Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Sinh học của học sinh theo tiếp cận năng lực tại các trường Trung học phổ thông tỉnh Bình Phước

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:163

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Sinh học của học sinh theo tiếp cận năng lực tại các trường Trung học phổ thông tỉnh Bình Phước" được hoàn thành với mục tiêu nhằm khảo sát và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL tại các trường THPT tỉnh Bình Phước từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Sinh học của HS tại các trường này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Sinh học của học sinh theo tiếp cận năng lực tại các trường Trung học phổ thông tỉnh Bình Phước

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN NGỌC HUÂN QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN SINH HỌC CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH BÌNH PHƢỚC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SỸ Bình Dƣơng – 2018
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN NGỌC HUÂN QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN SINH HỌC CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH BÌNH PHƢỚC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SỸ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LƢƠNG THỊ HỒNG GẤM Bình Dƣơng – 2018
LỜI CAM ĐOAN Kính gửi: Ban Giám hiệu Trƣờng Đại học Thủ Dầu Một. Tôi tên: Nguyễn Ngọc Huân, là học viên lớp cao học Quản lí giáo dục - khóa 2016 -2018. Luận văn “Quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Sinh học của học sinh theo tiếp cận năng lực tại các trường Trung học phổ thông tỉnh Bình Phước” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông tin trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chƣa đƣợc sử dụng trong công trình nghiên cứu nào. Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài, song không tránh khỏi những sơ xuất, thiếu sót. Kính mong nhận đuợc ý kiến đóng góp và chỉ dẫn quí báu của quý thầy, cô và bạn bè đồng nghiệp. Tác giả luận văn Nguyễn Ngọc Huân i
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của nhiều tổ chức và cá nhân. Tôi xin trân trọng cảm ơn: Các thầy cô giáo đã tham gia giảng dạy lớp Cao học quản lí giáo dục, những ngƣời thầy đã trang bị cho tôi tri thức và kinh nghiệm quý báu trong lĩnh vực khoa học giáo dục. Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô khoa Khoa học quản lí, phòng Đào tạo sau đại học trƣờng Đại học Thủ Dầu Một, Ban Giám hiệu, tập thể CB, GV bộ môn Sinh học các truờng Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Bình Phƣớc và các bạn bè đồng nghiệp đã động viên, nhiệt tình giúp đỡ tôi và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành bản luận văn này. Đặc biệt tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Lƣơng Thị Hồng Gấm đã tận tình hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Ngọc Huân ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ i LỜI CẢM ƠN................................................................................................. ii MỤC LỤC ..................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................... ix DANH MỤC CÁC BẢNG ..............................................................................x DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ........................................................ xii TÓM TẮT.................................................................................................... xiii MỞ ĐẦU ..........................................................................................................1 1. Lí do chọn đề tài ...........................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu .....................................................................................2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu...............................................................3 3.1. Khách thể nghiên cứu ............................................................................3 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu ............................................................................3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................3 5. Giả thuyết nghiên cứu ...................................................................................3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ........................................................................4 7. Các phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................4 7.1. Phƣơng pháp luận nghiên cứu. ...............................................................4 7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc ........................................................4 7.1.2. Quan điểm thực tiễn .......................................................................5 7.1.3. Quan điểm lịch sử - logic................................................................5 7.2. Các PP nghiên cứu cụ thể ......................................................................5 7.2.1. PP nghiên cứu lí luận ......................................................................5 7.2.2. Nhóm PP nghiên cứu thực tiễn .......................................................5 7.2.3. Nhóm phƣơng pháp xử lí số liệu bằng thống kê toán học ...............7 8. Bố cục luận văn .............................................................................................7 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN SINH HỌC Ở TRƢỜNG THPT THEO TIẾP CẬN NL.....................................................................................7 iii
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .........................................................................7 1.1.1. Nghiên cứu ở nƣớc ngoài ....................................................................7 1.1.2. Nghiên cứu ở trong nƣớc ....................................................................9 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ...............................................................13 1.2.1. Kiểm tra ............................................................................................13 1.2.2. Đánh giá ............................................................................................14 1.2.3. Kết quả học tập .................................................................................14 1.2.4. KTĐG kết quả học tập ......................................................................15 1.2.5. Năng lực ...........................................................................................15 1.2.6. Năng lực của HS THPT ....................................................................16 1.2.7. Đánh giá KQHT theo tiếp cận NL ....................................................19 1.2.8. Quản lí và quản lí giáo dục ...............................................................21 1.2.9. Quản lí trƣờng THPT ........................................................................22 1.3. Kiểm tra đánh giá KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL ở trƣờng THPT22 1.3.1. Vai trò và chức năng của KTĐG.......................................................22 1.3.2. Phân loại KTĐG kết quả học tập ......................................................24 1.3.3. Nguyên tắc kiểm tra đánh giá KQHT của HS ...................................25 1.3.4. Các phƣơng pháp kiểm tra đánh giá KQHT của HS .........................28 1.3.5. Quy trình kiểm tra, đánh giá theo tiếp cận NL ..................................31 1.3.6.Kiểm tra đánh giá KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL ở trƣờng THPT ..............................................................................................32 1.4. Quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL34 1.4.1. Quản lí hoạt động KTĐG KQHT ......................................................34 1.4.2. Hiệu trƣởng trƣờng THPT với việc quản lí KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL ...................................................................................35 1.4.3. Nội dung quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS THPT theo tiếp cận NL...............................................................................36 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn sinh học của HS theo tiếp cận NL .................................................................................42 iv
1.5.1. Các chủ trƣơng, văn bản quy định về việc tổ chức KTĐG KQHT của HS theo tiếp cận NL ...................................................................................42 1.5.2. Sự hiểu biết, NL của CBQL về KTĐG KQHT .................................42 1.5.3. Sự am hiểu của GV về nội dung, phƣơng pháp KTĐG theo tiếp cận NL...............................................................................................................43 1.5.4. Sự hiểu biết của HS về vai trò của KTĐG KQHT ............................43 1.5.5. Tinh thần trách nhiệm, tính tích cực chủ động của GV và HS ..........44 1.5.6. Điều kiện CSVC, trang thiết bị, kinh phí phục vụ cho việc tổ chức KTĐG .........................................................................................................44 Tiểu kết chƣơng 1 ..............................................................................................44 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN SINH HỌC CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH BÌNH PHƢỚC ....................................................................46 2.1. Khái quát tình hình văn hóa, kinh tế-xã hội và giáo dục của tỉnh Bình Phƣớc ..............................................................................................................46 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên và tình hình kinh tế, văn hóa- xã hội ...................46 2.1.2. Đặc điểm và tình hình giáo dục cấp THPT .................................... 47 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc ..............52 2.2.1. Mục đích nghiên cứu ........................................................................52 2.2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................52 2.2.2. Thông tin về mẫu nghiên cứu............................................................56 2.3. Thực trạng KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc ........................................................................58 2.3.1. Nhận thức của CBQL và GV về tầm quan trọng của hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL .......................................................58 2.3.2. Nhận thức của CBQL và GV về mục đích KTĐG KQHT môn Sinh học ..............................................................................................................59 v
2.3.3. Thực trạng thực hiện các nguyên tắc KTĐG KQHT môn Sinh học của GV ........................................................................................................60 2.3.4. Thực trạng thực hiện các mục tiêu và nội dung KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL...........................................................................63 2.3.5. Thực trạng thực hiện các PP và công cụ KTĐG KQHT môn Sinh học65 2.4. Thực trạng quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc .........................................67 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL...............................................................................................................67 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL .........................................................................................70 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL .........................................................................................72 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện, KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL...........................................................................77 2.4.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc ..........81 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh của HS theo tiếp cận NL tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc .....................84 2.5.1. Thực trạng KTĐG KQHT môn Sinh của HS theo tiếp cận NL .........84 2.5.2. Thực trạng quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL .........................................................................................85 2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng .............................................................86 Tiểu kết chƣơng 2..........................................................................................88 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN SINH HỌC CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI CÁC TRƢỜNG THPT TỈNH BÌNH PHƢỚC .....................................................90 3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp ...........................................................................90 3.1.1. Cơ sở lí luận ......................................................................................90 vi
3.1.2. Cơ sở thực tiễn ..................................................................................90 3.1.3. Cơ sở pháp lí .....................................................................................91 3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ...........................................................92 3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ....................................................92 3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn....................................................92 3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo kế thừa .............................................................93 3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi.......................................................93 3.3. Biện pháp nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn sinh học của HS các trƣờng THPT theo tiếp cận NL tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc ..............................................................................................................93 3.3.1. Nhóm biện pháp bồi dƣỡng nâng cao nhận thức CBQL, GV và HS về công tác KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL ................93 3.3.2. Nhóm biện pháp cải tiến xây dựng kế hoạch thực hiện KTĐG KQHT môn sinh học của HS theo tiếp cận NL .......................................................97 3.3.3. Nhóm biện pháp tăng cƣờng công tác tổ chức thực hiện KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL ..........................................99 3.3.4. Nhóm biện pháp tăng cƣờng chỉ đạo thực hiện công tác KTĐG KQHT của HS theo tiếp cận NL ...............................................................101 3.3.5. Nhóm biện pháp cải tiến hoạt động kiểm tra, giám sát và ĐG công tác KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL ............................106 3.3.6. Nhóm biện pháp tăng cƣờng quản lí CSVC và các điều kiện phục vụ hoạt động KTĐG KQHT của HS theo tiếp cận NL...................................110 3.3.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp .....................................................112 3.4. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc ......................................................................................113 3.4.1. Mục tiêu khảo nghiệm ....................................................................113 3.4.2. Đối tƣợng khảo nghiệm ..................................................................113 3.4.3. Phƣơng pháp khảo nghiệm..............................................................114 3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ......................................................................115 vii
Tiểu kết chƣơng 3 ............................................................................................119 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .........................................................................121 1. Kết luận .........................................................................................................121 2. Khuyến nghị ..................................................................................................123 2.1. Đối với Bộ GD&ĐT...............................................................................123 2.2. Đối với Sở GD&ĐT Bình Phƣớc ...........................................................124 2.3. Đối với CBQL các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc ................................124 2.4. Đối với đội ngũ GV................................................................................125 2.5. Đối với HS .............................................................................................125 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC viii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Các từ viết tắt Nghĩa của các từ viết tắt 1 CB Cán bộ 2 CBQL CB quản lí 3 CM Chuyên môn 4 CSLL Cơ sở lí luận 5 CSVC Cơ sở vật chất 6 GD Giáo dục 7 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 8 GV Giáo viên 9 HS Học sinh 10 HT Hiệu trƣởng 11 KTĐG Kiểm tra đánh giá 12 KT Kiến thức 13 KN Kỹ năng 14 KQHT Kết quả học tập 15 NL Năng lực 16 PP Phƣơng pháp 17 THPT Trung học phổ thông 18 TĐ Thái độ ix
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Bảng thống kê số trƣờng THPT ở mỗi huyện, thị xã trong tỉnh Bình Phƣớc ..................................................................................................................48 Bảng 2. 2: Số lƣợng đội ngũ CB quản lí và GV ..................................................48 Bảng 2. 3: Thực trạng CSVC, phƣơng tiện phục vụ dạy học ...............................49 Bảng 2.4: Thống kê xếp loại Học lực ..................................................................51 Bảng 2.5: Thống kê xếp loại hạnh kiểm ..............................................................51 Bảng 2.6: Thông tin cá nhân mẫu khảo sát ..........................................................53 Bảng 2. 7: Thang đo trị trung bình và mức ý nghĩa .............................................55 Bảng 2. 8: Mô tả mã hóa đối tƣợng trả lời phỏng vấn .........................................56 Bảng 2. 9: Thông tin cá nhân mẫu nghiên cứu ....................................................57 Bảng 2. 10: Nhận thức của CB và GV về mục đích đánh giá KQHT môn Sinh học .......................................................................................................................59 Bảng 2.11: Thực trạng thực hiện các nguyên tắt KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL ............................................................................................61 Bảng 2. 12: Thực trạng thực hiện mục tiêu đánh giá KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL ..................................................................................................63 Bảng 2. 13: Thực trạng mức độ đánh giá các NL của HS trong KTĐG KQHT môn Sinh học.......................................................................................................64 Bảng 2. 14: Đánh giá việc thực hiện các PP và công cụ KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL ...........................................................................................65 Bảng 2. 15: Nhận xét của CBQL và GV về việc lập kế hoạch hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL ...............................................................67 Bảng 2. 16: Nhận xét của CBQL và GV về việc tổ chức thực hiện hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL của HT ..........................70 Bảng 2. 17: Nhận xét của CBQL và GV về công tác chỉ đạo thực hiện hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL của HT ..........................72 Bảng 2. 18: Nhận xét của CBQL và GV về công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá việc thực hiện hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL ......78 x
Bảng 2. 19: Nhận xét của CBQL và GV về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học tại các trường THPT tỉnh Bình Phước ..........81 Bảng 3.1: Mô tả mẫu khảo nghiệm....................................................................114 Bảng 3. 2: Ý kiến của CBQL và GV về tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp ...................................................................................................................115 xi
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Nhận thức của CBQL và GV về vai trò của hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học..........................................................................................58 Biểu đồ 3.1: So sánh trị trung bình giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ......................................................................................................119 xii
TÓM TẮT Đề tài sử dụng kết hợp cả phƣơng pháp nghiên cứu lí luận và phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn để khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động KTĐG (KTĐG) kết quả học tập (KQHT) môn sinh học của HS (HS) theo tiếp cận NL (NL) tại các trƣờng Trung học phổ thông (THPT) trên địa bàn tỉnh Bình Phƣớc, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn sinh học của HS theo tiếp cận NL tại các trƣờng này. Đề tài đã giải quyết đƣợc các nhiệm vụ nghiên cứu đề ra nhƣ sau: Thứ nhất, đề tài đã xây dựng khung lí thuyết về KTĐG và quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL ở các trƣờng THPT. Ngƣời nghiên cứu xây dựng cơ sở lí luận của hoạt động KTĐG bao gồm: vai trò, chức năng, nguyên tắc KTĐG; phƣơng pháp và quy trình KTĐG KQHT; đặc điểm của KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL; quy trình quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận chức năng quản lí bao gồm: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra giám sát việc thực hiện; nội dung quản lí KTĐG KQHT môn Sinh học ở trƣờng THPT. Thứ hai, đề tài đánh giá thực trạng trạng quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL. Trong công tác quản lí, điều hành hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS, Hiệu trƣởng đã bƣớc đầu thực hiện tốt công tác lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo GV thực hiện KTĐG KQHT quá trình và cuối kỳ, quản lí điều hành công tác ra đề, coi thi và chấm thi theo đúng quy chế. Tuy nhiên, công tác quản lí KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL của HT có rất nhiều điểm cần cải thiện, cụ thể: (1) chƣa xây các quy trình và hƣớng dẫn GV thực hiện công tác KTĐG môn Sinh học theo tiếp cận NL; (2) việc ra đề kiểm tra chƣa đảm bảo sự phân hoá NL HS; (3) công tác bồi dƣỡng chuyên môn nghiệp vụ cho GV để nâng cao kiến thức và NL tiến hành KTĐG KQHT môn Sinh học còn hạn chế; (4) công tác bảo đảm đầy đủ CSVC, phƣơng tiện DH và các điều kiện phục vụ cho công tác KTĐG cũng chƣa đƣợc HT thực xiii
hiện tốt; (5) HT chƣa xây dựng tốt nội bộ đoàn kết, phối hợp chặt chẽ giữa GV và các lực lƣợng GD khác trong việc thực hiện KTĐG KQHT môn Sinh học theo tiếp cận NL; (6) HT chƣa thƣờng xuyên kiểm tra, giám sát, dự giờ để đánh giá việc thực hiện đánh giá KQHT môn Sinh học của GV trên lớp học. Thứ ba, từ nghiên cứu lí luận và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc, đề tài đã đề xuất 6 nhóm biện pháp nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động KTĐG, bao gồm: Phổ biến cho CB, GV nội dung các văn bản pháp quy chỉ đạo và quy định về công tác KTĐG theo tiếp cận NL: phổ biến cho CB, GV nội dung các văn bản pháp quy chỉ đạo và quy định về công tác KTĐG theo tiếp cận NL; bồi dƣỡng và tập huấn cho CB, GV về kiến thức, kỹ năng và cách tiến hành KTĐG KQHT môn Sinh theo tiếp cận NL; tạo cơ hội cho CB, GV tham gia các hội nghị, hội thảo trong và ngoài trƣờng về KTĐG theo tiếp cận NL; khuyến khích CB, GV tự nghiên cứu, tự bồi dƣỡng nâng cao hiểu biết, trình độ CM nghiệp vụ về KTĐG. Tăng cường công tác xây dựng kế hoạch KTĐG KQHT của HS theo tiếp cận NL: HT xây dựng kế hoạch KTĐG của nhà trƣờng theo năm học trên cơ sở các văn bản hƣớng dẫn, chỉ đạo của Bộ, Sở về KTĐG KQHT của HS theo tiếp cận NL; yêu cầu tổ chuyên môn và GV lập kế hoạch KTĐG trong suốt QTDH và kế hoạch kiểm tra, thi kết thúc môn học. Tăng cường công tác tổ chức thực hiện KTĐG KQHT môn Sinh hoạc của HS theo tiếp cận NL: Phân công và phân nhiệm rõ ràng cho cá nhân, bộ phận phụ trách quản lí và thực hiện KTĐG KQHT theo tiếp cận NL; Xây dựng nội bộ đoàn kết, phối hợp chặt chẽ giữa CB, GV và các lực lƣợng GD khác trong việc thực hiện KTĐG KQHT theo tiếp cận NL. Tăng cường chỉ đạo thực hiện công tác KTĐG KQHT của HS theo tiếp cận NL: Chỉ đạo thống nhất nội dung KTĐG là vận dụng KT, KN và TĐ để giải quyết các tình huống thực tiễn, phát triển tƣ duy và sự sáng tạo của HS; yêu cầu tổ CM, GV xây dựng các tiêu chuẩn, tiêu chí KTĐG KQHT cho môn Sinh học; xiv
chỉ đạo CB, GV sử dụng phối hợp đa dạng các PP, hình thức và công cụ KTĐG; quản lí chặt chẽ quy trình ra đề, kiểm duyệt và sao in đề kiểm tra; quản lí chặt chẽ công tác coi kiểm tra và chấm bài kiểm tra. Cải tiến hoạt động kiểm tra, giám sát và ĐG công tác KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL: xây dựng và ban hành các tiêu chí thực hiện công tác KTĐG theo tiếp cận NL của CB, GV, các quy định về hình thức khen thƣởng, kỷ luật CB, GV; tổ chức dự giờ, thao giảng để góp ý, ĐG việc thực hiện KTĐG theo tiếp cận NL của CB, GV; HT, phó HT chuyên môn và tổ trƣởng CM tăng cƣờng kiểm tra, giám sát việc thực hiện công tác đánh giá tổng kết của GV; yêu cầu CB, GV thƣờng xuyên tự KTĐG việc thực hiện công tác KTĐG của mình theo kế hoạch đã xây dựng. Tăng cường quản lí CSVC và các điều kiện phục vụ hoạt động KTĐG KQHT của HS theo tiếp cận NL: thƣờng xuyên bổ sung, mua mới và trang bị các phần mềm, máy vi tính và thiết bị phục vụ công tác KTĐG KQHT; thƣờng xuyên bảo trì, bảo dƣỡng và sửa chữa trang thiết bị, CSVC phục vụ giảng dạy và KTĐG; huy động các nguồn đóng góp khác nhau từ xã hội để có thêm nguồn kinh phí mua sắm trang thiết bị, sửa chữa CSVC. Sáu nhóm biện pháp đề xuất trên có mối quan hệ biện chứng và tƣơng hỗ nhằm góp phần khắc phục những hạn chế và cải tiến công tác quản lí KTĐG KQHT môn Sinh học ở các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc nhằm nâng cao chất lƣợng QL tại nhà trƣờng. xv
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong hệ thống giáo dục (GD) quốc dân Việt Nam GD phổ thông có một vị trí hết sức quan trọng, là chiếc cầu nối cơ bản, là cấp học mang tính nền tảng của cả hệ thống giáo dục của quốc gia. Chất lƣợng quá trình dạy học (QTDH) của cấp THPT phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trong đó, KTĐG KQHT của HS là một khâu quan trọng không thể tách rời của quá trình giáo dục và đào tạo nói chung, QTDH nói riêng. Nếu coi quá trình giáo dục và đào tạo là một hệ thống thì đánh giá là cơ sở để đổi mới nội dung, PP dạy học nhằm điều khiển hệ thống đạt kết quả tối ƣu nhất. Xu hƣớng trên thế giới hiện nay chuyển dạy học tập trung vào mục tiêu, nội dung chƣơng trình sang tổ chức QTDH nhằm phát triển toàn diện các NL khác nhau cho ngƣời học. Do vậy, quá trình đánh giá KQHT với các hình thức đánh giá truyền thống chủ yếu tập trung đánh giá kiến thức lí thuyết cũng thay đổi theo hƣớng vận dụng kiến thức (KT), kỹ năng (KN) và thái độ (TĐ) vào giải quyết các vấn đề thực tiễn cuộc sống (Nguyễn Quang Thuấn, 2016). Nhận thấy tầm quan trọng của hoạt động KTĐG đối với việc nâng cao chất lƣợng giáo dục, trong những năm qua, Bộ GD&ĐT (GD&ĐT) đã ban hành các văn bản về đổi mới KTĐG (2011; 2017). Cụ thể, trong chƣơng trình GD phổ thông tổng thể, Bộ GD&ĐT yêu cầu: “PP đánh giá chất lượng GD phải phản ánh mức độ đáp ứng các yêu cầu cần đạt về phẩm chất và NL quy định trong chương trình; hỗ trợ phát triển phẩm chất và NL HS; cung cấp thông tin chính xác, khách quan, kịp thời cho việc điều chỉnh hoạt động dạy, hướng dẫn hoạt động học…”. Trong chƣơng trình giáo dục cấp THPT, Sinh học là môn góp phần hình thành và phát triển ở HS các phẩm chất chủ yếu, NL chung cốt lõi và NL chuyên môn; giúp HS tiếp tục tìm hiểu các khái niệm, quy luật sinh học làm cơ sở khoa học cho việc ứng dụng tiến bộ của công nghệ sinh học vào thực tiễn đời sống, từ đó định hƣớng đƣợc ngành nghề để tiếp tục học và phát triển sau THPT. Tuy nhiên, thực tiễn KTĐG KQHT của HS ở các môn học nói chung và môn Sinh học nói riêng tại các trƣờng THPT tại tỉnh Bình Phƣớc và ở Việt Nam vẫn theo cách truyền thống. Nghị Quyết số 29/NQ-TW ngày 04/11/2013 của Hội nghị lần 1
thứ tám Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XI chỉ rõ: PP giáo dục, việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả còn lạc hậu, thiếu thực chất…. KTĐG chủ yếu chú ý đến yêu cầu tái hiện KT và đánh giá qua điểm số mà ít quan tâm rèn luyện KN vận dụng dẫn đến hệ quả là nhiều HS thụ động trong việc học tập; khả năng sáng tạo và NL vận dụng tri thức đã học để giải quyết các tình huống thực tiễn cuộc sống còn hạn chế. Bên cạnh đó, hoạt động KTĐG chƣa thật sự công bằng, chính xác và khách quan và chƣa tạo động lực thật sự cho HS học tập (Bộ GD&ĐT, 2017). Thực tiễn GD&ĐT ở Bình Phƣớc (Sở GD&ĐT Bình Phƣớc, 2016) trong những năm qua có nhiều nổ lực cố gắng trong việc quán triệt thực hiện các văn bản, chỉ thị, nghị quyết của các cấp về quản lí, nhƣng công tác quản lí hoạt động KTĐG ở nhiều trƣờng vẫn chƣa phản ánh đúng thức chất dạy và học. Nhận thức và hiểu biết của CBQL và GV về kiến thức KTĐG còn hạn chế. Các nguồn lực phục vụ cho quá trình đổi mới KTĐG trong nhà trƣờng vừa thiếu vừa chƣa đồng bộ, làm hạn chế việc áp dụng hình thức KTĐG mới. Từ thực tế trên cho thấy, chuẩn hoá, nâng cao chất lƣợng công tác KTĐG và quản lí KTĐG là một nhu cầu cấp thiết để nâng cao chất lƣợng giáo dục THPT. Chiến lƣợc phát triển giáo dục 2011 - 2020 đã quán triệt và cụ thể hoá các chủ trƣơng, định hƣớng đổi mới GD và đào tạo. Vai trò của KTĐG trong tiến trình đổi mới nền GD nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo đã đƣợc khẳng định nhƣ một chiến lƣợc, một chính sách GD quốc gia. Trong đó đổi mới quản lí KTĐG là một hoạt động mà Đảng và Nhà nƣớc rất quan tâm (Chính Phủ, 2006; Bộ GD&ĐT, 2006). Xuất phát từ những lí do trên, có thể nói, nghiên cứu “Quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Sinh học của học sinh theo tiếp cận năng lực tại các trường Trung học phổ thông tỉnh Bình Phước” từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lƣợng hoạt động KTĐG nói riêng và hoạt động dạy học nói chung là một yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lí luận về KTĐG KQHT và quản lí hoạt động KTĐG KQHT, đề tài khảo sát và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động KTĐG 2
KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS tại các trƣờng này. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL tại các trƣờng THPT. 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu Quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS theo tiếp cận NL tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Hệ thống hoá cơ sở lí luận về KTĐG KQHT và quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học ở trƣờng THPT. 4.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng KTĐG KQHT môn Sinh học và quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc; 4.3. Nghiên cứu đề xuất và khảo nghiệm một số biện pháp quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS ở các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc theo tiếp cận NL. 5. Giả thuyết nghiên cứu Thực trạng quản lí hoạt động KTĐG KQHT môn Sinh học của HS tại các trƣờng THPT tỉnh Bình Phƣớc của HT có thể bƣớc đầu làm tốt công tác lập kế hoạch, tổ chức phân công thực hiện, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra giám sát việc thực hiện KTĐG KQHT môn Sinh học của HS. Tuy nhiên, công tác quản lí KTĐG KQHT môn Sinh học có thể chủ yếu hƣớng đến mục tiêu đánh giá chính xác KTĐG, đánh giá kiến thức lí thuyết chứ chƣa tập trung đánh giá sự vận dụng KT, KN môn học và TĐ để giải quyết những vấn đề gắn với thực tiễn cuộc sống. Thực trạng trên có thể do hiệu trƣởng chƣa có một hệ thống các biện pháp quản lí KTĐG KQHT của HS theo tiếp cận NL đồng bộ; và có thể do CBQL và GV còn thiếu kiến thức và NL thực hiện KTĐG KQHT theo tiếp cận NL. 3