Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:134

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đánh giá thực trạng cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung, tìm hiểu những nguyên nhân và tồn tại trong thực hiện tự chủ tài chính, để đi đến lựa chọn những giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện hơn trong thực hiện vấn đề này tại Trung tâm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN ĐÌNH TƯỜNG THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM PHÁP Y TÂM THẦN KHU VỰC MIỀN TRUNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN ĐÌNH TƯỜNG THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM PHÁP Y TÂM THẦN KHU VỰC MIỀN TRUNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: TS. NGUYỄN THU THUỶ THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2024
LỜI CAM ĐOAN Luận văn này là công trình nghiên cứu của bản thân. Nguồn gốc tài liệu nghiên cứu rõ ràng. Quá trình thu thập, xử lý, phân tích số liệu luôn đúng với sự thật. Luận văn phản ánh thực tế thông tin tại đơn vị nghiên cứu. Thừa Thiên Huế, tháng năm 2024 Học viên Nguyễn Đình Tường
Lời cảm ơn Để hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn cô giáo TS. Nguyễn Thu Thuỷ, đã hướng dẫn tôi hoàn thành tốt luận văn này. Tôi cũng xin được gởi lời cảm ơn tới các đồng nghiệp tại Trung tâm Pháp Y tâm thần khu vực Miền Trung đã giúp đỡ tôi tìm kiếm, thu thập số liệu, tài liệu phục vụ nghiên cứu đề tài. Do giới hạn về kiến thức, kinh nghiệm nghiên cứu khoa học nên trong quá trình thực hiện luận văn bản thân tôi không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong Quý thầy cô góp ý, chỉ dẫn. Một lần nữa, xin cảm ơn tất cả Quý thầy cô. Tôi xin chân thành cảm ơn! Học viên Nguyễn Đình Tường
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 2 1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................. 2 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .................................................. 4 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ........................................................... 7 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 8 5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 8 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ................................................ 8 7. Kết cấu luận văn ......................................................................................... 9 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP ....................... 10 1.1. Khái quát về đơn vị sự nghiệp y tế công lập và hoạt động tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập. ............................................................................ 10 1.1.1. Khái quát về đơn vị sự nghiệp y tế công lập ...................................... 10 1.1.2. Thực hiện hoạt động tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập.. 13 1.2. Cơ chế tự chủ về tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập ...................... 18 1.2.1. Khái quát về cơ chế tự chủ tài chính ................................................... 18 1.2.2. Nội dung thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập. ................................................................................................... 30 1.3. Kinh nghiệm thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính tại một số đơn vị y tế công lập và bài học rút ra cho Trung tâm Pháp Y tâm thần Khu vực Miền Trung ...... 39 1.3.1. Kinh nghiệm của một số đơn vị thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính.. 39 1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra về thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính cho Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung.......................................... 42 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 44 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ VỀ TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM PHÁP Y TÂM THẦN KHU VỰC MIỀN TRUNG ....................................................................................................... 45 2.1. Khái quát về Trung tâm pháp y tâm thần Khu vực Miền Trung ................. 45 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Trung tâm pháp y tâm thần Khu vực Miền Trung .................................................................................................. 45 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm pháp y tâm thần Khu vực Miền Trung ........................................................................................................... 46 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của Trung tâm pháp y tâm thần Khu vực Miền Trung 47
2.1.4. Cơ sở vật chất tại Trung tâm pháp y tâm thần Khu vực Miền Trung ... 49 2.1.5. Tình hình thực hiện chuyên môn của Trung tâm 3 năm gần đây Trung tâm pháp y tâm thần Khu vực Miền Trung ................................................... 52 2.2. Thực trạng thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm Pháp Y tâm thần Khu vực Miền Trung giai đoạn 2020 - 2022 ......................................... 54 2.2.1. Quy định về tự chủ tài chính Trung tâm pháp y tâm thần Khu vực Miền Trung ........................................................................................................... 54 2.2.2. Tổ chức thực hiện cơ chế tự chủ tài chính Trung tâm pháp y tâm thần Khu vực Miền Trung .................................................................................... 54 2.2.3. Thực hiện cơ chế kiểm tra, kiểm soát tài chính Trung tâm pháp y tâm thần Khu vực Miền Trung ............................................................................ 71 2.2.4. Yếu tố chính ảnh hưởng đến thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính tại Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung.......................................... 72 2.2.5. Chỉ tiêu đánh giá việc thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính tại Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung: ................................................... 72 2.3. Đánh giá thực trạng thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính tại Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung. .......................................................... 74 2.3.1. Những kết quả đạt được...................................................................... 74 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ..................................................................... 76 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 84 Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM PHÁP Y TÂM THẦN KHU VỰC MIỀN TRUNG .............................................. 85 3.1. Định hướng phát triển của Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung giai đoạn 2023 - 2025 theo cơ chế tự chủ tài chính ............................................. 85 3.1.1. Định hướng hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính đối với Trung tâm...... 85 3.1.2. Quan điểm thực hiện tự chủ tài chính tại Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung. .................................................................................... 87 3.1.3. Mục tiêu thực hiện cơ chế tự chủ tài chính Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung giai đoạn 2023 - 2025.................................................. 89 3.2. Giải pháp hoàn thiện thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung.............................................................................. 92 3.2.1. Xây dựng và hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ và khai thác tốt nhất các nguồn thu hợp pháp................................................................................ 92 3.2.2. Hoàn thiện cơ chế phân phối thu nhập tăng thêm................................ 97
3.2.3. Quản lý sử dụng hiệu quả các khoản chi ........................................... 101 3.2.4. Đổi mới công tác quản lý tài chính, nâng cao năng lực người lãnh đạo 104 3.2.5. Kêu gọi xã hội hóa và đẩy mạnh phát triển khoa học công nghệ và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý...................................................... 106 3.3. Kiến nghị ..................................................................................................... 108 3.3.1.Kiến nghị với Chính phủ ................................................................... 109 3.3.2. Đối với Bộ Y tế ................................................................................ 110 3.3.2. Đối với Bộ Tài chính ........................................................................ 110 Tiểu kết chương 3 ...................................................................................... 113 KẾT LUẬN ............................................................................................... 114 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa CBNV Cán bộ nhân viên CSSKTT Chăm sóc sức khỏe tâm thần CTX Chi thường xuyên DVKT Dịch vụ kỹ thuật KCB Khám chữa bệnh NSNN Ngân sách nhà nước SNYT Sự nghiệp y tế TTPYTTKVMT Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1: Sơ đồ Nguồn tài chính trong sự nghiệp Công lâp [18] ................. 14 Sơ đồ 1.2: Nội dung chi của các đơn vị Y tế [15] ......................................... 16 Sơ đồ 1.3: Nội dung chi không thường xuyền của các đơn vị Y tế [15] ........ 17 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của Trung tâm PYTT khu vực Miền Trung ......... 48 Biểu đồ: 2.1 Nguồn thu hoạt động tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung giai đoạn 2020 - 2022 ............................................................... 56 Biểu đồ: 2.2 Mức độ tự chủ tài chính tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung giai đoạn 2020 – 2022 ...................................................... ……74
2 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm qua, các bệnh lý liên quan đến bệnh tâm thần cũng như các đối tượng phạm tội có có liên quan đến thần kinh ngày càng tăng trong xã hội, tuy nhiên việc giám định, điều trị cho bệnh nhân tâm thần đang gặp nhiều khó khăn, đó là khó khăn trong việc thu hút nguồn nhân lực, chính sách thu hút nguồn nhân lực, thu nhập thấp trong khi phải làm việc vất vả nên việc tuyển dụng, sử dụng và đảm bảo duy trì viên chức y tế làm việc ở các cơ sở giám định pháp y tâm thần là một vấn đề hết sức khó khăn. Giám định pháp y tâm thần được đánh giá là công tác rất phức tạp, bệnh nhân của Trung tâm cũng rất đặc biệt. Kết quả giám định pháp y tâm thần không chỉ ảnh huởng trực tiếp đến đối tuợng giám định về tương lai, sinh mệnh của họ mà còn ảnh huởng trực tiếp đến gia đình và xã hội. Đồng thời, nó cũng ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả của các vụ việc liên quan đến hoạt động tố tụng, xét xử, truy tố để bảo vệ quyền lợi hợp pháp đuợc hưởng khoan hồng của những người phạm tội mắc bệnh tâm thần hay bỏ lọt tội phạm đối với những người vi phạm pháp luật giả bệnh tâm thần. Trong giai đoạn hiện nay, khi tội phạm và các tranh chấp có liên quan đến y học ngày càng nhiều và phức tạp, để đáp ứng yêu cầu thực tế, công tác giám định pháp y tâm thần có những đòi hỏi cấp bách như: hoàn thiện tổ chức giám định pháp y tâm thần, phát triển đội ngũ giám định viên có trình độ cao, tăng cường đầu tư máy móc, trang thiết bị, cơ sở hạ tầng… phục vụ cho hoạt động giám định pháp y tâm thần là hết sức cần thiết. Bên cạnh đó, công tác điều trị bệnh tâm thần như điều trị bắt buộc theo quy định của pháp luật, khám chữa bệnh tâm thần cho người dân theo yêu cầu có ý nghĩa quan trọng, góp phần chăm sóc sức khỏe tâm thần cho nhân dân, giảm tải cho các Bệnh
3 viện Tâm thần trong khu vực, trong điều kiện nước ta chưa có đủ giường bệnh tâm thần trên đầu người theo yêu cầu của Bộ Y tế, đặc biệt, tại hai tỉnh Quảng Trị và Quảng Bình hiện chưa có Bệnh viện Tâm thần. Năm 2015, thành lập Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung và được Bộ Y tế giao nhiệm vụ là thực hiện giám định pháp y tâm thần trên địa bàn 7 tỉnh, thành phố bao gồm tỉnh Thừa Thiên Huế, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam, Quãng Ngãi, Bình Định và thành phố Đà Nẵng, thực hiện nghiên cứu khoa học, đào tạo bồi dưỡng, hợp tác quốc tế về chuyên ngành pháp y tâm thần. Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung đã được Bộ Y tế phê duyệt chủ trương đầu tư dự án xây dựng cơ sở hạ tầng mới tại khu vực phường An Hòa, thành phố Huế với tổng nguồn vốn gần 100 tỷ đồng, chia làm 3 giai đoạn. Giai đoạn một, với tổng kinh phí là 36 tỷ đồng đã được nghiệm thu và đưa vào sử dụng. Hiện nay Bộ Y tế đã phê duyệt kinh phí thực hiện dự án giai đoạn hai theo quyết định số 3332/QĐ-BYT ngày 09/12/2022 với tổng mức đầu tư hơn 30 tỷ đồng. Dự kiện sẽ khởi công vào quý IV năm 2023. Trung tâm sẽ triển khai mở rộng dịch vụ khám chữa bệnh theo lộ trình phát triển của đề án là đạt công suất 70 giường giám định giai đoạn 2023 - 2025. Với số lượng cán bộ viên chức và hợp đồng lao động ngày càng tăng theo quy mô vị trí việc làm, nguồn ngân sách nhà nước ngày càng hạn hẹp nên việc quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ là vấn đề đang được quan tâm và chú trọng của đơn vị. Hiện nay, Trung tâm là đơn vị sự nghiệp y tế công lập có thu và thực hiện tự chủ một phần theo quyết định số 2490/QĐ-BYT ngày 12/9/2022 của Bộ Y tế. Việc thực hiện cơ chế tự chủ trong đơn vị hành chính sự nghiệp nói chung và Trung tâm Phám y tâm thần khu vực Miền Trung (Trung tâm) nói riêng là khâu
4 then chốt, là chức năng quan trọng của công tác quản lý tài chính. Để Trung tâm hoạt động ngày một hiệu quả, thu nhập của cán bộ ngày một tăng thêm, thì cần phải quản lý và sử dụng tốt nguồn tài chính theo cơ chế tự chủ. Qua thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, bên cạnh những ưu điểm đạt được thì Trung tâm cũng đã gặp phải nhiều thách thức, hạn chế cần khắc phục. Hoạt động của Trung tâm ngày càng phát triển, yêu cầu chất lượng phục vụ bệnh nhân ngày càng nâng cao, thì đầu tư tài chính buộc phải tăng theo tương ứng nhưng nguồn kinh phí ngân sách nhà nước cấp thì mỗi ngày một ít, chính vì thế cần đòi hỏi phải có nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện tự chủ tài chính, trình độ cán bộ giám định và chất lượng dịch vụ ngày càng phải xứng tầm để phục vụ tốt nhất cho người bệnh, đáp ứng được yêu cầu đặt ra ngày một hoàn thiện hơn. Trong đó có tự chủ còn chưa đầy đủ; thiếu quy định về đầu tư theo hình thức đối tác công tư, liên doanh, liên kết, về việc sử dụng thiết bị y tế kỹ thuật cao tại các Trung tâm pháp y, được giao tự chủ song chưa tự chủ “thực chất” do còn nhiều ràng buộc liên quan đến bộ máy, con người, bố trí nhân sự, biên chế. Xuất phát từ những yêu cầu về lý luận, nhận thức được tầm quan trọng và tính cấp thiết của vấn đề nhằm giúp Trung tâm đưa ra các giải pháp hữu hiệu, góp phần phát triển cho Trung tâm, đồng thời hướng tới mục tiêu tự chủ tài chính phù hợp với xu hướng phát triển của ngành Giám định pháp y tâm thần và của Trung tâm. Tôi đã chọn đề tài: “Thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung” làm đề tài luận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý công 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập là một nghiên cứu hết sức phổ biến. Có thể chỉ ra một số nghiên cứu chủ yếu sau đây:
5 - Bài viết “Thực hiện tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập ngành y tế” do Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Y tế) thực hiện (Tạp chí Tài chính, số 12/2017, tr.23-27) đã làm rõ ý nghĩa của việc tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp và những đặc thù của các đơn vị sự nghiệp ngành y tế để từ đó đưa ra các hướng dẫn khuyến nghị để tăng cường tự chủ tài chính tại các đơn vị này. - Nghiên cứu “Thực hiện chính sách tự chủ tài chính tại Bệnh viện Y học cổ truyền trung ương” của tác giả Nguyễn Xuân Tùng (2018) đã tập trung trình bày về cơ sở lý luận thực hiện chính sách tự chủ tài chính; phân tích thực trạng thực hiện chính sách tự chủ tài chính tại Bệnh viện Y học cổ truyền trung ương. Trên cơ sở đó, tác giả đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện thực hiện chính sách này tại Bệnh viện Y học cổ truyền trung ương. - Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị Nguyệt (2019) về “Tự chủ về tài chính của những đơn vị sự nghiệp công lập” đã phân tích vai trò tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, tình hình thực hiện tự chủ tài chính của các đơn vị này và chỉ ra được một số những bất cập còn tồn tại trong việc thực hiện tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập. Từ đó, tác giả đã đưa ra giải pháp hoàn thiện tự chủ về tài chính cho các đơn vị sự nghiệp công lập, đạt mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 có tối thiểu 20% đơn vị tự chủ tài chính, 100% đơn vị sự nghiệp kinh tế và sự nghiệp khác có đủ điều hiện hoàn thành chuyển đổi sang công ty cổ phần. Tác giả Bùi Sỹ Lợi (2019) có nghiên cứu “Tự chủ về tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập - những hạn chế và đề xuất hoàn thiện” đã chỉ ra hạn chế trong việc thực hiện tự chủ của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập. Để có thể tránh những tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trƣờng khi thực hiện tự chủ tài chính trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, tác giả đã
6 kiến nghị Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách về tự chủ tài chính tại các bệnh viện công lập; hoàn thiện hệ thống pháp luật về quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của các đơn vị sự nghiệp công lập theo yêu cầu tại Nghị định số 16/2016/NĐ-CP ngày 14/02/2015 của Chính Phủ. Nghiên cứu của tác giả Đỗ Đức Kiên (2019) về “Tác động tự chủ tài chính đến chất lượng bệnh viện công lập tại Việt Nam” cho thấy sự tác động của tự chủ tài chính đến chất lượng bệnh viện công lập vẫn có nhiều ý kiến trái chiều nhau, có quan điểm cho rằng tự chủ tài chính được chứng minh có tác động tích cực đến nâng cao chất lượng bệnh viện, có quan điểm lại cho rằng tự chủ tài chính tác động tiêu cực đến chất lượng dịch vụ bệnh viện từ khía cạnh bệnh nhân, có quan điểm lại chưa thể khẳng định rằng tự chủ tài chính tác động tích cực hay tiêu cực đến chất lượng bệnh viện. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng tự chủ tài chính tác động làm tăng chất lượng bệnh viện công lập ở Việt Nam. Nghiên cứu đưa ra năm nhóm giải pháp hướng tới nâng cao chất lượng bệnh viện gồm: (1) Nhóm khuyến nghị hướng tới nâng cao mức độ tự chủ tài chính; (2) Nhóm khuyến nghị liên quan đến chính sách tiền lương để tăng thu nhập cho cán bộ, nhân viên bệnh viện; (3) Nhóm khuyến nghị nhằm tăng kinh phí cho đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm tài sản để nâng cao chất lượng bệnh viện; (4) Nhóm khuyến nghị tăng trích lập các quỹ nhằm nâng cao chất lượng bệnh viện công lập; (5) Nhóm khuyến nghị quản lý tài chính nhằm nâng cao chất lượng bệnh viện công lập. Hồ Thị Khánh Hoà (2022), Luận văn Thạc sĩ Kinh tế (https//:tailieu.vn), “Tăng cường quản lý nguồn thu sự nghiệp tại các Bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế”. Tác giả đã đã phân tích và đánh giá tình hình quản lý nguồn thu qua các năm tại các bệnh viện chuyên
7 khoa tuyến tỉnh, và đưa ra những giải pháp ưu việt nhằm nâng cao quản lý nguồn thu tại các bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế trong thời gian tới. Việc nghiên cứu về thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị chuyên khoa tâm thần còn quá ít, chưa được phổ biến. Từ những năm mới thành lập cho đế hiện tại thì Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung không có công trình nào nghiên cứu về vấn đề này. Vì vậy, đây là một nghiên cứu mới mẻ trong tự chủ tài chính về chuyên khoa giám định pháp y tâm thần và sẽ không trùng lặp với những nghiên cứu trước đó đã được công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Tác giả đi sâu đánh giá thực trạng cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung, tìm hiểu những nguyên nhân và tồn tại trong thực hiện tự chủ tài chính, để đi đến lựa chọn những giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện hơn trong thực hiện vấn đề này tại Trung tâm. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Trên cơ sở lý luận và khung lý thuyết trong thực hiện cơ chế tự chủ tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập, sẽ phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện tự chủ tài chính tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung trong 03 năm 2020-2022 qua đó chỉ ra được những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. Lựa chọn những giải pháp tốt nhất nhằm nâng cao việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung giai đoạn 2023-2025.
8 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu - Về lý luận: Giải thích làm sáng tỏ cơ sở lý luận cơ chế tự chủ tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập, trong đó có Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung. - Về thực tiễn: Nghiên cứu về chơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Không gian: Luận văn nghiên cứu tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung. - Thời gian: Giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2022, căn cứ vào số liệu báo cáo tài chính qua 3 năm đó tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung để nghiên cứu và phân tích, so sánh, từ đó đề xuất những giải pháp cho những năm tới từ 2023 -2025. 5. Phương pháp nghiên cứu * Dữ liệu sơ cấp và thứ cấp: thu thập từ các sổ sách, báo cáo tài chính, báo cáo tổng kết, đề án phát triển của Trung tâm pháp y tâm thần khu vực Miền Trung qua 3 năm 2021 – 2023, những bài báo và đề tài nghiên cứu được công bố có liên quan đến luận văn. * Đề tài sử dụng các phương pháp đó là: thu thập, xử lý, phân tích, thống kê, so sánh được tổng hợp trên Excel, để có kết quả theo yêu cầu nghiên cứu. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa khoa học Đề tài nghiên cứu làm tài liệu tham khảo cho việc học tập và nhằm hoàn thiện việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm Pháp Y tâm thần khu vực trung.
9 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Phân tích được thực trạng cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung, từ đó rút ra được những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế để khắc phục. 7. Kết cấu luận văn Phần 1: Phần mở đầu. Phần 2: Nội dung gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở khoa học về cơ chế tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp y tế công lập. Chương 2: Thực trạng thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung. Chương 3: Định hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính tại Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung.
10 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP 1.1. Khái quát về đơn vị sự nghiệp y tế công lập và hoạt động tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập. 1.1.1. Khái quát về đơn vị sự nghiệp y tế công lập 1.1.1.1. Khái niệm về đơn vị sự nghiệp y tế công lập: Ta có thể định nghĩa rằng: Đơn vị sự nghiệp y tế công lập là một tổ chức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập và quản lý theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và tổ chức bộ máy kế toán theo quy định của pháp luật về kế toán để thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công hoặc phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực chuyên môn y tế như: Y tế dự phòng; khám bệnh, chữa bệnh; điều dưỡng và phục hồi chức năng; giám định y khoa, pháp y, pháp y tâm thần; y dược cổ truyền; kiểm nghiệm dược, mỹ phẩm, trang thiết bị y tế; an toàn vệ sinh thực phẩm; dân số - kế hoạch hóa gia đình; sức khỏe sinh sản; truyền thông giáo dục sức khỏe. [18, p23] 1.1.1.2. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp y tế công lập: có 4 đặc điểm cơ bản sau đây: - Đơn vị sự nghiệp y tế công lập do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định. Do đó các đơn vị sự nghiệp y tế công lập phải tuân theo cơ cơ chế, quy định của các cơ quan nhà nước và cơ quan quản lý cấp trên. Đối với các đơn vị SNYT do Trung ương quản lý là các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, đối với các đơn vị SNYT công lập do địa phương quản lý là các Sở Y tế. [19, p30]
11 - Đơn vị sự nghiệp y tế công lập là một tổ chức hoạt động phục vụ người dân mà không vì mục đích lợi nhuận. Trong nền kinh tế thị trường, các sản phẩm, dịch vụ do hoạt động sự nghiệp tạo ra đều có thể trở thành hàng hóa cung ứng cho mọi thành phần trong xã hội. Việc cung ứng các hàng hóa này cho thị trường chủ yếu không vì mục đích lợi nhuận như hoạt động sản xuất kinh doanh. Thông quá các đơn vị SNYT công lập, Nhà nước cung cấp những sản phẩm khám, chữa bệnh, tiêm chủng dự phòng, phòng dịch, … nhằm thực hiện mục đích chăm sóc sức khỏe nhân dân. Nhà nước đảm bảo mọi người dân đều được chăm sóc sức khỏe một cách công bằng, có chất lượng phù hợp với khả năng kinh tế xã hội của đất nước. Như vậy hoạt động của các đơn vị SNYT công lập không vì mục tiêu lợi nhuận mà vì lợi ích cộng đồng. Các đơn vị SNYT công lập được phép thu các loại phí, lệ phí hay viện phí trong lĩnh vực y tế để đáp ứng một phần chi phí hoạt động thường xuyên của đơn vị, giảm bớt gánh nặng từ Ngân sách nhà nước. - Sản phẩm của các đơn vị SNYT công lập là sản phẩm mang lại lợi ích chung có tính bền vững và gắn bó hữu cơ với quá trình tạo ra của cải vật chất và giá trị tinh thần. Quá trình phát triển kinh tế xã hội luôn chi phối mọi hoạt động của đơn vị sự nghiệp y tế công và luôn gắn liền và luôn gắn liền với nó. [19, p42] 1.1.1.3. Phân loại đơn vị sự nghiệp y tế công lập * Phân loại theo mức đảm mức chi - Đơn vị sự nghiệp y tế công lập thuộc nhóm 1: là các đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư, đáp ứng một trong các điều kiện đó là [21, p6-8]:
12 + Đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên bằng hoặc lớn hơn 100%; có mức tự bảo đảm chi đầu tư bằng hoặc lớn hơn mức trích khấu hao và hao mòn tài sản cố định của đơn vị. + Đơn vị có tính đủ khấu hao tài sản cố định và có tích lũy dành chi đầu tư , cung cấp các dịch vụ sự nghiệp công không sử dụng ngân sách nhà nước, giá dịch vụ sự nghiệp công xác định theo cơ chế thị trường. - Đơn vị sự nghiệp y tế công lập thuộc nhóm 2: là các đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên ứng một trong các điều kiện đó là: + Đơn vị có nguồn thu phí được để lại chi theo quy định của pháp luật về phí và lệ phí, các nguồn tài chính hợp pháp khác theo quy định của pháp luật;tự bảo đảm chi thường xuyên bằng hoặc lớn hơn 100% và chưa tự bảo đảm chi đầu tư từ nguồn Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp. + Đơn vị được Nhà nước đặt hàng hoặc đấu thầu cung cấp dịch vụ sự nghiệp công theo giá tính đủ chi phí (không bao gồm khấu hao tài sản cố định) và thực hiện cung cấp dịch vụ sự nghiệp công thuộc danh mục dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước. - Đơn vị sự nghiệp y tế công lập thuộc nhóm 3: là các đơn vị có mức tự bảo đảm kinh phí chi thường xuyên từ 10% đến dưới 100%, được Nhà nước đặt hàng hoặc đấu thầu cung cấp dịch vụ sự nghiệp công theo giá chưa tính đủ chi phí và được phân loại như sau: + Đơn vị tự bảo đảm mức kinh phí chi thường xuyên từ 70% đến dưới 100%. + Đơn vị tự bảo đảm mức kinh phí chi thường xuyên từ 30% đến dưới 70%. + Đơn vị tự bảo đảm mức kinh phí chi thường xuyên từ 10% đến dưới 30%. - Đơn vị sự nghiệp y tế công lập thuộc nhóm 4: là các đơn vị sự nghiệp công do Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên bao gồm: [21, p6-8]: