................................................................................................26 1.4.1. Các yếu tố khách quan ....................................................................................26 1.4.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................................28 1.5. Những yêu cầu cơ bản trong thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số.........................................................................................30 1.5.1. Yêu cầu thực hiện đúng mục tiêu chính sách .................................................30 1.5.2. Yêu cầu đảm bảo tính hệ thống trong thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số...............................................................................30 1.5.3. Yêu cầu bảo đảm tính pháp lý, khoa học và hợp lý trong thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số. ...............................................30 1.5.4. Yêu cầu đảm bảo lợi ích thực sự cho các đối tượng thụ hưởng chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số. .......................................................31 1.6. Các phương pháp tổ chức thực hiện chính sáchphát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số...................................................................................................32 1.6.1. Phương pháp kinh tế -tài chính .......................................................................32 1.6.2. Phương pháp tuyên truyền thuyết phục ..........................................................33 1.6.3. Phương pháp hành chính.................................................................................34 1.6.4. Phương pháp kết hợp ......................................................................................34 Tiểu kết chương 1 .....................................................................................................35
CHƯƠNG 2.THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI Ở VÙNG NÚI, DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI HUYỆN AN LÃO, BÌNH ĐỊNH. ......................................................................................36 2.1. Tổng quan về huyện An Lão, tỉnh Bình Định .................................... 36 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................ 36 2.1.2. Dân cư, dân tộc ................................................................................. 37 2.1.3. Tình hình kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách. ..38 2.1.4. Nhận xét thuận lợi và khó khăn ..............................................................39 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định. ................... 39 2.2.1. Quy trình thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện An Lão. ..................................................................................39 2.2.2. Thực trạng năng lực lãnh đạo, quản lý, điều hành của cán bộ làm công tác thực hiện chính sách dân tộc ở cấp huyện, cấp xã. ........................45 2.2.3. Thực trạng công tác ngăn ngừa, đấu tranh chống tham ô, tham nhũng 47 2.2.4. Thực trạng triển khai thực hiện các chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số ở huyện An Lão, tỉnh Bình Định. ..........48 2.3. Đánh giá chung ..............................................................................................55 2.3.1. Công tác quản lý nhà nước trong việc thực hiện các chính sách phát triển kinh tế - xã hội ở huyện An Lão, tỉnh Bình Định. ................................55 2.3.2. Những mặt đạt được ..................................................................................56 2.3.3. Những tồn tại, yếu kém .................................................................... 58 2.3.4. Nguyên nhân ..................................................................................... 60 2.3.5. Bài học kinh nghiệm......................................................................... 61 Tiểu kết chương 2 .....................................................................................................64 CHƯƠNG 3. MỤC TIÊU, PHƯƠNG HƯỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI VÙNG NÚI, DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH.............................................................................................................65
3.1. Bối cảnh, quan điểm...........................................................................................65 3.1.1. Bối cảnh ..........................................................................................................65 3.1.2. Về quan điểm………………………………………………………….67 3.2. Mục tiêu thực hiện các chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số tại huyện an lão, tỉnh bình định. .......................................... 69 3.2.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................. 69 3.2.2. Mục tiêu cụ thể năm 2020 .................................................................. 70 3.3. Phương hướng, nhiệm vụ thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định ....................... 71 3.3.1.Về phát triển kinh tế ............................................................................ 71 3.3.2. Về lĩnh vực văn hóa, xã hội ................................................................ 72 3.3.3. Về quốc phòng, an ninh ...................................................................... 76 3.4. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định ............................................ 77 3.4.1. Nhóm giải pháp hoạch định đầu tư phát triển đồng bộ ở vùng núi, dân tộc thiểu số ................................................................................................... 77 3.4.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện cơ chế chính sách, nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tư .................................................................................................. 78 3.4.3. Nhóm giải pháp thực hiện chương trình, dự án đầu tư phát triển đồng bộ ... 79 3.5. Kiến nghị ............................................................................................... 84 3.5.1. Đối với trung ương ............................................................................. 84 3.5.2. Đối với địa phương ............................................................................. 86 Tiểu kết chương 3 ........................................................................................ 87 KẾT LUẬN ................................................................................................. 88 TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu Nguyên nghĩa ANCT: An ninh chính trị BCH: Ban Chấp hành BTV: Ban Thường vụ DSTS: Dân tộc thiểu số GD – ĐT: Giáo dục – Đào tạo GS: Giáo sư HĐND: Hội đồng nhân dân KT – XH: Kinh tế - xã hội PGS: Phó Giáo sư QLNN: Quản lý Nhà nước QP – AN: Quốc phòng – An ninh TDTT: Thể dục thể thao TS: Tiến sĩ TTATXH: Trật tự an toàn xã hội UBND: Ủy ban nhân dân
DANH MỤC HÌNH, BẢNG BIỂU Hình 1.1. Quy trình thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số. .....................................................................................................................20 Hình 1.2: Quy trình thực hiện công tác sơ kết, tổng kết việc thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số. ......................................................24
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Nước ta là một quốc gia đa dân tộc với 53 dân tộc thiểu số. Phần lớn các dân tộc thiểu số sống ở miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa. Do đó, Đảng và Nhà nước ta đã dành sự quan tâm đặc biệt đối với sự phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số. Ban hành nhiều chủ trương, chính sách, chương trình, dự án và tổ chức triển khai thực hiện trên các lĩnh vực trong nhiều năm qua, đã góp phần phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng, làm thay đổi bộ mặt nông thôn miền núi, dân tộc thiểu số, tạo cơ sở cho sự phát triển. Vấn đề về dân tộc và chính sách phát triển kinh tế - xã hội ở vùng núi, vùng dân tộc thiểu số là vấn đề hết sức quan trọng và nhạy cảm đối với đất nước ta, đặc biệt hơn Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc có 53 dân tộc thiểu số với 3,04 triệu hộ, 13,38 triệu người (chiếm 14,6% dân số cả nước), cư trú thành cộng đồng ở 51 tỉnh, thành phố, 548 huyện, 5266 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có 382 xã biên giới (tiếp giáp với Trung Quốc, Lào và Cam Pu Chia). Địa bàn cư trú chủ yếu ở vùng Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ và Tây Duyên hải miền Trung, chiếm 3/4 diện tích cả nước, chính vì vậy việc thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội hiệu quả, phù hợp sẽ giúp giải quyết một cách đúng đắn các quan hệ dân tộc, hoạch định chiến lược phát triển kinh tế. Vấn đề này còn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn đối với Đảng và Nhà nước trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trong bối cảnh quốc tế và trong nước hiện nay, vấn đề dân tộc thiểu số ở vùng núi đang có những diễn biến phức tạp, vừa mang tính toàn cầu, vừa mang tính đặc thù riêng của từng quốc gia. Dân tộc, sắc tộc, tôn giáo, nhân quyền luôn là những vấn đề nhạy cảm mà các thế lực thù địch, phản động, 1
bọn người đội lốt tôn giáo tìm mọi cách lợi dụng chống phá nhà nước ta, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, bằng nhiều thủ đoạn khác nhau, nhằm gây mất đoàn kết, mất ổn định cả về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh quốc phòng. Ngay từ khi mới ra đời và trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xác định vấn đề dân tộc, đoàn kết dân tộc và thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội ở miền núi có vị trí chiến lược quan trọng trong cách mạng nước ta. Quá trình thực hiện chính sách kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước ta trong thời gian qua đã đưa lại nhiều thành tựu rất quan trọng về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, khẳng định tính ưu việt của chế độ mới. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, các chính sách cũng còn nhiều tồn tại hạn chế, chưa phù hợp, chưa thực sự hiệu quả, gây thất thoát, lãng phí nguồn lực trên phạm vi cả nước nói chung và huyện miền núi An Lão nói riêng. Đối với huyện An Lão, tỉnh Bình Định, là một huyện miền núi thuộc 61 huyện nghèo trong cả nước, người đồng bào dân tộc thiểu số chiếm khá cao trong tổng dân cư của huyện, trên địa bàn huyện có 03 dân tộc đang sinh sống, đó là dân tộc Kinh và dân tộc thiểu số người H’re và Bana. Người dân tộc thiểu số H’re và Bana chiếm 40,11% dân số cả huyện, chủ yếu sinh sống ở ven các vùng núi đồi, công việc hàng ngày chủ yếu là lên nương làm rẫy, làm công, trồng lúa nước, bám rừng trồng cây keo, cây mỳ, trong những năm qua nhờ các chính sách của Đảng và Nhà nước mà các dân tộc trên địa bàn huyện đã có đời sống ổn định, có đủ cái ăn, có đủ cái mặc, có ti vi để xem, có xe máy để đi tình hình an ninh chính trị ổn định, bà con sống hòa đồng, đoàn kết. Các phong tục, hủ tục lạc hậu dần dần được thay vào là những tư tưởng mới xuất hiện như phát triển kinh tế hộ gia đình, bà con biết và thường xuyên cập nhật thông tin, nắm bắt các chính sách hỗ trợ của Đảng và Nhà nước, quan tâm cụ thể hơn về từng chính sách hỗ trợ và dần dần biết cách sử dụng tốt và 2
hiệu quả các chính sách, giúp chính sách về kinh tế - xã hội ngày càng thiết thực hơn trong đời sống hiện nay. Trong những năm qua, việc thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội trong cả nước nói chung, ở huyện An Lão, tỉnh Bình Định nói riêng đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Nhờ thực hiện đúng các chính sách của Nhà nước mà kinh tế - xã hội ở vùng có đồng bào dân tộc phát triển, đời sống vật chất tinh thần của đồng bào dân tộc có sự cải thiện đáng kể; truyền thống bản sắc văn hoá của đồng bào các dân tộc được giữ gìn và phát huy; khối đại đoàn kết dân tộc được tăng cường; đồng bào các dân tộc đóng góp ngày càng tích cực cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Tuy nhiên, trong thực hiện các chính sách phát triển kinh tế - xã hội ở cả nước nói chung cũng như ở huyện An Lão, tỉnh Bình Định nóiriêng vẫn còn có những hạn chế, bất cập ảnh hưởng đến hiệu quả các chính sách của Nhà nước. Thực tiễn hiện nay cho thấy việc thực hiện các chương trình đầu tư phát triển kinh tế - xã hội ở An Lão có nhiều kết quả nhưng chuyển biến chưa mạnh, chưa đáp ứng mong đợi của nhân dân. Có nhiều chương trình, dự án triển khai thực hiện ở miền núi với tổng số vốn đầu tư lớn nhưng sau khi kết thúc tính ổn định không được giữ vững mang lại hiệu quả thấp. Do vậy, cần phải có sự đánh giá khoa học, khách quan về hiệu quả các chương trình, dự án đầu tư cho miền núi, đánh giá việc tổ chức thực hiện sao cho đảm bảo tính hiệu quả và bền vững của chương trình, dự án. Từ những phân tích nêu trên cho thấy nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện việc tổ chức thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội là hết sức cần thiết và cấp bách hiện nay, do đó tôi chọn vấn đề nghiên cứu "Thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định” để làm luận văn thạc sỹ với mong muốn đóng góp, bổ sung thêm lý luận, làm giàu kinh nghiệm thực tiễn trong thực 3
hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội trong cả nước nói chung và ở huyện An Lão, tỉnh Bình Định nói riêng. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Vấn đề dân tộc và chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số là đối tượng nghiên cứu của nhiều môn khoa học xã hội khác nhau như Triết học, Sử học, Dân tộc học, Xã hội học, Chủ nghĩa xã hội khoa học. Ở nước ta cho đến nay đã có rất nhiều công trình khoa học đi sâu nghiên cứu về vấn đề dân tộc, những vấn đề thực hiện chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước. Có thể kể đến một số công trình như: Chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước Việt Nam, của TS. Lê Ngọc Thắng, Nhà xuất bản Trường Đại học Văn hóa Hà Nội năm 2005. Nội dung cuốn sách tác giả trình bày một cách hệ thống các vấn đề lý luận về dân tộc, vấn đề dân tộc, công tác dân tộc, chính sách dân tộc; các quan điểm cơ bản của vấn đề dân tộc của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng ta. Đồng thời tác giả trình bày một cách hệ thống chính sách dân tộc của các nhà nước phong kiến, thực dân đế quốc, tư bản và một số nước khác trên thế giới. Qua đó tác giả so sánh để thấy được tính sáng tạo, đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta trong việc giải quyết vấn đề dân tộc trong cách mạng dân tộc dân chủ và cách mạng xã hội chủ nghĩa. Trên cơ sở đánh giá những thành tựu và yếu kém trong việc thực hiện chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước, tác giả đề ra định hướng chính sách dân tộc, đặc biệt là chính sách trên lĩnh vực văn hóa trong thời gian tới. Vấn đề dân tộc và quan hệ dân tộc ở Việt Nam do TS. Đậu Tuấn Nam chủ biên, được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội xuất bản năm 2009. Cuốn sách gồm tập hợp các bài viết của các nhà khoa học tập trung 4
nghiên cứu về vấn đề dân tộc và quan hệ dân tộc ở Việt Nam hiện nay. Từ việc xác định khái niệm dân tộc, GS.TS. Phan Hữu Dật đi sâu nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin về vấn đề này thông qua việc phân tích chủ nghĩa Mác cũng như chủ nghĩa Mác - Lênin. PGS, TS. Lê Ngọc Thắng và PGS, TS.Cao Văn Thanh đã trình bày những quan điểm, chính sách cơ bản của Đảng và Nhà nước ta về dân tộc cũng như những chính sách kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số ở nước ta hiện nay. Bên cạnh việc đưa ra những quan điểm, chính sách cơ bản, các tác giả phân tích thực trạng, nguyên nhân cho những hạn chế trong việc thực hiện chính sách dân tộc và từ đó đưa ra những giải pháp. Một số vấn đề về phát triển nguồn nhân lực dân tộc thiểu số cho sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước do PGS, TS. Nguyễn Đăng Thành chủ biên được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội xuất bản năm 2012. Cuốn sách tuyển chọn một số công trình nghiên cứu của Đề án “Luận cứ và giải pháp phát triển nguồn nhân lực dân tộc thiểu số”. Giữ gìn bản sắc dân tộc Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay của TS. Phạm Thanh Hà, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội xuất bản năm 2014 đã phân tích cơ sở hình thành, đặc điểm và nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc giữ gìn bản sắc dân tộc, đặt trong bối cảnh toàn cầu hóa và những tác động hai mặt của toàn cầu hóa. Trên cơ sở đó, tác giả đã đề ra những định hướng và giải pháp chủ yếu nhằm gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc Việt Nam, phát triển lành mạnh con người, xã hội và sự phát triển bền vững của đất nước. Những công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài: Đề tài nghiên cứu thực trạng và đề xuất các giải pháp góp phần phát triển kinh tế - xã hội các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi do TS. Võ Tuấn Nhân làm chủ nhiệm, hoàn thành vào năm 2014. Huy động vốn đầu tư phát triển kinh tế 5
- xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi của Việt Nam giai đoạn 2010 – 2020, Luận án Tiến sĩ Kinh tế của Nguyễn Văn Dũng. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận văn Mục tiêu của đề tài là: Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện các chương trình, chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển kinh tế - xã hội ở vùng núi, dân tộc thiểu số huyện An Lão thông qua hệ thống lý luận chung về thực hiện chính sách phát triển kinh – tế xã hội tại huyện miền núi An Lão, tỉnh Bình Định. Để đạt được mục tiêu nêu trên, đề tài có nhiệm vụ: Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về sự phát triển kinh tế - xã hội ở vùng núi, dân tộc thiểu số. Đánh giá tình hình thực hiện một số chính sách, chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội tại các huyện miền núi nói chung và huyện miền núi An Lão nói riêng, qua đó đánh giá hiệu quả sử dụng các nguồn lực đầu tư ở miền núi. Đề xuất các giải pháp góp phần phát triển kinh tế - xã hội miền núi An Lão. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu của luận văn là việc thực thi chính sách phát triển kinh tế - xã hội ở vùng núi, dân tộc thiểu số huyện An Lão và được giới hạn trong mục tiêu, nhiệm vụ nêu trên. - Phạm vi nghiên cứu của luận văn: + Về nội dung: chú trọng các vấn đề liên quan đến thực hiện các chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số của huyện An Lão - tỉnh Bình Định. + Về thời gian: trong giai đoạn 2016 - 2020 và nhất là những năm gần đây. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Cơ sở lý luận của luận văn: Được thực hiện dựa trên những nguyên lý, lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về vấn đề dân tộc và chính sách dân tộc, đồng 6
thời đề tài có kế thừa những thành tựu nghiên cứu của các ngành khoa học có liên quan. - Phương pháp nghiên cứu của luận văn: Về phương pháp luận, đề tài dựa trên phương pháp luận chung của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Phương pháp luận chủ yếu của đề tài là lý luận Mác - xít được sử dụng trong toàn bộ nội dung của đề tài. Chủ nghĩa duy vật biện chứng giúp nhìn nhận mọi sự vật và hiện tượng tồn tại trong mối liên hệ phổ biến và chúng luôn vận động, biến đổi, phát triển không ngừng. Trên cơ sở quan điểm toàn diện, quan điểm lịch sử cụ thể và quan điểm phát triển để xem xét và phân tích nội dung nghiên cứu của đề tài. Vận dụng các quan điểm này để làm cơ sở cho việc xem xét các sự kiện xã hội và quá trình phát triển của xã hội, mà cụ thể là kinh tế - xã hội tại huyện miền núi An Lão. Trên cơ sở phương pháp luận chung đó, đề tài chủ yếu vận dụng hướng tiếp cận của Lý thuyết cấu trúc - chức năng, Lý thuyết phát triển, quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong quá trình thực hiện đề tài. Các phương pháp cụ thể tiến hành nghiên cứu cụ thể là: Thu thập, phân tích tài liệu: Thu thập số liệu thống kê, các tài liệu liên quan đã có từ các cơ quan Trung ương, ở tỉnh, các huyện miền núi trong tỉnh. Phương pháp phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm tập trung: Thực hiện với các đối tượng chủ yếu là cán bộ các tổ chức Đảng, cơ quan Nhà nước, đoàn thể cấp xã, cấp huyện, và một số công dân tại huyện miền núi An Lão. Phương pháp quan sát, được vận dụng xuyên suốt trong quá trình nghiên cứu đề tài. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy những vấn đề có liên quan đến vấn đề dân tộc và chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số. 7
Kết quả nghiên cứu của luận văn nhằm chỉ ra được những thành công, bất cập trong một số chính sách, chương trình, dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội tại các huyện miền núi trong thời gian qua; đề xuất các giải pháp có tính khả thi góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội các huyện miền núi tỉnh Bình Định nói chung và huyện miền núi An Lão nói riêng giai đoạn 2016 - 2020. Vì vậy, nó hết sức có ý nghĩa nhằm góp phần cho sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành quản lý của địa phương trong việc thực hiện chủ trương phát triển kinh tế - xã hội miền núi nhanh và bền vững của Đảng và Nhà nước. Đề tài góp phần quan trọng trong việc làm rõ thực trạng, đề xuất các giải pháp có cơ sở khoa học, sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội ở miền núi nhanh và bền vững. Vì vậy, đề tài có giá trị thực tiễn, giải quyết vấn đề vừa mang tính cấp bách, vừa lâu dài, đồng thời góp phần làm sáng tỏ về mặt lý luận, nhận thức sâu sắc hơn các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội miền núi. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, đề tài gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng núi, dân tộc thiểu số. Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội ở vùng núi, dân tộc thiểu số đang diễn ra trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định. Chương 3: Mục tiêu, phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội ở vùng núi, dân tộc thiểu số tại huyện An Lão trong thời gian tới. 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI VÙNG NÚI, DÂN TỘC THIỂU SỐ 1.1. Một số vấn đề lý luận về chính sách và thực thi chính sách. 1.1.1. Khái niệm chính sách 1.1.1.1. Khái niệm Theo từ điển bách khoa Việt Nam đã đưa ra khái niệm về chính sách như sau: “Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ. Chính sách được thực hiện trong một thời gian nhất định, trên những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính sách tùy thuộc vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa…” 1.1.1.2. Phân loại chính sách Xét theo chủ thể ban hành chính sách, chính sách được chia thành hai loại: Chính sách quốc gia (áp dụng cho toàn bộ đất nước), chính quyền trung ương quyết định các chính sách quốc gia cơ bản về đối nội, đối ngoại, về phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh. Chính sách địa phương (áp dụng cho cấp tỉnh, cấp huyện, và cấp xã), chính quyền địa phương cũng có quyền quyết định những chính sách thuộc thẩm quyền của mình để phát huy tiềm năng của địa phương và giải quyết các vấn đề kinh tế - văn hoá – xã hội khác có tính đặc thù của địa phương. Chính sách quốc gia luôn là tiêu điểm chủ yếu và quan trọng nhất trong lĩnh vực nghiên cứu chính sách. Các kết quả và phương pháp nghiên cứu chính sách quốc gia có thể áp dụng cho nghiên cứu phân tích chính sách địa phương. 9
Phân loại theo chức năng của chính sách: Chính sách phân phối, là những chính sách của nhà nước nhằm phân bổ nguồn tài nguyên quốc gia cho các đối tượng cụ thể trong xã hội. Chẳng hạn, đó là những chính sách giáo dục, y tế, đầu tư cơ sở hạ tầng… Chính sách phân phối lại: là những chính sách hướng tới giảm bớt sự chênh lệch về thu nhập, khả năng tiếp cận các dịch vụ giữa các tầng lớp dân cư nhằm thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, bất công trong xã hội. Các chính sách này thường hướng vào việc phân bổ lại các dịch vụ như nhà ở, thu nhập, tài sản, quyền lợi công dân giữa các bộ phận nhân dân với nhau. Chính sách điều tiết: là những chính sách hướng tới hạn chế sự phát triển của bộ phận này, hoặc tạo điểu kiện cho sự phát triển của bộ phận khác. Chính sách điều tiết giống với chính sách phân phối, song mục tiêu cuả nó là nhằm tạo điều kiện cho các nhóm thiệt thòi trong xã hội có cơ hội vươn lên. Đó có thể là những chính sách điều tiết sự phát triển của nền kinh tế, hoạt động của doanh nghiệp, giao thông; nhưng đó cũng có thể là chính sách hỗ trợ người nghèo, chính sách chống độc quyền… 1.1.1.3. Tiêu chí đánh giá chính sách Chính sách tốt phải tiến tới mục tiêu phát triển chung, đối với Việt Nam thì mục tiêu đó là “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng và văn minh” đây là mục tiêu phù hợp với xu thế chung của thời đại vì mục tiêu chính sách sẽ phản ánh mong muốn của Nhà nước về những giá trị kinh tế và xã hội, mục tiêu chung và mục tiêu chính sách luôn có sự gắn bó mật thiết với nhau vì vậy khi hoạch định chính sách phải đạt được cả hai mục tiêu mới là tốt. Chính sách tốt phải tạo ra động lực mạnh: có nghĩa là chính sách phải đề cập được những vấn đề bức xúc mà xã hội đang quan tâm giải quyết tác động tích cực đến nguyên nhân của vấn đề có mục tiêu cụ thể rõ ràng với biện 10