Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện U Minh Thượng tỉnh Kiên Giang

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

110
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm đánh giá quá trình thực hiện chính sách trong phát triển nông nghiệp, nông thôn ở Việt Nam và tỉnh Kiên Giang từ khi đổi mới đến nay; Luận văn nghiên cứu quá trình thực hiện chính sách trong xây dựng nông thôn mới ở huyện U Minh Thượng, đề xuất các kiến nghị và giải pháp làm cơ sở để các cơ quan, ban, ngành thực hiện tốt hơn các chu trình thực hiện chính sách trong phát triển nông nghiệp, nông thôn ở địa phƣơng, xây dựng thành công nông thôn mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện U Minh Thượng tỉnh Kiên Giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM VĂN ÚT THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN U MINH THƢỢNG , TỈNH KIÊN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG TP HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM VĂN ÚT THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN U MINH THƢỢNG , TỈNH KIÊN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC Tiến sĩ: Trần Nghị TP HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN ------- Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi thực hiện từ tháng 10 năm 2016 và hoàn thành vào tháng 6 năm 2017. Các số liệu và trích dẫn trong luận văn là trung thực. Các kết qủa nghiên cứu của luận văn không trùng với bất kỳ công trình nào khác. PHẠM VĂN ÚT
LỜI CẢM ƠN ------ Trƣớc hết với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, em xin gửi lời cảm ơn đến thầy Tiến sĩ Trần Nghị đã trực tiếp hƣớng dẫn và giúp đỡ em hoàn thành luận văn này Em xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo, phòng quản lý sau đại học thuộc học viên hành chính quốc gia Hồ Chí Minh đã trực tiếp giản dạy và giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu Xin cảm ơn Huyện ủy, Ủy ban Nhân dân huyện, các cơ quan, ban, ngành của huyện U Minh Thƣợng, các xã và hộ gia đình đã tạo điều kiện, cung cấp thông tin cần thiết để hoàn thành luận văn Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp, bạn bè, gia đình, ngƣời thân đã động viên tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu đề tài Kiên Giang, ngày 20 tháng 7 năm 2017 Tác giả luận văn Phạm Văn Út
Mục lục MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ....................................... 4 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu................................................................ 6 3.1. Mục đích nghiên cứu .......................................................................... 6 3.2. Nhiệm vụ của luận văn ....................................................................... 7 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 7 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu .......................................................................... 7 4.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 7 5. Phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn ................................................... 7 6. Những đóng góp của luận văn ................................................................. 8 7. Kết cấu của luận văn ................................................................................ 8 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH VÀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ....................................................... 9 1.1 Những vấn đề chung về chính sách........................................................ 9 1.1.1 Khái niệm ...................................................................................... 9 1.1.2 Đăc điểm của chính sách .............................................................. 10 1.1.3 Các loại chính sách ....................................................................... 12 1.2 Nông thôn và Nông thôn mới ............................................................ 12 1.2.1 Khái niệm nông thôn .................................................................. 12 1.2.2 Khái niệm về nông thôn mới......................................................... 14 1.2.3 Mục tiêu xây dựng nông thôn mới ............................................... 15 1.2.4 Đặc điểm xây dựng nông thôn mới .............................................. 15 1.2.5 Nội dung chính sách xây dựng nông thôn mới ............................. 19 1.3 Thực hiện chính sách .......................................................................... 21
1.3.1Chu trình thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới .............. 21 1.3.2 Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách ..................... 25 1.3.3 Phổ biến, tuyên truyền chính sách ................................................ 26 1.3.4 Phân công, phối hợp thực hiện chính sách ................................... 27 1.3.5 Duy trì chính sách ........................................................................ 27 1.3.6 Điều chỉnh chính sách .................................................................. 28 1.3.7 Theo dõi kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách .................. 29 1.3.8 Đánh giá tổng kết rút kinh nghiệm ............................................... 30 1.4 Vai trò ý nghĩa của chính sách xây dựng nông thôn mới ..................... 31 1.4.1 Vai trò ......................................................................................... 33 1.4.2 Ý nghĩa ........................................................................................ 34 1.5 Những bài học kinh nghiệm ................................................................ 35 Tiểu kết chƣơng 1 ........................................................................................ 37 Chƣơng 2:THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG ....... 38 NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ........................................... 38 U MINH THƢỢNG, TỈNH KIÊN GIANG .................................................. 38 2.1 Đặc điểm, điều kiện kinh tế - xã hội huyện U Minh Thƣợng .............. 38 2.1.1 Đặc điểm tự nhiên........................................................................ 38 2.1.2 Dân số và lao động ...................................................................... 40 2.1.3 Dân tộc và tôn giáo ...................................................................... 41 2.1.4 Đặc điểm sử dụng đất .................................................................. 42 2.2 Tình hình thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện U Minh Thƣợng, tỉnh kiên giang giai đoạn 2012-2016 ................... 43 2.2.1 Công tác tổ chức, điều hành ......................................................... 43 2.2.2 Công tác tuyên truyền .................................................................. 50 2.2.3 Công tác đào tạo, bồi dƣỡng ........................................................ 52 2.2.4 Kết quả thực hiện nội dung xây dựng NTM ................................. 52
2.4 Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ................................................................................................... 69 2.4.1 Chủ quan ..................................................................................... 70 2.4.2 Khách quan .................................................................................. 71 2.5 Đánh giá chung việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện U Minh Thƣợng tỉnh Kiên Giang giai đoạn từ năm 2012- 2016 ......................................................................................................... 73 2.5.1 Ƣu điểm ....................................................................................... 74 2.5.2 Hạn chế ....................................................................................... 77 Tiểu kết chƣơng 2 ........................................................................................ 81 Chƣơng 3 ..................................................................................................... 83 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN U MINH THƢỢNG, TỈNH KIÊN GIANG ................................................................. 83 3.1 Quan điểm và định hƣớng................................................................... 83 3.1.1 Quan điểm ................................................................................... 83 3.1.2 Định hƣớng.................................................................................. 84 3.2 Các giải pháp tiếp tục thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện U Minh Thƣợng, tỉnh Kiên Giang trong thời gian tới . 87 3.2.1 Giải pháp về nhận thức và tuyên truyền ....................................... 87 3.2.2 Giải pháp nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực............................ 89 3.2.3 Giải pháp hỗ trợ nguồn nhân lực phát triển .................................. 91 3.2.4 Giải pháp nâng cao hiệu quả trong thực thi chính sách xây dựng nông thôn mới ...................................................................................... 93 3.3 Điều kiện thực hiện các giải pháp ....................................................... 97 KIẾN NGHỊ ............................................................................................... 100 Tiểu kết chƣơng 3 ...................................................................................... 102
KẾT LUẬN ................................................................................................ 103 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 105
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong quá trình lãnh đạo đất nƣớc, Đảng và Nhà nƣớc ta đã có rất nhiều chủ trƣơng, chính sách nhằm không ngừng hoàn thiện chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn. Những chính sách này đang khơi dậy và phát huy cao độ các nguồn lực để phát triển nông nghiệp, nông thôn của đất nƣớc. Khi Việt Nam gia nhập WTO, tham gia vào các diễn đàn hợp tác kinh tế lớn của khu vực và thế giới, sức ép của hội nhập và phát triển ngày một lớn, đặt ra yêu cầu rất cao đối với nền kinh tế nƣớc ta, trong đó lĩnh vực nông nghiệp là lĩnh vực phải đối mặt với nhiều thách thức nhất. Trƣớc yêu cầu phát triển và hội nhập hiện nay, thực hiện mục tiêu đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc, đã đến lúc đòi hỏi phải có nhiều chính sách đột phá và đồng bộ nhằm giải quyết toàn diện các vấn đề kinh tế, xã hội, văn hoá nông thôn. Giải quyết tốt vấn đề nông dân, nông nghiệp và nông thôn có ý nghĩa chiến lƣợc đối với sự ổn định và phát triển đất nƣớc. Kiên Giang là một tỉnh nông nghiệp, nông dân đang chiếm trên 70% dân số và chiếm đến 53,67 % lao động xã hội, 118 xã nông nghiệp/145 xã, phƣờng, thị trấn; GDP khu vực nông - lâm - ngƣ nghiệp chiếm 39,21% GDP của tỉnh; nông nghiệp - nông thôn Kiên Giang đã và đang có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong việc phát triển kinh tế của tỉnh nhà, vừa bảo đảm an sinh xã hội, vừa là nền tảng cho công nghiệp, thƣơng mại dịch vụ phát triển. Mặc dù vậy, các chính sách phát triển nông nghiệp trƣớc đây thực thi ở Kiên Giang thƣờng thiên về thúc đẩy phát triển ngành, có phần xem nhẹ vai trò, lợi ích của chủ thể chính, động lực chính của phát triển nông nghiệp là nông dân. Phần lớn các chính sách hầu nhƣ chƣa quan tâm xử lý tổng thể và hợp lý mối quan hệ giữa các vùng, các lĩnh vực trong ngành, giữa nông thôn và đô thị, chƣa đặt ra và giải quyết triệt để mối quan hệ giữa các yếu tố chính của mô hình phát 1
triển nông nghiệp, nông thôn…Đây là nguyên nhân chủ yếu, khiến cho sau nhiều thập kỷ chuyển đổi nền nông nghiệp sang thị trƣờng, đến nay về cơ bản nông nghiệp, nông thôn Kiên Giang vẫn mang tính khép kín, tự cấp tự túc. Thời gian qua, tỉnh Kiên Giang đã triển khai tốt các Chƣơng trình của Trung ƣơng, các tổ chức quốc tế cho nên công tác xoá đói giảm nghèo, đời sống vật chất và tinh thần của ngƣời dân đƣợc nâng lên, rút ngắn khoảng cách giàu nghèo giữa thành thị và nông thôn, môi trƣờng thiên nhiên và môi trƣờng xã hội ở nông thôn đƣợc cải thiện. Tuy vậy, nhìn chung, các chính sách của Nhà nƣớc đối với nông nghiệp, nông thôn chƣa thực sự hiệu quả, thiếu bền vững, ở nhiều mặt có thể nói chƣa đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, chƣa đƣa sản xuất nông nghiệp ở nông thôn thành sản xuất hàng hoá thực sự. Một trong những nguyên nhân cơ bản là chƣa định hƣớng rõ mô hình phát triển, thể hiện ở việc nhận thức chƣa thấu đáo các vấn đề nhƣ: Tầm nhìn (mục tiêu), mô hình phát triển, các nguồn lực và thiếu sự xác định lợi ích thực tế của các bên liên quan trong phát triển nông nghiệp, nông thôn. Vì vậy, dẫn đến tình trạng thiếu cụ thể, thiếu tính khoa học trong quy trình thực hiện và triển khai chính sách; có nhiều chính sách, nhƣng hiệu quả kinh tế, hiệu ứng xã hội của các chính sách không tƣơng xứng với nguồn lực đầu tƣ hoặc thiếu bền vững. Góp phần khắc phục một cách cơ bản tình trạng trên, đồng thời tiếp tục cụ thể hóa việc thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân và nông thôn đi vào cuộc sống, đẩy nhanh tốc độ CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn, việc cần làm trong giai đoạn hiện nay là xây dựng cho đƣợc các mô hình nông thôn mới đủ đáp ứng yêu cầu phát huy nội lực của nông dân, nông nghiệp và nông thôn, đủ điều kiện hội nhập nền kinh tế thế giới. 2
Để thực hiện các mục tiêu trên, cần có nhiều chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn mang tính đồng bộ, trong đó chính sách có ý nghĩa quyết định là chính sách xây dựng mô hình nông thôn mới. Chính sách này vừa mang tính tổng hợp, bao quát nhiều lĩnh vực, vừa đi sâu giải quyết nhiều vấn đề cụ thể, đồng thời phải giải quyết các mối quan hệ với các chính sách khác, các lĩnh vực khác trong sự tính toán, cân đối mang tính tổng thể, khắc phục đƣợc tình trạng tuỳ tiện, rời rạc, ngẫu hứng hoặc duy ý chí trong các chính sách nói chung và chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn nói riêng từ trƣớc đến nay ở Việt Nam. U Minh Thƣợng đƣợc thành lập trên cơ sở chia tách 03 huyện An Biên, An Minh và Vĩnh Thuận từ tháng 5/2007, mới thành lập không nhiều thuận lợi về tài nguyên thiên nhiên và điều kiện khí hậu, cơ sở vật chất kỹ thuật nhìn chung còn yếu kém, trình độ phát triển hiện còn thấp so với bình quân cả tỉnh; cơ sở hạ tầng điện, đƣờng, trƣờng, trạm và các dịch vụ công cộng thiếu và yếu…Để có bƣớc phát triển nhanh, bền vững, thực hiện chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc, hiện nay, U Minh Thƣợng đang triển khai nhiều chính sách kinh tế - xã hội mang tính bứt phá. Trong nông nghiệp và nông thôn, các cơ quan thực hiện chính sách đang tìm tòi mô hình phát triển nông thôn thật sự phù hợp, có khả năng bảo đảm ổn định chính trị, kinh tế -xã hội, phát huy đƣợc các truyền thống lịch sử văn hoá, thích ứng nhanh với những đòi hỏi của nền kinh tế thị trƣờng và hội nhập quốc tế, đáp ứng đƣợc yêu cầu CNH, HĐH đất nƣớc và nông nghiệp nông thôn…Mô hình nông thôn nhƣ vậy, thể hiện trong ý tƣởng của Trung ƣơng Đảng, Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cũng nhƣ của Hội Nông dân Việt Nam là mô hình nông thôn mới. Xây dựng mô hình nông thôn mới đòi hỏi phải có chính sách cụ thể. Hiện nay, đã và đang triển khai, Trung ƣơng đã có một số đề án đang triển khai mô hình này…Nhƣng chính sách chƣa cụ thể, có những chính sách ban 3
hành đã lâu nên lạc hậu so với cuộc sống nhƣ: Cơ chế phân cấp về quyết định đầu tƣ và phân bổ vốn theo hƣớng tăng cƣờng quyền quyết định cho cơ sở là phù hợp, nhƣng thiếu các biện pháp đồng bộ và tăng cƣờng kiểm tra, kiểm soát đã dẫn tới tình trạng phê duyệt quá nhiều dự án đầu tƣ mà không tính đến khả năng cân đối về nguồn vốn dẫn tới tình trạng đầu tƣ bị phân tán, dàn trải, thời gian thi công kéo dài gây lãng phí, thất thoát nguồn lực của Nhà nƣớc. Cơ chế, chính sách để xây dựng nông thôn mới hiện còn chƣa đồng bộ, ngoài 07 nội dung đƣợc hỗ trợ 100% theo Quyết định 800/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ, phần còn lại mức hỗ trợ cho từng đối tƣợng chƣa rõ, chính sách hỗ trợ xây dựng nông thôn mới cho các xã theo khu vực chƣa đƣợc xác định cụ thể, thiếu cơ chế gắn kết, lồng ghép, phối hợp giữa các chƣơng trình, dự án trên một địa bàn . Đối với huyện U Minh Thƣợng, chính sách xây dựng nông thôn mới có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong thực hiện các nhiệm vụ mang tính chiến lƣợc để tạo đột phá trong công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông thôn.Quá trình công tác, học tập và nghiên cứu tôi chọn đề tài về "Thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện U Minh Thƣợng tỉnh Kiên Giang" làm Luận văn thạc sĩ Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong những năm đổi mới, phát triển nông nghiệp, nông thôn và giải quyết vấn đề nông dân là những chủ đề thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều cơ quan quản lý, các cơ quan nghiên cứu và các nhà khoa học trên thế giới cũng nhƣ ở Việt Nam. Bên cạnh đó, còn một số nghiên cứu khác, trong đó nhiều nghiên cứu giới thiệu trên các tạp chí khoa học. Điểm chung nhất của các nghiên cứu này và sau khi phân tích thực tiễn giải quyết vấn đề quản lý Nhà nƣớc nói chung và việc xây dựng chỉ đạo chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn ở nƣớc ngoài, các tác giả đều cố gắng gợi mở, nêu lên những kinh nghiệm để có thể 4
vận dụng cho giải quyết những vấn đề thực tiễn của Việt Nam. Công trình: “Phát triển nông thôn" do GS. Phạm Xuân Nam (chủ biên) Nxb Khoa học xã hội ấn hành năm 1997, là một công trình nghiên cứu chuyên sâu về phát triển nông thôn. Công trình: “Kinh nghiệm tổ chức quản lý nông thôn Việt Nam trong lịch sử” do GS. Phan Đại Doãn và PGS. Nguyễn Quang Ngọc làm chủ biên, Nxb Chính trị Quốc gia ấn hành năm 1994, là công trình nghiên cứu những vấn đề lịch sử trong phát triển nông thôn nƣớc ta. Đặc biệt, công trình nghiên cứu do PGS. TS. Vũ Trọng Khải chủ trì đƣợc Nxb nông nghiệp ấn hành năm 2004 là một công trình nghiên cứu công phu về mô hình phát triển của nông thôn Việt Nam. Công trình nghiên cứu này đƣợc xuất bản trên cơ sở đề tài cấp Nhà nƣớc do tác giả làm chủ nhiệm với tiêu đề: “Tổng kết và xây dựng mô hình phát triển kinh tế- xã hội nông thôn mới, kết hợp truyền thống làng xã với văn minh thời đại”. Công trình nghiên cứu: “Bảo hộ hợp lý nông nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế” do GS,TS Bùi Xuân Lƣu, Nxb Thống kê ấn hành năm 2004. Trong công trình này, các tác giả đã phân tích những đặc trƣng của hội nhập kinh tế quốc tế trong nông nghiệp; phân tích khái quát những thành tựu cũng nhƣ hạn chế của nông nghiệp nƣớc ta trong hội nhập kinh tế quốc tế; đồng thời khuyến nghị về sửa đổi các chính sách và hoàn thiện vai trò của Nhà nƣớc để nông nghiệp, nông thôn nƣớc ta hội nhập thành công. - Đề tài “Đổi mới quản lý nhà nƣớc đối với nông nghiệp Việt Nam” của Hoàng Sỹ Kim, luận văn thạc sĩ hành chính công năm 2001 đã chú trọng đến những giải pháp nhằm đổi mới quản lý nhà nƣớc về nông nghiệp của Việt Nam. - Đề tài “Nâng cao năng lực quản lý nhà nƣớc của cán bộ, công chức Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện 5
đại hóa nông nghiệp, nông thôn” của Lê Thị Bình, luận văn thạc sĩ hành chính công năm 2001 đã chú trọng đến những giải pháp nâng cao năng lực quản lý của cán bộ, công chức quản lý nhà nƣớc về nông nghiệp, nông thôn. - Đề tài “Quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới – từ thực tiễn huyện Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh của Huỳnh Trần Huy, luận văn thạc sĩ quản lý công năm 2013 đã chú trọng đến những giải pháp quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới. - Đề tài: Xây dựng nông thôn mới ở huyện Hóc Môn TP. Hồ Chí Minh của bộ môn khoa học hành chính cơ sở Học viện Hành chính tại TP. Hồ Chí Minh. Đề tài này chủ yếu nghiên cứu các xã ở huyện Hóc Môn. Những công trình đó đã cung cấp những luận cứ, luận chứng, những dữ liệu rất quan trọng cho việc thực hiện chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn và giải quyết vấn đề nông dân trong thời kỳ mới ở nƣớc ta. Tuy nhiên, các công trình ấy không đi sâu nghiên cứu quá trình thực hiện chính sách về nông nghiệp, nông thôn nói chung và mô hình nông thôn mới nó riêng. Những kết quả nghiên cứu đã nêu cũng là cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng mà tác giả tiếp thu và sử dụng trong quá trình hoàn thành luận văn này và trong những công trình nghiên cứu của mình về sau. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu Thông qua nghiên cứu, đánh giá quá trình thực hiện chính sách trong phát triển nông nghiệp, nông thôn ở Việt Nam và tỉnh Kiên Giang từ khi đổi mới đến nay; Luận văn nghiên cứu quá trình thực hiện chính sách trong xây dựng nông thôn mới ở huyện U Minh Thƣợng, đề xuất các kiến nghị và giải pháp làm cơ sở để các cơ quan, ban, ngành thực hiện tốt hơn các chu trình thực hiện chính sách trong phát triển nông nghiệp, nông thôn ở địa phƣơng, xây dựng thành công nông thôn mới. 6
3.2 Nhiệm vụ của luận văn Làm rõ cơ sở lý luận về chính sách và việc thực hiện chính sách. Phân tích quá trình hình thành và phát triển của chính sách trong phát triển nông nghiệp, nông thôn nói chung, xây dựng mô hình nông thôn mới nói riêng của Đảng và Nhà nƣớc ta từ sau đổi mới đến nay. Phân tích quá trình thực hiện chính sách xây dựng mô hình nông thôn mới ở địa phƣơng. Trên cơ sở đó, luận văn đƣa ra những kiến nghị mang tính giải pháp nhằm thực hiện một cách khoa học các chu trình thực hiện chính sách trong xây dựng mô hình nông thôn mới, góp phần đẩy mạnh quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện giai đoạn 2017-2020. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Tập trung nghiên cứu các hoạt động thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới. 4.2 Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Nghiên cứu trên địa bàn huyện U Minh Thƣợng, tỉnh Kiên Giang. - Về thời gian: Nghiên cứu các vấn đề thực thi chính sách xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện U Minh Thƣợng, tỉnh Kiên Giang, giai đoạn 2012-2017 và giải pháp thực hiện đến năm 2020. - Phạm vi về nội dung: Quy trình thực thi chính sách về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện U Minh Thƣợng, tỉnh Kiên Giang. 5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phƣơng pháp thống kê mô tả, kết hợp phƣơng pháp so sánh, phân tích. 7
- Phƣơng pháp điều tra các thông tin cơ bản về thực trạng xây dựng nông thôn mới. - Phƣơng pháp hệ thống. 6. Những đóng góp của luận văn Kết quả nghiên cứu góp phần làm cơ sở để Huyện ủy, Ủy ban nhân dân huyện U Minh Thƣợng tiếp tục thực hiện chính sách về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện trong thời gian tới. Luận văn có thể dùng làm tài liệu phục vụ học tập, giảng dạy và vận dụng vào quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn đƣợc chia làm ba chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về chính sách và thực hiện chính sách về xây dựng nông thôn mới. Chƣơng 2: Thực trạng thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện U Minh Thƣợng, tỉnh Kiên Giang. Chƣơng 3: Quan điểm và giải pháp tiếp tục thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện U Minh Thƣợng, tỉnh Kiên Giang. 8
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH VÀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.1 Những vấn đề chung về chính sách 1.1.1 Khái niệm Chính sách là một công cụ quan trọng của quản lí . Mọi tổ chức, mọi cấp quản lí đều phải sử dụng các công cụ quản lí nhƣ chiến lƣợc , kế hoạch, chính sách và quyết định quản lí để tác động lên đối tƣợng quản lí theo một cách thức nào đó nhằm đạt mục tiêu mong muốn. Hiểu một cách đơn giản chính sách là một chƣơng trình hành động do các nhà quản lí đề ra để giải quyết một vấn đề nào đó. Một số chính sách đƣợc đề ra và thực hiện trong phạm vi một doanh nghiệp, một tổ chức, một cộng đồng nhỏ, các chính sách nhƣ vậy chỉ liên quan đến một số ít ngƣời. Các chính sách khác có thể do chính phủ, một bộ đề ra có liên quan đến lợi ích rộng lớn hơn. Nhìn chung có thể coi chính sách là một công cụ của quản lí để đều hành các hoạt động kinh tế xã hội theo những mục tiêu nhất định. Vậy, chính sách là một tập hợp các chủ trƣơng và hành động về phƣơng diện nào đó của chính phủ bao gồm các mục tiêu mà chính phủ muốn đạt đƣợc và cách làm để thực hiên các mục tiêu đó. Những mục tiêu này bao gồm sự phát triển toàn diện trên cá lĩnh vực kinh tế, văn hóa xã hội, môi trƣờng. Chính sách phát triển nông thôn là tâp hợp các chủ trƣơng và hành động của chính phủ nhằm tạo cho nông thôn phát triển bằng cách tác động vào việc cung cấp các yếu tố đầu vào nhƣ: đất đai, lao động, vốn, cơ sở hạ tầng…Tác động tới đầu vào và đầu ra ở nông thôn, tác động về việc thây đổi tổ chức. Trong đó thị trƣờng đầ vào và đầu ra đƣợc thực hiện, tác động vào chuyển giao công nghệ. 9
Ở đây chúng ta đi sâu nghiên cứu về các chính sách có tác động đến đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của nhiều ngƣời, đó là chính sách công mà cụ thể là chính sách xây dựng nông thôn mới . Đây là nhƣng chính sách do nhà nƣớc đề ra có phạm vi tác động rộng lớn đến đời sống chính trị , kinh tế, xã hội trên phạm vi quốc gia, vùng, miền… 1.1.2 Đăc điểm của chính sách Chính sách có các đặc điểm cơ bản sau: Thứ nhất: Chính sách mang tính cộng đồng Chính sách mang tính cộng đồng là đo chính sách bắt nguồn từ ý chí chính trị của nhà nƣớc đƣợc thể hiện dƣới dạng thể chế bằng văn bản quy phạm pháp luật. Ý chí chính trị của mỗi nhà nƣớc đều đƣợc xác lập trên cơ sở mục tiêu phát triển chung toàn xã hội mà nhà nƣớc là ngƣời có trách nhiệm tổ chức thực hiện. Thứ hai: Chính sách mang tính hệ thống, đồng bộ Về mặt hình thức, tính hệ thống của chính sách thể hiện là những tập hợp các quyết định hình thành trong những giai đoạn khác nhau vƣợt ra ngoài giai đoạn hoạch định chính sách ban đầu. Ở cấp hoạch định, chính sách cũng không nhất thiết, thể hiện rõ ràng trong một quyết định duy nhất. Mà có thể đƣợc phản ảnh trong một chuỗi các quyết định có liên hệ với nhau, giúp chúng ta nhận thức đƣợc nội hàm của chính sách . Về mặt nội dung, tính hệ thống của chính sách bao hàm sự thống nhất giữa các mục tiêu và biện pháp thực hiện trong mỗi loại chính sách. Ngoài ra giữa các loại chính sách và giữa chính sách và công cụ quản lí vĩ mô khác nhau cũng hợp thành một hệ thống hƣớng đến mục tiêu phát triển chung toàn xã hội. Thứ ba: Chính sách mang tính ổn tƣơng đối Về mặt lý thuyết, nội dung chính sách về mặt cơ bản là ổn định trong một giai đoạn nhất định. Bởi chính sách là kết quả của ý chí chính trị của nhà 10
nƣớc nên nó không dễ gì thay đổi. Tuy nhiên trên thực tế chúng ta cũng có thể thấy chính sách công có sự thay đổi theo thời gian. Vì trong quá trình tồn tại chính sách vẫn cần đƣợc điều chỉnh về mục tiêu hay biện pháp cho phù hợp với điều kiện thực tế, hoặc do những thay đổi trong định hƣớng chính trị ban đầu, hoặc kinh nghiệm về thực thi chính sách có thể đƣợc phản hồi vào quá trình ra quyết định chính sách . Điều này không có nghĩa là các chính sách luôn thay đổi , mà do quá trình thực thi chính sách luôn năng động, thích ứng. Ngay cả nhận thức chính trị về các vấn đề chính sách cũng thay đổi qua các thời kỳ. Thứ tƣ: Chính sách vừa là sản phẩm của hoạt động quản lý Nhà nƣớc vừa là công cụ thực hiện chức năng quản lý xã hội Nhìn một cách thực chất, về cơ bản chính sách đƣợc xem là đầu ra của quá trình quản lý Nhà nƣớc, là sản phẩm trí tuệ của đội ngủ cán bộ, công chức, thậm chí là sản phẩm chung của xã hội. Về đặc điểm này có thể nhận biết qua việc chấp nhận mục tiêu và các biện pháp thực thi chính sách của các tầng lớp nhân dân trong xã hội, cũng nhƣ kết quả triển khai thực hiện những chính sách này. Từ chỗ nhận thức đƣợc “ chính sách là sản phẩm của hoạt động quản lý Nhà nƣớc”. ngƣời dân có thể đánh giá đƣợc kết quả hoạt động của chính phủ qua chất lƣợng của chính sách. Nếu mục tiêu chính sách do Nhà nƣớc đề xuất phù hợp với nguyện vọng của nhân dân thì mới dễ dàng đi vào cuộc sống. Còn ngƣợc lại một chính sách có mục tiêu không rõ ràng, không cụ thể, không vì lợi ích của cộng đồng dân cƣ thì khó chấp nhận hoặc tính khả thi không cao. Các biện pháp đề xuất trong chính sách thích hợp sẽ đƣợc ứng dụng rộng rãi, tạo ra động lực mạnh trong việc khuyến khích các tổ chức, cá nhân tích cực phát huy nội lực, tìm kiếm các nguồn lực bên ngoài vào thực hiện mục tiêu một cách có hiệu quả. Việc duy trì chính sách ra sao cũng phản ánh trình độ quản lý, điều hành, phối hợp các quá trình kinh tế - xã hội của quốc gia. Nhƣ vậy việc triển 11
khai thực hiện chính sách cũng là thƣớc đo giá trị để đánh gá kết quả quản lý xã hội của bộ máy Nhà nƣớc 1.1.3 Các loại chính sách Trƣớc nhu cầu hoàn thiện hệ thống pháp luật phục vụ hội nhập kinh tế quốc tế, thời gian qua nhiều chính sách đƣợc ban hành tạo khung pháp lý cho các hoạt động kinh tế xã hội. Có nhiều loại chính sách trong đó có các loại nhƣ: - Chính sách đối ngoại của Nhà nƣớc: Là những chủ trƣơng, chính sách mang tính đối ngoại của quốc gia - Chính sách kinh tế: Là chính sách phát triển các ngành kinh tế - Chính sách xã hội: Là chính sách ƣu đãi, trợ giúp cho một số tầng lớp của xã hội nhất định nhƣ chính sách đối với công tác giáo dục ở vùng cao, vùng sâu, chính sách xã hội đối với thƣơng binh, liệt sĩ… Trong các loại chính sách chung thì có các loại chính sách đối với từng lĩnh vực. Ví dụ: Trong chính sách kinh tế có các chính sách mậu dịch tự do, chính sách bảo hộ thuế quan, chính sách tài chính, trong chính sách xã hội thì có chính sách dân tộc. Tóm lại có nhiều loại chính sách khác nhau, có chính sách chung, chính sách cụ thể tùy thuộc vào nội dung và lĩnh vực kinh tế xã hội Ở góc độ đề tài của luận văn chỉ nghiên cứu đến các chính sách nghiên cứu xã hội về xây dựng nông thôn mới 1.2 Nông thôn và Nông thôn mới 1.2.1 Khái niệm nông thôn Hiện nay trên thế giới có nhiều quan điểm khác nhau, chƣa có định nghĩa chuẩn xác về nông thôn, có quan điểm cho rằng cần dựa vào chỉ tiêu trình độ phát triển của cơ sở hạ tầng có nghĩa là vùng nông thôn có cơ sở hạ tầng không phát triển bằng vùng đô thị. Quan điểm khác lại cho rằng dựa vào các chỉ tiêu trình độ tiếp cận thị trƣờng phát triển hàng hóa để xác định vùng nông thôn vì cho rằng nông thôn có trình độ phát triển thấp hơn và khả năng 12