Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:89

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn "Tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk" nhằm đánh giá tình hình t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Từ đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả và duy trì tính bền vững trong tự chủ tài chính các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong giai đoạn mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHAN THỊ HỒNG VÂN TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH CỦA CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG Hà Nội, tháng 5 năm 2024
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHAN THỊ HỒNG VÂN TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH CỦA CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 8340403 NGƢỜI HƢỚNG DẪN: PGS.TS Lê Chi Mai và TS. Nguyễn Thu An Hà Nội, tháng 5 năm 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Đề án “Tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Số liệu của Đề án đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi xin cam đoan và chịu trách nhiệm về những điều nói trên. NGƢỜI CAM ĐOAN Phan Thị Hồng Vân
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Đề án này, tôi xin được chân thành cảm ơn sự hướng dẫn nhiệt tình của PGS.TS Lê Chi Mai và TS. Nguyễn Thu An đã định hướng cho tôi cách tiếp cận vấn đề, phương pháp nghiên cứu, giải đáp cho tôi mọi thắc mắc, giúp tôi hoàn thành Đề án. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Khoa Nhà nước và pháp luật, Khoa Tài chính công - Học viện Hành chính Quốc gia đã giảng dạy, trang bị cho tôi kiến thức và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo Sở Y tế tỉnh Đắk Lắk đã giúp đỡ tôi trong việc thu thập tài liệu để viết Đề án. Mặc dù đã có rất nhiều nỗ lực, nhưng Đề án vẫn có những thiếu sót trong quá trình hoàn thành. Tôi rất mong thầy, cô giáo góp ý để Đề án của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn!
iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ĐVSNCL : Đơn vị sự nghiệp công lập UBND : Ủy ban nhân dân BVĐK : Bệnh viện Đa khoa TTYT : Trung tâm Y tế KHHGĐ : Kế hoạch hóa gia đình NSNN : Ngân sách nhà nước BHYT : Bảo hiểm y tế TSCĐ : Tài sản cố định KCB : Khám chữa bệnh KTNB : Kiểm toán nội bộ ĐVSNYT : Đơn vị sự nghiệp y tế NSNN : Ngân sách nhà nước
iv DANH MỤC HÌNH Hình 1.1. Phân loại mức tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập……….......12 Hình 2.1. Bản đồ hành chính tỉnh Đắk Lắk…………………….…………………..25 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Mức độ tự chủ của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019 – 2023……………..……………………………………………………..27 Bảng 2.2: Nguồn tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019 – 2023……………..……………………………………………………..30 Bảng 2.3: Các khoản chi thường xuyên giao tự chủ và tỷ trọng chi hoạt động chuyên môn (%) của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019 – 2023………………………………...………………………..…………....................32 Bảng 2.4. Phân phối kết quả tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019-2023…………….…………………………….……………..….35 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.2. Biểu đồ quy mô nguồn tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019-2023 ............................................................................. 31 Biểu đồ 2.3. Biểu đồ các khoản chi thường xuyên giao tự chủ của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019 – 2023 ......................................... 33 Biểu đồ 2.4. Biểu đồ phân phối kết quả tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019-2023 ....................................................................... 36
v MỤC LỤC MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do xây dựng đề án ............................................................................................. 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ........................................................................... 1 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................ 3 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 4 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu........................................................... 5 6. Hiệu quả của đề án ứng dụng trong thực tiễn ..................................................... 5 7. Bố cục của Đề án ..................................................................................................... 6 Chƣơng 1 ..................................................................................................................... 7 CƠ SỞ LÝ LUẬN TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH CỦA CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP .............................. 7 1.1. Một số khái niệm ............................................................................................. 7 1.2. Tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ............................................................................................................... 14 1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ......................................................... 19 Tiểu kết chƣơng 1 ..................................................................................................... 22 Chƣơng 2 ................................................................................................................... 23 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH CỦA CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK ...................................................................................................... 23 2.1. Khái quát về tỉnh Đắk Lắk và thực trạng giao quyền tự chủ về tài chính cho các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk ...................... 23
vi 2.2. Phân tích thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk ............................. 25 2.3. Đánh giá tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019-2023……… 38 Tiểu kết chƣơng 2 ..................................................................................................... 44 Chƣơng 3 ................................................................................................................... 45 ĐỊNH HƢỚNG, GIẢI PHÁP VÀ LỘ TRÌNH TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TỰ CHỦ T I CH NH CỦA CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA B N TỈNH ĐẮK LẮK ĐẾN NĂM 2030 ..................... 45 3.1. Định hƣớng tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp y tế công trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk .......................................... 45 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk….. 48 3.3. Lộ trình tổ chức thực hiện chính sách pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn giai đoạn 2026-2030 .................. 54 3.4. Khuyến nghị đối với các cơ quan có thẩm quyền ....................................... 54 Tiểu kết chƣơng 3…………………………………………………………………..58 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 59 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... DANH MỤC PHỤ LỤC ...............................................................................................
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do xây dựng đề án Công cuộc đ i mới đất nước, sự phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và xu thế hội nhập quốc tế đã đặt ra yêu cầu về đ i mới quản lý trong lĩnh vực y tế công lập. Việc phân cấp, phân quyền quản lý tài chính đã trờ thành yếu tố quan trọng, nhằm tăng cường sự chủ động, sáng tạo và trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập. Tự chủ tài chính giúp các cơ sở y tế công lập tự cân đối thu, chi, đồng thời chịu trách nhiệm về nhiệm vụ được giao. Ngoài ra, các đơn vị còn có thể huy động vốn, liên doanh, liên kết để nâng cấp cơ sở vật chất nhằm đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh ngày càng cao. Nghị định số 60/NĐ-CP, ngày 21/6/2021 của Chính phủ đã tạo ra khuôn kh pháp lý mới, giúp các đơn vị sự nghiệp y tế công lập tích cực khai thác nguồn thu, quản lý chi tiêu hiệu quả hơn. Tuy nhiên, việc triển khai cơ chế này vẫn còn gặp nhiều khó khăn, dẫn đến dịch vụ y tế công giảm sút. Điều này đòi hỏi có những giải pháp hiệu quả hơn để tiếp tục cải thiện khả năng tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập, giảm áp lực ngân sách mà vẫn đảm bảo chất lượng dịch vụ y tế. Đó là lý do học viên đã lựa chọn đề tài: “Tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk”. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Trong thời gian qua, Chính phủ và các Bộ, ngành đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách quy định về cơ chế tự chủ của các ĐVSNCL. Tự chủ tài chính tự chịu trách nhiệm đối với các đơn vị sự nghiệp công lập nói chung, các đơn vị sự nghiệp y tế công lập nói riêng là vấn đề có tầm chiến lược, quan trọng nên đã được nhiều tác giả nghiên cứu, bàn luận và cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu được công bố, nghiên cứu này chỉ tham khảo và liệt kê một số công trình. Tiêu biểu như sau:
2 Tạp chí Kinh tế và Dự báo (2024), “Nghiên cứu giải pháp đẩy mạnh thực hiện cơ chế tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập trong giai đoạn hiện nay” [12]; nghiên cứu này tập trung đánh giá thực trạng triển khai cơ chế tự chủ tài chính đối với các ĐVSNCL nhằm phân tích các kết quả đạt được và một số vấn đề tồn tại, hạn chế để đưa ra đề xuất một số giải pháp cụ thể. Nguyễn Quân “Nghiên cứu cần nhận thức đúng cơ chế tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập", năm 2023 [8]. Tác giả đã chỉ ra khi bước vào kinh tế thị trường, việc quản lý các đơn vị sự nghiệp công lập theo mô hình cũ không còn phù hợp, sự trì trệ và ỷ lại vào sự bao cấp của nhà nước làm cho các đơn vị sự nghiệp hoạt động kém hiệu quả, không đáp ứng nhu cầu của thị trường,…và chỉ ra vướng mắc lớn nhất cản trở cơ chế tự chủ tài chính là sự không đồng bộ, không thống nhất của hệ thống pháp luật. Tạp chí điện tử Người làm báo “Nghiên cứu các yếu tố dẫn đến sự thành công trong tự chủ tài chính của bệnh viện công lập”, năm 2023 [13]. Nghiên cứu cho thấy một trong các quyết sách chiến lược y tế thì phải kể đến chiến lược tài chính y tế, vì tài chính được coi như là xương sống cho một t chức y tế vận hành trơn tru và phát triển lành mạnh. Nguyễn Minh Tân, “Nghiên cứu hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính cho các đơn vị sự nghiệp công lập ở Việt Nam”, năm 2023 [9]. Tác giả đã chỉ ra vấn đề trong quá trình triển khai cơ chế tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập đã gặp phải một số khó khăn, thách thức. Từ đó, tác giả đưa ra các giải pháp để khắc phục những hạn chế tồn tại nêu trên, đồng thời đẩy mạnh thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tự chịu trách nhiệm tại các ĐVSNCL trong thời gian tới theo hướng hiệu quả. Luận văn "Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập có thu tại tỉnh Cà Mau" của Lê Thị Mỹ Tiếp, thực hiện tại Trường Đại học Bình Dương, năm 2022 [6]. Trong luận văn này, đã khái quát cơ sở lý luận; đánh giá thực trạng về cơ chế tự chủ tài chính giai đoạn 2017-2021; phân tích nguyên nhân hạn
3 chế, tồn tại để đưa ra một số giải pháp, cụ thể như sau: Giải pháp về kiểm tra, kiểm soát; Giải pháp nhằm nâng cao tự chủ tự chịu trách nhiệm thực hiện quản lý đối với các nguồn thu và sử dụng các khoản chi thường xuyên được giao tự chủ; nâng cao năng lực tự chủ tài chính của đơn vị. Luận văn “Tìm hiểu một số yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thực hiện tự chủ tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015-2019” của Nguyễn Quỳnh Anh, Phạm Văn Thinh, được thực hiện tại Trường Đại học Y tế Công Cộng, năm 2020 [7]. Công trình đã nghiên cứu một số yếu tố chủ quan ảnh hưởng trong quá trình thực hiện tự chủ tài chính của bệnh viện đa khoa tỉnh Lào Cai giai đoạn 2015-2019, như: quy mô và chất lượng khám chữa bệnh, cơ sở vật chất, trang thiết bị, chất lượng và số lượng nguồn nhân lực; công khai thu - chi, chi tiêu nội bộ, khen thưởng,... Nhóm tác giả đã phân tích điểm mạnh điểm yếu của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai trong quá trình triển khai, thực hiện tự chủ tài chính trong giai đoạn 2015-2019. Sau khi nghiên cứu các công trình đã được công bố, học viên nhận thấy rằng những công trình trên phần nào đã đề cập đến các vấn đề lý luận liên quan đến cơ chế tự chủ tài chính, quá trình thực hiện tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập. Hầu hết những khái niệm cơ bản về tự chủ tài chính đã được nhiều tác giả nghiên cứu trong thời gian gần đây, cụ thể là tự chủ tài chính tự chịu trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập,... nên trong việc tiếp cận, t ng hợp lý luận chung trong nghiên cứu khó tránh khỏi trùng lắp nhất định. Song cần khẳng định đó không phải là sự sao chép mà được trình bày với cách tiếp cận riêng và văn phong của người nghiên cứu. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá tình hình t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Từ đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả và duy trì tính bền vững trong tự chủ tài chính các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong giai đoạn mới.
4 Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống và làm rõ những vấn đề lý luận t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập. - Đánh giá t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2019-2023; qua đó chỉ ra những thành tựu đạt được, một số tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của tồn tại, hạn chế đã nêu ra. - Đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả lộ trình t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của chính các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong giai đoạn tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề án là những vấn đề lý luận về đơn vị sự nghiệp công lập, t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp y tế công lập và thực trạng t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Phạm vi nghiên cứu: - Về nội dung nghiên cứu: t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. - Về không gian nghiên cứu: Đề án nghiên cứu t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính chủ yếu tại Sở Y tế tỉnh Đắk Lắk và các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trực thuộc Sở Y tế trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. - Về thời gian nghiên cứu: Đề án nghiên cứu t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trực thuộc Sở Y tế trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk chủ yếu từ năm 2019-2023, từ đó, đưa ra một số giải pháp, kiến
5 nghị nâng cao hiệu quả lộ trình t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đến năm 2030. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu và đạt được mục tiêu của đề án, tác giả đã áp dụng một số phương pháp nghiên cứu như sau: Phương pháp thu thập số liệu: Sử dụng các phương pháp như điều tra, thu thập tài liệu và số liệu liên quan đến điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, thu thập số liệu thu, chi, phân phối kết quả tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk từ năm 2019 đến năm 2023 để đánh giá thực trạng. Phương pháp thống kê, xử lý số liệu và tổng hợp: Số liệu thu thập được về tình hình thu, chi, phân phối kết quả tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập, sau đó được t ng hợp và xử lý thông qua phương pháp thống kê. Từ kết quả t ng hợp số liệu, thực hiện đánh giá và phân tích thực trạng thực hiện chính sách pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Phương pháp tổng hợp, phân tích, đánh giá: Căn cứ trên kết quả nghiên cứu và thu thập, t ng hợp số liệu, thực hiện phương pháp phân tích và đánh giá nhằm làm rõ những hạn chế, tồn tại của việc t chức, thực hiện chính sách pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Từ kết quả t ng hợp, phân tích, đánh giá này, tác giả đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả và lộ trình t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, đồng thời kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền tạo điều kiện t chức thực hiện về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập theo đúng lộ trình. 6. Hiệu quả của đề án ứng dụng trong thực tiễn Việc thực hiện đề án sẽ góp phần:
6 - Hệ thống những lý luận cơ bản về ĐVSNCL, tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp y tế công lập; chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng đến t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập. - Phân tích và làm rõ thực trạng t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk trong thời gian qua; nêu ra thành tựu đạt được và những tồn tại, hạn chế; đồng thời chỉ ra nguyên nhân của tồn tại, hạn chế. Dựa trên hệ thống lý luận và phân tích thực trạng t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập; từ đó đề xuất giải pháp và lộ trình nâng cao hiệu t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 7. Bố cục của Đề án Bố cục của Đề án ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Danh mục phụ lục gồm có 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập. Chương 2. Thực trạng t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Chương 3. Định hướng, giải pháp và lộ trình t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đến năm 2030.
7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TỰ CHỦ T I CH NH CỦA CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÔNG LẬP 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Đơn vị sự nghiệp công lập Theo Nghị định 60/2021/NĐ-CP ngày 21/6/2021 của Chính phủ, đơn vị sự nghiệp công lập được quy định như sau: Đơn vị sự nghiệp công lập do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước thành lập theo quy định của pháp luật. Đơn vị sự nghiệp công lập có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản riêng theo quy định của pháp luật, cung cấp dịch vụ sự nghiệp công hoặc phục vụ quản lý nhà nước. Đơn vị sự nghiệp công lập có một số đặc điểm như sau: Một là, đơn vị sự nghiệp công lập là đơn vị thuộc t chức chính trị, t chức chính trị - xã hội, các cơ quan hành chính nhà nước, hiệp hội và các doanh nghiệp nhà nước, trong đó chủ yếu là thuộc các cơ quan hành chính nhà nước. Hai là, đơn vị sự nghiệp công lập được nhà nước cấp nguồn kinh phí để đầu tư, xây dựng, mở rộng cơ sở vật chất để hoạt động. Các loại hình đơn vị sự nghiệp khác nhau, phân loại tự chủ tài chính khác nhau mà ngân sách nhà nước có sự hỗ trợ theo mức độ khác nhau. Ba là, việc thành lập các đơn vị sự nghiệp công lập nhằm cung cấp các dịch vụ sự nghiệp công trong những lĩnh vực trong những lĩnh vực Nhà nước chịu trách nhiệm cung ứng thiết yếu hoặc khu vực tư nhân không có khả năng đầu tư hoặc không quan tâm đầu tư do không mang lại hiệu quả.
8 Bốn là, các đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động theo cơ chế đ i mới theo hướng tự chủ tự chịu trách nhiệm về biên chế, tài chính, hạch toán độc lập. Năm là, các đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động theo chế độ thủ trưởng. Tuy nhiên, nhằm đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ, lạm quyền, tránh tình trạng vượt quyền, phòng chống tham nhũng,...pháp luật quy định thành lập Hội đồng quản lý tại các đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư trong một số trường hợp cần thiết. 1.1.2. Tổ chức thực hiện pháp luật Theo Luật T chức Chính quyền địa phương 2015; sửa đ i, b sung năm 2019, quy định nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương ở cấp tỉnh như sau: T chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật trên địa bàn tỉnh; Quyết định và t chức thực hiện các biện pháp nhằm phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, huy động các nguồn lực xã hội để xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh,… T chức thực hiện pháp luật là hoạt động được thực hiện bởi các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, các t chức và cá nhân được Nhà nước trao quyền để đảm bảo công tác triển khai, thực hiện pháp luật. T chức thực hiện pháp luật phải tuân thủ trình tự, hình thức và thủ tục theo luật định. Từ thực tiễn đời sống xã hội, đôi khi xuất hiện nhiều tình huống khách quan mà trong quá trình xây dựng pháp luật chưa dự liệu hết được các tình huống đó sẽ xảy ra. Chính vì vậy, việc t chức thực hiện pháp luật đòi hỏi tính sáng tạo, linh hoạt, xử lý kịp thời và có hiệu quả các tình huống phát sinh trong thực tiễn đời sống xã hội. Thực hiện pháp luật bao gồm 04 hình thức tuân thủ pháp luật, sử dụng pháp luật, áp dụng pháp luật và thi hành pháp luật. Cụ thể như sau:
9 - Tuân thủ pháp luật việc các cá nhân, t chức thực hiện pháp luật một cách thụ động để không vi phạm các quy định cấm đoán của pháp luật. - Sử dụng pháp luật là việc các t chức, cá nhân có thể sử dụng hay không sử dụng các quyền mà luật pháp cho phép. Theo đó, các chủ thể pháp luật có thể thực hiện hay không thực hiện quyền mà pháp luật cho phép. - Thi hành pháp luật là t chức thực hiện pháp luật một cách chủ động. Theo đó, các t chức, cá nhân phải chủ động thực hiện một hành động nhất định theo quy định của pháp luật. - Áp dụng pháp luật là các cơ quan có thẩm quyền, căn cứ vào quy định của pháp luật để ra các quyết định và xử lý những vấn đề thuộc phạm vi trách nhiệm được Nhà nước giao phó. Việc phân chia các hình thức thực hiện pháp luật chỉ có tính chất tương đối, bởi vì trong thực tiễn cuộc sống xã hội có thể phát sinh nhiều tình huống khác nhau cần phải giải quyết. Do đó, các hình thức thực hiện pháp luật này không tồn tại riêng lẻ mà thường phải kết hợp cùng nhau, hình thức này bao gồm hình thức khác, thực hiện song song nhiều hình thức khác nhau khi các chủ thể thực thi quyền, nghĩa vụ của mình trong từng mối quan hệ được pháp luật quy định. Tuy nhiên, trong phạm vi nghiên cứu của đề án, tác giả chỉ tiếp cận khía cạnh t chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ở góc độ thực tiễn đó là t chức, triển khai thực hiện cơ chế tự chủ tài chính. Theo đó, các đơn vị sự nghiệp y tế công lập được Nhà nước trao quyền tự quyết định, tự chịu trách nhiệm về các khoản thu, khoản chi, phân phối kết quả tài chính và thực hiện trích lập các quỹ của đơn vị mình nhưng không vượt quá mức khung theo các quy định của Nhà nước.
10 1.1.3. Tổ chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp y tế công lập 1.1.3.1. Pháp luật về cơ chế tự chủ tài chính đối với đơn vị sự nghiệp y tế công lập Pháp luật về tự chủ tài chính là đối với đơn vị sự nghiệp y tế công lập là những quy định về cơ chế tự chủ tài chính tự chịu trách nhiệm của đơn vị; là hệ thống chính sách do Nhà nước quy định, cho phép các đơn vị sự nghiệp y tế công lập được tự quyết định hoạt động của mình phù hợp với tình hình thực tế, các quy luật của kinh tế thị trường và không vượt mức khung do Nhà nước quy định. Các đơn vị sự nghiệp y tế công lập tự chủ trong việc xác định chức năng, nhiệm vụ; tự chủ về t chức bộ máy và biên chế; tự chủ về tài chính, tài sản. Pháp luật về tự chủ tài chính là công cụ rất quan trọng trong quản lý Nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và đơn vị sự nghiệp y tế công lập nói riêng. Theo Nghị định số 60/2021/NĐ-CP ngày 21/6/2021 của Chính phủ quy định về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập, những nội dung tự chủ chủ tài chính bao gồm (i) Quản lý các nguồn thu, (ii) Quản lý các khoản chi thường xuyên giao tự chủ, (iii) Quản lý việc trích lập các quỹ và phân phối kết quả tài chính, (iv) Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm. Phân loại mức độ tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp y tế công lập Theo quy định tại Nghị định số 60/2021/NĐ-CP ngày 21/6/2021 của Chính phủ, phân loại mức độ tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập nói chung, các đơn vị sự nghiệp y tế công lập nói riêng chia thành 4 nhóm, cụ thể như sau: – Nhóm 1: Đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư; – Nhóm 2: Đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên;
11 – Nhóm 3: Đơn vị tự bảo đảm một phần chi thường xuyên; – Nhóm 4: Đơn vị do ngân sách nhà nước bảo đảm chi thường xuyên Hình 1.1. Phân loại mức tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập (Nguồn: Bộ Tài chính) Đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư (Nhóm 1) đáp ứng một trong các điều kiện sau: là đơn vị có mức tự bảo đảm kinh phí chi thường xuyên xác định theo phương án quy định tại Điều 10 Nghị định số 60/2021/NĐ-CP bằng hoặc lớn hơn 100%; hoặc là đơn vị có mức tự bảo đảm chi đầu tư bằng hoặc lớn hơn mức trích khấu hao và hao mòn tài sản cố định của đơn vị. Đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên (Nhóm 2) đáp ứng một trong các điều kiện sau: có mức tự bảo đảm kinh phí chi thường xuyên theo quy định tại Điều 10 Nghị định số 60/2021/NĐ-CP bằng hoặc lớn hơn 100% và chưa tự bảo đảm chi đầu tư từ nguồn Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, nguồn thu phí được để lại chi
12 theo quy định của pháp luật về phí và lệ phí, các nguồn tài chính hợp pháp khác theo quy định của pháp luật. Đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm một phần chi thường xuyên (Nhóm 3) có mức tự bảo đảm kinh phí chi thường xuyên được quy định tại Điều 10 Nghị định số 60/2021/NĐ-CP từ 10% đến dưới 100%, được Nhà nước đặt hàng hoặc đấu thầu cung cấp dịch vụ sự nghiệp công theo giá chưa tính đủ chi phí và được phân loại như sau: đơn vị tự bảo đảm từ 10% đến dưới 30% chi thường xuyên; đơn vị tự bảo đảm từ 30% đến dưới 70% chi thường xuyên; đơn vị tự bảo đảm từ 70% đến dưới 100% chi thường xuyên. Đơn vị sự nghiệp công do Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên là có mức tự bảo đảm chi phí hoạt động thường xuyên được quy định tại Điều 10 Nghị định số 60/2021/NĐ-CP dưới 10%; hoặc đơn vị sự nghiệp công không có nguồn thu. 1.1.3.2. Tổ chức thực hiện pháp luật về cơ chế tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp y tế công lập T chức thực hiện pháp luật về tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp y tế công lập là việc t chức, triển khai thực hiện cơ chế tự chủ tài chính. Theo đó các đơn vị sự nghiệp y tế công lập được Nhà nước trao quyền tự quyết định, tự chịu trách nhiệm về các khoản thu, khoản chi, phân phối kết quả tài chính và thực hiện trích lập các quỹ của đơn vị mình nhưng không vượt quá mức khung theo các quy định của Nhà nước. Các đơn vị sự nghiệp y tế công lập có thu được chủ động xây dựng tiêu chuẩn, định mức và quy định trong quy chế chi tiêu nội bộ đối với các khoản chi hoạt động thường xuyên của đơn vị. Đơn vị được quyết định mức chi theo quy định trong quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị và chịu trách nhiệm về quyết định của mình đối với các nội dung chi đã có định mức chi theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; có thể quy định mức cao