Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tổ chức thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:111

Thêm vào BST

Báo xấu

51
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận văn là trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng công tác thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai, Luận văn đề xuất các giải pháp tăng cường công tác thực hiện chính sách đền bù giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tổ chức thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN DUY TUYẾN TỔ CHỨC THỰC HIỆN BỒI THƢỜNG GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ Ở THÀNH PHỐ LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN DUY TUYẾN TỔ CHỨC THỰC HIỆN BỒI THƢỜNG GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ Ở THÀNH PHỐ LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. ĐINH VĂN TIẾN HÀ NỘI NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Luận văn Nguyễn Duy Tuyến
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i MỤC LỤC.....................................................................................................................ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. v DANH SÁCH CÁC BẢNG ........................................................................................ vi DANH SÁCH CÁC HÌNH ........................................................................................vii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN BỒI THƢỜNG GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ .............11 1.1. Một số khái niệm liên quan và đặc điểm của công tác thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ ........................................................................ 11 1.1.1. Tổ chức thực hiện ............................................................................................ 11 1.1.2. Khái niệm về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ........................... 11 1.1.3. Đặc điểm của công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư................................ 12 1.1.4 Đối tượng và chủ thể tổ chức thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ......................................................................................... 13 1.2. Cơ sở pháp lý của chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất tại Việt Nam .............................................................. 19 1.2.1. Trước Luật đất đai 1993 .................................................................................. 19 1.2.2. Luật đất đai 2003 và Luật đất đai hiện hành ................................................... 22 1.3. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong công tác bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ và bài học rút ra cho thành phố Lào Cai...................... 29 1.3.1. Kinh nghiệm của một số địa phương trong công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ........................................................................................................ 29 1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai ................. 33 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ............................................................................................ 35 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ TẠI THÀNH PHỐ LÀO CAI ........................................ 36
2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Lào Cai...................... 36 2.1.1. Điều kiện tự nhiên và xã hội thành phố Lào Cai ............................................. 36 2.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian qua .............................. 36 2.1.3. Tác động của điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội đến chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Lào Cai ....................................... 40 2.2 Phân tích thực trạng Tổ chức thực hiệnbồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ ở thành phố Lào Cai................................................................................. 41 2.2.1. Thực trạng ban hành văn bản cụ thể hóa chính sách của Trung ương và của tỉnh Lào Cai về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Lào Cai .............. 41 2.2.2. Bộ máy và quy trình thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Lào Cai ...................................................................................... 44 2.2.3. Kết quả thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai ............................................................................................................ 53 2.2.4. Mức độ hài lòng của các hộ dân bị ảnh hưởng đối với công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Lào Cai ..................................................... 59 2.3. Đánh giá thực trạng Tổ chức thực hiện bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ ở thành phố Lào Cai................................................................................. 69 2.3.1. Kết quả đạt được.............................................................................................. 69 2.3.2 Hạn chế ............................................................................................................ 70 2.3.3. Nguyên nhân hạn chế ...................................................................................... 72 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ............................................................................................ 75 Chƣơng 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LÀO CAI .................. 76 3.1. Quan điểm hoàn thiện công tác bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ đối với ngƣời dân bị thu hồi đất trên địa bàn thành phố Lào Cai trong thời gian tới .................................................................................................... 76 3.1.1. Dự báo nhu cầu thu hồi đất để thực hiện các dự án trên địa bàn thành phố Lào Cai ............................................................................................................ 76
3.1.2. Định hướng hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai ..................................................................................................... 76 3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác thực hiện bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ ở thành phố Lào Cai ........................................................................ 78 3.2.1. Nhóm giải pháp về quản lý đất đai .................................................................. 78 3.2.2. Giải pháp hoàn thiện nội dung chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư . 81 3.2.3. Giải pháp đẩy mạnh công tác thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Lào Cai .................................................................... 85 3.2.4. Một số giải pháp khác ..................................................................................... 90 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ............................................................................................ 94 KẾT LUẬN ................................................................................................................. 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 97 PHỤ LỤC .................................................................................................................. 101
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Giải nghĩa BAH Bị ảnh hưởng BHYT Bảo hiểm y tế DTTS Dân tộc thiểu số GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất GPMB Giải phóng mặt bằng NSNN Ngân sách Nhà nước PCCCR Phòng cháy chữa cháy rừng TĐC Tái định cư TNMT Tài nguyên môi trường TTPTQĐ Trung tâm phát triển quỹ đất UBND Ủy ban nhân dân VSATTP Vệ sinh an toàn thực phẩm
DANH SÁCH CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tình hình diện tích đất bị thu hồi trên địa bàn thành phố Lào Cai ........53 Bảng 2.2: Số lượng các hộ dân bị ảnh hưởng và được bồi thường ........................54 Bảng 2.3: Kinh phí bồi thường và hỗ trợ khác trên địa bàn thành phố Lào Cai ....55 Bảng 2.4: Mức độ hài lòng của hộ dân về công tác tham vấn ...............................61 Bảng 2.5: Mức độ hài lòng của hộ dân về công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Lào Cai ...............................................................65 Bảng 2.6: Mức độ hài lòng của người dân với công tác chi trả bồi thường ..........66 Bảng 2.7: Mức độ hài lòng của hộ dân với công tác giải quyết khiếu nại .............67
DANH SÁCH CÁC HÌNH Hình 2.1: Số hộ dân bị cưỡng chế di dời trong quá trình thu hồi đất tại thành phố Lào Cai ............................................................................55 Hình 2.2: Mức độ hài lòng của người dân với công tác tuyên truyền thông tin....61 Hình 2.3: Mức độ hài lòng của hộ dân về công tác kiểm kê tài sản bị ảnh hưởng.....................................................................................................63
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Đất đai là sản phẩm của tự nhiên và đối với con người, đất đai là yếu tố tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm mặt bằng xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng, các công trình sản xuất kinh doanh, xây dựng đô thị và các khu dân cư... Khi sản xuất công nghiệp, giao thông, du lịch, giáo dục, dịch vụ, thương mại,... không ngừng gia tăng kéo theo tốc độ đô thị hóa tăng nhanh thì việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp, đất lâm nghiệp, đất ở sang đất chuyên dụng sử dụng vào mục đích công nghiệp, giao thông, du lịch, thương mại, dịch vụ,... là điều tất yếu và ngày càng diễn ra mạnh mẽ (FAO, 1994). Sử dụng đất đai vào các mục đích an ninh quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng để thực hiện mục tiêu phát triển đất nước, đặc biệt là các dự án phát triển đô thị, dự án sản xuất, kinh doanh phát triển kinh tế là một tất yếu khách quan trong quá trình phát triển công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Để có mặt bằng xây dựng các dự án, Nhà nước cần thu hồi đất của nhân dân và thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho các hộ dân có đất bị thu hồi. Vấn đề đặt ra là Nhà nước cần có quy hoạch, kế hoạch để sử dụng đất một cách khoa học, phù hợp, đồng thời cần có những chủ trương, chính sách hợp lý để vừa đảm bảo quyền lợi chung của xã hội lại vừa đảm bảo được quyền lợi hợp pháp của người có đất bị Nhà nước thu hồi để sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế, xã hội đất nước. [22] Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Tuy nhiên, đất đai và công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư vẫn đang là vấn đề hết sức nhạy cảm, phức tạp và vẫn còn nhiều vướng mắc. Tình trạng tiến độ giải phóng mặt bằng chậm, kéo dài là rất phổ biến làm chậm tiến độ thực hiện các dự án. Thực hiện Luật Đất đai năm 2013, thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai đã thực hiện nghiêm túc các văn bản pháp luật trong chỉ đạo, điều hành việc thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư cho nhân dân các vùng dự án. Để thực hiện việc thu hồi đất và tái định cư nhân dân có đất bị thu hồi, tỉnh Lào Cai và thành phố
2 Lào Cai đã ban hành hệ thống văn bản về công tác quản lý Nhà nước về đất đai một cách bài bản, đúng luật định. Từ các danh mục thu hồi đất, tái định cư, các chính sách hỗ trợ về kinh tế, đào tạo, chuyển đổi việc làm cho nhân dân được chỉ đạo thực hiện nghiêm túc đảm bảo tốt công tác an sinh xã hội. Công tác tuyên truyền vận động người dân đã được chính quyền các địa phương quan tâm thực hiện. Công tác thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư được thực hiện công khai minh bạch tại các vùng dự án. Phòng Tài nguyên và Môi trường đã chủ động phối hợp với các ngành, địa phương tham mưu thành phố ban hành các danh mục dự án phải thu hồi đất theo các Nghị quyết của HĐND thành phố đảm bảo đúng quy trình, quy định. Công tác chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ quản lý về đất đai ở cơ sở đã được tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá nghiêm túc. [15] Nhìn chung công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Lào Cai trong những năm qua cơ bản được thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục quy định của pháp luật, đáp ứng được tiến độ giải phóng mặt bằng để thực hiện các dự án về phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố. Chủ đầu tư các dự án, chính quyền địa phương và người dân có sự phối hợp và đồng thuận cao trong việc thu hồi đất giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư. Nhiều dự án, chủ đầu tư đã thực hiện tốt cam kết với người dân trong việc đền bù giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư; làm tốt công tác an sinh xã hội cho người dân tại các vùng bị thu hồi đất như hỗ trợ sản xuất, tạo công ăn việc làm, hỗ trợ học nghề cho người lao động bị mất đất, hỗ trợ chính quyền và người dân trong việc xây dựng nông thôn mới, thăm hỏi các hộ nghèo, gia đình chính sách trong các dịp lễ tết, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho đồng bào dân tộc thiểu số bị thu hồi đất… Giúp cho cuộc sống của người dân bị thu hồi đất dần ổn định, yên tâm phát triển kinh tế. Một số dự án chủ đầu tư đã chủ động thay đổi phương án so với thiết kế ban đầu nên đã giảm được diện tích đất phải thu hồi, giảm chi phí đền bù và thiệt hại cho người dân. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đã đạt được, vẫn còn những tồn tại, hạn chế như công tác chỉ đạo điều hành tuy đã có nhiều chuyển biến, song chưa có bước đột phá, những vi phạm trong quản lý, sử dụng đất vẫn còn, tình hình khiếu nại, tố cáo về
3 bồi thường, hỗ trợ và tái định cư vẫn còn diễn biến phức tạp, việc thiếu vốn cho các dự án còn phổ biến. Trước tình hình đó, tác giả đã lựa chọn đề tài “Tổ chức thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai” làm Luận văn tốt nghiệp cao học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Luận văn Thu hồi đất, đền bù giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư là vấn đề hết sức nhạy cảm và phức tạp, tác động tới mọi mặt của đời sống kinh tế, xã hội đối với người bị thu hồi đất, nhà đầu tư và cả cộng đồng dân cư. Việc đi sâu nghiên cứu thực trạng và giải pháp nhằm tăng cường công tác thực hiện chính sách bồi thường, ổn định và tái định cư trong những năm gần đây đã được các cấp, các ngành và các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu ở nhiều cấp độ khác nhau. Thời gian vừa qua đã có nhiều công trình khoa học, các bài báo, luận văn, hội thảo nghiên cứu về lĩnh vực này dưới nhiều khía cạnh cả về lý luận và thực tiễn, tiêu biểu là các công trình nghiên cứu của các tác giả: Hồ Duy Thành (2010), “Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái dịnh cư ở một số dự án trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh”, Luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế, trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội [18]. Luận văn đi sâu vào phân tích, đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại một số dự án để tìm ra những nguyên nhân, yêu tố tác động đến các đối tượng bị thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất để từng bước tìm ra các giải pháp thích hợp nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng thực hiện các công trình, dự án trên cơ sở xem xét các quy định về chính sách và việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ đất đai, tài sản, vật kiến trúc, hoa màu, cây cối và tái định cư đối với những hộ bị ảnh hưởng. Thu nhập và phân tích tài liệu, số liệu điều tra nhằm xác định nguyên nhân, yếu tố thúc đẩy hoặc cản trở đến công tác bồi thường, hỗ trợ và tái dịnh cư từ thực tiễn công tác bồi thường, GPMB một số dự án trên địa bàn tỉnh như Khu liên hợp gang thép, cảng Sơn Dương của Tập đoàn Hưng Nghiệp Formosa- Đài Loan, nhà máy Nhiệt điện Vũng áng, dự án khai thác mỏ sát Thạch Khê, nhà máy luyện thép của Tập đoàn Tata Ấn Độ.
4 Trần Mai Phương (2011) với đề tài Luận văn thạc sĩ ngành địa chính, trường Đại học Khoa học tự nhiên - Đại học quốc gia Hà Nội “Đánh giá thực trạng công tác thu hồi đất GPMB của dự án xây dựng khu đô thị mới Thịnh Liệt, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội [11]. Luận văn nghiên cứu tổng quan chính sách pháp luật về thu hồi đất GPMB; nhu cầu thu hồi đất trong quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa; nội dung các chính sách, quy định pháp lý chủ yếu về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư theo pháp luật hiện hành; công tác thu hồi đất, GPMB trên địa bàn thành phố Hà Nội. Thực trạng công tác GPMB của dự án xây dựng khu đô thị mới Thịnh Liệt, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. Đề xuất một số giải pháp cho công tác thu hồi đất, GPMB của dự án xây dựng khu đô thị mới Thịnh Liệt về cơ chế, chính sách, giá đất; công tác tổ chức thực hiện GPMB của dự án… Vũ Mạnh Thía (2011) với đề tài “Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại một số dự án trên địa bàn huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình” [16]. Luận văn thạc sỹ quản lý kinh tế, trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội. Luận văn đi sâu vào nghiên cứu việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình qua các thời kỳ; Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư phù hợp với tình hình thực tiễn, ổn định đời sống nhân dân, nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng đất trong thời gian tới. Kiều Thị Nga (2012) với đề tài Luận văn thạc sĩ “Hoàn thiện quản lý Nhà nước về công tác giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Quốc Oai” [8]. Tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý Nhà nước về công tác giải phóng mặt bằng. Theo đó, nội dung của quản lý Nhà nước về công tác giải phóng mặt bằng bao gồm: (1) Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và xây dựng; (2) Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; (3) Tổ chức thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng; (4) Kiểm soát thực hiện công tác giải phóng mặt bằng. Trên cơ sở đó, tác giả đã phân tích thực trạng quản lý Nhà nước đối với công tác giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Quốc Oai. Đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế. Từ đó, đề xuất 4 nhóm giải pháp để hoàn thiện quản lý nhà nước về giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Quốc Oai.
5 Đỗ Lan Quỳnh (2012), Nghiên cứu đề xuất giải pháp đẩy anh tiến độ GPMB ở các dự án phát triển công trình công cộng tại thành phố Hà Nội [14]. Luận văn thạc sĩ, trường Đại học Khoa học tự nhiên – Đại học quốc gia Hà Nội. Luận văn nghiên cứu điều kiện, đối tượng và giá bồi thường của dự án; chính sách hỗ trợ ổn định đời sống, sản xuất, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm, chính sách hỗ trợ việc di chuyển, chính sách ưu đãi với người thuộc diện chính sách, người có công với cách mạng. Thực trạng và đề xuất một số giải pháp góp phần đẩy nhanh tiến độ GPMB các dự án tại thành phố Hà Nội. Đoàn Thu Linh (2013), Nghiên cứu thực trạng thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của dự án nạo vét, kè bờ Đông sông Vân thuộc các phường Nam Bình, Nịnh Phong trên địa bàn thành phố Ninh Bình [7]. Luận văn thạc sĩ trường Đại học Khoa học tự nhiên. Tác giả nghiên cứu cơ sở khoa học và pháp lý về công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Điều tra, thu thập tài liệu, số liệu về tình hình thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của dự án nạo vét, kè bở Đông sông Vân trên địa bàn phường Nam Bình và phường Ninh Phong, thành phố Ninh Bình. Điều tra thực trạng giá đất bồi thường và các chính sách hỗ trợ, tái định cư của dự án nạo vét, kè bờ Đông sông Vân. Đánh giá những khó khăn và thực trạng đời sống của người dân địa phương khi bị thu hồi đất. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Phạm Anh Tuấn (2013) với đề tài Luận văn thạc sĩ trường Đại học Khoa học tự nhiên “Nghiên cứu đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Hải Phòng” [19]. Luận văn đi sâu vào phân tích hệ thống pháp luật hiện hành về dịch chuyển đất đai gồm cơ ché thu hồi đất của người đang sử dụng đất để giao cho các dự án đầu tư, cơ chế thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư và cơ chế giải quyết khiếu nại của dân để tìm ra những điểm chưa hợp lý, gây trở ngại cho quá trình thực thi pháp luật. Từ đó, kiến nghị việc điều chỉnh cần thiết việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trong thời gian vừa qua ở Hải Phòng để tìm ra những điểm mạnh và điểm yếu trong triển khai thực hiện, rút ra những kinh nghiệm thực tế. Phân tích và tổng hợp các kết
6 quả nghiên cứu hệ thống pháp luật, kinh nghiệm thực tế để đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện pháp luật, tổ chức bộ máy, triển khai thực hiện tạo được phương thức làm tốt cho thành phố Hải Phòng. Phạm Thị Thu (2014) với Luận văn thạc sĩ quản lý kinh tế “Nghiên cứu thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương” [20]. Luận văn hệ thống hóa cơ sở lý luận về thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương, tác giả đã đề xuất ra các giải pháp để thực hiện tốt công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn huyện. Cao Đại Nghĩa (2014), “Thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại huyện Đồng Anh, thành phố Hà Nội”. Luận văn thạc sĩ, trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội [9]. Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận, thực tiễn về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; phân tích đánh giá thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, chỉ ra những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. Đề xuất các giải pháp để hoàn thiện, nâng cao tính khả thi của chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nướcthu hồi đất. Trần Minh Sang (2017) với đề tài Luận văn thạc sĩ quản lý công “Quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang”[10]. Tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý luận quản lý Nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Nội dung của quản lý Nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư bao gồm: Tổ chức thực việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; Xác định điều kiện bồi thường về đất, tài sản trên đất và giá đất bồi thường khi Nhà nước thu hồi; Xác định vị trí, quy mô khu tái định cư phù hợp với quy hoạch phát triển chung của địa phương; Lập và thực hiện các dự án tái định cư; Kiểm tra, giám sát và giải quyết khiếu nại tố cáo về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; Tổng kết đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ở địa phương. Trên cơ sở đó,
7 tác giả đi phân tích thực trạng quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang. Luận văn cũng chỉ ra những hạn chế bất cập và nguyên nhân của những hạn chế đó. Từ đó, Luận văn đã đề xuất các nhóm giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang. Các đề tài và những công trình nghiên cứu trên tuy đã đề cập đến vấn đề về bồi dưỡng, hỗ trợ và tái định cư ở nhiều khía cạnh khác nhau. Một số nghiên cứu đã có giá trị nhất định trong việc hoàn thiện pháp luật về công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư nhưng chủ yếu nghiên cứu dưới góc độ pháp luật, chưa thể hiện rõ những khó khăn, tồn tại tự thực tiễn. Đến nay vẫn chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu trực tiếp đến vấn đề tổ chức thực hiện đền bù giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai. Mặc dù vậy, các công trình nghiên cứu khoa học đã được công bố là những tài liệu tham khảo có giá trị cho việc nghiên cứu và viết luận văn này. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng công tác thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai, Luận văn đề xuất các giải pháp tăng cường công tác thực hiện chính sách đền bù giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư. - Nghiên cứu cơ sở pháp lý về bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư tại Việt Nam và tỉnh Lào Cai. - Phân tích thực trạng công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai. - Điều tra, phỏng vấn người dân bị ảnh hưởng để có những đánh giá của người dân về công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Lào Cai.
8 - Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài: công tác Tổ chức thực hiệnbồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư. Đối tượng khảo sát: cán bộ quản lý dự án, cán bộ địa phương, người dân bị ảnh hưởng của dự án và được nhận bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Lào Cai. 4.2 Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Luận văn được thực hiện trên địa bàn thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai. - Phạm vi thời gian: Luận văn nghiên cứu thực trạng công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Lào Cai trong giai đoạn 2013 – 2017. Các giải pháp được đề xuất cho giai đoạn 2018 – 2022 và tầm nhìn đến năm 2030. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận: Duy vật biện chứng và logic 5.2. Phương pháp thu thập dữ liệu Thu thập dữ liệu thứ cấp: Các dữ liệu thứ cấp thu thập bao gồm: + Luật đất đai 2003, 2013 và các văn bản dưới luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. + Các báo cáo của Hội đồng bồi thường hỗ trợ và tái định cư thành phố Lào Cai. + Các báo cáo của phòng Tài nguyên - Môi trường về quản lý đất đai, thống kê kiểm kê đất đai, hiện trạng sử dụng đất giai đoạn 2010 - 2015, quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020. + Tài liệu chuyên ngành về quản lý đất đai, xã hội học, địa lý đô thị và nông thôn.
9 + Thông tin của các hộ gia đình bị thu hồi đất. Các dữ liệu thứ cấp được thu thập bằng các phương pháp tổng hợp nhằm mục đích hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý của công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Đồng thời, dữ liệu thứ cấp thu thập được là cơ sở để phân tích thực trạng của công tác thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Lào Cai. Thu thập dữ liệu sơ cấp: - Các dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua các phương pháp khảo sát thực địa, phỏng vấn bằng bảng hỏi và phỏng vấn trực tiếp. - Các thông tin thu thập: Những thuận lợi và khó khăn khi thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; giá đất bồi thường, điều kiện ăn ở của các hộ dân được bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. - Mục đích: để phân tích những thuận lợi và khó khăn trong công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Đánh giá ảnh hưởng của dự án đến đời sống của người dân khi được bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. 5.2. Phương pháp phân tích Các phương pháp phân tích được sử dụng: phương pháp thống kê mô tả, so sánh, phân tích, tổng hợp. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn - Về mặt lý luận, Luận văn đã hệ thống hóa lại cơ sở lý luận và pháp lý về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thực hiện các dự án; thực trạng thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư từ khi có Luật đất đai2003 có hiệu lực đến nay, đặc biệt là từ khi Luật đất đai 2013 có hiệu lực thi hành trên địa bàn thành phố Lào Cai thông qua công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, GPMB tại một số dự án trọng điểm của thành phố. Qua đó, chỉ ra các quy định phù hợp, chưa phù hợp của pháp luật cũng như tồn tại vướng mắc từ thực tiễn và tìm hiểu nguyên nhân của tình trạng này. Về mặt thực tiễn, Luận văn đã đóng góp những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật và tăng cường công tác thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Lào Cai, góp phần giảm thiểu tình trạng bồi thường, GPMB kéo dài và khiếu kiện của người sử dụng đất.
10 7. Kết cấu của Luận văn Luận văn ngoài phần mở đầu, danh mục các từ viết tắt, danh sách các Bảng, Hình, Kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục có kết cấu bao gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý thuyết và thực tiễn về tổ chức thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư Chương 2: Phân tích thực trạng tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại thành phố Lào Cai Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ở thành phố Lào Cai
11 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN BỒI THƢỜNG GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƢ 1.1. Một số khái niệm liên quan và đặc điểm của công tác thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ 1.1.1. Tổ chức thực hiện Tổ chức thực hiện là khâu quan trọng của chu trình quản lý, nó quyết định việc hoàn thành kế hoạch và mục tiêu đã đề ra. Tổ chức thực hiện là quá trình hoạt động và thi hành các công việc theo kế hoạch để đạt được mục tiêu. Tuỳ theo kế hoạch dài - trung - ngắn hạn và qui mô của kế hoạch, nguồn lực huy động, mức khẩn thiết của kế hoạch v.v... mà tổ chức thực hiện cho phù hợp. 1.1.2. Khái niệm về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư Khái niệm về thu hồi đất: Theo khoản 11, Điều 3, Luật đất đai năm 2013: “Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước quyết định thu hồi lại quyền sử dụng đất của người được Nhà nước trao quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất của người sử dụng đất vi phạm pháp luật về đất đai. [13] - Khái niệm bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất: Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất với diện tích đất thu hồi cho người sử dụng đất. [13] - Khái niệm hỗ trợ khi Nhà nƣớcthu hồi đất: Theo khoản 14, Điều 3, Luật đất đai 2013: Hỗ trợ Nhà nước khi thu hồi đất là việc Nhà nước trợ giúp cho người có đất thu hồi để ổn định đời sống, sản xuất và phát triển.[13] - Khái niệm tái định cƣ Tái định cư là việc người sử dụng đất được bố trí nơi ở mới bằng một trong các hinh thức: bồi thường bằng nhà ở mới hoặc bồi thường bằng giao đất ở hoặc bồi