Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục: Phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Miền Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của Luận văn nhằm đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Miền Nam. Để hiểu rõ hơn mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết của Luận văn này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục: Phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Miền Nam

BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ  HỒ MINH TRIẾT PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CƠ HỮU TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT MIỀN NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HA NÔI 2013 ̀ ̣
BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ  HỒ MINH TRIẾT PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CƠ HỮU TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT MIỀN NAM Chuyên ngành : Quản lý giáo dục Mã số : 60 14 01 14 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:TS PHẠM ĐÌNH BỘ HA NÔI 2013 ̀ ̣
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBQL Cán bộ quản lý CNH HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CSVC Cơ sở vật chất ĐH CĐ Đại học, cao đẳng ĐNGV Đội ngũ giảng viên GD Giáo dục GD ĐT Giáo dục, đào tạo GV Giảng viên HSSV Học sinh sinh viên NCKH Nghiên cứu khoa học QLGD Quản lý giáo dục TCCN Trung cấp chuyên nghiệp
MỤC LỤC MỞ ĐẦU 3 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CƠ HỮU TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT MIỀN NAM 11 1.1 Các khái niệm cơ bản 11 1.2 Những vấn đề cơ bản phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam 17 CHƯƠNG 2 CƠ SỞ THỰC TIỄN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CƠ HỮU TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT MIỀN NAM 29 2.1 Đặc điểm giáo dục – đào tạo của Trường Cao đẳng Kinh tế – Kỹ thuật Miền Nam 29 2.2 Thực trạng đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam 35 2.3 Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu của Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam 45 CHƯƠNG 3 YÊU CẦU, CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CƠ HỮU TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT MIỀN NAM 50 3.1 Những yêu cầu xây dựng các biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam 50 3.2 Những biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam 52 3.3 Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 80 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 88 PHỤ LỤC 92
3 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 (khóa VIII) Ban chấp hành Trung ương Đảng khẳng định: “Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa đất nước, là điều kiện phát triển nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và phát triển bền vững”. Gắn liền với sự chăm lo phát triển một nền giáo dục đào tạo vững mạnh, trong đó phát triển đội ngũ nhà giáo một cách toàn diện là hết sức quan trọng. Luật giáo dục khẳng định: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục”. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI nhấn mạnh: “Phát triển giáo dục và đào tạo cùng với khoa học là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư cho phát triển. Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển xã hội; nâng cao chất lượng theo yêu cầu chuẩn hoá, hiện đại hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, đào tạo trên tinh thần tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cơ sở giáo dục, đào tạo”. Nhìn chung, với quan điểm chỉ đạo “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, Đảng ta luôn coi trọng vai trò của đội ngũ giáo viên nói chung và đội ngũ giảng viên các trường ĐH CĐ nói riêng. Chăm lo đào tạo, bồi dưỡng và tiêu chuẩn hóa đội ngũ giáo viên cả về chính trị, tư tưởng đạo đức và năng lực chuyên môn, nghiệp vụ được xem là khâu then chốt để thực hiện thắng lợi sự nghiệp phát triển GD – ĐT, chấn hưng đất nước trong thời kỳ mới”.
4 Giáo dục đại học có vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, trực tiếp đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao cho đất nước. Để đáp ứng với yêu cầu phát triển của xã hội, giáo dục đại học phải đổi mới để nâng cao chất lượng đào tạo, và một trong những yếu tố quan trọng đảm bảo chất lượng đào tạo của trường đại học, cao đẳng là đội ngũ giảng viên. Đội ngũ giảng viên ở trường cao đẳng và đại học có nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học, bồi dưỡng, tự bồi dưỡng, nhằm đào tạo thế hệ trẻ thành những người công dân vừa có đức lại vừa có trình độ kỹ thuật tiên tiến để góp phần “nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” cho đất nước. Chính vì vậy mà việc phát triển đội ngũ giảng viên ở trường đại học, cao đẳng là việc làm cần thiết, cấp bách hiện nay. Trong bối cảnh hiện tại, nhu cầu học tập của người dân ngày càng cao, hệ thống giáo dục đại học ngày càng được mở rộng và phát triển đa dạng dưới nhiều hình thức. Hệ thống các trường ngoài công lập có một số điểm mạnh như tận dụng và phát huy được những mặt tích cực của cơ chế quản lý mới, có nhiều cơ hội để phát huy được tính tự chủ và chịu trách nhiệm. Tuy nhiên trong nền kinh tế thị trường việc tổ chức và quản lý các trường ngoài công lập gặp một số khó khăn về CSVC, sự cạnh tranh gay gắt về các vấn đề chất lượng đào tạo và học phí, kinh phí. Do vậy, để các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập có thể tồn tại và phát triển, một trong những vấn đề quan trọng và mang tính quyết định đó chính là đội ngũ giảng viên, đặc biệt là đội ngũ giảng viên cơ hữu gắn bó, cam kết làm việc dài lâu với trường. Nhà trường cần phải có sự quan tâm và đầu tư nhiều hơn trong việc xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu của mình vững mạnh, trở thành lực lượng nòng cốt, góp phần đảm bảo chất lượng đào tạo, thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ của giáo dục đại học về đào tạo nguồn nhân lực trong giai đoạn hiện nay.
5 Thực hiện các chủ trương xã hội hoá giáo dục của Đảng và Nhà nước, Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam ra đời, được giao nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ có trình độ cao đẳng và trung cấp thuộc các ngành kinh tế và kỹ thuật trong cả nước, nhằm góp phần đào tạo phát triển nguồn nhân lực có trình độ, nghiệp vụ, chuyên môn cho xã hội. Sau 05 năm đi vào hoạt động và phát triển, trường đã đạt được những thành tựu đáng kể trong công tác tuyển sinh, thực hiện nhiệm vụ, chức năng đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ cho nguồn nhân lực trẻ khu vực phía Nam và cả nước. Công tác xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu là một trong những nhiệm vụ cần được hoạch định, thực thi không thể thiếu và chậm trễ, khi trường có bề dày hoạt động chưa lâu. Tuy nhiên trước sự phát triển của giáo dục hiện nay, thì đội ngũ giảng viên của trường còn nhiều bất cập như: Số lượng giảng viên của trường còn thiếu, chưa đáp ứng được sự tăng trưởng về quy mô đào tạo của nhà trường; Trình độ giảng viên không đồng đều và nhìn chung còn thấp, thiếu kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm, khả năng nghiên cứu khoa học, khả năng tự học, tự bồi dưỡng của đội ngũ giảng viên mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng còn hạn chế; Cơ cấu đội ngũ giảng viên chưa đồng bộ, nhiều khoa, bộ môn lực lượng giảng viên còn mỏng và phân tán; Đội ngũ giảng viên cơ hữu khá đông, song đội ngũ giảng viên cơ hữu của trường chưa được đào tạo, kiểm tra, phân bổ, sàng lọc, định hướng đúng mức; và chưa phát huy được hết khả năng, sức mạnh, lợi thế vốn có của mình với tư cách là lực lượng nòng cốt của một trường cao đẳng ngoài công lập. Do vậy, nhiệm vụ sắp tới nhất thiết cần xây dựng và phát triển ĐNGV nhà trường cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu.
6 Từ những lý do trên, chúng tôi chọn vấn đề “Phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam” làm đề tài nghiên cứu. 2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Chất lượng của đội ngũ giáo viên là điều kiện quyết định để nâng cao chất lượng giáo dục, vì vậy vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên là trung tâm của các chương trình cải cách, cải tổ, đổi mới giáo dục. Đối với các trường đại học, cao đẳng trong giai đoạn hiện nay, việc nghiên cứu phát triển đội ngũ giảng viên là một vấn đề hết sức quan trọng. Điều này không chỉ đúng với Việt Nam mà đã được chứng minh ở nhiều nước có nền giáo dục phát triển với nhiều bài học đi trước như Hoa Kỳ, Úc, Liên minh Châu Âu... Xung quanh vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên đã có nhiều công trình nghiên cứu mà các tác giả trong và ngoài nước đề cập đến. Sau đây là một số công trình nghiên cứu của các tác giả trong nước có liên quan đến hướng nghiên cứu của đề tài. Các tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và Trần Khánh Đức với công trình nghiên cứu Chính sách quốc gia và sự phát triển đội ngũ giảng viên Đại học Việt Nam đã đi sâu phản ánh, phân tích các chính sách quốc gia về phát triển hệ thống giáo dục đại học và ĐNGV trong quá trình đổi mới giáo dục đại học ở Việt Nam. Đề tài Chính sách phát triển đội ngũ giảng viên các trường Đại học ngoài công lập do Đỗ Thị Hoà làm chủ nhiệm đã đi sâu phân tích cơ sở lý luận về chính sách phát triển đội ngũ giảng viên ở các trường đại học ngoài công lập ở nước ta trong giai đoạn hiện nay, làm rõ thực trạng chính sách phát triển đội ngũ giảng viên ở các trường đại học ngoài công lập;
7 trên cơ sở đó đề tài đã đề xuất chung chính sách phát triển đội ngũ giảng viên ở các trường ngoài công lập ở nước ta hiện nay. Đề tài cấp Bộ Các giải pháp phát triển và chuẩn hoá đội ngũ giảng viên Đại học Lao động Xã hội do Trường Đại học Lao động Xã hội thực hiện đã làm rõ các căn cứ để phát triển, chuẩn hoá đội ngũ giảng viên; làm rõ thực trạng và các yếu tố, điều kiện để chuẩn hoá đội ngũ giảng viên; đề xuất các giải pháp để phát triển, chuẩn hoá đội ngũ giảng viên Trường Đại học Lao động Xã hội. Bên cạnh các đề tài nghiên cứu về phát triển đội ngũ giảng viên, còn có nhiều luận văn đã đề cập đến vấn đề này. Luận văn Thạc sĩ giáo dục học với đề tài Những giải pháp xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Đại học Dân lập Hải Phòng đáp ứng yêu cầu giai đoạn hiện nay, của tác giả Hồ Thị Hoài Nam với mục đích nghiên cứu nhằm đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Đại học Dân lập Hải Phòng. Tác giả Trịnh Thị Mai với đề tài luận văn Thạc sĩ quản lý giáo dục Phát triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Đại Nam giai đoạn 2011 – 2015, đã đi sâu nghiên cứu cơ sở lý luận phát triển ĐNGV ở Trường Đại học Đại Nam. Luận văn Thạc sĩ quản lý giáo dục của Chu Thị Hương Giang với đề tài Những biện pháp xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Lương Thế Vinh giai đoạn 2007 – 2015, đã tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận về xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên của Trường Đại học Lương Thế Vinh giai đoạn 2007 – 2015. Như vậy xung quanh vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên nói chung, đội ngũ giảng viên cơ hữu nói riêng đã có nhiều công trình của nhiều tác
8 giả nghiên cứu. Tuy nhiên, vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao Đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam chưa có một công trình nào đi sâu nghiên cứu một cách cụ thể. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu, đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam. Nhiệm vụ nghiên cứu Làm rõ cơ sở lý luận phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu. Khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ giảng viên cơ hữu và phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam. Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam. 4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu Khách thể nghiên cứu Hoạt động quản lý đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam. Đối tượng nghiên cứu Phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam hiện nay. Số liệu để sử dụng nghiên cứu từ khi năm 2008 đến nay.
9 5. Giả thuyết khoa học Chất lượng đội ngũ giảng viên trong các trường cao đẳng, đại học bị tác động và quy định bởi nhiều yếu tố. Vì vậy, trong quá trình phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu của Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam, nếu chủ thể quản lý giáo dục thực hiện đồng bộ và có hiệu quả những vấn đề như: Nâng cao nhận thức của ĐNGV cơ hữu và CBQL về sứ mạng, nhiệm vụ chiến lược, mục tiêu đào tạo của nhà trường; vai trò và nhiệm vụ giảng viên; làm tốt công tác quy hoạch ĐNGV; đẩy mạnh công tác đào tạo bồi dưỡng đội ngũ giảng viên; tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển đội ngũ giảng viên; thường xuyên thực hiện tốt công tác kiểm tra, đánh giá đội ngũ giảng viên cơ hữu của nhà trường thì sẽ xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu có đủ số lượng, chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu đào tạo của nhà trường, và xu hướng phát triển giáo dục hiện nay. 6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Phương pháp luận Luận văn được tổ chức nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục, đào tạo nói chung và về phát triển đội ngũ giảng viên nói riêng. Đồng thời vận dụng các quan điểm logic lịch sử, hệ thống – cấu trúc và các quan điểm thực tiễn để xem xét phân tích các vấn đề có liên quan. Phương pháp nghiên cứu Để hoàn thành công trình nghiên cứu, tác giả đã sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn của khoa học giáo dục như:
10 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Phương pháp phân tích tổng hợp, hệ thống hoá các báo cáo, các tài liệu có liên quan đến đánh giá đội ngũ giảng viên và xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu của Trường Cao đẳng Kinh tế – Kỹ thuật Miền Nam. Chú trọng nghiên cứu các tài liệu như: Đề án mục tiêu phát triển Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam đến năm 2020. Các tài liệu về chính sách, quy hoạch xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu của Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn + Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Thu thập thông tin thông qua phiếu hỏi ý kiến của 30 giảng viên và 15 cán bộ quản lý trong trường nhằm tìm hiểu thực trạng về đội ngũ giảng viên cơ hữu; thực trạng công tác quản lý đội ngũ giảng viên cơ hữu; những giải pháp mà nhà trường đã áp dụng để phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu; tính khả thi của các giải pháp và những đề xuất nhằm hoàn thiện công tác phát triển ĐNGV cơ hữu của Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam. + Phương pháp phỏng vấn: Trao đổi, xin ý kiến trực tiếp của cán bộ quản lý, giảng viên cơ hữu và ý kiến phản hồi học sinh sinh viên về giảng viên cơ hữu nhằm thu thập thêm thông tin và làm rõ hơn những vấn đề từ phiếu điều tra. + Phương pháp quan sát: Thu thập thông tin trên cơ sở quan sát trực tiếp các hoạt động sư phạm, quan sát hoạt động tuyển dụng, kiểm tra, đánh giá, thanh lọc của cán bộ quản lý để có thông tin đầy đủ hơn về thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu. + Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến chuyên gia nghiên cứu về lĩnh vực giáo dục và đào tạo nhằm đánh giá đúng thực trạng phát triển ĐNGV cơ hữu cũng như khảo nghiệm, kiểm định tính khả thi của các giải pháp đề xuất.
11 Nhóm phương pháp toán thống kê Xử lý kết quả điều tra và số liệu thu được bằng các phương pháp thống kê toán học nhằm định lượng kết quả nghiên cứu. 7. Ý nghĩa của luận văn Hệ thống hoá, khái quát hoá cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên cơ hữu, đặc biệt là xây dựng hệ thống khái niệm công cụ về phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam. Đề xuất hệ thống biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam có thể làm tài liệu tham khảo, tham mưu cho Ban giám hiệu quản lý phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu. 8. Cấu trúc luận văn Luận văn bao gồm phần mở đầu và 3 chương, 8 tiết, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.
12 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CƠ HỮU TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ KỸ THUẬT MIỀN NAM 1.1. Các khái niệm cơ bản 1.1.1. Đội ngũ giảng viên Theo Từ điển tiếng Việt phổ thông, đội ngũ là thuật ngữ dùng để chỉ “số đông sắp xếp có trật tự hoặc có tổ chức chặt chẽ ” [32]. Có thể hiểu: “Đội ngũ là một nhóm người được tập hợp và tổ chức thành một lực lượng để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng nghề nghiệp hay không, nhưng đều cùng mục đích nhất định” [44]. Tóm lại, đội ngũ là một tập hợp những cá nhân có liên hệ với nhau, tạo thành sự thống nhất ổn định, có tính chỉnh thể, có những thuộc tính và những quy luật tích hợp. Khái niệm đội ngũ hàm chứa yếu tố sức mạnh và có những yêu cầu chặt chẽ về cơ cấu, kỷ cương và chất lượng công việc. Ví dụ như đội ngũ công nhân, đội ngũ các nhà khoa học, đội ngũ trí thức, đội ngũ giảng viên cơ hữu. Theo Đại từ điển tiếng Việt thì, “Giảng viên là người giảng dạy ở đại học hay lớp huấn luyện cán bộ” [44]. Luật giáo dục – 2010, điều 70 chương IV quy định: “Nhà giáo là người có nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục khác. Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục đại học, trường cao đẳng nghề gọi là giảng viên”. Giảng viên phải là những nhà giáo có đầy đủ các yêu cầu về phẩm chất đạo đức, năng lực giảng dạy, trình độ chuyên môn và các yêu cầu khác đảm bảo được nhiệm vụ đào tạo ở bậc ĐH CĐ. Ở đây cần phân biệt khái niệm giảng viên – nhà giáo, với giảng viên theo tiêu chuẩn các ngạch công chức bậc đại học. Theo Quyết định số: 538/TCCBBCTL ngày 18/12/1995 của Ban Tổ chức Cán bộ Chính phủ, yêu cầu về trình độ của giảng viên, giảng viên chính và giảng viên cao cấp, trong đó ghi rõ: Giảng
13 viên là công chức chuyên môn đảm nhận việc giảng dạy và đào tạo của trường ĐH CĐ thuộc một chuyên ngành đào tạo của ĐH CĐ. Đội ngũ giảng viên là tập hợp các nhà giáo làm nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu khoa học ở các trường cao đẳng và đại học, họ gắn kết với nhau bằng hệ thống mục tiêu chung của ngành GD ĐT và của các nhà trường đại học, cao đẳng nơi họ đang công tác; cùng trực tiếp giảng dạy, giáo dục, đào tạo HSSV, cùng chịu sự ràng buộc, tương tác bởi những quy tắc có tính hành chính của ngành giáo dục và Nhà nước. Lao động của đội ngũ giảng viên là lao động trí óc, lao động khoa học, lao động đặc thù nhằm tạo ra sản phẩm đặc biệt là con người quy chuẩn, mà sẽ là chủ nhân tương lai của đất nước. Đội ngũ giảng viên có vai trò nòng cốt trong sự phát triển của nhà trường bởi vì đội ngũ giảng viên quyết định chất lượng sản phẩm tạo ra, và gánh phần trọng trách, uy tín của nhà trường đối với nghĩa vụ xã hội. 1.1.2. Đội ngũ giảng viên cơ hữu Theo Quyết định số 76/2007/QĐ – BGDĐT, ban hành Quy trình và chu kỳ kiểm định chất lượng giáo dục trường đại học, cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp ngày 14/12/2007, cán bộ cơ hữu là: “cán bộ quản lý, giảng viên, nhân viên trong biên chế (đối với các trường công lập) và cán bộ hợp đồng dài hạn (từ 01 năm trở lên) hoặc cán bộ hợp đồng không xác định thời hạn theo quy định của Luật lao động sửa đổi” [36]. Đội ngũ giảng viên cơ hữu (Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Miền Nam) được hiểu là, ĐNGV được tuyển dụng theo hợp đồng dài hạn hoặc không xác định thời hạn, cho công tác giảng dạy của nhà trường theo đúng khung định mức giờ chuẩn do Bộ giáo dục đào tạo quy định; họ là thành viên chính thức của nhà trường, chịu sự phân công tham gia các hoạt động, công tác khác của nhà trường khi cần thiết; được hưởng các chế độ, chính sách theo quy định của Nhà nước.
14 Đội ngũ giảng viên cơ hữu có ý nghĩa như những phần hữu cơ tất yếu trong một cơ thể sống; hay như theo định nghĩa “đội ngũ” có gốc xuất phát từ thuật ngữ quân sự: đó là một khối đông người, được tổ chức thành một lực lượng để chiến đấu hoặc để bảo vệ. Vậy đội ngũ giảng viên cơ hữu ngoài chức năng giáo dục đào tạo và nghiên cứu khoa học, họ còn phải là người có trách nhiệm xây dựng, vun đắp, bảo vệ cho chính đơn vị trường học mình đang công tác, bởi sự tồn vong, phát triển hay suy tàn của đơn vị cũng “có phần” của họ trong đó. 1.1.3. Phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu Theo Từ điển tiếng Việt: “Phát triển là biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, từ hẹp đến rộng, từ thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp” [32]. Theo quan niệm này thì tất cả sự vật hiện tượng, con người và xã hội hoặc tự thân biến đổi, hoặc do tác động bên ngoài làm cho biến đổi tăng tiến về cả khối lượng lẫn chất lượng. Đó là sự phát triển. Và Từ điển Triết học: “Phát triển là quá trình vận động từ thấp (đơn giản) đến cao (phức tạp), mà nét đặc trưng chủ yếu là cái cũ biến mất, cái mới ra đời. Phát triển là một quá trình nội tại, bước chuyển hoá từ thấp đến cao theo đường xoáy trôn ốc, xảy ra bởi vì trong cái thấp đã chứa đựng dưới dạng tiềm tàng những khuynh hướng dẫn đến cái cao, cái cao là cái thấp đã phát triển” [33]. Theo Giáo sư – Viện sĩ Phạm Minh Hạc thì, “ở cấp độ chung nhất, phát triển được hiểu là sự thay đổi hay biến đổi tiến bộ, là một phương thức của vận động, hay là quá trình diễn ra có nguyên nhân, dưới những hình thức khác nhau như tăng trưởng, tiến hóa, phân hóa, chuyển đổi, mở rộng và cuối cùng tạo ra sự biến đổi về chất” [20]. Trong giáo dục, cụ thể là trong nhà trường ĐH CĐ, phát triển nguồn nhân lực chính là phát triển đội ĐNGV, công nhân viên và CBQL cơ hữu của nhà trường, trong đó, phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu là quan
15 trọng nhất, vì đây là lực lượng nòng cốt góp phần tạo ra chất lượng giáo dục – đào tạo. Tác giả Piper và Glatter: “Phát triển đội ngũ giáo viên là một nổ lực mang tính chất thường xuyên, nhằm hòa hợp các lợi ích, mong muốn và các đòi hỏi mà đội ngũ giáo viên đã cân nhắc kĩ để tiếp tục phát triển sự nghiệp của mình trên cơ sở có tính đến yêu cầu nhà trường nơi họ công tác” [21]. Theo Piper (1993) thì: “Phát triển đội ngũ giáo viên là công cụ mạnh nhất của công tác phát triển nhà trườ ng. Nó tập trung vào các biện pháp nhằm đạt đượ c các mục tiêu trong tương lai và gắn chặt với lập kế hoạch chiến lược”. Hay như GriFin (1983) và Bradhy (1991) cùng quan điểm xem sự phát triển của đội ngũ giáo viên là sự phát triển của tổ chức (nhà trường) hoặc ít ra nó cũng là bộ phận cấu thành lên kế hoạch, chiến lược để phát triển nhà trường. Nó chính là một hình thức tác động vào hoạt động của nhà trường nhằm đạt được mục tiêu phát triển. Công tác phát triển đội ngũ giáo viên là nhằm tạo ra tiềm lực cho việc phát triển nhà trường. Trong tác phẩm “Quản lý nhân sự và việc xây dựng đội ngũ giáo viên trong nhà trường”, tác giả Nguyễn Quang Truyền quan niệm phát triển đội ngũ giáo viên rất sát sao và thực tiễn: “Xây dựng một đội ngũ đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, loại hình, đoàn kết nhất trí trên cơ sở đường lối giáo dục của Đảng và ngày càng vững mạnh về chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ đủ sức thực hiện chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo” [25]. Hoặc một ý kiến chuyên gia trong nước khác: “Phát triển đội ngũ giáo viên không chỉ trình độ chuyên môn, trình độ nghề nghiệp được nâng cao, mà còn là sự thỏa mãn của cá nhân, sự trung thành, tận tụy của người giáo viên đối với nhà trường cùng bầu không khí làm việc thoải mái và lành mạnh” [30].
16 Nói chung, phát triển ĐNGV là một quá trình tích cực có tính hợp tác cao, trong đó người giảng viên có vai trò quan trọng trong sự trưởng thành về năng lực, trình độ về mặt nghề nghiệp cũng như nhân cách của bản thân họ cùng hoà hợp và phát triển với đại gia đình nhà giáo của nhà trường. Đội ngũ giảng viên là nguồn nhân lực cơ bản của nhà trường, phát triển đội ngũ giảng viên chính là phát triển nguồn nhân lực sư phạm trong nhà trường. Tuỳ theo mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ của nhà trường, cơ sở đào tạo mà phát triển đội ngũ giảng viên có thể theo ba chiều hướng khác nhau. Lấy việc phát triển cá nhân người giảng viên làm trọng tâm. Đó là việc tạo ra sự chuyển biến tích cực của các giảng viên trên cơ sở nhu cầu mà họ đặt ra. Điều đó nhằm khuyến khích tài năng, mở rộng hiểu biết, nâng cao trình độ và như vậy là thúc đẩy sự phát triển nghề nghiệp, chuyên môn nghiệp vụ. Lấy phát triển nhà trường làm trọng tâm, thì rõ ràng mục tiêu của nhà trường là cơ sở cho việc phát triển đội ngũ giảng viên. Điều này đôi khi tạo ra suy nghĩ cho rằng, phát triển đội ngũ giảng viên là công việc của nhà trường, là việc thực hiện mục tiêu của nhà trường với tư cách là thực hiện một nhiệm vụ do cấp trên (lãnh đạo nhà trường) giao cho, mà người giảng viên phải thực hiện, chứ không phải là nhu cầu của giảng viên. Do đó, đã tạo ra một sức ỳ đáng kể, hạn chế sự tích cực, sáng tạo của đội ngũ giảng viên, dẫn tới hiệu quả công tác phát triển ĐNGV thường là thấp. Phát triển đội ngũ giảng viên trên cơ sở phát triển cá nhân giảng viên đồng thời với việc thực hiện mục tiêu nhà trường. Với quan điểm này thì phát triển đội ngũ giảng viên được xem như một quá trình mà trong đó nhà trường và cá nhân giảng viên được đồng thời coi là trọng tâm. Đây là quan điểm mang tính hợp tác, vì cho rằng, các nhu cầu phát triển của nhà trường
17 cũng quan trọng như các nhu cầu phát triển của giảng viên. Vì cả hai loại nhu cầu đều cần phải cân nhắc, được hoà hợp và cân bằng với nhau nên công tác phát triển đội ngũ giảng viên dường như đạt kết quả tốt. Như vậy, mỗi quan điểm đều có những điểm tích cực, điểm hạn chế riêng. Vấn đề đặt ra là mỗi nhà trường, cần xem xét vận dụng trên cơ sở thực trạng của tổ chức để có bước đi thích hợp, sao cho đội ngũ giảng viên khi tiếp cận nhu cầu nhà trường đều thấy có nhu cầu của mình trong đó, tạo cho họ sự hứng thú, say mê và yên tâm với công tác, nghề nghiệp. Trong quá trình chuẩn bị lực lượng phải chú ý toàn diện các yếu tố về số lượng, về cơ cấu, về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, thái độ, trách nhiệm của mỗi giảng viên đối với nhà trường. Để đạt được điều đó, phát triển đội ngũ giảng viên phải gắn liền với việc tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng sử dụng và tạo môi trường sư phạm thuận lợi. Sự quan tâm chăm lo đến việc xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên trong các nhà trường là nhiệm vụ trung tâm, ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển toàn diện của nhà trường. Quản lý đội ngũ giảng viên là việc xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên vững mạnh cả về số lượng và chất lượng, có đầy đủ phẩm chất trí tuệ, năng lực và trình độ chuyên môn để hoàn thành tốt các nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục và nghiên cứu khoa học. Do vậy, quản lý đội ngũ giảng viên là loại hình quản lý hàm chứa khía cạnh quản lý hành chính và quản lý trí thức. Từ những cách tiếp cận trên, có thể quan niệm phát triển đội ngũ giảng viên là tổ hợp các cách thức tác động có hệ thống, có mục đích và có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đội ngũ giảng viên nhằm xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên cơ hữu của nhà trường có đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu, đạt chuẩn về chất lượng đáp ứng yêu cầu giáo dục và đào tạo của nhà trường trong thời kỳ mới.