Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Văn hóa ứng xử của viên chức trong các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Văn hóa ứng xử của viên chức trong các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn thành phố Hà Nội" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đánh giá thực trạng văn hóa ứng xử của viên chức tại các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn Tp. Hà Nội, giai đoạn 2019 - 2021; Đề xuất giải pháp phát triển văn hóa ứng xử của viên chức tại các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn Tp. Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Văn hóa ứng xử của viên chức trong các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ -----------/----------- ------/----- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ SINH VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA VIÊN CHỨC TRONG CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TUYẾN TRUNG ƯƠNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ -----------/----------- ------/----- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ SINH VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA VIÊN CHỨC TRONG CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TUYẾN TRUNG ƯƠNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. Phạm Thị Ninh HÀ NỘI, 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Văn hóa ứng xử của viên chức trong các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn thành phố Hà Nội” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các thông tin, tư liệu được sử dụng để tham khảo và kế thừa được trích dẫn trung thực và rõ ràng, các tham chiếu đầy đủ về xuất xứ. Hà Nội, ngày tháng năm 2023 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Sinh i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành bản Luận văn này, trước hết tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia, đã tạo điều kiện cho tôi có cơ hội học tập và nghiên cứu khoa học; cảm ơn Ban quản lý Đào tạo Sau đại học cùng toàn thể các Thầy, Cô giáo và giảng viên của học viện đã cho tôi những kiến thức khoa học thật thiết thực để vận dụng trong công việc và cuộc sống. Với tình cảm trân trọng nhất, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Phạm Thị Ninh, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn khoa học này. Xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo trong cơ quan, các đồng nghiệp, gia đình và bạn bè đã quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi hoàn thành Luận văn này. Mặc dù có nhiều cố gắng để thực hiện đề tài một cách hoàn chỉnh nhất nhưng là lần đầu tiên làm quen với việc nghiên cứu khoa học cũng như vốn kiến thức, kỹ năng còn hạn chế không tránh khỏi những thiếu sót mà bản thân chưa nhận thấy được. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của Quý thầy, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để khóa luận được hoàn chỉnh hơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Tác giả Nguyễn Thị Sinh ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii MỤC LỤC.........................................................................................................v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................... viii MỞ ĐẦU ...........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ..............................................................1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ......................................4 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn............................................7 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ............................................7 5. Phương pháp nghiên cứu................................................................................8 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn......................................................9 7. Kết cấu của luận văn ......................................................................................9 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA ỨNG XỬ VÀ VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA VIÊN CHỨC TRONG CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN CẤP TỈNH, THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG................................................................................................................9 1.1. Khái niệm văn hóa ứng xử ..........................................................................9 1.1.1. Khái niệm văn hóa ...................................................................................9 1.1.2. Khái niệm ứng xử ...................................................................................10 1.1.3. Khái niệm văn hóa ứng xử .....................................................................11 1.1.4. Khái niệm văn hóa ứng xử của viên chức trong bệnh viện công...........12 1.2. Một số biểu hiện cụ thể của văn hóa ứng xử ............................................13 1.2.1. Ngôn ngữ nói..........................................................................................13 1.2.2. Ngôn ngữ viết .........................................................................................15 1.2.3. Ngôn ngữ cơ thể .....................................................................................15 1.2.4. Cách thức giải quyết các tình huống .....................................................17 1.2.5. Cách thức giải quyết các xung đột, mâu thuẫn......................................18 1.3. Những yếu tố tác động tới văn hóa ứng xử...............................................19 1.3.1. Chuẩn mực ứng xử chung của xã hội.....................................................19 v
1.3.2. Trình độ, kiến thức .................................................................................20 1.3.3. Môi trường giáo dục gia đình ................................................................21 1.3.4. Kỹ năng và kinh nghiệm sống ................................................................21 1.4. Văn hóa ứng xử của viên chức trong các bệnh viện công lập ..................22 1.4.1. Viên chức trong các bệnh viện công lập ................................................22 1.4.2. Những quy định về về tiêu chuẩn đạo đức, văn hóa ứng xử của viên chức làm công tác y tế......................................................................................23 1.5. Nguyên tắc thực hiện văn hóa ứng xử của viên chức trong các bệnh viện công lập ............................................................................................................29 1.5.1. Nguyên tắc tuân thủ pháp luật ...............................................................29 1.5.2. Nguyên tắc phù hợp với tình huống và đối tượng giao tiếp ..................30 1.5.3. Nguyên tắc tôn trọng giữa các bên giao tiếp .........................................30 1.5.4. Nguyên tắc thích ứng, linh hoạt .............................................................31 Tiểu kết chương 1.............................................................................................33 Chương 2 THỰC TRẠNG VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA VIÊN CHỨC TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TUYẾN TRUNG ƯƠNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........................................................................34 2.1. Khái quát về các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn thành phố Hà Nội .......................................................................................................34 2.1.1 Cơ cấu tổ chức của các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn thành phố hà Nội.......................................................................................34 2.1.2. Vị trí, chức năng nhiệm vụ của các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn thành phố Hà Nội ...............................................................37 2.2. Thực trạng văn hóa ứng xử của viên chức trong các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn thành phố Hà Nội.............................................40 2.2.1. Văn hóa ứng xử của viên chức với các mối quan hệ bên trong bệnh viện... 40 2.2.2. Văn hóa ứng xử của viên chức với các mối quan hệ bên ngoài bệnh viện ...................................................................................................................47 2.3. Đánh giá chung .........................................................................................51 2.3.1. Ưu điểm ..................................................................................................51
2.3.2. Những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân.................................................55 Tiểu kết chương 2.............................................................................................61 Chương 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA VIÊN CHỨC TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TUYẾN TRUNG ƯƠNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI....................................................62 3.1. Quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và ngành Y tế đối với công tác khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe nhân dân và nâng cao Y đức...............................62 3.2. Một số giải pháp phát triển văn hóa ứng xử của viên chức bệnh viện công lập tuyến trung ương ........................................................................................65 3.2.1. Tuyên truyền, phát triển nhận thức của viên chức về văn hóa ứng xử trong các bệnh viện tuyến trung ương; nâng cao đạo đức thầy thuốc .........................65 3.2.2. Tổ chức xây dựng và thực hiện các bộ quy tắc ứng xử trong các bệnh viện ...................................................................................................................71 3.2.3. Tăng cường sự phối hợp giữa người bệnh, người nhà bệnh nhân và xã hội trong việc thực văn hóa ứng xử - coi bệnh nhân là khách hàng ............................75 3.2.4. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng văn hóa công vụ trong các bệnh viện ..........................................................................................................79 3.2.5. Cải thiện các chế độ chính sách đãi ngộ cho đội ngũ viên chức trong các bệnh viện ...........................................................................................................82 3.2.6. Đảm bảo các điều kiện làm việc, phương tiện, môi trường làm việc cho đội ngũ viên chức .............................................................................................85 3.2.7. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá và xử lý kỷ luật, thi đua khen thưởng về thực hiện văn hóa ứng xử...............................................................89 Tiểu kết chương 3.............................................................................................92 KẾT LUẬN .....................................................................................................93 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................95 PHỤ LỤC ......................................................................................................100
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 1 BN Bệnh nhân 2 BS Bác sĩ 3 BVCL Bệnh viện công lập 4 CNTT Công nghệ thông tin 5 CSSK Chăm sóc sức khỏe 6 GTUX Giao tiếp ứng xử 7 MTVH Môi trường văn hóa 8 MXH Mạng xã hội 10 TW Trung ương 11 TTW Tuyến Trung ương 12 VC Viên chức 13 VHUX Văn hóa ứng xử
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Chuẩn mực giao tiếp ứng xử của cán bộ công chức viên chức là một trong những nội dung của văn hóa công vụ được quy định tại Quyết định 1847/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án văn hóa công vụ. Văn hóa ứng xử VHUX của mỗi cán bộ, công chức, viên chức (CBCCVC) góp phần tạo dựng niềm tin, sự đoàn kết, thống nhất của tập thể, từ đó tạo bầu không khí làm việc cởi mở, tích cực, nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc. Rộng hơn, văn hóa ứng xử góp phần không nhỏ vào sự phát triển chung của toàn xã hội về mọi phương diện: an ninh, kinh tế, chính trị, ngoại giao… Thực hiện tốt văn hóa ứng xử giúp cải thiện mối quan hệ giữa người với người, giữa quốc gia này với quốc gia khác Đặc biệt, đối với ngành Y, việc phát triển kỹ năng giao tiếp, quy tắc ứng xử đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh của lương y với người bệnh và người nhà bệnh nhân nói riêng với xã hội nói chung. Một bệnh viện muốn đạt chuẩn không phải chỉ có đội ngũ y bác sĩ giỏi về chuyên môn mà còn là nơi có môi trường tốt về ngoại cảnh, không gian và cả phương tiện cơ sở vật chất, trang thiết bị đầy đủ để làm việc và môi trường văn hóa, trong đó, môi trường văn hóa phải được coi trọng, cán bộ, viên chức, nhân viên thực hiện tốt y đức, tác phong và giao tiếp ứng xử chuẩn mực khi làm việc. Những năm gần đây, vấn đề ứng xử, giao tiếp giữa nhân viên y tế với bệnh nhân hay giữa nhân viên y tế với nhau còn nhiều vấn đề cần phải xem xét chấn chỉnh. Rất nhiều bài báo trên các trang mạng xã hội phản ánh thái độ giao tiếp kém của nhân viên y tế. Điều này làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh của ngành y tế và gây ra các hiệu ứng tiêu cực trong xã hội. Vì vậy, đây là vấn đề cần được quan tâm, tìm hiểu và thay đổi để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và tạo uy tín, hình ảnh của các bệnh viện công lập. 1
Bệnh viện tuyến trung ương là bệnh viện tuyến đầu của cả nước, là nơi tin tưởng mà Nhà nước tạo điều kiện về cơ sở vật chất cũng như trang thiết bị y tế tốt nhất; đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, nhiều kinh nhiệm và có thể xử lý những bệnh tình nguy hiểm và khó khăn nhất trong mọi miền Tổ quốc. Bệnh viện tuyến trung ương còn gọi là bệnh viện tuyến 1, tức là tuyến cao nhất và đầu não trong hệ thống khám chữa bệnh ở Việt Nam hiện nay. Bệnh viện trung ương là nơi tập trung đội ngũ y bác sĩ tốt nhất cả nước, cơ sở khám chữa bệnh và trang thiết bị y tế được trang bị đầy đủ. Bệnh viện tuyến TW là bệnh viện tuyến đầu của cả nước, là nơi tin tưởng mà Nhà nước tạo điều kiện về cơ sở vật chất cũng như trang thiết bị y tế tốt nhất; đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, nhiều kinh nhiệm và có thể xử lý những bệnh tình nguy hiểm và khó khăn nhất trong mọi miền Tổ quốc. Đây là chỗ dựa tinh thần vững chắc cho Nhà nước yên tâm với các loại bệnh khác nhau. Bệnh viện tuyến trung ương cũng là nơi được người dân tin tưởng và lựa chọn khám chữa bệnh thường xuyên do chất lượng khám chữa bệnh tại đây là tốt và đảm bảo nhất. Người dân đối với các bệnh tình phức tạp hoặc bệnh hiểm nghèo, bệnh lý nghiêm trọng đều lựa chọn bệnh viện tuyến đầu để khám và chữa bệnh. Nhiều bệnh lý được sàng lọc phát hiện, chẩn đoán và chữa kịp thời đã cứu sống rất nhiều người. Có thể thấy bệnh viện tuyến trung ương có vai trò quan trọng trong đời sống người dân. Trong thời gian qua, đã có nhiều văn bản quy định về văn hóa ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức như: Quyết định số 129/QĐ -TTg ngày 02/8/2007 của Thủ tướng Chính phủ ban hành quy chế văn hóa công sở tại các cơ quan nhà nước; Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 07/2014/TT-BYT ngày 25/2/2014 quy định về quy tắc ứng xử của viên chức, người lao động làm việc tại các cơ sở y tế; Quyết định số 2151/QĐ -BYT ngày 04/6/2015 về việc phê duyệt kế hoạch triển khai thực hiện “đổi mới phong cách, thái độ phục vụ của cán bộ y tế 2
hướng tới sự hài lòng của người bệnh”. Tuy nhiên, bện cạnh những mặt đã làm được, một số VC chưa thật sự thực hiện nghiêm Quy tắc ứng xử của Ngành, nhận định trách nhiệm chưa rõ ràng nên đùn đẩy, gây phiền hà cho người bệnh; có hành vi tiêu cực, lạm dụng nghề nghiệp để thu lợi trong quá trình tiếp xúc với thân nhân người bệnh và chăm sóc người bệnh như ban ơn. Đôi khi một số VC còn có thái độ cửa quyền, trì hoãn, thờ ơ, gây khó khăn đối với người bệnh, nhất là khi lượng bệnh quá đông; chưa hiểu và nắm bắt kịp thời tâm tư, nguyện vọng của người bệnh, thân nhân người bệnh. Một số VC chưa thật sự gần gũi với người dân trong quá trình KCB; vẫn còn một số biểu hiện quan liêu, thiếu tinh thần đoàn kết tạo bè phái, tính tự giác của một số VC chưa cao, thiếu nhiệt tình với công việc chung. Nguyên nhân tồn tại trên là do việc tuyên truyền, giáo dục, phổ biến văn hóa công sở nói chung, văn hóa ứng xử nói riêng chưa thường xuyên, liên tục, chưa sâu rộng và gắn với các loạt động, phong trào thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của viên chức. Mức đầu tư ngân sách và chính sách đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, đãi ngộ cán bộ làm công tác văn hoá cho văn hoá, tuyên truyền trong BỆNH VIỆN còn chưa cao. Vẫn còn tồn tại một số viên chức thiếu sự rèn luyện, tu dưỡng dẫn đến một số biểu hiện ứng xử thiếu lịch sự, thiếu thân thiện, hợp tác với đồng nghiệp. Chính sách đãi ngộ, khen thưởng động viên, nêu gương cho các chương trình tốt chưa được kịp thời, nên chưa khuyến khích được những người có nhiều thành tích. Chưa có cơ chế và chính sách phát huy nội lực; chưa tạo được phong trào mạnh mẽ tham gia phát triển văn hoá, xây dựng nếp sống văn minh đối với các thành viên trong các bệnh viện. Nhận thức được vai trò, ý nghĩa của VHUX của viên chức ngành y tế trong các bệnh viện công lập tuyến trung ương trong việc tạo thương hiệu, uy tín, hình ảnh của bệnh viện, nâng cao chất lượng KCB, là một viên chức trong bệnh viện công tuyến trung ương (TTW) tại Hà Nội , học viên đã chọn đề tài: “Văn hóa ứng xử của viên chức trong các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp chương trình cao học chuyên ngành Quản lý công. 3
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong những năm gần đây có khá nhiều nghiên cứu về văn hóa công vụ nói chung, phương diện giao tiếp ứng xử nói riêng nhằm đưa ra các giải pháp phát triển văn hóa công vụ. Có thể kể đến sự đóng góp của nhiều tác giả cùng với công trình nghiên cứu sau đây. Về sách chuyên khảo và các bài viết đăng trên tạp chí chuyên ngành có các cuốn sách và các bài nghiên cứu tiêu biểu: - Sách “Văn hóa công sở” (2005) đã sưu tầm các câu chuyện, các sự việc về tác phong ứng xử, giao tiếp trong công sở các cơ quan Hành chính nhà nước. Từ đó các tác giả đưa ra những bình luận, nhận xét để góp phần xây dựng văn hóa ứng xử đúng mực trong công sở của cán bộ, công chức nhà nước. - Sách (2010), “Kỹ năng thực hành văn hóa công sở, lễ tân và nghi thức nhà nước ở cơ quan”, tác giả Trần Hoàng, Trần Việt Hoa, Hà Nội. Cuốn sách cung cấp tài liệu về việc học tập kĩ năng giao tiếp công vụ, lễ tân và nghi thức nhà nước góp phần xây dựng chuẩn mực văn hóa công sở trong hoạt động công vụ, đồng thời xây dựng đội ngũ cán bộ công chức, viên chức có phẩm chất tốt, có kĩ năng chuyên nghiệp hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. - Trong cuốn “Đạo đức công chức trong thực thi công vụ”, tác giả Ngô Thành Can, Học viện Hành chính Quốc gia viết, “Gốc của Tổ quốc là Nhân dân. Nhân dân là người sáng tạo, xây dựng và bảo vệ sự tồn vong của Tổ quốc. Do đó, yêu Tổ quốc, yêu nước là yêu Nhân dân. Thực hiện công vụ là phục vụ Nhân dân”. Tác giả khẳng định, “Đạo đức cao nhất của mỗi công chức là sống, làm việc vì “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, vì lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Mỗi công chức biết kế thừa truyền thống đạo đức của dân tộc và coi đó là yếu tố nội sinh. Họ biết kết hợp chuẩn mực đạo đức với tri thức pháp luật, giáo dục đạo đức đối với giáo dục pháp luật. Trong công việc có trách nhiệm cao, có lương tâm, tôn trọng lẽ phải và pháp luật”. 4
- Sách do tác giả Nguyễn Minh Đoan (2011), “Pháp luật, lối sống và văn hóa công sở”. Nội dung cuốn sách gồm 3 phần, ở phần 3 tác giả tập trung nói về mối quan hệ giữa pháp luật với văn hóa công sở nhằm làm cho các chuẩn mực pháp luật, văn hóa pháp luật thấm sâu vào các hoạt động của công sở và cán bộ công chức. - Sách (2012), tác giả Đào Thị Ái Thi“Văn hóa công sở”. Cuốn sách gồm 159 trang chia làm 6 chương, đề cập đến bản chất của VHCS; vai trò và các yếu tố cấu thành VHCS; các quy luật phát triển và chức năng của VHCS, các kiểu VHCS và những yếu tố ảnh hưởng đến VHCS; tư tưởng Hồ Chí Minh về VHCS và quy chế VHCS. - Sách (2007),“Quản lý văn hóa nơi công sở”, tác giả Lê Như Hoa, tác giả đã làm rõ, phân tích vai trò của văn hóa; những vấn đề lý luận về quản lý văn hóa đặt dưới tổ chức công sở; những nội dung chủ yếu về quản lý văn hóa nơi công sở. Từ đó tác giả đưa ra những phương hướng và giải pháp để tăng cường quản lý văn hóa nơi công sở. Trong cuốn: “Văn hóa công vụ ở Việt Nam: thực trạng và những vấn đề đặt ra” của tác giả. Huỳnh Văn Thới, Học viện Hành chính Quốc gia, nhấn mạnh: Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn cho thấy cần phải có nghiên cứu toàn diện hơn về văn hóa công vụ ở Việt Nam, nhận diện sát thực nội dung, đặc điểm của văn hóa công vụ ở Việt Nam, xác định rõ vai trò của văn hóa công vụ trong cách tiếp cận nhiều chiều cạnh, chỉ ra những nhân tố tác động đến văn hóa công vụ, nêu bật những giá trị văn hóa công vụ tích cực, những yếu tố không phù hợp, để xuất những giải pháp nhằm phát triển, hoàn thiện văn hóa công vụ, xây dựng nền công vụ “chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động, minh bạch, hiệu quả”. Sách (2010), “Kỹ năng giao tiếp của công chức trong tiến trình cải cách hành chính nhà nước”, tác giả Đào Thị Ái Thi. Lê Thị Bừng (1997), Tâm lí học ứng xử, Hà Nội. 5
Trong một số chuyên đề nghiên cứu, các tác giả đề cập đến VHUX trong nội hàm của VHCV, tiêu biểu có nghiên cứu của nhà nghiên cứu Trần Thị Thanh Thủy “Thay đổi văn hóa công vụ - trường hợp Anh quốc và bài học cho Việt Nam” - Tạp chí Quản lý Nhà nước, số184 (5-2011, hay bài viết “Nội hàm đạo đức công vụ và xây dựng đạo đức công vụ trong bối cảnh hiện nay” –Trần Thị Thanh Thủy (Học Viện Chính trị - Hành chính) - Tạp chí Giáo dục lý luận, số 1- 2011. Bài viết: “Vai trò của văn hóa trong hoạt động công sở” của tác giả Đào Ái Thi đăng trên Tạp chí Tổ chức nhà nước số 9/2010. Bài viết “Văn hóa tổ chức và một số giải pháp phát triển văn hóa công sở” của tác giả Trần Thị Thanh Thủy đăng trên Tạp chí Tổ chức nhà nước số 9/2006 tác giả bàn về VHHC thường được đồng nhất với VHCS, hay văn hóa tổ chức, hay văn hóa công vụ. Bài viết: “Thực hiện văn hóa công vụ, góp phần xây dựng lề lối làm việc chuẩn mực của đội ngũ CBCCVC” tác giả Khánh Vân đã viết nhấn mạnh: Phát triển văn hóa công vụ, góp phần hình thành phong cách ứng xử, lề lối làm việc chuẩn mực của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; đảm bảo tính chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động, minh bạch, hiệu quả trong hoạt động thực thi nhiệm. Bên cạnh đó, văn hóa ứng xử cũng được đề cập trong Luận án, Luận văn trong nội hàm của văn hóa công vụ và trách nhiệm công vụ. Luận án (2012), “Trách nhiệm công vụ và đạo đức công chức ở nước ta hiện nay” tác giả Cao Minh Công, Luận án tiến sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội. Tác giả cho rằng trách nhiệm công vụ và đạo đức công chức là mối quan hệ biện chứng trên cơ sở của nền văn hóa công vụ và là nội dung cốt lõi trong cải cách nền hành chính hiện nay. Luận văn (2020), Văn hóa công sở trong các cơ quan hành chính nhà nước của thành phố Hà Nội, tác giả Hà Thu Trang, Luận văn Thạc sĩ Quản lý Công, Học viện Hành chính Quốc gia; Nguyễn Khánh Tùng (2020), Văn hóa công vụ của công chức phường, quận 9, Thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn Thạc sĩ Quản lý Công, Học viện Hành chính Quốc gia; Đặng Thị Thu Hiền (2018), Văn hóa công sở tại Đài phát thanh – truyền hình Hải Phòng, Luận văn Thạc sĩ Quản lý Văn hóa, Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương. 6
Nghiên cứu về vai trò của văn hóa, văn hóa công vụ, GTUX và vận dụng các quy định của pháp luật vào việc thực hiện chuẩn mực GTUX của các CBCCVC trong các cơ quan, đơn vị trong các cơ quan hành chính nhà nước, các tổ chức, đơn vị sự nghiệp đã có rất nhiều tác giả, nhiều công trình, bài báo đề cập. Tuy nhiên, nghiên cứu VHUX của VC trong các BỆNH VIỆN công lập tuyến Trung tương trên địa bàn Thành phố Hà Nội thì chưa có đề tài nào nghiên cứu. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu - Đánh giá thực trạng VHUX của viên chức tại các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn Tp. Hà Nội, giai đoạn 2019 - 2021. - Đề xuất giải pháp phát triển VHUX của viên chức tại các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn Tp. Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện được các mục tiêu trên, Luận văn đặt ra và giải quyết các nhiệm vụ sau: Thứ nhất, hệ thống hoá những vấn đề lý luận, cơ sở pháp lý có liên quan đến VHUX của viên chức tại các bệnh viện công lập TTW. Thứ hai, nghiên cứu thực trạng VHUX của viên chức trong các bệnh viện công lập TTW trên địa bàn thành phố Hà Nội, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế, phân tích nguyên nhân của những hạn chế để tìm giải pháp hoàn thiện, phát triển VHUX. Thứ ba, xác định quan điểm phát triển VHUX, trên cơ sở đó tác giả sẽ phân tích và đưa ra những đề xuất giải pháp phát triển VHUX của viên chức trong các bệnh viện công lập TTW trên địa bàn thành phố Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là VHUX của viên chức tại bệnh viện công lập TTW trên địa bàn tỉnh, thành phố. 7
4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Về nội dung: Luận văn nghiên cứu VHUX của viên chức tại các bệnh viện công lập TTW trên địa bàn Tp. Hà Nội. - Về thời gian: Luận văn nghiên cứu VHUX của viên chức tại các bệnh viện công lập TTW trên địa bàn Tp. Hà Nội trong giai đoạn 2019 - 2021. - Về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu VHUX của viên chức tại các bệnh viện công lập TTW trên địa bàn Tp. Hà Nội, trong phạm vi 10 bệnh viện, đó là: 1) Bệnh viện Mắt Trung ương; 2) Bệnh viện phổi Trung ương; 3) Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương; 4) Bệnh viện Da liễu Trung ương; 5) Bệnh viện Nội tiết Trung ương; 6) Bệnh viện K; 7) Bệnh viện Nhi Trung ương; 8) Bệnh viện Bạch Mai; 9) Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương; 10) Bệnh viện Đại học Y Hà Nội. Tác giả nghiên cứu 10/20 bệnh viện bởi lẽ đây là những BỆNH VIỆN trung ương ltập trung đội ngũ y bác sĩ tốt nhất cả nước, cơ sở khám chữa bệnh và trang thiết bị y tế được trang bị đầy đủ; là nơi được người dân tin tưởng và lựa chọn khám chữa bệnh thường xuyên do chất lượng khám chữa bệnh tại đây là tốt và đảm bảo nhất; ngoài ra với phạm vi nghiên cứu Luận văn tác giả lấy số liệu 200 phiếu/10 bệnh viện là hợp lý. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Đề tài nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê nin; tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước xây dựng văn hóa công vụ, thực hiện giao tiếp ứng xử trong các cơ quan, tổ chức hiện nay. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể Đề tài sử dụng phương pháp:  Phương pháp nghiên cứu tài liệu;  Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi;  Phương pháp phân tích – tổng hợp;  Phương pháp phỏng vấn sâu. 8
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Về lý luận Kết quả nghiên cứu của Luận văn góp phần hệ thống hóa vấn đề lý luận về VHUX của viên chức. 6.2. Về thực tiễn Kết quả nghiên cứu của Luận văn giúp các nhà quản lý có thể sử dụng, tham khảo để phục vụ cho việc xây dựng, hoàn thiện các bộ quy tắc ứng xử của viên chức trong các bệnh viện nhằm phát triển thương hiệu, văn hóa bệnh viện. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục và Tài liệu tham khảo, kết cấu của Luận văn có 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về văn hoá ứng xử và văn hoá ứng xử của viên chức trong các bệnh viện công lập trên địa bàn cấp tính, thành phố trực thuộc Trung ương. Chương 2. Thực trang văn hoá ứng xử của viên chức tại các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn Tp. Hà Nội. Chương 3. Giải pháp phát triển văn hóa ứng xử của viên chức tại các bệnh viện công lập tuyến trung ương trên địa bàn Tp. Hà Nội. 9
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA ỨNG XỬ VÀ VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA VIÊN CHỨC TRONG CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN CẤP TỈNH, THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG 1.1. Khái niệm văn hóa ứng xử 1.1.1. Khái niệm văn hóa Văn hóa là một khái niệm rộng với nhiều cách tiếp cận dẫn tới nhiều cách hiểu khác nhau. Theo UNESCO, cách hiểu văn hóa được nêu trong những chính sách văn hóa tại Hội nghị quốc tế tổ chức vào năm 1982 “Văn hóa hôm nay có thể coi là tổng thể những nét riêng biệt tinh thần và vật chất, trí tuệ, xúc cảm quyết định tính cách của một xã hội hay của một nhóm người trong xã hội”. [56, tr 23] Theo GS.TS Đỗ Long, thì: "Văn hóa được xác định là toàn bộ các giá trị vật chất và tinh thần do nhân loại sáng tạo ra nhằm xây dựng và phát triển xã hội, điều chỉnh các quan hệ của con người đối với thiên nhiên và xã hội, đối với người khác và với chính mình". Theo chủ tịch Hồ Chí Minh: "Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn". Hiểu về văn hóa theo cách tiếp cận nào đều có thể thấy đặc điểm chung nổi bật về văn hóa đó là: Văn hóa là “thành tựu” của thế giới con người. Không hiện hình dưới dạng một sự vật cụ thể, văn hóa tồn tại thông qua các sự vật được ra đời nhờ những giá trị thuộc về con người, đem đến những giá 9
trị cho con người. Đặc tính này của văn hóa cho phép xác định một hệ thống phân loại văn hóa theo giá trị: giá trị vật chất, giá trị tinh thần - giá trị đạo đức – giá trị thẩm mỹ, ... Một cách tổng quát, có thể hiểu văn hóa là tổng hợp một hệ thống những giá trị tinh thần, giá trị vật chất, những chuẩn mực xã hội, do con người sáng tạo ra trong lịch sử nhằm phục vụ cuộc sống con người. 1.1.2. Khái niệm ứng xử Tác giả cuốn “Tâm lý học ứng xử” đã nêu: “ứng xử là sự phản ứng của con người đối với sự tác động của người khác đến mình trong một tình huống cụ thể nhất định. Nó thể hiện ở chỗ con người không chủ động trong giao tiếp mà chủ động trong sự phản ứng có lựa chọn, có tính toán, thể hiện qua thái độ, hành vi, cử chỉ, nói năng tùy thuộc vào tri thức, kinh nghiệm của mỗi người nhằm đạt được kết quả giao tiếp cao nhất" [22, tr 35]. Từ góc độ xã hội học, ứng xử được dùng để chỉ cách hành động như thế nào đó của một vai trò này đối diện với một vai trò khác (tức một cặp vai trò như vợ chồng, cha/con, cấp trên/cấp dưới…) và đó là những hành động, hoặc gọi là phản ứng, theo một cách tương đối. Ứng xử không chỉ giới hạn ở giữa các vai trò xã hội khác nhau, mà ứng xử với mình, ứng xử với đồ vật, với tự nhiên. Theo tác giả nghiên cứu về văn hóa định nghĩa: “Ứng xử là triết lý sống của một cộng đồng người, là quan niệm sống, quan niệm lý giải cuộc sống. Nó trở thành lối sống, nếp sống của một cộng đồng người đó. Bởi vậy, nó quy định các mối quan hệ xã hội giữa con người với con người. Đó là tính nhân văn của các quan hệ” [41, tr 15]. Từ các cách cách tiếp cận, cách hiểu khái quát về ứng xử: - Ứng xử được thể hiện bởi các cá nhân cụ thể, mỗi cá nhân có đặc điểm phát triển thể chất khác nhau nên ứng xử khác nhau. 10
- Ứng xử bao giờ cũng thực hiện trong các mối quan hệ nhất định và chịu sự chi phối của các quan hệ đó, ứng xử còn được điều tiết bởi vị trí xã hội mà cá nhân đó đảm nhiệm. - Trong ứng xử người ta chú ý đến nội dung công việc, đến mục đích giao tiếp từ đó có những biểu hiện cử chỉ, hành vi nhất định. - Trong giao tiếp ứng xử, ngoài ứng xử bằng ngôn ngữ, lời nói ra chúng ta có thể ứng xử bằng cử chỉ phi ngôn ngữ, như hành vi, cử chỉ, ứng xử bằng xúc cảm, ứng xử bằng văn hóa... Qua hành vi ứng xử của con người có thể cho ta biết trình độ văn hóa cũng như phẩm chất đạo đức của người đó. Như vậy, ứng xử là một biểu hiện của giao tiếp, là sự phản ứng của con người trước những tác động từ bên ngoài, từ người khác, sự vật, hiện tượng trong một tình huống nhất định được biểu hiện cụ thể thông qua các hành vi, thái độ, cử chỉ, cách nói năng của chính người đó. Đồng thời ứng xử là cách thức con người lựa chọn để đối xử với nhau trong giao tiếp sao cho phù hợp và hiệu quả; Là phản ứng của con người khi nhận được cách đối xử của người khác trong những tình huống cụ thể. 1.1.3. Khái niệm văn hóa ứng xử Hiện nay có nhiều quan điểm khác nhau về văn hóa ứng xử. Khi nghiên cứu về văn hóa ứng xử trong doanh nghiệp, tác giả Taylor khẳng định: "Văn hóa ứng xử trong doanh nghiệp chính là các mối quan hệ ứng xử mang tinh chất chuẩn mực đã được các thành viên trong doanh nghiệp công nhận và cùng nhau thực hiện vì sự vững mạnh của văn hóa doanh nghiệp nói riêng và sự phát triển của doanh nghiệp nói chung" [36, tr 56). Tác giả Philip Koter (1987) thì cho rằng: “Văn hóa ứng xử là thế ứng xứ, là sự thể hiện triết lí sống, các lối sống, lối suy nghĩ, lối hành động của một cộng đồng người trong việc ứng xử và giải quyết những mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, với xã hội từ vi mô (gia đình) đến vĩ mô (nhân gian). Văn hóa ứng xử phải được nhìn nhận từ ít nhất dưới bốn chiều kính của con người: 11