Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu luận văn là trên cơ sở lý luận và nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Phân tích những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân và đề xuất giải pháp nhằm tăng cường thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên qua đó góp phần giải quyết việc làm, nâng cao chất lượng cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ................/................ ......./....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN KIM ANH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM CHO ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN KIM ANH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM CHO ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. NGUYỄN THỊ VÂN HƯƠNG HÀ NỘI - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2019 Tác giả Trần Kim Anh
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm trân trọng nhất, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới Ban Giám đốc, các thầy, cô giáo tại Học viện Hành chính Quốc gia và các đồng nghiệp đã giúp đỡ và tạo điều kiện trong thời gian tôi học tập và nghiên cứu tại Học viện. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị Vân Hương, người đã tận tình hướng dẫn và đóng góp những ý kiến quý báu trong quá trình tôi thực hiện và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới tất cả các đồng nghiệp, bạn bè và người thân đã luôn động viên và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn đúng thời gian quy định. Tác giả Trần Kim Anh
DANH MỤC VIẾT TẮT DT Dân tộc DTTS Dân tộc thiểu số VL Việc làm CSVL Chính sách việc làm KCN Khu công nghiệp UBND Ủy ban nhân dân HĐND Hội đồng nhân dân
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM CHO ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ ....................................... 11 1.1. Chính sách việc làm .............................................................................. 11 1.1.1. Khái niệm việc làm ......................................................................... 11 1.1.2. Khái niệm chính sách việc làm ....................................................... 13 1.1.3. Nội dung chính sách việc làm ......................................................... 16 1.2. Thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số............. 18 1.2.1. Khái niệm đồng bào dân tộc thiểu số ............................................. 18 1.2.2. Khái niệm thực hiện chính sách việc làm đồng bào dân tộc thiểu số....20 1.2.3. Vai trò thực hiện chính sách tạo việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số .................................................................................................... 21 1.3. Quy trình thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số 22 1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số...................................................................................... 26 1.5. Kinh nghiệm thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số và bài học rút ra cho tỉnh Thái Nguyên .......................................... 27 1.5.1. Kinh nghiệm .................................................................................... 27 1.5.2. Bài học kinh nghiệm đối với tỉnh Thái Nguyên .............................. 31 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1.................................................................................. 32 Chương 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM CHO ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN .................................. 33 2.1. Khái quát về tỉnh Thái Nguyên ............................................................. 33 2.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên ................................................... 33 2.1.2. Kinh tế - Xã hội ............................................................................... 35
2.2. Sự phát triển của các khu công nghiệp tại tỉnh Thái Nguyên ............... 37 2.3. Thực trạng đời sống đồng bào dân tộc thiểu số tại các KCN trên địa tỉnh Thái Nguyên ......................................................................................... 40 2.3.1. Hình thức định cư và điều kiện sống của đồng bào dân tộc thiểu số tại tỉnh Thái Nguyên ................................................................................. 40 2.3.2.Thực trạng việc làm của đồng bào dân tộc thiểu số tại tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................................... 45 2.4. Quá trình thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên .............................. 48 2.4.1.Cơ sở pháp lý của chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp ........................................................................ 48 2.4.2. Quy trình thực hiện chính sách việc làm đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ........................... 55 2.5. Đánh giá việc thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên .......................... 61 2.5.1. Kết quả đạt được ............................................................................. 61 2.5.2. Hạn chế ........................................................................................... 70 2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế.................................................... 72 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.................................................................................. 75 Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM CHO ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN ........... 76 3.1. Quan điểm, mục tiêu, phương hướng thực hiện chính sách việc làm của Đảng và Nhà nước ....................................................................................... 76 3.2. Quan điểm, mục tiêu, phương hướng thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ......................................................................................................... 79
3.3.Các giải pháp tăng cường thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên 84 3.3.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản, chính sách về tạo việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số, nâng cao hiệu quả trong thực hiện các văn bản pháp luật, thể chế phát triển thị trường lao động.............................. 84 3.3.2.Tăng cường hiệu quả trong triển khai thực hiện công tác đào tạo nghề cho đồng bào dân tộc thiểu số ......................................................... 86 3.3.3.Tăng cường của hoạt động tuyên truyền, phố biến chính sách tới đối tượng thực hiện thông qua việc triển khai công tác hướng nghiệp và giới thiệu việc làm, kết nối cung cầu lao động ................................................ 88 3.3.5.Hỗ trợ tài chính trong quá trình triển khai thực hiện chính sách việc làm cho lao động dân tộc thiểu số ............................................................ 90 3.3.6. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế thông qua việc tăng cường trong công tác đưa lao động DTTS đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài................. 92 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.................................................................................. 94 KẾT LUẬN .................................................................................................... 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 97 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 100
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Giải quyết việc làm là một trong những chính sách quan trọng đối với mỗi quốc gia, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển có lực lượng lao động lớn như Việt Nam. Nhờ có những chính sách phù hợp góp phần phát huy tiềm năng lao động, từ đó cải thiện và nâng cao đời sống của người dân, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Trong những năm qua Đảng và Nhà nước ta đặc biệt chú trọng đến vấn đề tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động; các cơ chế, chính sách về lao động, việc làm được kịp thời đánh giá, bổ sung và sửa đổi đảm bảo ngày càng thông thoáng, phù hợp với cơ chế thị trường và hội nhập, đảm bảo quyền và lợi ích của người lao động, người sử dụng lao động và tuân thủ các quy luật kinh tế thị trường. Hệ thống các văn bản quản lý Nhà nước về lao động, việc làm ngày càng hoàn thiện, nhiều Luật ra đời và đi vào cuộc sống như Bộ Luật Lao động, Luật giáo dục nghề nghiệp, Luật bảo hiểm xã hội, Luật người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng,... Đặc biệt, nhằm cụ thể hoá Hiến pháp năm 2013 và thể chế hoá chủ trương, đường lối, quan điểm và định hướng xây dựng đất nước của Đảng Cộng sản Việt Nam, ngày 16/11/2013, Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 6 đã thông qua Luật Việc làm (Luật số 38/2013/QH13). Lần đầu tiên Việt Nam có một văn bản luật quy định đầy đủ, điều chỉnh toàn diện các quan hệ về việc làm và thị trường lao động, là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm tạo cơ hội việc làm theo hướng bền vững cho mọi lao động trong xã hội, đồng thời, thể hiện trách nhiệm của Việt Nam với tư cách là một thành viên trong cộng đồng quốc tế, tôn trọng và tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, trong đó có Công ước số 122 của Tổ chức lao 1
động quốc tế về chính sách việc làm, quyết tâm phấn đấu giải quyết các vấn đề xã hội ngay trong quá trình đổi mới, phát triển và hội nhập. Luật Việc làm có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2015 bao gồm 07 Chương, 62 Điều quy định về chính sách hỗ trợ tạo việc làm; thông tin TTLĐ; đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia; tổ chức và hoạt động dịch vụ việc làm; bảo hiểm thất nghiệp. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, các chính sách về việc làm còn mang tính chung chung, thiếu các chính sách về việc làm bền vững, các chính sách về việc làm ở khu vực phi chính thức, khu vực nông thôn; chính sách tiền lương chưa phù hợp, chưa tạo sự bình đẳng giữa các loại hình doanh nghiệp; phạm vi bao phủ của các chính sách về BHXH, BHTN còn hạn chế. Việc triển khai thực hiện các chính sách còn chậm, gặp nhiều khó khăn do số lượng đối tượng lớn, thiếu cán bộ cơ sở (cấp xã, huyện), sự phối hợp giữa các Bộ, ngành, địa phương chưa chặt chẽ trong khi thiếu các nguồn lực bố trí cho các Chương trình, dự án lớn về việc làm. Thái Nguyên là tỉnh miền núi, có vị trí chiến lược quan trọng trong thời kỳ kháng chiến. Tỉnh có 09 đơn vị hành chính cấp huyện; diện tích tự nhiên hơn 3.541 km2, dân số hơn 1,1 triệu người với 46 dân tộc, trong đó 45 dân tộc thiểu số có khoảng 300 nghìn người, chiếm 27% dân số cả tỉnh. Cộng đồng các dân tộc thiểu số tỉnh Thái Nguyên sinh sống chủ yếu ở miền núi, vùng cao, trên một địa bàn rộng lớn chiếm 90% diện tích toàn tỉnh. Thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về công tác dân tộc, tỉnh Thái Nguyên đã tập trung đầu tư nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và giành được những kết quả quan trọng. Diện mạo vùng dân tộc thiểu số và miền núi của tỉnh có nhiều khởi sắc, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm và cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng 2
tích cực; tỷ lệ hộ nghèo bình quân mỗi năm giảm 3,72%. Chương trình xây dựng nông thôn mới, cơ sở hạ tầng thiết yếu được chú trọng đầu tư xây dựng từng bước đáp ứng yêu cầu của sản xuất và đời sống. Nhiều năm qua, tỉnh luôn quan tâm giảm nghèo bền vững ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, ở những nơi này thiếu một số điều kiện cần thiết, như người dân thiếu vốn, thiếu đất canh tác, xa thị trường tiêu thụ sản phẩm, hay bị thiên tai, di chuyển vất vả và đặc biệt là chủ trương giải phóng mặt bằng để xây dựng các khu công nghiệp trước đây là nơi cư trú của đồng bào dân tộc đã kiến cho nên việc giải quyết việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại Tỉnh gặp nhiều khó khăn, diện tích đất canh tác bị hạn hẹp. Công tác thực thi chính sách tạo việc làm cho đồng bào thiểu số tại các khu công nghiệp còn chưa thực sự quyết liệt, chưa phù hợp với đối tượng là đồng bào dân tộc thiểu số. Chính vì vậy, tôi lựa chọn đề tài: "Thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên" làm luận văn thạc sĩ của mình với mong muốn góp phần tăng cường việc thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào các dân tộc thiểu số sau tái định cư tại tỉnh Thái Nguyên, giúp đồng bào sớm thoát nghèo và chất lượng cuộc sống được cải thiện. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Nghiên cứu về thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số đã có nhiều công trình của các học giả, nhà khoa học, tiếp cận theo nhiều cấp độ khác nhau. TS.Nguyễn Bá Ngọc, KS.Trần Văn Hoan (2002) "Toàn cầu hoá: cơ hội và thách thức đối với lao động Việt Nam", Nxb Lao động - Xã hội, Hà Nội. Trong cuốn sách các tác giả đã đánh giá về tác động của quá trình toàn cầu hóa đến lao động và việc làm của Việt Nam, phân tích những cơ hội và thách 3
thức đối với lao động Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế. Từ đó, đề ra các giải pháp đối với lao động Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hoá kinh tế [23]. TS.Nguyễn Hữu Dũng, TS.Trần Hữu Trung (1997), cuốn sách “Về Chính sách giải quyết việc làm ở Việt Nam", Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Trong cuốn sách này, các tác giả đã phân tích chính sách giải quyết việc làm ở Việt Nam, thông qua đánh giá về thực trạng việc làm ở nước ta, những kết quả đạt được, những khó khăn và đề xuất một số giải pháp chính sách cụ thể về việc làm trong bối cảnh CNH, HĐH [24] . Nguyễn Thị Lan Hương (2002), cuốn "Thị trường lao động Việt Nam: Định hướng và phát triển", NXB Lao động - xã hội, Hà Nội. Tác giả đã phân tích sự hình thành và phát triển của thị trường lao động Việt Nam, định hướng phát triển thị trường lao động và đề xuất các giải pháp định hướng phát triển thị trường lao động Việt Nam giai đoạn 2001- 2010 [11]. Trần Ngọc Ngân - Trần Văn Hiếu (2017), bài báo “Gắn đào tạo nghề với giải quyết việc làm cho người lao động ở vùng dân tộc thiểu số” đăng trên tạp chí Nghiên cứu Dân tộc số Số 18 - Tháng 6 năm 2017. Theo các tác giả, đào tạo nghề và giải quyết việc làm đang trở thành vấn đề chiến lược phát triển bền vững vùng dân tộc thiểu số ở nước ta. Thông qua việc phân tích thực trạng công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho lao động vùng dân tộc thiểu số, tác giả đã chỉ ra những bất cập, tồn tại, và những nguyên nhân của những bất cập đó, đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường gắn kết giữa đào tạo nghề với giải quyết việc làm cho lao động vùng dân tộc thiểu số [9]. Phan Xuân Lĩnh và Quyền Đình Hà (2016), bài viết “Sinh kế của hộ đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk” đăng trên Tạp chí Khoa học Nông 4
nghiệp Việt Nam năm 2016, tập 14, số 2: 229-237. Thông qua nghiên cứu tiến hành điều tra khảo sát 2000 hộ đồng bào dân tộc thiểu số tại Đắc Lắc, tác giả đánh giá thực trạng hoạt động sinh kế, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động sinh kế của các hộ đồng bào, đồng thời đề xuất những giải pháp nhằm giúp các hộ đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk phát triển sinh kế bền vững trong thời gian tới [6]. Nguyễn Văn Nhường (2011), Luận án tiến sĩ kinh tế “Chính sách an sinh xã hội với người nông dân sau khi thu hồi đất để phát triển khu công nghiệp (nghiên cứu tại Bắc Ninh)” hoàn thành tại Đại học Kinh tế Quốc dân. Thông qua việc sử dụng khảo sát, điều tra đánh giá thực trạng đời sống của người nông dân bị thu hồi đất nông nghiệp để xây khu công nghiệp tại tỉnh Bắc Ninh từ đó tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm xây dựng và hoàn thiện chính sách an sinh xã hội đối với người nông dân bị thu hồi đất nông nghiệp để xây các khu công nghiệp [17]. Nguyễn Đình Tuấn (2012), Luận văn thạc sĩ với đề tài: “Giải quyết việc làm cho người nông dân bị thu hồi đất trong quá trình công nghiệp hoá, đô thị hoá ở tỉnh Thanh Hoá” hoàn thành tại Học viện Chính trị - Hành chính. Tác giả đánh giá thực trạng giải quyết việc làm cho nông dân bị thu hồi đất ở tỉnhThanh Hoá, từ đó đề xuất các giải pháp mang tính đồng bộ để giải quyết việc làm cho nông dân [25]. Bùi Thị Thúy (2005), luận văn thạc sĩ kinh tế "Việc làm và chính sách tạo việc làm ở Hải Dương hiện nay" hoàn thành tại Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả đã nghiên cứu những vấn đề lý luận về lao động việc làm đồng thời đánh giá thực trạng tạo việc làm ở Hải Dương và đề ra một số giải pháp thúc đẩy tạo việc làm trên địa bàn tỉnh Hải Dương [20]. Lưu Văn Hùng (2011), “Giải quyết việc làm cho lao động nông nghiệp ở Đà Nẵng”, Luận Văn Thạc sĩ kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí 5
Minh. Thông qua phân tích thực trạng, tác giả đã chỉ ra một số kết quả đạt được trong giải quyết việc làm cho lao động nông nghiệp ở Đà Nẵng đồng thời chỉ ra những tồn tại cần khắc phục, qua đó đề xuất một số giải pháp khuyến khích tạo việc làm cho lao động nông nghiệp ở Đà Nẵng [10]. Lưu Vũ Minh Quân (2017), Luận văn “Thực hiện chính sách tạo việc làm trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên” hoàn thành tại Học viện Hành chính Quốc gia. Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực trạng về thực hiện chính sách tạo việc làm ở tỉnh Thái Nguyên, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường thực hiện chính sách việc làm trên địa bàn tỉnh [18]. Nhìn chung, vấn đề thực thi chính sách tạo việc làm cho người lao động nói chung đã được nhiều tác giả tiến hành nghiên cứu đã hình thành nên khung lý thuyết tương đối đầy đủ. Có thể nói, mỗi công trình nghiên cứu kể trên đều khai thác một khía cạnh nhất định hoặc các góc độ khác nhau của thực hiện chính sách việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, hiện nay chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu một cách toàn diện cơ sở lý luận, thực tiễn, đánh giá một cách khách quan thực trạng thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên, xác định rõ những nhân tố và mức độ ảnh hưởng của chúng đến quá trình này. Vì vậy, đề tài nghiên cứu "Thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên" sẽ có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn, góp phần vào việc tăng cường thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1.Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở lý luận và nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh 6
Thái Nguyên. Từ đó, phân tích những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân và đề xuất giải pháp nhằm tăng cường thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên qua đó góp phần giải quyết việc làm, nâng cao chất lượng cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được mục đích trên, luận văn tập trung vào một số nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến việc làm, chính sách việc làm nói chung; thực thi chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số... - Nghiên cứu thực trạng cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số và việc thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên; - Nghiên cứu hệ thống các quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về việc thực hiện chính sách việc làm từ đó đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1.Đối tượng nghiên cứu: Thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. 4.2.Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. + Về thời gian: Từ năm 2015 đến năm 2019. 7
+ Về nội dung: tác giả tập trung nghiên cứu thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên với các nội dung sau: Quy trình thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên; Khung pháp lý của việc thực hiện thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên; sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, Chính quyền trong quá trình thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên; công tác tuyên truyền trong quá trình thực hiện cs và đánh giá thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số được triển khai thông qua nhiều đề án cụ thể. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận: Luận văn được nghiên cứu dựa trên những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, hệ thống những chủ trương, quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về việc làm và chính sách việc làm đối với người dân nói chung và với đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng. 5.2.Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình thực hiện luận văn, tác giả sử dụng kết hợp một số phương pháp cụ thể như: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu có liên quan để có những luận cứ khoa học cho việc tổng hợp cở lý luận về thực thi chính sách việc làm nói chung, thực thi chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng làm cơ sở để đánh giá thực trạng và đề ra một số giải pháp 8
tăng cường thực thi chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. + Phương pháp phân tích: Phân tích những tài liệu, số liệu có liên quan về thực trạng thực hiện việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. + Phương pháp tổng hợp: thông qua những số liệu, tài liệu phân tích được về thực trạng thực hiện việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, tác giả tiến hành phân tích, tổng hợp để đưa ra những nhận xét về những ưu điểm và hạn chế trong quá trình thực hiện việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. + Phương pháp so sánh: so sánh những kết quả đạt được trong quá trình thực hiện việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong các năm để đưa ra những nhận xét, đánh giá thực trạng và đề ra một số giải pháp tăng cường thực thi chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. - Phương pháp phỏng vấn sâu: để làm rõ thêm việc triển khai thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số trong thực tiễn, tác giả đã sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu đối với 10 lãnh đạo các cơ quan đang triển khai thực hiện chính sách, các đối tượng được hưởng lợi chính sách là 07 người dân tộc Tày, dân tộc Cao Lan…để hiểu rõ hơn về những thuận lợi, khó khan trong quá trình triển khai chính sách và các biện pháp tăng cường việc thực hiện này trong thực tiễn đối với từng địa bàn, từng nhóm khách thể. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa về lý luận: Luận văn góp phần làm rõ cơ sở lý luận về việc làm và chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số. 9
- Ý nghĩa về thực tiễn: Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng việc thực hiện chính sách việc làm đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện việc thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc, góp phần ổn định và nâng cao chất lượng cuộc sống cho đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Thái Nguyên. Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo trong học tập, nghiên cứu và thực thi công vụ cho các cơ quan hành chính nhà nước. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành 3 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên Chương 3: Một số giải pháp tăng cường thực hiện chính sách việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên 10
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VIỆC LÀM CHO ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ 1.1. Chính sách việc làm 1.1.1. Khái niệm việc làm Hiện nay có nhiều quan niệm về việc làm khác nhau tùy theo các góc độ tiếp cận: Theo quan điểm của Mac: “Việc làm là phạm trù để chỉ trạng thái phù hợp giữa sức lao động và những điều kiện cần thiết (vốn, tư liệu sản xuất, công nghệ,…) để sử dụng sức lao động đó [3]. Các nhà kinh tế học Anh cho rằng: “Việc làm, theo nghĩa rộng, là toàn bộ các hoạt động kinh tế của một xã hội, nghĩa là tất cả những gì quan hệ đến cách kiếm sống của một con người, kể cả các quan hệ xã hội và các tiêu chuẩn hành vi tạo thành khuôn khổ, của quá trình kinh tế. Các nhà kinh tế học của Liên Xô lại cho rằng: “ Việc làm là sự tham gia của người có khả năng lao động vào một hoạt động xã hội có ích trong khu vực xã hội hóa sản xuất, trong học tập, trong công việc nội trợ, trong kinh tế phụ của các nông trang viên” Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) định nghĩa: thì việc làm là những người làm việc gì đó được trả tiền công, lợi nhuân hoặc được thanh toán bằng hiện vật hoặc những người tham gia vào hoạt động mang tính chất tự tạo việc làm vì lợi ích hay vì thu nhập gia đình không được nhận tiền công hoặc hiện vật. Việc làm gồm những người trên một độ tuổi xác định nào đó, trong một khoảng thời gian cụ thể, có thể là một tuần hoặc một ngày, làm việc được trả lương hay tự trả lương cho mình (ILO (1988), Current International Recommendations on Labour Statistics, 1988 Edition, ILO, Geneva, p. 47) 11
ILO còn có nhiều công ước và khuyến nghị liên quan đến vấn đề việc làm, trong đó có 1 số công ước quan trọng như công ước số 47 (1935), Công ước số 88 (1948), Công ước 122 (1964)… Tại Việt Nam, Điều 13 Bộ luật lao động 2012 quy định “Mọi hoạt động lao động tạo ra nguồn thu nhập không bị pháp luật cấm đều được thừa nhận là việc làm”. Luật Việc làm năm 2013 thì khái niệm việc làm được quy định cụ thể như sau: Việc làm là hoạt động lao động tạo ra thu nhập mà không bị pháp luật cấm. Luật Việc làm 2013 còn quy định việc làm công là việc làm tạm thời có trả công được tạo ra thông qua việc thực hiện các dự án hoặc hoạt động sử dụng vốn nhà nước gắn với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) Như vậy, việc làm được thừa nhận dưới 3 hình thức: Thứ nhất, làm công việc để nhận được tiền lương, tiền công hoặc hiện vật cho công việc đó. Thứ hai, làm công việc để thu lợi cho bản thân, mà bản thân lại có quyền sử dụng hoặc quyền sở hữu một phần hoặc toàn bộ tư liệu sản xuất để tiến hành công việc đó. Thứ ba, làm các công việc cho hộ gia đình mình nhưng không được trả thù lao dưới hình thức tiền lương, tiền công cho công việc đó. Hình thức này bao gồm sản xuất nông nghiệp, hoạt động kinh tế phi nông nghiệp do chủ hộ hoặc một thành viên khác trong gia đình có quyền sử dụng, sở hữu hoặc quản lý. Tuỳ theo các mục đích nghiên cứu khác nhau mà người ta phân chia việc làm thành nhiều loại. Theo mức độ sử dụng thời gian làm việc ta có việc làm chính và việc làm phụ. 12