Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:199

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương" nhằm phân tích thực trạng công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong các trường THPT tại Thủ Dầu Một nói riêng, Bình Dương nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ MINH THOA QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 BÌNH DƢƠNG - NĂM 2018
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ MINH THOA QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 NGƢỜI HƢỚNG D N HOA HỌC: TS. NGUYỄN ÁNH HỒNG BÌNH DƢƠNG - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn NGUYỄN THỊ MINH THOA i
LỜI CẢM ƠN Sau thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thiện đề tài “Quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng” tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ tận tình của Nhà trƣờng, Thầy, Cô và bạn bè. Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Thủ Dầu Một; Quý thầy, cô phòng Đào tạo sau Đại học; Quý thầy, cô và lãnh đạo Khoa Quản lý Giáo dục trƣờng Đại học Thủ Dầu Một đã tận tình giúp đỡ trong suốt quá trình học tập và tạo điền kiện để tôi hoàn thành luận văn nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn sự cộng tác giúp đỡ của tập thể thầy, cô giáo đồng nghiệp ở năm trƣờng: THPT Võ Minh Đức, THPT Chuyên Hùng Vƣơng, THPT An Mỹ, THPT Bình Phú và THPT Nguyễn Đình Chiểu. Đặc biệt tôi xin trân trọng và bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng, ngƣời đã tận tình giúp đỡ và hƣớng dẫn tôi trong suốt thời gian tôi nghiên cứu đề tài. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài, song những thiếu sót trong luận văn là không thể tránh khỏi. Kính mong quý Thầy/Cô chỉ dẫn để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn! Bình Dương, tháng 6 năm 2018 Tác giả NGUYỄN THỊ MINH THOA ii
TÓM TẮT Trong tiến trình lịch sử Việt Nam, giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc tạo lập, hình thành nền văn hóa Việt, thiết lập quan hệ giao thƣơng với các nƣớc trên thế giới và góp phần phát triển kinh tế - xã hội của dân tộc Việt Nam. Giáo dục Việt Nam còn là mạch nguồn giao lƣu kinh tế, chính trị, văn hóa của nƣớc ta với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển nhanh chóng nhƣ vũ bão đã mang lại nhiều tiến bộ, văn minh giúp nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho con ngƣời và cũng vì thế xã hội hiện nay chuyển biến phức tạp và tác động đến cụộc sống của chúng ta rất nhiều, đặc biệt là giới trẻ. Trong hoạt động giáo dục học sinh, nhất là khối Trung học phổ thông, cùng với tâm sinh lý biến động phức tạp của tuổi mới lớn, giữa nhiều thuận lợi và khó khăn, cơ hội và thách thức khiến cho công tác giáo dục ở các nhà trƣờng mang ý nghĩa sống còn đối với việc giáo dục nhằm phát triển đúng hƣớng nhân cách toàn diện của các em. Do đó vấn đề đặt ra cho chúng ta là phải đào tạo ra những con ngƣời “Vừa hồng, vừa chuyên”, có khả năng đối diện đƣơng đầu với những khó khăn trong cuộc sống, giúp cho giới trẻ rèn luyện, phát triển tính tự chủ, nêu cao tinh thần trách nhiệm, có khả năng tƣ duy độc lập, xây dựng lối sống lành mạnh, phẩm chất đạo đức tốt, tƣơng thân tƣơng ái biết chia sẻ giúp đỡ lẫn nhau; biết tự suy ngẫm, đánh giá và giải quyết vấn đề... là việc làm trọng yếu và hết sức cần thiết. Nhiệm vụ này đã nói lên tầm quan trọng của các hoạt động giáo dục trong nhà trƣờng, trong đó có hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong những nội dung và nhiệm vụ không thể thiếu trong việc giáo dục toàn diện học sinh, qua đó giúp các em trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng để có thể hòa nhập với xã hội, giúp học sinh có những hiểu biết và thái độ đúng đắn về các giá trị văn hóa, xã hội của dân tộc và nhân loại; giáo dục chính trị, tƣ tƣởng, hình thành nhu cầu hứng thú, thói quen tốt trong học tập, sinh hoạt, lao động; củng cố, mở rộng kiến thức, rèn luyện, bồi dƣỡng kỹ năng thực hành và tổ chức các hoạt động thực tiễn. Do đó việc giáo dục và đào tạo trong nhà trƣờng hiện nay không chỉ chú trọng đến việc đào tạo ra những lớp học sinh giỏi về chuyên môn, mà còn phải hoàn thiện về nhân cách. Trong hoạt động thực tế tại các trƣờng cho thấy, việc thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có nhiều kết quả đáng khích lệ, phần lớn các trƣờng thực hiện tốt iii
các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, cụ thể: Công tác thực hiện qui định của Bộ giáo dục và đào tạo về nội dung, chƣơng trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo chủ đề hàng tháng; Giáo dục kỹ năng học tập,tổ chức rèn luyện các phƣơng pháp học tập hiệu quả; Giáo dục kỹ năng sống, truyền thống dân tộc; tổ chức những hoạt động ngoại khóa dƣới nhiều hình thức đa dạng... qua các hoạt động đó đã giúp các em thành công hơn trong cuộc sống hiện tại cũng nhƣ khi trƣởng thành, giúp các em trở thành những công dân có ích cho xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp vẫn còn một số khó khăn, bất cập nhƣ về hình thức tổ chức, chất lƣợng giáo dục, một vài trƣờng hợp thậm chí không thực hiện tiết sinh hoạt giáo dục ngoài giờ lên lớp theo kế hoạch đã xây dựng, không dành nhiều thời gian cho việc đầu tƣ soạn giảng, dẫn đến những tiết ngoài giờ lên lớp khuôn mẫu, đơn điệu, thiếu màu sắc sinh động… Công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp chƣa đƣợc chú trọng, còn mang tính hình thức, qua loa, chiếu lệ, chƣa hiệu quả, chƣa có những các biệp pháp tốt để nâng cao chất lƣợng hoạt động,... làm cho hoạt động này trở nên nhàm chán, thiếu tính hấp dẫn, học sinh thụ động. Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trƣờng trung học phổ thông là quản lý việc xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, quản lý việc tổ chức, chỉ đạo thực hiện hoạt động, quản lý thực hiện kế hoạch và nội dung chƣơng trình hoạt động; việc kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp; hiệu quả thực hiện các công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có hiệu quả, nâng cao chất lƣợng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp một cách toàn diện và đồng bộ. Đặc biệt đối với cấp trung học phổ thông, tâm sinh lý của các em đã phát triển hơn nhiều so với cấp tiểu học và trung học cơ sở, do đó nhìn nhận của các em về các vấn đề gia đình, xã hội cũng có những thay đổi lớn hơn. Điều này đặt ra đòi hỏi cao hơn đối với các cán bộ quản lý, giáo viên, cán bộ phụ trách hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Kết quả nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một cho thấy: nhận thức đúng đắn của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về vị trí, vai trò, tầm quan iv
trọng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, việc quản lý nội dung, chƣơng trình, kế hoạch của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đƣợc thực hiện khá tốt. Tuy nhiên, trong công tác quản lý đổi mới hình thức, phƣơng pháp tổ chức, đa dạng hóa nội dung các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp còn nhiều hạn chế, các nhà trƣờng chƣa có những biện pháp hữu hiệu trong việc phối kết hợp hoạt động giữa các lực lƣợng trong và ngoài nhà trƣờng, việc tổ chức sinh hoạt ngoại khóa bộ môn, các phƣơng tiện hỗ trợ hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp còn nhiều hạn chế, … Trên cơ sở nghiên cứu lý luận của công tác quản lý hoạt động dạy học và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tác giả đề xuất 5 biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đó là: Thành lập hoặc củng cố Ban chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp; Đổi mới nội dung, hình thức, phƣơng pháp tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp; Tăng cƣờng công tác kế hoạch hóa trong quản lý các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp; Bồi dƣỡng, nâng cao năng lực và kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên; Tăng cƣờng phối hợp giữa nhà trƣờng và các lực lƣợng trong và ngoài nhà trƣờng trong công tác tổ chức và quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Kết quả khảo nghiệm cho thấy các biện pháp đƣợc đề xuất có tính cần thiết và tính khả thi cao. Do đó, các trƣờng trung phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một và các địa bàn khác có thể nghiên cứu, vận dụng linh hoạt, sáng tạo những biện pháp này để nâng cao chất lƣợng, hiệu quả công tác quản lý hoạt động hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong các nhà trƣờng, nhằm góp phần tích cực vào việc rèn luyện học sinh thành những con ngƣời phát triển toàn diện, thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. v
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN............................................................................................................................. ii TÓM TẮT .................................................................................................................................iii DANH M C CÁC TỪ VI T TẮT ............................................................................................ x DANH M C CÁC BẢNG ........................................................................................................ xi DANH M C CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ..................................................................................... xi MỞ ĐẦU.................................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................................. 1 2. Mục đich nghiên cứu .......................................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .................................................................................... 3 3.1. Khách thể nghiên cứu .................................................................................................. 3 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu .................................................................................................. 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................................... 3 4.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại các trƣờng trung học phổ thông. ......................................................................................... 3 4.2. Khảo sát và phân tích thực trạng quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ......... 3 ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình .......... 3 Dƣơng. ................................................................................................................................ 4 4.3. Đề xuất và khảo nghiệm các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng. ....................................................................................................... 4 5. Giả thuyết nghiên cứu......................................................................................................... 4 5.1. Công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng hiện nay đƣợc quan tâm chƣa đúng mức và còn một số tồn tại về việc xây dựng kế hoạch, ổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá hoạt động dẫn đến việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp chƣa hiệu quả. ..................................................................................................................... 4 5.2. Các biện pháp xây dựng góp phần nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một là phù hợp: cần thiết và khả thi. .................................................................................. 4 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu......................................................................................... 4 6.1. Giới hạn nghiên cứu .................................................................................................... 4 giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng trong thời gian năm học 2016 – 2017 đến năm học 2017 – 2018. ................ 4 vi
6.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................... 4 6.3. Khách thể khảo sát ....................................................................................................... 4 7. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................................... 5 7.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lí luận .................................................................................. 5 7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn .............................................................................. 5 7.2.1. Phƣơng pháp phỏng vấn .......................................................................................... 5 7.2.2. Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi ....................................................................... 5 7.2.3. Phƣơng pháp xử lý dữ liệu: ...................................................................................... 6 8. Ý nghĩa của đề tài ............................................................................................................... 6 8.1. Về mặt lí luận .............................................................................................................. 6 8.2. Về mặt thực tiễn .......................................................................................................... 6 9. Bố cục luận văn .................................................................................................................. 6 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.................... 7 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu về vấn đề quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại các trƣờng trung học phổ thông ......................................................................................... 7 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài................................................................................... 7 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước ...................................................................................... 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................................... 12 1.2.1. Hoạt động giáo dục (HĐGD), HĐGDNGLL ......................................................... 12 1.2.2. Quản lý, quản lý giáo dục và quản lý nhà trường .................................................. 15 1.3. Lý luận về HĐGDNGLL và quản lí HĐGDNGLL ....................................................... 21 1.3.1. Vị trí, vai trò, mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung và hình thức tổ chức của HĐGDNGLL ở trường THPT ................................................................................................................. 21 1.3.2. Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THPT ............................. 29 Tiểu kết chƣơng 1 ..................................................................................................................... 34 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG HĐGDNGLL VÀ QUẢN LÍ HĐGDNGLL Ở CÁC TRƢỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT ........................... 35 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và tình hình giáo dục tại địa bàn thành phố Thủ Dầu Một ................................................................................................................. 35 2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên .............................................................................. 35 2.1.2. Khái quát về kinh tế, xã hội .................................................................................... 35 2.1.3. Khái quát tình hình phát triển giáo dục đào tạo tại thành phố Thủ Dầu Một ....... 36 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng HĐGDNGLL và quản lý HĐGDNGLL ở các trƣờng THPT địa bàn TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng ............................................................. 36 vii
2.2.1. Nội dung khảo sát ................................................................................................... 36 2.2.2. Công cụ điều tra, khảo sát thực trạng ..................................................................... 37 2.2.3. Kiểm tra độ tin cậy của thang đo trong công cụ điều tra, khảo sát ....................... 37 2.2.4. Tổ chức điều tra, khảo sát ...................................................................................... 37 2.3. Kết quả nghiên cứu thực trạng HĐGDNGLL ở các trƣờng THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng .................................................................................... 40 2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh ở các trƣờngTHPT trên địa bàn TP. Thủ Dầu Một về mức độ cần thiết và vai trò của công tác HĐGDNGLL .......... 40 2.3.2. Thực trạng tổ chức HĐGDNGLL ở trường THPT trên địa bàn TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ............................................................................................................... 45 2.4. Thực trạng công tác quản lý HĐGDNGLL ở trƣờng THPT trên địa bàn TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng .......................................................................................................... 54 2.4.1. Thực trạng công tác quản lý việc xây dựng kế hoạch HĐGDNGLL ở trường THPT trên địa bàn TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ............................................................ 54 2.4.2. Công tác tổ chức, chỉ đạo thực hiện HĐGDNGLL ................................................ 55 2.4.2.1. Hiệu quả thực hiện các công tác quản lý HĐGDNGLL ...................................... 56 2.4.2.2. Biện pháp quản lý việc thực hiện kế hoạch và nội dung chương trình HĐGDNGLL ..................................................................................................................... 61 2.4.2.3. Hiệu quả quản lý nội dung chương trình HĐGDNGLL của CBQL .................... 63 2.4.3. Công tác kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện HĐGDNGLL ................................ 65 2.5. Khó khăn trong công tác HĐGDNGLL ở trƣờng THPT trên địa bàn TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng ................................................................................................................... 67 2.6. Đánh giá chung về thực trạng và nguyên nhân của thực trạng công tác quản lý HĐGDNGLL ở các trƣờng THPT trên địa bàn TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng ......... 72 2.6.1. Mặt mạnh ................................................................................................................ 72 2.6.2. Mặt hạn chế ............................................................................................................ 72 Tiểu kết chƣơng 2 ..................................................................................................................... 75 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP NÂNG CAO CÔNG TÁC QUẢN LÍ HĐGDNGLL Ở CÁC TRƢỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƢƠNG ................................................................................................................................... 77 3.1. Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn xây dựng các biện pháp: ............................................ 77 3.1.1. Cơ sở lý luận xây dựng các giải pháp .................................................................... 77 3.1.2. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................................ 78 3.3. Một số biện pháp nâng cao công tác quản lí HĐGDNGLL ở các trƣờng THPT trên địa bàn TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng .............................................................................. 81 viii
3.3.1. Biện pháp 1: Thành lập hoặc củng cố Ban chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ............................................................................................................................... 81 3.3.2. Biện pháp 2: Đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức HĐGDNGLL .. 82 3.3.3. Biện pháp 3: Tăng cường công tác kế hoạch hóa trong công tác quản lý các HĐGDNGLL..................................................................................................................... 84 3.3.4. Biện pháp 4: Bồi dưỡng, nâng cao năng lực và kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cho giáo viên ........................................................................................................................... 87 3.3.5. Biện pháp 5: Tăng cường phối hợp giữa nhà trường và các lực lượng trong và ngoài nhà trường trong công tác tổ chức và quản lý HĐGDNGLL ................................. 89 3.4. Mối liên hệ giữa các biện pháp ...................................................................................... 91 3.5. Ý kiến đánh giá về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đƣợc đề xuất ............... 91 3.5.1. Mô tả cách thức khảo sát ........................................................................................ 91 3.5.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp được đề xuất ... 92 Tiểu kết chƣơng 3 ..................................................................................................................... 99 KẾT LUẬN VÀ IẾN NGHỊ .............................................................................................. 100 1. K T LUẬN .................................................................................................................... 100 1.1. Về mặt lí luận: ......................................................................................................... 100 1.2. Thực trạng công tác quản lí HĐGDNGLL ở các trƣờng THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh bình Dƣơng đã đƣợc nghiên cứu với những kết quả: ...................... 100 1.3. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý HĐGDNGLL ở các trƣờng THPT ............................................................................................................ 101 2. KI N NGHỊ.................................................................................................................... 102 2.1. Kiến nghị đối với Sở GD&ĐT tỉnh Bình Dƣơng .................................................... 102 2.2. Kiến nghị đối với Ban giám hiệu các trƣờng THPT................................................ 102 2.3. Đối với chính quyền, đoàn thể Thành phố Thủ Dầu Một ........................................ 103 2.4. Đối với các giáo viên chủ nhiệm, Đoàn TNCSHCM .............................................. 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................... 104 ix
DANH MỤC CÁC T VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Nội dung đầy đủ 1 BGDĐT Bộ giáo dục đào tạo 2 CBQL Cán bộ quản lí 3 CMHS Cha mẹ học sinh CSVC Cơ sở vật chất 4 Đoàn TNCSHCM Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh 5 GD Giáo dục 6 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDNGLL Giáo dục ngoài giờ lên lớp 7 GV Giáo viên 8 GVCN Giáo viên chủ nhiệm 9 HĐGD Hoạt động giáo dục 10 HĐNK Hoạt động ngoại khóa 11 HĐGDNGLL Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 12 HT Hiệu trƣởng 13 HS Học sinh LLGD Lực lƣợng giáo dục 14 LLXH Lực lƣợng xã hội 15 PHHS Phụ huynh học sinh 16 QL Quản lí 17 QLGD Quản lí giáo dục 18 THPT Trung học phổ thông 19 TP Thành phố x
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Độ tin cậy của thang đo đƣợc xác định bằng hệ số tin cậy Anpha – Cronbach .. 37 Bảng 2.2. Phân bố số lƣợng và thành phần mẫu nghiên cứu ........................................ 38 Bảng 2.3. Quy ƣớc xử lý thông tin phiếu khảo sát ........................................................ 39 Bảng 2.4. Nhận thức của CBQL, GV về mức độ cần thiết của HĐGDNGLL ............. 40 Bảng 2.5. Nhận thức của GV và CBQL về vai trò của HĐGDNGLL .......................... 43 Bảng 2.6. So sánh sự khác biệt trong nhận thức về tầm quan trọng của HĐGDNGLL giữa các nhóm khách thể giáo viên.................................................. 44 Bảng 2.7. Vai trò của HĐGDNGLL với HS.................................................................. 45 Bảng 2.8. Tổ chức HĐGDNGLL ở các trƣờng THPT .................................................. 46 Bảng 2.9. Mức độ thực hiện các công tác tổ chức HĐGDNGLL của GVCN .............. 49 Bảng 2.10. So sánh sự khác biệt trong đánh giá hiệu quả của HĐGDNGLL giữa các nhóm khách thể CBQL ........................................................................................... 54 Bảng 2.11. Quản lý việc xây dựng kế hoạch HĐGDNGLL .......................................... 55 Bảng 2.12. Quản lý việc tổ chức, chỉ đạo thực hiện HĐGDNGLL .............................. 56 Bảng 2.13. Hiệu quả thực hiện các công tác quản lý HĐGDNGLL (tính theo trị TB). 57 Bảng 2.14. Hiệu quả thực hiện các công tác quản lý HĐGDNGLL (tính theo tỉ lệ %) 58 Bảng 2.15. Biện pháp quản lý việc thực hiện kế hoạch và nội dung chƣơng trình HĐGDNGLL ........................................................................................................... 62 Bảng 2.16. Đánh giá hiệu quả quản lý nội dung chƣơng trình HĐGDNGLL .............. 64 Bảng 2.17. Quản lý công tác kiểm tra đánh giá HĐGDNGLL ..................................... 66 Bảng 2.18. Khó khăn trong tổ chức HĐGDNGLL theo đánh giá của GV ................... 68 Bảng 2.19. Khó khăn trong tổ chức HĐGDNGLL theo đánh giá của CBQL .............. 70 Bảng 2.20. Khó khăn khi tham gia HĐGDNGLL của HS ............................................ 71 Bảng 3.1. Cách tính điểm của phiếu hỏi ........................................................................ 92 Bảng 3.2. Tính cần thiết của các biện pháp đề xuất theo đánh giá của GV .................. 92 Bảng 3.3. Tính khả thi của các biện pháp đề xuất theo đánh giá của GV ..................... 95 xi
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Đánh giá của GV về mức độ cần thiết tổ chức HĐGDNGLL .................. 41 Biểu đồ 2.2. So sánh đánh giá mức độ cần thiết của HĐGDNGLL giữa CBQL, GV và HS (tính theo trị TB) .......................................................................................... 42 Biểu đồ 2.3. Việc thành lập Ban chỉ đạo tổ chức HĐGDNGLL ................................... 47 Biểu đồ 2.4. Mức độ thực hiện các công tác tổ chức HĐGDNGLL của GVCN theo tự đánh giá của giáo viên (tính bằng tỉ lệ %) .......................................................... 50 Biểu đồ 2.5. So sánh Mức độ thực hiện các công tác tổ chức HĐGDNGLL của GVCN theo đánh giá của GV và CBQL ................................................................. 51 Biểu đồ 2.6. Đánh giá của HS về mức độ đáp ứng nhu cầu đối với HĐGDNGLL ...... 52 Biểu đồ 2.7. Đánh giá hiệu quả HĐGDNGLL theo CBQL .......................................... 53 Biểu đồ 2.8 . Thái độ của HS đối với HĐGDNGLL ..................................................... 61 Biểu đồ 3.1. So sánh mức độ đánh giá tính cần thiết của các biện pháp giữa nhóm GV và CBQL (tính theo trị TB) .............................................................................. 94 Sơ đồ 1.1. Mô hình về quản lý ......................................................................................16 Sơ đồ 1.2. Mối quan hệ giữa 2 hoạt động GD trong quá trình sƣ phạm .......................27 Sơ đồ 1.3. Kế hoạch HĐGDNGLL ở trƣờng THPT .....................................................28 xii
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế hiện nay, nguồn lực con ngƣời Việt Nam càng trở nên có ý nghĩa quan trọng, quyết định sự thành công của công cuộc phát triển đất nƣớc. Giáo dục ngày càng có vai trò và nhiệm vụ to lớn trong việc xây dựng một thế hệ ngƣời Việt Nam mới, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội. Không có giáo dục thì không có bất cứ sự phát triển nào đối với con ngƣời, cũng nhƣ đối với kinh tế, văn hóa và xã hội. Nhận thức rõ điều đó, Đảng ta đã luôn coi “ d c c c ”, “đầu tƣ cho giáo dục là đầu tƣ cho phát triển”. Nghị quyết Trung ƣơng 2 khóa VIII cũng đã kh ng định: “Muốn tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa thắng lợi phải phát triển mạnh giáo dục – đào tạo, phát huy nguồn lực con ngƣời, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững”. Đại hội Đảng lần thứ tiếp tục nhấn mạnh “con ngƣời vừa là động lực vừa là mục tiêu của sự phát triển”. Nghị quyết của Đại hội Đảng lần I cũng đã chỉ rõ: “. . . . Phát triển nguồn nhân lực chất lƣợng cao, đổi mới cơ bản và toàn diện sự nghiệp giáo dục là một trong ba khâu đột phá của đất nƣớc trong giai đoạn tới” và đến Đại hội XII của Đảng cũng đã nêu rõ: “Thực hiện đồng bộ các cơ chế, chính sách, giải pháp phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lƣợng cao đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo theo hƣớng mở, hội nhập, xây dựng xã hội học tập, phát triển toàn diện năng lực, thể chất, nhân cách, đạo đức, lối sống, ý thức tôn trọng pháp luật và trách nhiệm công dân” và “Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất ngƣời học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn; phát triển giáo dục và đào tạo phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, với tiến bộ khoa học – công nghệ, yêu cầu phát triển nguồn nhân lực và thị trƣờng lao động”. [Theo Ban Tuyên giáo Trung ƣơng (2016), Tài liệu học tập các văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, N B Chính trị quốc gia]. Để đạt đƣợc mục tiêu trên đòi hỏi ngành giáo dục đào tạo nói chung và trƣờng trung học phổ thông nói riêng phải chú trọng nhiệm vụ nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện các thế hệ trẻ về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng thiết yếu cơ bản nhằm phát triển năng lực cá nhân, tính năng động sáng tạo, hình thành nhân 1
cách con ngƣời Việt Nam toàn cầu, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lƣợng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc và công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc cũng nhƣ nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con ngƣời Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả. Đất nƣớc ta ngày càng phát triển, đời sống nhân dân ngày đƣợc nâng cao là một dấu hiệu đáng mừng, thế nhƣng những chuyển biến phức tạp hiện nay của xã hội đã có những tác động lớn đến cuộc sống của chúng ta, đặc biệt là giới trẻ. Những vấn đề xuống cấp trong đạo đức, lối sống đặc biệt là ở tầng lớp thanh thiếu niên ngày càng nghiêm trọng, lối sống thực dụng, vô cảm, ích kỉ, thiếu trách nhiệm với bản thân, thiếu bản lĩnh sống… là điều khiến mọi ngƣời lo lắng. Sự xuống cấp ấy đang đi ngƣợc lại với truyền thống, đạo lí tốt đẹp của cha ông ta. Hằng ngày, qua các phƣơng tiện truyền thông chúng ta không khỏi chạnh lòng khi đầy rẫy những thông tin về những vụ án mạng giết ngƣời, cƣớp của dã man mà đối tƣợng gây án là những ngƣời còn rất trẻ. Những clip nữ sinh đánh nhau, quay phim tung lên mạng; học sinh đi học mang theo hung khí sẵn sàng “xử” nhau nhƣ những thƣớc phim hành động nƣớc ngoài hay học sinh rủ nhau tự tử có khi chỉ vì những lý do giản đơn, vớ vẩn… Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (HĐGDNGLL) ở các trƣờng trung học phổ thông (THPT) là hoạt động thiết thực và hữu ích, là một trong những nội dung giáo dục toàn diện học sinh. Với mục đích tiếp nối hoạt động dạy học trên lớp nhằm khắc sâu kiến thức của các môn văn hóa bằng cách tổ chức các hình thức hoạt động ngoài giờ, từ đó giúp các em trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng để có thể hòa nhập vào xã hội hiện đại thì hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong những con đƣờng quan trọng hình thành nhân cách cho học sinh. Thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp học sinh sẽ có những nhận thức, định hƣớng đúng đắn cho sự phát triển nhân cách cá nhân, giúp học sinh có khả năng đối diện đƣơng đầu với những khó khăn trong cuộc sống, rèn luyện phát triển tính cách tự chủ, trách nhiệm cao, có lối sống lành mạnh, phẩm chất đạo đức tốt, tƣơng thân tƣơng ái biết chia sẻ giúp đỡ lẫn nhau, hoàn thiện kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hợp tác, kỹ năng xây dựng quan hệ cá nhân…từ đó thúc đẩy quá trình học tập trên lớp đạt kết quả cao hơn. Và vì thế hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ngày càng trở nên quan trọng không thể thiếu trong hoạt động giáo dục ở 2
các trƣờng phổ thông. Thực tiễn hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một đang đƣợc diễn ra một cách đều đặn song hiệu quả của hoạt động này chƣa thật thuyết phục và công tác quản lí hoạt động này ở các trƣờng THPT tại thành phố Thủ Dầu Một còn tồn tại những vấn đề cần quan tâm nhằm nâng cao chất lƣợng của HĐGDNGLL. Xuất phát từ những lí do trên chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng” với mong muốn nâng cao chất lƣợng giáo dục cho bậc trung học phổ thông tại thành phố Thủ Dầu Một nói riêng và giáo dục bậc trung học của Việt Nam nói chung. 2. Mục đich nghiên cứu Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong các trƣờng THPT tại Thủ Dầu Một nói riêng, Bình Dƣơng nói chung. 3. hách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lí hoạt động giáo dục ở các trƣờng trung học phổ thông. 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu - Công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng. - ây dựng một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại các trƣờng trung học phổ thông. 4.2. Khảo sát và phân tích thực trạng quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình 3
Dƣơng. 4.3. Đề xuất và khảo nghiệm các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng. 5. Giả thuyết nghiên cứu 5.1. Công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng hiện nay đƣợc quan tâm chƣa đúng mức và còn một số tồn tại về việc xây dựng kế hoạch, ổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá hoạt động dẫn đến việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp chƣa hiệu quả. 5.2. Các biện pháp xây dựng góp phần nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một là phù hợp: cần thiết và khả thi. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng trong thời gian năm học 2016 – 2017 đến năm học 2017 – 2018. 6.2. Phạm vi nghiên cứu * Nội dung nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp gồm các vấn đề về xây dựng kế hoạch, chỉ đạo tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá của hiệu trƣởng, tổ tƣởng chuyên môn, đoàn thanh niên. * Thời gian nghiên cứu Đề tài khảo sát thực trạng công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng trong thời gian từ tháng 04/2017 đến tháng 12/2017. 6.3. Khách thể khảo sát Nghiên cứu sẽ tập trung vào các đối tƣợng sau: Cán bộ quản lí, bí thƣ đoàn thanh niên, một số tổ trƣởng chuyên môn, một số giáo viên làm công tác chủ nhiệm và một số học sinh ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, 4
tỉnh Bình Dƣơng ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng bao gồm các trƣờng: Trƣờng THPT chuyên Hùng Vƣơng; Trƣờng THPT Võ Minh Đức; Trƣờng THPT An Mỹ; Trƣờng THPT Nguyễn Đình Chiểu; Trƣờng THPT Bình Phú. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lí luận  Các phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu Bao gồm các phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa tài liệu…nhằm xây dựng cơ sở lí luận của công tác quản lí HĐGDNGLL ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng. Những vấn đề lý luận đƣợc phân tích và tổng hợp: lý luận quản lý nói chung, nội dung HĐGDNGLL, nội dung quản lý HĐGDNGLL. 7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn Bao gồm các phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi, tổng kết kinh nghiệm, phƣơng pháp phỏng vấn,…nhằm khảo sát và đánh giá thực trạng việc tổ chức, thực hiện và quản lí các hoạt động GDNGLL ở các trƣờng trung học. 7.2.1. Phương pháp phỏng vấn Đối tƣợng phỏng vấn: Hiệu trƣởng, phó hiệu trƣởng, giáo viên chủ nhiệm, Bí thƣ đoàn thanh niên ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một. Nội dung phỏng vấn: Các chức năng quản lý: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra của hiệu trƣởng; việc thực hiện các HĐGDNGLL của giáo viên và học sinh. 7.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Chúng tôi sẽ sử dụng ba bảng hỏi dành cho: a. Cán bộ quản lí gồm: lãnh đạo nhà trƣờng (Hiệu trƣởng, phó hiệu trƣởng), Tổ trƣởng chuyên môn và bí thƣ đoàn thanh niên. b. Giáo viên: Giáo viên chủ nhiệm, giáo viên giảng dạy bộ môn. c. Học sinh. Nội dung điều tra: Các vấn đề liên quan đến quản lý và việc thực hiện HĐGDNGLL. 5
7.2.3. Phương pháp xử lý dữ liệu: - Các thông tin tƣ liệu đƣợc tổng thuật theo các chủ đề ; - Thông tin định lƣợng: các dữ liệu thu thập từ bảng hỏi đƣợc xử lí bằng phần mềm SPSS. - Các thông tin định tính thu đƣợc từ phỏng vấn sẽ đƣợc xử lý bằng cách phƣơng pháp phân tích nội dung. 8. Ý nghĩa của đề tài 8.1. Về mặt lí luận Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần làm phong phú thêm lí luận về công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh bậc Trung học phổ thông ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. 8.2. Về mặt thực tiễn Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở khoa học để các nhà quản lí, các giáo viên tham khảo nhằm nâng cao công tác quản lí và chất lƣợng của HĐNGLL tại các trƣờng THPT ở thành phố Thủ Dầu Một nói riêng, ở tỉnh Bình Dƣơng và cả nƣớc nói chung. 9. Bố cục luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo, luận văn gồm các chƣơng sau: Chƣơng 1: Cơ sở lí luận về vấn đề quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông. Chƣơng 2: Kết quả nghiên cứu về thực trạng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng. Chƣơng 3: Các biện pháp nâng cao công tác quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dƣơng. 6