Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia lai

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn hướng tới làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB và thực trạng của xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB tại Gia Lai, trên cơ sở đó tìm ra những bất cập, hạn chế trong thực tiễn áp dụng để đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB trên địa bàn tỉnh Gia Lai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia lai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN ĐỨC THẮNG XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG ĐĂK LĂK, NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN ĐỨC THẮNG XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TIẾN SĨ NGUYỄN MINH SẢN ĐĂK LĂK, NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công với đề tài “Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia lai” được tác giả viết với sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Minh Sản. Luận văn này được viết trên cơ sở vận dụng lý luận chung về kỹ năng quản lý và thực trạng công tác Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia lai để phân tích thực trạng và đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng quản lý về Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ để từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước. Khi thực hiện luận văn này, tác giả có tham khảo và kế thừa một số lý luận chung trong lĩnh vực giao thông vận tải và sử dụng những thông tin, số liệu từ các cơ quan quản lý nhà nước cùng các tài liệu, sách báo, mạng internet... Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của chính bản thân tôi. Các số liệu trong luận văn được sử dụng trung thực; các tài liệu tham khảo có nguồn trích dẫn; kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng công bố trong các công trình nghiên cứu khác, nếu có gì sai trái, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Tác giả luận văn Nguyễn Đức Thắng
LỜI CẢM ƠN Luận văn “Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia lai” được hoàn thành với sự giúp đỡ, hướng dẫn nhiệt tình của các giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia; sự quan tâm, tạo điều kiện trong quá trình tìm hiểu, nghiên cứu của Văn phòng Ban An toàn giao thông tỉnh Gia Lai, Sở Giao thông vận tải và Công an tỉnh Gia Lai. Với tình cảm trân trọng nhất, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành sâu sắc tới Tiến sĩ Nguyễn Minh Sản vì sự tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện luận văn. Tác giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban Giám đốc, các thầy giáo, cô giáo đã tận tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức và toàn thể cán bộ, nhân viên của Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo những điều kiện học tập thuận lợi nhất cho tác giả trong thời gian học tập và nghiên cứu hoàn thành chương trình cao học. Xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Văn phòng Ban An toàn giao thông tỉnh, Sở Giao thông vận tải, Công an tỉnh Gia Lai và đồng nghiệp, gia đình đã động viên, quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả hoàn thành chương trình học tập và bản luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Đức Thắng
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ, đồ thị MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài luận văn.......................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .................................... 3 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn ............................................. 5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn .......................................... 6 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ...................... 6 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩ thực tiễn của luận văn ........................................ 7 7. Kết cấu của luận văn .................................................................................. 8 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ ................................... 9 1.1. Vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ ........................ 9 1.2. Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ ............. 22 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ ............................................................................................ 40 Tiểu kết Chương 1 ...................................................................................... 45 Chương 2. THỰC TRẠNG XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI .............................................................................................................. 46 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Gia Lai.................... 46
2.2. Thực trạng tai nạn giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai ......... 49 2.3. Phân tích thực trạng xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai ............................................................... 57 2.4. Đánh giá chung thực trạng xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai ..................................................... 62 Tiểu kết Chương 2 ...................................................................................... 71 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI ....................................................... 72 3.1. Phương hướng xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai ............................................................... 72 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai ............................................. 80 Tiểu kết Chương 3 ...................................................................................... 90 KẾT LUẬN ................................................................................................. 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 93 PHIẾU XIN Ý KIẾN .................................................................................. 99
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ATGT : An toàn giao thông ATGTĐB : An toàn giao thông đường bộ BCA : Bộ Công an CAND : Công an nhân dân CSGT : Cảnh sát giao thông GTĐB : Giao thông đường bộ GTVT : Giao thông vận tải GPLX : Giấy phép lái xe VPHC : Vi phạm hành chính VPPL : Vi phạm pháp luật TNGT : Tai nạn giao thông TNHC : Trách nhiệm hành chính TNPL : Trách nhiệm pháp lý TTATGT : Trật tự an toàn giao thông TTKS : Tuần tra kiểm soát QLNN : Quản lý nhà nước
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thống kê tình hình tai nạn giao thông trên địa bàn tỉnh Gia Lai....................................................................................................................50 Bảng 2.2 : Thống kê tai nạn giao thông liên quan đến người đồng bào dân tộc thiểu số.............................................................................................................52 Bảng 2.3 : Thống kê tai nạn giao thông liên quan đến xe công nông.............53 Bảng 2.4 : Thống kê loại đối tượng gây tai nạn giao thông ...........................54 Bảng 2.5 : Thống kê giới tính chủ thể trong các vụ tai nạn giao thông.........54 Bảng 2.6 : Thống kê độ tuổi chủ thể trong các vụ tai nạn giao thông............55 Bảng 2.7 : Thống kê thời gian xảy ra tai nạn giao thông ...............................55 Bảng 2.8 : Thống kê nguyên nhân gây tai nạn giao thông..............................56 Bảng 2.9 : Thống kê kết quả xử lý vi phạm....................................................57 Bảng 2.10: Nguyên nhân dẫn đến nạn mãi lộ..................................................61
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ Biểu đồ 2.1: Tỷ lệ các loại đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai ………….….48 Biểu đồ 2.2: Phương tiện cơ giới đường bộ tỉnh Gia Lai ……………………49 Đồ thị 2.1: Quan hệ gia tăng phương tiện cơ giới đường bộ và tai nạn giao thông đường bộ tỉnh Gia Lai............................................................................51 Biểu đồ 2.3: Thống kê mức độ nghiêm trọng của tai nạn giao thông đường bộ tỉnh Gia Lai ………………………………………………………………… 51 Biểu đồ 2.4: Tai nạn giao thông theo loại đường …………………………...53
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Giao thông là nhu cầu thiết yếu của con người, là huyết mạch kinh tế của mỗi quốc gia đồng thời cũng là một trong những tiêu chí đánh giá sự tiến bộ của xã hội. Nó phản ánh trình độ phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia, thể hiện mức độ đáp ứng nhu cầu kinh tế, văn hoá, xã hội, đi lại, sinh hoạt của các tầng lớp dân cư. Giao thông bao gồm nhiều loại hình khác nhau như đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường hàng không, trong đó GTĐB luôn là mảng quan trọng nhất, xét trên tất cả mọi phương diện kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh quốc phòng. Trong những năm qua, thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Đất nước, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đã dành sự quan tâm lớn cho đầu tư phát triển giao thông vận tải, đặc biệt là GTĐB. Trong đó, hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông có bước phát triển đáng kể với việc áp dụng thành công một số công nghệ hiện đại trong xây dựng cầu đường, tổ chức và điều hành giao thông, chất lượng vận tải ngày một nâng cao, bước đầu cơ bản đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, nâng cao đời sống của nhân dân, góp phần xóa đói giảm nghèo, rút ngắn khoảng cách giữa các vùng miền. Tuy nhiên, có một thực tế là GTĐB ở Việt Nam luôn chứa đựng “nguồn nguy hiểm cao độ” dễ dẫn đến những rủi ro, bất lợi, gây thiệt hại về người và tài sản cho xã hội. Do tốc độ phát triển kinh tế và đô thị hóa ngày càng cao, đặc biệt là tại các thành phố lớn, những cung đường chất lượng cao, những cây cầu ngày càng dài và đẹp, những khu đô thị và khu công nghiệp có quy mô to lớn dần được hình thành, nhưng đi kèm với đó là gia tăng về phương tiện tham gia giao thông, công tác quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông còn nhiều hạn chế, thiếu sót, đặc biệt là ý thức chấp hành pháp luật cũng như hiểu biết về chủ trương, chính sách, pháp luật của người tham gia giao thông còn thấp... 1
Hệ quả tất yếu là nạn ùn tắc giao thông ngày càng phổ biến, TNGT ngày càng diễn biến phức tạp và nghiêm trọng, trật tự ATGTĐB chưa được bảo đảm. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng tới tình hình an ninh trật tự xã hội mà còn gây ảnh hưởng nặng nề tới sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Do vị trí địa lý, Gia Lai là một tỉnh miền núi nằm ở khu vực phía Bắc Cao nguyên Trung bộ, có tổng diện tích đất tự nhiên là 15.536,9 km2; phía bắc giáp tỉnh Kon Tum, phía nam giáp tỉnh Đắk Lắk, phía đông giáp tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, phía Tây giáp tỉnh Ratanakiri (Campuchia) với chiều dài 90 km đường biên giới, nên ở Gia Lai giao thông đường bộ là chủ yếu, do đó những vấn đề về giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh vẫn diễn ra phức tạp, tai nạn giao thông vẫn ở mức cao và nghiêm trọng, nhất là số người chết, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gia tăng, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông đường bộ vẫn đang là vấn đề bức xúc của toàn xã hội, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững về kinh tế, văn hóa, xã hội. Trong những năm qua, không riêng tỉnh Gia Lai, tình trạng vi phạm giao thông đường bộ ngày một gia tăng và diễn biến hết sức phức tạp, tình hình tai nạn giao thông (TNGT) luôn có nguy cơ xảy ra, số vụ, số người chết, số người bị thương do TNGT luôn biến động khó lường theo chiều hướng gia tăng, gây khó khăn cho hoạt động quản lý nhà nước (QLNN) và ảnh hưởng lớn đến trật tự an toàn xã hội (TTATXH). Theo số liệu thống kê của Ban An toàn giao thông tỉnh, từ năm 2013 đến năm 2018 toàn tỉnh xảy ra 2.421 (trong đó tai nạn giao thông đường bộ là 2.130 vụ), chết 1.415 người, bị thương 2.737 người. So với cùng kỳ 5 năm trước liền kề, giảm 460 vụ, giảm 60 người chết, giảm 585 người bị thương. Tình hình tai nạn giao thông đường bộ còn diễn biến phức tạp và tiềm ẩn yếu tố bất thường, công tác quản lý nhà nước vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập: Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật còn thiếu đồng bộ; đội ngũ công 2
chức thực thi về trật tự, an toàn giao thông đường bộ chưa đáp ứng yêu cầu cả về nhận thức và năng lực chuyên môn; nhu cầu vận tải từ nay cho đến những năm sắp tới sẽ có chiều hướng gia tăng mạnh mẽ từ đó kéo theo các vấn đề liên quan đến tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông; trong khi đó kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Mặt khác, ý thức chấp hành các quy định về an toàn giao thông đường bộ của người tham gia giao thông và cộng đồng vẫn còn kém. Đây là nguyên nhân làm cho tình hình tai nạn giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh có xu hướng, diễn biến phức tạp. Tuy nhiên, vấn đề tai nạn GTĐB cũng có thể phòng ngừa thông qua các hoạt động của các cơ quan QLNN, hành động của người dân và toàn xã hội. Đó là việc tăng cường các hoạt động tuần tra, kiểm tra, kiểm soát và xử lý nghiêm minh những hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực này. Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB là một hoạt động phức tạp, xuất phát từ sự đa dạng của các đối tượng, các phương tiện tham gia GTĐB và việc thực hiện nhiệm vụ của lực lượng chức năng. Để nâng cao hiệu quả hiệu công tác QLNN, giữ gìn trật tự an toàn giao thông đường bộ (ATGTĐB), ngăn ngừa vi phạm, giảm nhẹ thiệt hại do vi phạm pháp luật GTĐB gây ra, đồng thời tăng cường hiệu quả xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB, trên phương diện lý luận chung về Quản lý Nhà nước và pháp luật tôi đã chọn nghiên cứu đề tài “Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai” để làm luận văn thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong thời gian qua đã có một số công trình khoa học liên quan đến đề tài nghiên cứu của luận văn, tiêu biểu là: 3
Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Hữu Nguyên về đề tài “Quản lý nhà nước về an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai”, chuyên ngành Quản lý hành chính công, thực hiện năm 2009 tại Học viện Hành chính Quốc gia, luận văn này làm rõ nội dung quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ, phân tích đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai và đưa ra các giải pháp để thực hiện có hiệu quả công tác quản lý về trật tự an toàn giao thông đường bộ từ đó khắc phục, giảm thiểu tai nạn giao thông trên địa bàn. Luận văn Thạc sỹ của Phạm Quang Hưng về đề tài “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ từ thực tiễn tỉnh Đăk Lăk”, chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính, thực hiện năm 2016, luận văn này làm rõ quy định pháp luật và tình hình thực hiện quy định pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ ở tỉnh Đắk Lắk, từ đó đề xuất các quan điểm, giải pháp hoàn thiện quy định và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về xử phạt hành chính về giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Văn Minh về đề tài “Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa”, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, thực hiện năm 2012, Luận văn làm sáng tỏ cơ sở lý luận chung về vấn đề giao thông đường bộ, đánh giá thực trạng an toàn giao thông đường bộ và hành lang an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. và một số bài viết đăng trên tạp chí Giao thông vận tải,... Trong các công trình nghiên cứu trên đây, trên cơ sở phân tích lý luận và thực tiễn có liên quan, các tác giả đã giới thiệu, phân tích đánh giá về pháp luật trật tự an toàn giao thông đường bộ và thực tiễn hoạt động xử lý vi phạm hành chính nói chung và về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB ở 4
các tỉnh thành khác, chứ chưa nghiên cứu về thực tiễn xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB tại tỉnh Gia Lai. Do vậy, luận văn “Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai” sẽ kế thừa một phần cơ sở lý luận của các nghiên cứu trên, đồng thời phản ánh thực trạng tại tỉnh Gia Lai nhằm cung cấp các luận cứ khoa học và thực tiễn cho việc hoàn thiện pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB của cả nước nói chung và tỉnh Gia Lai nói riêng, để nâng cao hiệu quả trong công tác đấu tranh phòng chống vi phạm và xử lý vi phạm trong lĩnh vực GTĐB. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu của luận văn Luận văn hướng tới làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB và thực trạng của xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB tại Gia Lai, trên cơ sở đó tìm ra những bất cập, hạn chế trong thực tiễn áp dụng để đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn Để đạt được mục đích trên, luận văn thực hiện những nhiệm vụ sau: Thứ nhất, Nghiên cứu những vấn đề cơ sở lý luận về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB thông qua việc phân tích, làm rõ khái niệm vi phạm hành chính và xử lý vi phạm hành chính; xác định các hình thức xử lý vi phạm hành chính; khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB; khái niệm xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB; xác định đặc điểm, hình thức, nguyên tắc và thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB; trên cơ sở thuộc tính của các mối quan hệ tới quá trình xử lý vi phạm hành chính, luận văn luận giải các yếu tố ảnh hưởng đến xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB. 5
Thứ hai, phân tích thực trạng xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB trên địa bàn tỉnh Gia Lai, qua đó đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và chỉ rõ nguyên nhân của những hạn chế về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Thứ ba, đề xuất phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu của luận văn Đối tượng nghiên cứu của luận văn được xác định là hoạt động xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 4.2. Phạm vi nghiên cứu của luận văn - Về không gian: Nghiên cứu hoạt động xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai. - Về thời gian: Từ năm 2013 – 2018. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận nghiên cứu của luận văn Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở chủ nghĩa duy vật biện chứng và các quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ. 5.2. Phương pháp nghiên cứu của luận văn Luận văn sử dụng những phương pháp nghiên cứu chính sau: Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: Tìm hiểu các nghiên cứu đã có, các tài liệu có liên quan trong hoạt động xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai nói riêng để nhận diện vấn đề nghiên cứu đồng thời tham khảo các kết quả nghiên cứu này để xây dựng cơ sở khoa học ở Chương 1, đánh giá thực trạng về vi phạm pháp luật, 6
xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai ở Chương 2. Phương pháp đánh giá, tổng kết thực tiễn: Nghiên cứu tình hình và thực tiễn hoạt động quản lý nhà nước về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ nhằm đánh giá toàn diện và khách quan về thực trạng vi phạm pháp luật, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Từ đó, tổng kết thực tiễn, rút ra các kết luận về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Phương pháp này được sử dụng chủ yếu trong Chương 2. Phương pháp so sánh: Phương pháp này được sử dụng để phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai trong từng khoảng thời gian cụ thể qua đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Phương pháp phân tích, tổng hợp: Phương pháp này được sử dụng trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài. Thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, phương pháp này hệ thống hóa và làm sáng tỏ cơ sở khoa học, phân tích làm rõ thực trạng để chỉ ra kết quả đạt được, nguyên nhân, những hạn chế, bất cập và nguyên nhân. Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng linh hoạt một số phương pháp khác để làm rõ vấn đề cần nghiên cứu. 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩ thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần làm rõ lý luận xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, thực trạng công tác xử lý vi phạm hành chính trong 7
lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Từ đó đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn nhất là những giải pháp mà luận văn đưa ra có ý nghĩa khuyến nghị đối với các cơ quan, cán bộ, công chức làm công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông trên địa bàn Gia Lai hiện nay. Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong việc nghiên cứu, giảng dạy tại các cơ sở đào tạo chuyên ngành. Luận văn cũng là tài liệu cho những đối tượng quan tâm nghiên cứu về vấn đề xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ ở Gia Lai nói riêng. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ; Chương 2: Thực trạng xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai; Chương 3: Phương hướng và giải pháp bảo đảm xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Gia Lai. 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ 1.1. Vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ 1.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ Như chúng ta đã biết, Nhà nước là một tổ chức được xã hội thành lập nên để thực hiện việc quản lý, phát triển xã hội. Để có thể thực hiện được vai trò đó, Nhà nước luôn phải tác động lên các quan hệ xã hội bằng một hệ thống các quy tắc quản lý nhà nước được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật. Trên thực tế, trong đời sống xã hội luôn xảy ra tình trạng vi phạm các quy tắc quản lý nhà nước. Các vi phạm đó diễn ra hàng ngày trong đời sống xã hội, từ những hành vi đơn giản và phổ biến như hút thuốc lá nơi công cộng, đến những hành vi vi phạm có tính chất nguy hiểm hơn như tham gia giao thông đường bộ không đội mũ bảo hiểm, đi ngược chiều, lạng lách đánh võng, gây tai nạn,...hoặc hành vi làm ô nhiễm môi trường, xây dựng trái phép, trốn thuế. Những hành vi vi phạm rất đa dạng và “có mặt” trong tất cả các lĩnh vực quản lý nhà nước. Dưới góc độ lý luận về pháp luật, vi phạm pháp luật được cấu thành bởi các mặt khách quan, chủ quan, khách thể và chủ thể của nó. Tổng hợp các yếu tố đó ta có thể hiểu vi phạm pháp luật là hành vi nguy hiểm cho xã hội do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện một các cố ý hoặc vô ý xâm hại đến các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ. Dựa theo các tiêu chí khác nhau mà vi phạm pháp luật được phân thành nhiều loại khác nhau. Căn cứ vào khách thể vi phạm, mức độ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm, vi phạm pháp luật được chia thành các loại sau: 9
Vi phạm hình sự (tội phạm): là những hành vi nguy hiểm cho xã hội, có lỗi và được quy định trong bộ luật hình sự. Vi phạm hành chính: là những hành vi trái pháp luật, có lỗi nhưng mức độ nguy hiểm cho xã hội thấp hơn tội phạm, xâm phạm các quan hệ xã hội được pháp luật hành chính bảo vệ phát sinh trong quá trình quản lý nhà nước. Vi phạm dân sự: là những hành vi trái luật dân sự, hay ngược lại với truyền thống, phong tục tập quán, đạo đức xã hội được nhà nước thừa nhận, có lỗi, xâm hại tới các quan hệ tài sản, quan hệ nhân thân và quan hệ phi tài sản có liên quan tới tài sản được pháp luật dân sự bảo vệ. Vi phạm kỷ luật: là hành vi có lỗi, trái với các quy tắc kỷ luật lao động, học tập, công vụ nhà nước trong các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, trường học được pháp luật lao động, hành chính và các văn bản nội quy của từng cơ quan, doanh nghiệp quy định. Luật Xử phạt vi phạm hành chính năm 2012 đã đưa ra định nghĩa pháp lý về “vi phạm hành chính”. Khoản 1 Điều 2 của Luật quy định [26]: Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính. Định nghĩa trên đưa ra các dấu hiệu pháp lý cơ bản của vi phạm hành chính, đó là: tính xâm phạm các quy tắc quản lý nhà nước, có lỗi, tính trái pháp luật hành chính và phải bị xử phạt vi phạm hành chính. Vi phạm hành chính là một dạng vi phạm pháp luật, do đó nó cũng bao gồm các yếu tố cấu thành pháp lý là mặt khách quan, mặt chủ quan, chủ thể và khách thể. Dưới đây, các dấu hiệu và yếu tố cấu thành pháp lý của vi phạm hành chính sẽ được xem xét trong mối quan hệ thống nhất với nhau. Mặt khách quan của vi phạm hành chính 10
Mặt khách quan của vi phạm hành chính là những biểu hiện ra bên ngoài thế giới khách quan của vi phạm hành chính, thông thường các biểu hiện ra bên ngoài của hành vi vi phạm là hành vi, thời gian, địa điểm, công cụ, phương tiện hay mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm hành chính và hậu quả của vi phạm hành chính. Hành vi của vi phạm hành chính là những biểu hiện của con người hoặc tổ chức tác động vào thế giới khách quan qua hình thức bên ngoài cụ thể gây tác hại đến sự phát triển bình thường của trật tự quản lý. Những biểu hiện này được kiểm soát và điều khiển bởi ý thức và ý chí của chủ thể vi phạm hành chính. Hành vi là biểu hiện rõ nhất trong mặt khách quan của vi phạm hành chính, chúng có ý nghĩa quyết định đến nội dung biểu hiện khác trong mặt khách quan (hậu quả, công cụ phương tiện, thời gian, địa điểm); đồng thời hành vi cũng là thể thống nhất giữa mặt khách quan và chủ quan. Hành vi khách quan của vi phạm hành chính có thể là hành vi hành động hoặc không hành động. Song dù biểu hiện bằng hình thức nào đi chăng nữa thì nó cũng chỉ bị coi là vi phạm hành chính khi hành vi đó trái với pháp luật. Hành vi trái pháp luật hành chính là dấu hiệu pháp lý cơ bản của vi phạm hành chính, nhưng đây không phải là thuộc tính riêng của vi phạm hành chính. Rất nhiều hành vi tội phạm cũng là hành vi trái pháp luật hành chính. Để phân biệt vi phạm hành chính với tội phạm trong trường hợp cả hai loại hành vi có cùng chung khách thể, người ta lấy tiêu chí là tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi. Hành vi vi phạm hành chính ít nguy hiểm cho xã hội hơn so với tội phạm hình sự. Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm hành chính và hậu quả của vi phạm hành chính: Chính là tính xâm hại khách quan của vi phạm hành chính, được thể hiện ở vi phạm hành chính đã xâm hại hoặc đe dọa xâm hại các quan hệ đã được pháp luật quy định thành quy tắc quản lý nhà nước. Tuy 11