Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu lý luận và thực trạng thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông; từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐÀO XUÂN ĐỨC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VỀ TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK LẮK, NĂM 2022
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐÀO XUÂN ĐỨC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VỀ TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG Chuyên ngành : Quản lý công Mã số : 8340403 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐỖ HOÀNG VƯƠNG ĐẮK LẮK, NĂM 2022
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ........................... 3 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu............................................................. 6 3.1. Mục đích nghiên cứu ............................................................................ 6 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................ 6 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu.............................................................. 7 4.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 7 4.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 7 5. Phương pháp nghiên cứu........................................................................ 7 5.1. Phương pháp luận ................................................................................ 7 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể .......................................................... 7 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn ................................................................... 8 6.1. Về lý luận ................................................................................................... 8 6.2. Về thực tiễn................................................................................................ 8 7. Kết cấu của luận văn ............................................................................... 9 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO10 1.1. Một số vấn đề chung về tôn giáo ....................................................... 10 1.1.1. Khái niệm tôn giáo ........................................................................... 10 1.1.2. Đối tượng quản lý của tôn giáo ....................................................... 10 1.1.3. Đặc điểm tôn giáo ở nước ta ............................................................ 12 1.2. Chính sách công.................................................................................. 15
1.2.1. Khái niệm chính sách công ............................................................. 15 1.2.2.. Khái niệm thực hiện chính sách công .............................................. 15 1.3. Thực hiện chính sách về tôn giáo ........................................................ 17 1.3.1. Khái niệm thực hiện chính sách về tôn giáo ..................................... 17 1.3.2. Quy trình thực hiện chính sách tôn giáo ........................................ 18 1.3.3. Các phương pháp tổ chức thực hiện chính sách tôn giáo ............. 21 1.3.4. Vai trò của việc thực hiện chính sách tôn giáo .............................. 23 1.3.5. Những yếu tố tác động đến thực hiện chính sách tôn giáo ........... 24 Tiểu kết Chương 1 ......................................................................................... 30 Chương 2 THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG .......................................................... 31 2.1. Khái quát tỉnh Đắk Nông .................................................................. 31 2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và xã hội........................................ 31 2.1.2. Hoạt động tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông ............................ 33 2.1.3. Công tác quản lý nhà nước đối với việc triển khai thực hiện chính sách về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông ........................................... 41 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông ............................................................................................................ 45 2.2.1. Ban hành văn bản, lập kế hoạch thực thi chính sách ................... 45 2.2.2. Tuyên truyền, phổ biến chính sách về tôn giáo .............................. 49 2.2.3. Phân công và phối hợp thực thi chính sách ................................... 50 2.2.4. Kiểm tra, giám sát, đôn đốc và chỉ đạo thực thi chính sách .......... 53 2.2.5. Sơ kết, tổng kết và đánh giá thực thi chính sách............................ 57 2.3. Đánh giá .............................................................................................. 59 2.3.1. Những mặt đạt được ........................................................................ 59 2.3.2. Những hạn chế ................................................................................. 61 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ............................................................... 63
Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 65 Chương 3 QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG VỀ TÔN GIÁO VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG ........................ 67 3.1. Quan điểm của Đảng về tôn giáo ...................................................... 67 3.2. Quan điểm chỉ đạo của tỉnh Đắk Nông về công tác tôn giáo ......... 72 3.2.1. Mục tiêu ............................................................................................ 72 3.2.2. Nhiệm vụ........................................................................................... 73 3.3. Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông ...................................................................... 74 3.3.1. Đổi mới công tác ban hành văn bản và xây dựng kế hoạch tổ chức triển khai thực hiện chính sách về tôn giáo ............................................. 74 3.3.2. Nâng cao năng lực của các chủ thể trong thực hiện chính sách về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông ........................................................ 77 3.3.3. Huy động các nguồn lực trong thực hiện chính sách về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông ....................................................................... 81 3.3.4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá quá trình thực thi chính sách ............................................................................................. 83 3.3.5. Tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo sinh hoạt theo hiến chương, điều lệ của tổ chức tôn giáo đã được Nhà nước công nhận theo quy định của pháp luật .............................................................................. 85 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ............................................................................... 87 KẾT LUẬN .................................................................................................... 88 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong đề tài này được thu thập và sử dụng một cách trung thực. Kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn này không sao chép của bất cứ luận văn nào và cũng chưa được trình bày hay công bố ở bất cứ công trình nghiên cứu nào khác trước đây. Đắk Nông, ngày tháng năm 2022 Tác giả luận văn Đào Xuân Đức
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình học tập và thực hiện Luận văn tốt nghiệp được như ngày hôm nay, em xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa Đào tạo sau Đại học, đã tạo mọi điều kiện cho em trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Xin gửi lời tri ân tới quý thầy, quý cô đã tận tình giảng dạy lớp cao học HC25.TN8, chuyên ngành Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia Khu vực Tây Nguyên, niên khóa 2020-2022. Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo, TS. Đỗ Hoàng Vương đã tận tình giúp đỡ, chỉ bảo, hướng dẫn em trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Xin gửi lời cảm ơn tới tập thể học viên lớp học và gia đình, những người luôn ủng hộ, động viên và tạo mọi điều kiện tốt nhất để em hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn.
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BCHTƯ Ban Chấp hành trung ương BTG Ban Tôn giáo BTS GHPGVN Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam DTTS Dân tộc thiểu số GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất TTATXH Trật tự an toàn xã hội ANTT An ninh trật tự QLNN Quản lý nhà nước CBCC Cán bộ công chức TP Thành phố UBND Ủy ban nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tôn giáo là nhu cầu tinh thần của một bộ phận nhân dân, sẽ còn tồn tại lâu dài trong quá trình xây dựng CNXH ở nước ta. Nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng của tín ngưỡng, tôn giáo trong đời sống xã hội, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm lãnh đạo và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của một bộ phận nhân dân; xác định công tác tôn giáo là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị mà nội dung cốt lõi là công tác vận động quần chúng. Đồng thời, Đảng ta cũng chỉ đạo kiên quyết đấu tranh với các âm mưu của các thể lực thù địch, đối tượng phản động lợi dụng tôn giáo nhằm chống phá Đảng và Nhà nước. Trong những năm qua, Đảng ta luôn quan tâm thực hiện chính sách tôn giáo và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, nhiều vấn đề phức tạp về tín ngưỡng, tôn giáo được giải quyết bài bản, căn cơ; quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của đồng bào có đạo được đảm bảo ngày càng tốt hơn; các hoạt động tôn giáo diễn ra ổn định, thuần tuý và tuân thủ pháp luật; phát huy các giá trị đạo đức nhân văn, bác ái tốt đẹp của các tôn giáo trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng bào các tôn giáo thể hiện sự tin tưởng và đường lối lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước; ngày càng có nhiều đóng góp cho sự nghiệp phát triển đất nước, nhất là trong việc thực hiện chủ trương xã hội hoá các hoạt động giáo dục, dạy nghề, y tế, bảo trợ xã hội, từ thiện nhân đạo. Theo thống kê của Ban Tôn giáo – Sở Nội vụ tỉnh Đắk Nông tính đến tháng 12/2021, trên địa bàn tỉnh Đắk Nông có 03 tôn giáo có số lượng tín đồ đông đang hoạt động, gồm: Công giáo, Tin lành và Phật giáo, với tổng số tín đồ khoảng 282.793 tín đồ (chiếm khoảng 44,3% dân số của tỉnh); trong đó có khoảng 535 tín đồ đạo Cao Đài, Phật giáo Hòa Hảo và Hồi giáo (sinh hoạt tại gia); 156 cơ sở tôn giáo; 323 chức sắc; 193 nữ tu, tu sỹ; 1.008 chức việc. 1
Trong những năm qua, cấp uỷ, chính quyền tỉnh Đắk Nông luôn quan tâm triển khai thực hiện chính sách tôn giáo theo quy định của pháp luật trên địa bàn tỉnh. Với phương châm “nghe tôn giáo nói và nói để tôn giáo hiểu”, các cấp chính quyền cùng với giáo hội các tôn giáo đã thiết lập mối quan hệ hiểu biết, tôn trọng, thường xuyên tổ chức đối thoại theo định kỳ hoặc đột xuất nhằm trao đổi những vấn đề, lĩnh vực cùng quan tâm, từ đó thống nhất giải quyết các vấn đề còn tồn tại, hạn chế, các nhu cầu tôn giáo chính đáng theo quy định của pháp luật và phù hợp với giáo lý, giáo luật được quan tâm giải quyết, tạo thuận lợi cho các cơ sở tôn giáo hoạt động theo đúng quy định của pháp luật, từ đó đã gây dựng niềm tin cho các tôn giáo, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc; chức sắc, chức việc và tín đồ các tôn giáo tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, pháp luật Nhà nước, tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, tập trung lao động, sản xuất góp phần không nhỏ cùng các dân tộc trên địa bàn tỉnh phấn đấu hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội, xây dựng tỉnh Đắk Nông ngày một phát triển. Trên cơ sở thực hiện tốt chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước về tôn giáo, trong những năm vừa qua hoạt động tôn giáo trên địa bàn tỉnh cơ bản diễn ra ổn định, tuân thủ pháp luật. Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông trong thời gia qua vẫn còn diễn ra một số sai phạm như: Sử dụng đất không đúng mục đích; xây dựng cơ sở thờ tự không phép, trái phép; tổ chức hoạt động tôn giáo trái quy định; hình thành các điểm sinh hoạt tôn giáo tự phát; các đối tượng thù địch, phản động tìm cách lợi dụng tôn giáo nhằm chống phá Đảng, Nhà nước; đặc biệt là một số đối tượng Furo lưu vong vẫn âm mưu móc nối với các đối tượng trên địa bàn tỉnh nhằm tổ chức các hoạt động làm bất ổn tình hình trật tự xã hội trên địa bàn tỉnh; các nhóm, phái hoạt động có liên quan đến tôn giáo diễn biến chiều 2
hướng phức tạp, gây khó khăn cho công tác triển khai chính sách về tôn giáo và công tác quản lý nhà nước về tôn giáo của các cấp chính quyền.... Trong thực hiện chính sách về tôn giáo còn những tồn tại, hạn chế như: Việc quán triệt, triển khai Luật và các văn bản chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh của một số cấp ủy đảng, chính quyền chưa thường xuyên; một số địa phương thiếu thống nhất trong triển khai thực hiện một số nội dung của Luật; đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác tôn giáo còn mỏng, trình độ không đồng đều, đa số còn kiêm nhiệm nên hiệu quả thực hiện chính sách tôn giáo chưa cao; một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức chưa nhận thức đúng về tầm quan trọng của công tác tôn giáo; công tác phối hợp giữa các cấp, các ngành trong giải quyết nhu cầu tôn giáo và xử lý các vấn đề phức tạp về tôn giáo có lúc còn chưa thống nhất, chưa chặt chẽ, thời gian chậm so với quy định…Những sai phạm trong hoạt động tôn giáo và những tồn tại, hạn chế trong thực hiện chính sách về tôn giáo nêu trên đặt ra vấn đề cần cấp thiết đưa ra những giải pháp nâng cao hiệu quả trong triển khai thực hiện chính sách về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Xuất phát từ thực tế trên, tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài “Thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông” làm Luận văn Thạc sỹ, chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Thực hiện chính sách tôn giáo là một nhiệm vụ hết sức quan trọng của Đảng, Nhà nước và của cả hệ thống chính trị ở nước ta, nhất là tại các địa bàn chiến lược như Tây Nguyên. Vì thế, trong những năm qua đã có nhiều công trình nghiên cứu về tôn giáo và chính sách tôn giáo tại địa bàn Tây Nguyên dưới nhiều góc độ nghiên cứu, cụ thể: Đề tài khoa học “Vấn đề tôn giáo trong phát triển bền vững Tây Nguyên” thuộc chương trình khoa học công nghệ cấp Nhà nước “Khoa học và 3
Công nghệ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên”, do tác giả Chu Văn Tuấn làm chủ nhiệm, Viện Nghiên cứu Tôn giáo, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam thực hiện từ năm 2012 đến 2014. Đề tài đã phân tích được thực trạng tác động của tôn giáo đối với kinh tế, xã hội, văn hóa, môi trường, quốc phòng và an ninh ở Tây Nguyên trong thời gian qua. Chỉ ra một số vấn đề về tôn giáo và chính sách trong lĩnh vực tôn giáo cần giải quyết trong thời gian tới để phát triển Tây Nguyên một cách bền vững. Đề tài cơ sở “Nghiên cứu những yếu tố ảnh hưởng của hoạt động tôn giáo trong việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk” của tác giả Lương Quỳnh Khuê, Viện Khoa học Môi trường và Xã hội, thuộc Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam (năm 2017). Tác giả đã tiến hành nghiên cứu và chỉ ra những yếu tố ảnh hưởng của hoạt động tôn giáo đến văn hoá truyền thống của đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, đề xuất một số giải pháp chủ yếu để hoạt động tôn giáo trong vùng ĐBDTTS phù hợp với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp. Bài viết “Mối quan hệ giữa tôn giáo với kinh tế ở Tây Nguyên từ góc nhìn vốn xã hội trong đời sống xã hội” của tác giả Nguyễn Thị Minh Ngọc năm 2014. Theo tác giả vốn xã hội của tôn giáo là một lĩnh vực khẳng định vai trò và ảnh hưởng của tôn giáo, qua quá trình hình thành niềm tin, qua tương tác trong và ngoài cộng đồng tôn giáo. Bài viết “Tác động tôn giáo tới nhận thức và hành vi bảo vệ môi trường của tín đồ các tôn giáo ở Tây Nguyên hiện nay” của tác giả Ngô Quốc Đông năm 2014. Bài viết đã đi sâu phân tích quan điểm của Công giáo về môi trường với nền tảng là Kinh thánh, bảo vệ môi trường phải bắt đầu từ việc giáo hóa con người qua các nguyên tắc luân lý của từng tôn giáo. 4
Đề tài “Công giáo các tỉnh Tây Nguyên gắn bó đồng hành cùng dân tộc - khó khăn, thuận lợi” của Ban Chỉ đạo Tây Nguyên năm 2013. Đề tài đã kiến nghị về chủ trương, giải pháp. Đề tài cho rằng trải qua khá nhiều biến cố, tốc độ chậm hơn Tin lành, nhưng nhịp độ truyền giáo của Công giáo vẫn không ngừng phát triển và ngày càng khẳng định vai trò “thực thể” trong đời sống xã hội Tây Nguyên. Luận án “Tôn giáo và công tác tôn giáo ở Hà Nội hiện nay” năm 2018 của tác giả Đàm Tuấn Anh. Thông qua luận án, tác giả đã khái quát các vấn đề lý luận cơ bản về tôn giáo và cụ thể công tác tôn giáo ở Hà Nội hiện nay. Qua đó, có đánh giá khách quan về tình hình tôn giáo trên địa bàn TP. Hà Nội trong bối cảnh hiện nay để có các đề xuất phù hợp. Luận văn “Ảnh hưởng của đạo Tin lành trong dân tộc M’Nông tỉnh Đắk Nông hiện nay” của tác giả Nguyễn Nam Nhật năm 2016, tác giả sau khi trình bày quá trình du nhập và phát triển, hoạt động của đạo Tin lành ở tỉnh Đắk Nông, đã phân tích mức độ ảnh hưởng và một số vấn đề đặt đối với đời sống của đồng bào dân tộc M’Nông trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Luận văn “Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội” năm 2016 của tác giả Lý Thị Vân Anh. Luận văn đã khái quát cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo, trên cơ sở lý luận đó đã phân tích bức tranh tổng thể về hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Ba Vì, từ đó đề xuất hệ thống các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả QLNN đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện trong thời gian tới. Luận văn “Thực hiện chính sách tôn giáo ở tỉnh Phú Yên hiện nay”, năm 2019 của tác giả Nguyễn Thị Thu Oanh. Kết quả nghiên cứu của luận văn làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về công tác tôn giáo từ góc độ chính sách công trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức, hiểu biết về 5
công tác QLNN về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Phú Yên nói riêng và trên cả nước nói chung. Mặc dù đã có rất nhiều các công trình nghiên cứu, bài viết về vấn đề tôn giáo, thực thi chính sách tôn giáo; tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách chuyên sâu, hệ thống và toàn diện về việc thực hiện chính sách về tôn giáo tại tỉnh Đắk Nông. Trong quá trình nghiên cứu đề tài “Thực hiện chính sách về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông”, tác giả luận văn có kế thừa những đóng góp của các công trình nghiên cứu trước đó, đồng thời đánh giá thực trạng vấn đề này trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận cũng như thực tiễn quan trọng của hoạt động thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông trong thời gian tới. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu lý luận và thực trạng thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông; từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, luận văn có nhiệm vụ cụ thể sau: - Nghiên cứu và làm rõ một số vấn đề lý luận về chính sách tôn giáo và thực hiện chính sách tôn giáo. - Đánh giá thực trạng thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông thời gian vừa qua, chỉ ra những kết quả đã đạt được, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân. - Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông thời gian tới. 6
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là việc thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu việc thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. - Phạm vi không gian: tỉnh Đắk Nông - Phạm vi về thời gian: Từ 2016 đến nay. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn sử dụng phương pháp luận biện chứng duy vật và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin, quan điểm của Đảng và Nhà nước về tôn giáo và chính sách tôn giáo. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể - Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp: Đây là phương pháp nghiên cứu khoa học phổ biến, đặc biệt là trong nghiên cứu khoa học xã hội. Phương pháp này được sử dụng trong toàn bộ quá trình nghiên cứu đề tài. Việc sử dụng phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp là nhằm phát hiện những điểm mới, những điểm có thể kế thừa, bổ sung hay bàn luận thêm từ các nghiên cứu liên quan của những người đã nghiên cứu. Trên cơ sở tiếp cận, nghiên cứu các tài liệu thứ cấp có liên quan tới hoạt động thực thi chính sách về tôn giáo, tác giả lựa chọn các số liệu, dẫn chứng phù hợp, có tính thời sự trong các tài liệu, sách, báo và các ấn phẩm khác trong các giai đoạn khác nhau, phục vụ cho việc giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đã đề ra trong luận văn; tìm kiếm thông tin có liên quan làm cơ sở cho việc phân tích, tổng hợp nhằm hình thành các luận điểm, luận cứ, luận chứng phục vụ cho việc nghiên cứu của Luận văn. 7
- Phương pháp tổng hợp: Luận văn sử dụng phương pháp tổng hợp nhằm tổng hợp lại các thông tin, tài liệu có liên quan tới nội dung luận văn nghiên cứu, từ đó, tác giả đưa ra các kết luận, các nhận định giúp giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đã đề ra. - Phương pháp thống kê, so sánh: Tác giả sử dụng phương pháp này nhằm liệt kê, so sánh các số liệu minh họa cho hoạt động thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắc Nông được nghiên cứu trong Luận văn. - Phương pháp xử lý số liệu: tác giả sử dụng phiếu khảo sát để thu thập thông tin. Trên cơ sở các số liệu đã thu thập được từ phương pháp thu thập số liệu dưới các hình thức khác nhau, tác giả thống kê lại số liệu đó, bằng các kỹ thuật cơ bản như tính toán, xử lý số liệu bằng các cách thức khác nhau, tác giả có các phân tích, đánh giá một cách khái quát trên cơ sở các số liệu mang tính định lượng và đánh giá một cách tương đối trên cơ sở kết quả thu thập thông tin của các số liệu mang tính định tính. Qua đó, có thể phân tích được thực trạng việc thực hiện chính sách về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông trong những năm qua. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Về lý luận Luận văn sẽ góp phần luận giải và làm sâu sắc hơn những vấn đề lý luận về tôn giáo. 6.2. Về thực tiễn - Luận văn là công trình nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn; là tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý khi xây dựng chính sách về tôn giáo ở cấp tỉnh; kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy, học tập. - Luận văn phân tích làm rõ những yếu tố tác động, ảnh hưởng đến hoạt động thực hiện chính sách về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông; phân tích, 8
đánh giá thực trạng hoạt động thực hiện chính sách về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách về tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu; kết luận; tài liệu tham khảo; phụ lục; nội dung luận văn được kết cấu thành 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách tôn giáo Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông Chương 3: Quan điểm của Đảng về tôn giáo và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông 9
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÔN GIÁO 1.1. Một số vấn đề chung về tôn giáo 1.1.1. Khái niệm tôn giáo Theo tác giả Hà Ngọc Anh trong cuốn Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo hiện nay cho rằng: “Tôn giáo là niềm tin của con người vào các lực lượng siêu nhiên, vô hình, mang tính thiêng liêng, được chấp nhận một cách trực giác và tác động qua lại một cách hư ảo, nhằm lý giải những vấn đề trên trần thế cũng như ở thế giới bên kia. Niềm tin đó được biểu hiện rất đa dạng, tùy thuộc vào những thời kỳ lịch sử, hoàn cảnh địa lý – văn hóa khác nhau, phụ thuộc vào những nội dung từng tôn giáo, được vận hành bằng những nghi lễ, giáo lý những hành vi tôn giáo khác nhau của từng cộng đồng tôn giáo khác nhau” [1]. Theo quan điểm của chủ nghĩa xã hội khoa học thì “Tôn giáo là một hình thái ý thức xã hội phản ánh hiện thực khách quan, thông qua sự phản ánh đó, các lực lượng tự nhiên trở thành siêu tự nhiên, thần bí…” Trong Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016 cho rằng: “Tôn giáo là niềm tin của con người tồn tại vào hệ thống quan niệm về hoạt động bao gồm đối tượng tôn thờ, giáo lý, giáo luật, lễ nghi và tổ chức”. 1.1.2. Đối tượng quản lý của tôn giáo Đối tượng quản lý của tôn giáo gồm: - Tín đồ: là người có niềm tin theo một tôn giáo và được tổ chức tôn giáo đó thừa nhận. Ở người tín đồ tôn giáo được thể hiện sự thống nhất giữa hai mặt vừa là người công dân vừa là tín đồ, trước khi là tín đồ trước hết là công dân. Mọi công dân đều được hưởng quyền và nghĩa vụ như nhau: còn về phía tôn giáo, tín đồ có niềm tin, tình cảm, quyền lợi, nghĩa vụ do tổ chức 10
giáo hội quy định được thể hiện trong giáo lý, giáo luật. Trong quan hệ với tôn giáo, con người là tín đồ; còn trong quan hệ xã hội con người ấy là công dân, trong đó khía cạnh công dân phải đặt lên trên hết. - Chức sắc: là tín đồ được tổ chức tôn giáo phong phẩm hoặc suy cử để giữ phẩm vị trong tổ chức. Các chức sắc tôn giáo, có sự thống nhất giữa ba mặt: công dân, hành đạo và bình đẳng trước pháp luật về quyền lợi và nghĩa vụ công dân như mọi công dân. Ngoài ra, các chức sắc tôn giáo còn có điểm đặc biệt hơn công dân bình thường ở chỗ: có có quyền uy của giáo hội, do từng tôn giáo quy định, đại diện cho tổ chức Giáo hội ở những mức độ khác nhau trong quan hệ đối nội cũng như trong quan hệ giữa đời và đạo. - Chức việc: là người được tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc, tổ chức được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động tôn giáo bổ nhiệm, bầu cử hoặc suy cử để giữ chức vụ trong tổ chức. - Nhà tu hành: là tín đồ xuất gia, thường xuyên thực hiện nếp sống riêng theo giáo lý, giáo luật và quy định của tổ chức tôn giáo. - Người đại diện: là người thay mặt và chịu trách nhiệm trước pháp luật về hoạt động tín ngưỡng, sinh hoạt tôn giáo tập trung, hoạt động tôn giáo của nhóm người hoặc tổ chức mà mình đại diện. - Tổ chức tôn giáo: là tập hợp tín đồ, chức sắc, chức việc, nhà tu hành của một tôn giáo được tổ chức theo một cơ cấu nhất định, được Nhà nước công nhận nhằm thực hiện các hoạt động tôn giáo. - Tổ chức tôn giáo trực thuộc: là tổ chức thuộc tổ chức tôn giáo, được thành lập theo hiến chương, điều lệ, quy định của tổ chức tôn giáo. - Cơ sở tôn giáo: gồm chùa, nhà thờ, nhà nguyện, thánh thất, thánh đường, trụ sở của tổ chức tôn giáo, cơ sở hợp pháp khác của tổ chức tôn giáo. 11
Nơi thờ tự của các tôn giáo được xây dựng bằng những vật liệu khác nhau và có kiến trúc khác nhau phù hợp với niềm tin của từng tôn giáo, là nơi hiện hữu của thần quyền, nơi bái vọng, ngưỡng mộ và biểu hiện tình cảm đức tin tôn giáo, nơi diễn ra những nghi lễ tôn giáo. Nơi thờ tự còn là nơi diễn ra các hoạt động hành chính của đạo, là nơi diễn ra các lễ hội tôn giáo, nơi sinh hoạt của các tổ chức tôn giáo. Ngoài ra, các tôn giáo còn có các cơ sở vật chất khác như: khuôn viên, ruộng đất, cơ sở đào tạo, cơ sở từ thiện, nhà dòng, nhà chùa… Những cơ sở này vừa là tài sản do các tổ chức tôn giáo sử dụng vừa là nơi diễn ra các hoạt động của các tổ chức tôn giáo. Những cơ sở này được giáo hội giao trách nhiệm cho chức sắc có quyền quản lý, sử dụng. - Địa điểm hợp pháp: là đất, nhà ở, công trình mà tổ chức hoặc cá nhân có quyền sử dụng hợp pháp theo quy định của pháp luật. - Sinh hoạt tôn giáo: là việc bày tỏ niềm tin tôn giáo, thực hành giáo lý, giáo luật, lễ nghi tôn giáo. Sinh hoạt tôn giáo là một phạm trù rất rộng, bao hàm nhiều mặt trong các hoạt động tôn giáo. Nhìn chung, mọi sinh hoạt tôn giáo đề do các thể nhân tôn giáo thực hiện đơn lẻ tại gia hoặc do chức sắc và các pháp nhân tôn giáo thực hiện như Ban hành giáo, Ban hộ tự… Các sinh hoạt tôn giáo tuân theo luật lệ và lễ nghi nhất định như lễ thường, lễ trọng, các phép bí tích, các khóa hạ, giới đàn, bồi linh… Luật lệ và lễ nghi của các tôn giáo chứa đựng trong các văn tự và chỉ thể hiện ra thành hành vi có thể đo đếm được thông qua các sinh hoạt tôn giáo. - Hoạt động tôn giáo: là hoạt động truyền bá tôn giáo, sinh hoạt tôn giáo và quản lý tổ chức của tôn giáo. 1.1.3. Đặc điểm tôn giáo ở nước ta - Việt Nam là quốc gia đa dân tộc (có 54 dân tộc) và có nhiều tôn giáo. Tính đến tháng 12/2021, Nhà nước Việt Nam đã công nhận 36 tổ chức tôn giáo thuộc 16 tôn giáo khác nhau như: Phật giáo, Công giáo, Tin Lành, Cao 12