Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:194

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục" nhằm khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT DƢƠNG THANH VIẾT QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÙ ĐỐP, TỈNH BÌNH PHƢỚC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LU N V N THẠC S BÌNH DƢƠNG – Năm 2019
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT DƢƠNG THANH VIẾT QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÙ ĐỐP, TỈNH BÌNH PHƢỚC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LU N V N THẠC S NGƢỜI HƢỚNG D N HOA HỌC: TS. TRẦN THỊ TUYẾT MAI BÌNH DƢƠNG – Năm 2019
LỜI CAM ĐOAN Kính gửi: Lãnh đạo Trƣờng Đại học Thủ Dầu Một. Tôi tên: Dƣơng Thanh Viết, là học viên lớp cao học Quản lí giáo dục - khóa 2016 -2018. Luận văn “Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông tin trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chƣa đƣợc sử dụng trong công trình nghiên cứu nào. Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài, song không tránh khỏi những sơ suất, thiếu sót. Kính mong nhận đuợc ý kiến đóng góp và chỉ dẫn quý báu của quý thầy, cô và bạn bè đồng nghiệp. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì tôi đã cam đoan ở trên đây. Bình Dương, tháng 5 năm 2019 Tác giả luận văn Dương Thanh Viết i
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của nhiều tổ chức và cá nhân. Tôi xin trân trọng cảm ơn: Các thầy cô giáo đã tham gia giảng dạy lớp Cao học quản lí giáo dục, những ngƣời thầy đã trang bị cho tôi tri thức và kinh nghiệm quý báu trong lĩnh vực khoa học giáo dục. Xin trân trọng cảm ơn cá c thầy cô khoa Khoa học quản lí, phòng Đào tạo sau đại học trƣờng Đại học Thủ Dầu Một, Ban Giám hiệu, tập thể CB, GV các truờng Trung học phổ thông trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc và các bạn bè đồng nghiệp đã động viên, nhiệt tình giúp đỡ tôi và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành bản luận văn này. Đặc biệt tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Trần Thị Tuyết Mai ngƣời luôn tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn, giúp đỡ trong suốt quá trình nghiên cứu để giúp tác giả hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Dƣơng Thanh Viết ii
TÓM TẮT Vấn đề nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực và bồi dƣỡng nhân tài luôn Đảng, nhà nƣớc và toàn xã hội đặc biệt quan tâm. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4-11-2013 về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục – Đào tạo (GD-ĐT), đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng Xã hội Chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã xác định rõ: Đầu tƣ cho giáo dục (GD) là đầu tƣ cho sự phát triển, đƣợc ƣu tiên đi trƣớc trong các chƣơng trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, …; phát triển GD – ĐT là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dƣỡng (BD) nhân tài. Cuộc cách mạng 4.0 cũng mở ra nhiều thách thức cho ngành giáo dục Việt Nam. Bởi vì, muốn tiếp cận đƣợc công nghệ mới đòi hỏi con ngƣời phải có trình độ cao, cần phải chuẩn bị một lực lƣợng đội ngũ tri thức tƣơng xứng. Ở tỉnh Bình Phƣớc, trong những năm qua, hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi đã đƣợc các nhà trƣờng quan tâm thực hiện và đã đạt đƣợc những thành công nhất định. Vì vậy, hoạt động này đang đƣợc các trƣờng phổ thông nói chung và các trƣờng THPT nói riêng hƣởng ứng rất tích cực. Tuy nhiên, tại huyện Bù Đốp - một huyện vùng sâu, vùng xa của tỉnh Bình Phƣớc, hoạt động bồi dƣỡng HSG mặc dù đƣợc các nhà trƣờng quan tâm thực hiện và đã đạt đƣợc những kết quả đáng trân trọng song trong quá trình tổ chức thực hiện còn rất nhiều khó khăn và hạn chế, yếu kém. Kết quả của hoạt động bồi dƣỡng HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn chƣa bền vững, còn mang tính thời vụ. Thực trạng này do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhƣng quan trọng nhất là công tác quản lý (QL) hoạt động bồi dƣỡng HSG của hiệu trƣởng (HT) còn nhiều bất cập. Đề tài nhằm khảo sát và đánh giá thực trạng QL HĐ BD HSG ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả QL HĐ BD HSG đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Đề tài sử dụng kết hợp hai phƣơng pháp nghiên cứu, đó là phƣơng pháp nghiên cứu lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn. Luận văn đã thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu và đạt đƣợc những kết quả sau: iii
- Góp phần làm rõ cơ sở lý luận của HĐ BD HSG và QL HĐ BD HSG ở các trƣờng THPT. Trong đề tài này chúng tôi nghiên cứu HĐ BD HSG trên cơ sở các nội dung của HĐ dạy học bao gồm: Mục đích, nhiệm vụ BD HSG; Nội dung BD HSG; Phƣơng pháp BD HSG; Hình thức BD HSG. Nghiên cứu QL HĐ BD HSG theo hƣớng tiếp cận các nội dung QL bao gồm: QL kế hoạch và chƣơng trình BD HSG, QL việc tuyển chọn HSG, QL HĐ dạy BD HSG của GV trên lớp, QL việc KTĐG kết quả học BD của HSG, QL sinh hoạt TCM về công tác BD HSG, QL hoạt động đào tạo, BD cho GV tham gia BD HSG, QL việc học BD của HSG và QL các điều kiện bảo đảm cho HĐ BD HSG. - Khảo sát và đánh giá thực trạng QL HĐ BD HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc. Kết quả nghiên cứu cho thấy: Hiệu trƣởng các đã thực hiện đầy đủ các chức năng QL trong từng nội dung QL HĐ BD HSG nhƣ: xây dựng các tiêu chí lựa chọn ra đội ngũ BD mang lại kết quả khả quan; xây dựng, thực hiện kế hoạch phát hiện và tuyển chọn HSG; xây dựng kế hoạch cho việc QL giờ dạy BD HSG của GV, QL chƣơng trình BD, QL hoạt động KTĐG; QL HĐ sinh hoạt TCM về công tác BD HSG, QL HĐ BD, đào tạo GV, QL hoạt động học BD của HSG đều đã đƣợc thực hiện và một số nội dung đƣợc đánh giá khá cao.. Bên cạnh những nội dung QL đƣợc thực hiện tốt vẫn còn tồn tại về một số nội dung cần phải cải tiến để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay nhƣ: về nhận thức của CBQL, GV, HS, CMHS về hoạt động BD HSG cũng nhƣ công tác QL HĐ BD HSG; về nội dung, phƣơng pháp và hình thức BD HSG; về các khâu của quá trình QL HĐ BD HSG (phân công, bố trí, bồi dƣỡng GV, tuyển chọn HSG, quản lý HĐ dạy của GV, quản lý HĐ học của HS…). - Từ đó cho thấy sự cần thiết phải có những biện pháp hữu hiệu, đồng bộ để hoàn thiện hơn nữa trong công tác QL HĐ BD HSG nhằm nâng cao vị thế của nhà trƣờng, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học nói chung và đặc biệt là hiệu quả của công tác QL HĐ BD HSG nói riêng. Chúng tôi đã đề xuất 6 biện pháp. Đó là: iv
Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh về hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi và quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi. Biện pháp 2: Đa dạng hóa nội dung, phƣơng pháp và hình thức bồi dƣỡng học sinh giỏi. Biện pháp 3: Tăng cƣờng quản lý hoạt động dạy BD HSG của GV. Biện pháp 4: Đẩy mạnh quản lý hoạt động học BD HSG của HS. Biện pháp 5: Thực hiện tốt công tác đào tạo, bồi dƣỡng cho CBQL, GV tham gia bồi dƣỡng học sinh giỏi. Biện pháp 6: Đẩy mạnh quản lý các điều kiện đảm bảo thực hiện hoạt động BD HSG. Các biện pháp QL HĐ BD HSG đƣợc nêu trên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau tạo thành một hệ thống có tác động qua lại lẫn nhau, khi thực hiên tốt biện pháp này sẽ tác động và gây hiệu ứng tốt đến các biện pháp còn lại. Giữa các biện pháp luôn có mối quan hệ biện chứng, chặt chẽ với nhau, hỗ trợ nhau, tạo điều kiện và bổ sung cho nhau. Việc vận dụng các biện pháp ấy sao cho phù hợp với tình hình thực tế nhà trƣờng để đạt đƣợc hiệu quả cao. v
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii TÓM TẮT ........................................................................................................ iii DANH MỤC BẢNG .........................................................................................xi DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .......................................................... xiii DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT .............................................................. xiv PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1 2.Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 3 3.Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu............................................................. 3 3.1. Khách thể nghiên cứu ............................................................................. 3 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu ............................................................................. 3 4.Giả thuyết khoa học .................................................................................... 4 5.Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................. 3 6. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 4 6.1. Về không gian ........................................................................................ 4 6.2. Thời gian ................................................................................................ 4 6.3. Về nội dung ............................................................................................ 4 6.4. Đối tƣợng ............................................................................................... 4 7.Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu ........................................... 5 7.1. Phƣơng pháp luận ................................................................................... 5 7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc ............................................................. 5 7.1.2. Quan điểm lịch sử - lôgic ..................................................................... 6 7.1.3. Quan điểm thực tiễn ...................................................................................... 6 7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................. 6 7.2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý luận .......................................................... 6 7.2.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn ................................................ 6 7.2.2.. Phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi ................................................... 6 8. Cấu trúc của Luận văn ............................................................................ 6 vi
CHƢƠNG 1 ....................................................................................................... 7 CƠ SỞ LÝ LU N VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ............................................ 7 BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƢỜNG THPT ..................................... 7 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................... 7 1.1.1. Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài ................................................................ 7 1.1.2. Tổng quan về các nghiên cứu trong nƣớc .............................................. 9 1.2. Những khái niệm cơ bản ....................................................................... 12 1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trƣờng trung học phổ thông ........................................................................................................... 12 1.2.2. Khái niệm học sinh giỏi, bồi dƣỡng và bồi dƣỡng học sinh giỏi .......... 13 1.2.3. Hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi trung học phổ thông ..................... 15 1.2.4. Khái niệm quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng trung học phổ thông .............................................................................................. 15 1.3. Lý luận về hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng trung học phổ thông ........................................................................................................... 15 1.3.1. Ý nghĩa của hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi .................................. 15 1.3.2. Yêu cầu của hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay ......................................................................................... 16 1.3.3. Nội dung bồi dƣỡng học sinh giỏi ..................................................... 20 1.3.4. Phƣơng pháp và hình thức bồi dƣỡng học sinh giỏi ............................. 22 1.4. Lý luận về quản lý hoạt động bồi dƣỡng học giỏi ở trƣờng trung học phổ thông ........................................................................................................... 23 1.4.1. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng trung học phổ thông ......................................................................... 23 1.4.2. Các nội dung quản lý hoạt đồng bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng trung học phổ thông .............................................................................................. 24 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh ......... 30 TIỂU ẾT CHƢƠNG 1 .................................................................................. 34 CHƢƠNG 2 ..................................................................................................... 35 vii
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ................................................... 35 2.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục THPT huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc........................................................................................... 35 2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội của huyện Bù Đốp .................. 35 2.1.2. Khái quát về tình hình giáo dục trung học huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc .......................................................................................................... 36 2.2. Tổ chức khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc ....... 40 2.2.1. Đối với phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi ...................................... 41 2.2.2. Đối với phƣơng pháp phỏng vấn ......................................................... 44 2.3. Thực trạng hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc............................................................ 45 2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ..................................................................................... 45 2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung, phƣơng pháp, hình thức bồi dƣỡng học sinh giỏi ở các trƣờng trung học phổ thông huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc ... ........................................................................................................... 51 2.3.3. Kết quả bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng THPT huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc.................................................................................................. 55 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc ............................................... 56 2.4.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng THPT .................................. 56 2.4.2. Thực trạng thực hiện các nội dung quản lý hoạt đồng bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc ....... 57 2.4.3. Thực trạng QL điều kiện phục vụ cho hoạt động BD HS giỏi ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc .................................... 75 2.4.4.Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến HĐ bồi dưỡng học sinh giỏi …..78 viii
2.5. Nhận định chung về thực trạng quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc .................. 83 2.5.1. Ƣu điểm.............................................................................................. 83 2.5.2. Hạn chế, tồn tại................................................................................... 84 2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại ............................................. 85 TIỂU ẾT CHƢƠNG 2 .................................................................................. 88 CHƢƠNG 3 ..................................................................................................... 90 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BÙ ĐỐP, TỈNH BÌNH PHƢỚC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC . 90 3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp ...................................................... 90 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ..................................................... 90 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ........................................................ 90 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống – cấu trúc ...................................... 90 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ...................................................... 91 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ......................................................... 91 3.2. Các biện pháp cụ thể ............................................................................. 91 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh về hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi và quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi .................................................. 91 3.2.2. Biện pháp 2: Đa dạng hóa nội dung, phƣơng pháp và hình thức bồi dƣỡng học sinh giỏi ..................................................................................... 96 3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cƣờng quản lý hoạt động dạy bồi dƣỡng học sinh giỏi của giáo viên ........................................................................................ 98 3.2.4. Biện pháp 4: Đẩy mạnh quản lý hoạt động học bồi dƣỡng học sinh giỏi của học sinh ............................................................................................... 103 3.2.5. Biện pháp 5: Thực hiện tốt công tác đào tạo, bồi dƣỡng cho cán bộ quản lý, giáo viên tham gia bồi dƣỡng học sinh giỏi ........................................... 106 3.2.6. Biện pháp 6: Đẩy mạnh quản lý các điều kiện đảm bảo thực hiện hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi..................................................................... 110 ix
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất.............................................. 114 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ............. 116 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm: ..................................................................... 116 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm: ..................................................................... 116 3.4.3. Đối tƣợng khảo nghiệm: .................................................................... 116 3.4.4. Phƣơng pháp khảo nghiệm: .............................................................. 116 3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................ 117 TIỂU ẾT CHƢƠNG 3 ................................................................................ 139 ẾT LU N VÀ HUYẾN NGHỊ ................................................................ 140 1. Kết luận ................................................................................................. 140 2. Khuyến nghị .......................................................................................... 142 2.1. Đối với Ủy Ban Nhân dân tỉnh Bình Phƣớc ........................................ 142 2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Bình Phƣớc ...................................... 143 2.3. Đối với các trƣờng THPT trên địa bàn huyên Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc ... ......................................................................................................... 143 TÀI LIỆU THAM HẢO ............................................................................. 144 DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC x
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Số lƣợng HS THPT của huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc .................. 36 năm học 2018-2019 ........................................................................................... 36 Bảng 2.2: Số lƣợng cán bộ quản lí, GV THPT của huyện Bù Đốp ..................... 37 tỉnh Bình Phƣớc năm học 2018- 2019 ................................................................ 37 Bảng 2.3. Kết quả hai mặt giáo dục của toàn tỉnh .............................................. 38 năm học 2016 – 2017 và 2017 - 2018 ................................................................ 38 Bảng 2.4. Kết quả hai mặt giáo dục của huyện Bù Đốp ..................................... 39 năm học 2016 – 2017 và 2017 - 2018 ................................................................ 39 Bảng 2.5. Thống kê mẫu khảo sát CBQL và GV .................................................. 41 Bảng 2.6. Quy ƣớc thang đo xử lý thông tin trong phiếu điều tra ....................... 43 Bảng 2.7. Nhận thức của CBQL và GV về mục đích hoạt động BD HSG .......... 47 Bảng 2.8. Ý kiến của HS về ảnh hƣởng của việc học BD HSG .......................... 49 tới việc học tập nói chung .................................................................................. 49 Bảng 2.9. Ý kiến của CBQL, GV về phƣơng pháp BD HSG............................. 52 Bảng 2.10. Ý kiến của CBQL, GV về hình thức BD HSG ................................. 53 Bảng 2.11. Ý kiến của CBQL và GV về thực trạng phân công, bố trí GV BD HSG .................................................................................................................. 57 Bảng 2.12a. Ý kiến của CBQL và GV về thực trạng phát hiện, tuyển chọn HSG .......................................................................................................................... 59 Bảng 2.12b. So sánh ý kiến của CBQL và GV .................................................. 60 về thực trạng QL việc tuyển chọn HSG ............................................................. 60 Bảng 2.13. Ý kiến của CBQL và GV về thực trạng QL chƣơng trình BD HSG.. 64 Bảng 2.14. Ý kiến của CBQL và GV về thực trạng QL HĐ SH TCM ............... 68 về công tác BD HSG ......................................................................................... 68 Bảng 2.15. Ý kiến của CBQL và GV về thực trạng QL HĐ BD, đào tạo GV ..... 70 Bảng 2.16. Đánh giá của CBQL và GV ............................................................. 72 về thực trạng QL HĐhọc BD của HSG .............................................................. 72 Bảng 2.17. Ý kiến của HS về thực trạng các hình thức ...................................... 77 động viên, khen thƣởng đối với HSG................................................................. 77 xi
Bảng 2.18a. Đánh giá của CBQL và GV về thuận lợi trong HĐ BD HSG ......... 78 Bảng 2.18b. Ý kiến của CBQL và GV về khó khăn trong HĐ BD HSG ............ 79 Bảng 3.1a. Ý kiến của CBQL, GV về tính cần thiết của biện pháp 1 ................ 118 Bảng 3.1b. Ý kiến của CBQL và GV về tính khả thi của biện pháp 1 .............. 120 Bảng 3.2. Ý kiến của CBQL và GV về tính cần thiết của biện pháp 2 .............. 123 Bảng 3.3. Ý kiến của CBQL và GV về tính cần thiết của biện pháp 3 .............. 125 Bảng 3.4. Ý kiến của CBQL và GV về tính cần thiết của biện pháp 4 .............. 128 Bảng 3.5. Ý kiến của CBQL và GV về tính cần thiết của biện pháp 5 .............. 131 Bảng 3.6a. Ý kiến của CBQL và GV về tính cần thiết của biện pháp 6 ............ 133 Bảng 3.6b. Ý kiến của CBQL và GV về tính khả thi của biện pháp 6 .............. 135 Bảng 3.7. Mối tƣơng quan giữa tính cần thiết và tính khả thi ........................... 137 của các biện pháp ............................................................................................ 137 xii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 2.1. Số lƣợng HSG THPT cấp tỉnh của Bình Phƣớc qua các năm ......... 38 Biểu đồ 2.2. Số lƣợng HSG THCS cấp tỉnh của huyện Bù Đốp qua các năm ..... 39 Biểu đò 2.3. Nhận thức của CBQL và GV về tầm quan trọng của HĐ BD HSG 46 Biểu đồ 2.4. Nhận thức của HS về HĐ BD HSG ............................................... 48 Biểu đồ 2.5. Ý kiến của HS về sự quan tâm của gia đình ................................... 50 Biểu đồ 2.6. Đánh giá của CBQL, GV về các nội dung BD HSG ..................... 51 Biểu đồ 2.7a. Kết quả HSG THPT cấp tỉnh của huyện Bù Đốp ......................... 55 (Nguồn: Sở GD&ĐT Bình Phƣớc) .................................................................... 55 Sơ đồ 2.7b. Kết quả HSG THPT cấp tỉnh của huyện Bù Gia Mập..................... 56 Biểu đồ 2.8. Nhận thức của CBQL và GV về tầm quan trọng ............................ 56 của QL HĐ BD HSG ......................................................................................... 56 Biểu đồ 2.9. Tỉ lệ % tuổi GV tham gia BD HSG ở 2 trƣờng khảo sát ................. 58 Biểu đồ 2.10. Đánh giá của CBQL và GV về thực trạng QL giờ dạy HSG của GV .......................................................................................................................... 62 Biểu đồ 2.11. Đánh giá của CBQL và GV ........................................................ 67 về thực trạng QL HĐ KTĐG kết quả học BD HSG ........................................... 67 Biểu đồ 2.12. Thời gian học BD ở trƣờng và ở nhà của HSG ............................. 74 Biểu đồ 2.13. Đánh giá của CBQL và GV về thự trạng điều kiện phục vụ ......... 76 cho HĐ BD HSG ............................................................................................... 76 Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ......................................... 116 Biểu đồ 3.1. Ý kiến của CBQL và GV về tính khả thi của biện pháp 2 ............ 124 Biểu đồ 3.2. Ý kiến của CBQL và GV về tính khả thi của biện pháp 3 ............ 127 Biểu đồ 3.3. Ý kiến của CBQL và GV về tính khả thi của biện pháp 4 ............ 129 Biểu đồ 3.4. Ý kiến của CBQL và GV về tính khả thi của biện pháp 5 ............ 132 Biểu đồ 3.5. Mối quan hệ giữa tính cấp thiết và tính khả thi ........................... 138 của các biện pháp đề xuất ................................................................................ 138 xiii
DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT STT NỘI DUNG CHỮ VIẾT TẮT 1 Bồi dƣỡng BD 2 Cán bộ quản lý CBQL 3 Cha mẹ học sinh CMHS 4 Cơ sở vật chất CSVC 5 Độ lệch chuẩn ĐLC 6 Giáo dục GD 7 Giáo dục Đào tạo GD-ĐT 8 Giáo viên GV 9 Giáo viên bồi dƣỡng GVBD 10 Hoạt động HĐ 11 Học sinh HS 12 Học sinh giỏi HSG 15 Hiệu trƣởng HT 16 Kiểm tra, đánh giá KTĐG 18 Nhân viên NV 19 Phó Hiệu trƣởng PHT 20 Quản lý QL 21 Số lƣợng SL 22 Thời khóa biểu TKB 23 Tổ chuyên môn TCM 24 Tổ trƣởng chuyên môn TTCM 25 Trị trung bình TTB 26 Trung học phổ thông THPT xiv
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Từ xƣa, Thân Nhân Trung (1484) đã khẳng định “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”. Quả thật, sự trƣờng tồn của một quốc gia nằm ở chính tài năng của mỗi con ngƣời trong quốc gia đó. Trong thời đại khoa học và công nghệ ngày nay, nhân lực có trình độ cao không chỉ là tiền đề mà còn là yếu tố có tính quyết định cho sự phát triển của đất nƣớc. Đặc biệt trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, đất nƣớc đang từng bƣớc đổi thay và phát triển, vấn đề đặt ra là làm thế nào để tạo ra một thế hệ những con ngƣời có tri thức, có đạo đức, có bản lĩnh, sáng tạo, có kỹ năng giải quyết vấn đề và kỹ năng nghề nghiệp đáp ứng một cách hiệu quả trong môi trƣờng toàn cầu hóa vừa hợp tác vừa cạnh tranh. Bàn về chiến lƣợc bồi dƣỡng nhân tài, nguyên tổng bí thƣ Lê Khả Phiêu (2011) từng nói: “ Một mặt phải tìm đƣợc những cách thích hợp để phát hiện và bồi dƣỡng nhân tài. Nhƣng đồng thời cũng cần lƣu ý là nhân tài sẽ có điều kiện xuất hiện trên một nền dân trí rộng và trên cơ sở tổ chức đào tạo nhân lực tốt”(2). Nguồn nhân lực hoàn toàn phụ thuộc vào nền Giáo dục – Đào tạo của một quốc gia. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4-11-2013 về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục – Đào tạo (GD-ĐT), đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng Xã hội Chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã xác định rõ: Đầu tƣ cho giáo dục (GD) là đầu tƣ cho sự phát triển, đƣợc ƣu tiên đi trƣớc trong các chƣơng trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, …; phát triển GD – ĐT là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dƣỡng (BD) nhân tài. Cuộc cách mạng 4.0 cũng mở ra nhiều thách thức cho ngành giáo dục Việt Nam. Bởi vì, muốn tiếp cận đƣợc công nghệ mới đòi hỏi con ngƣời phải có trình độ cao, cần phải chuẩn bị một lực lƣợng đội ngũ tri thức tƣơng xứng. Nhƣ vậy, có thể nói rằng, vấn đề nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực và bồi dƣỡng nhân tài là vấn đề mà Đảng, nhà nƣớc và toàn xã hội đặc biệt quan tâm. Nghị quyết Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XII cũng nhấn mạnh: 1
“Tiếp tục thực hiện có hiệu quả ba đột phá chiến lƣợc, trong đó có chiến lƣợc phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lƣợng cao”. Hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi (HSG) chính là một nhiệm vụ quan trọng góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục, là bƣớc đi đầu tiên để đào tạo nhân tài cho đất nƣớc. Thông qua hoạt động này, học sinh (HS) sẽ đƣợc lĩnh hội hệ thống kiến thức chuyên sâu và có điều kiện thuận lợi để phát huy tối đa khả năng của bản thân trong những môn học có ƣu thế. Đồng thời giáo viên cũng có điều kiện để nâng cao trình độ chuyên môn, rèn luyện kỹ năng sƣ phạm. Quản lý chuyên môn trong đó có quản lý hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi là một trong những nhiệm vụ cơ bản của Hiệu trƣởng trƣờng Phổ thông đƣợc quy định trong khoản đ, điều 19 của Điều lệ trƣờng Trung học cơ sở, trung học phổ thông (THPT) và trƣờng Phổ thông có nhiều cấp học. Ở tỉnh Bình Phƣớc, trong những năm qua, hoạt động bồi dƣỡng học sinh giỏi đã đƣợc các nhà trƣờng quan tâm thực hiện và đã đạt đƣợc những thành công nhất định, kết quả đạt đƣợc đã gắn vào phong trào thi đua của các trƣờng. Vì vậy, hoạt động này đang đƣợc các trƣờng phổ thông nói chung và các trƣờng THPT nói riêng hƣởng ứng rất tích cực. Tuy nhiên, tại huyện Bù Đốp - một huyện vùng sâu, vùng xa của tỉnh Bình Phƣớc, hoạt động bồi dƣỡng HSG mặc dù đƣợc các nhà trƣờng quan tâm thực hiện và đã đạt đƣợc những kết quả đáng trân trọng song trong quá trình tổ chức thực hiện còn rất nhiều khó khăn và hạn chế, yếu kém. Kết quả của hoạt động bồi dƣỡng HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn chƣa bền vững, còn mang tính thời vụ. Thực trạng này do nhiều nguyên nhân khác nhau nhƣ: thiếu nguồn học sinh trong đội tuyển (mặt bằng dân trí thấp hơn các vùng khác, chƣa thu hút đƣợc học sinh giỏi của các trƣờng ở cấp THCS; điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, ngƣời dân chủ yếu kiếm sống bằng nghề nƣơng, rẫy lại là huyện chiếm phần đông là đồng bào dân tộc của tỉnh Bình Phƣớc); năng lực bồi dƣỡng HSG của đội ngũ giáo viên (GV) chƣa đồng đều, lực lƣợng GV trẻ tham gia bồi dƣỡng HSG chƣa nhiều, kinh nghiệm còn hạn chế; cơ sở vật chất (CSVC), trang thiết bị phục vụ cho hoạt động bồi dƣỡng HSG chƣa đƣợc đầu tƣ đúng mức; chƣơng trình, sách giáo khoa, tài liệu tham khảo còn 2
thiếu thốn, chƣa phong phú; chế độ chính sách của Nhà nƣớc, Nhà trƣờng dành cho giáo viên bồi dƣỡng HSG và HSG chƣa tƣơng xứng với công sức bỏ ra và thành tích đạt đƣợc; nhƣng quan trọng nhất là công tác quản lý (QL) hoạt động bồi dƣỡng HSG của hiệu trƣởng (HT) còn nhiều bất cập v.v… Hiện nay, chƣa có bất kỳ một đề tài khoa học nào nghiên cứu công tác QL hoạt động bồi dƣỡng HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” để thực hiện luận văn tốt nghiệp thạc sỹ chuyên ngành Quản lý giáo dục (QLGD) của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở tìm hiểu lý luận về hoạt động bồi dƣỡng HSG và QL hoạt động bồi dƣỡng HSG, tiến hành khảo sát và đánh giá thực trạng QL hoạt động bồi dƣỡng HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc; từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả QL hoạt động bồi dƣỡng HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động bồi dƣỡng HSG và QL hoạt động bồi dƣỡng HSG ở trƣờng Phổ thông. Khảo sát và đánh giá thực trạng QL hoạt động bồi dƣỡng HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc. Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả QL hoạt động bồi dƣỡng HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc. 4. hách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. hách thể nghiên cứu: Quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THPT 4.2. Đối tƣợng nghiên cứu Quản lý hoạt động bồi dƣỡng HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3
5. Giả thuyết khoa học Công tác QL hoạt động bồi dƣỡng HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc trong thời gian qua có thể đã đạt đƣợc một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, công tác này vẫn còn những hạn chế, bất cập trong mỗi nội dung quản lý và còn thiếu sự đồng bộ về nội dung, phƣơng pháp và hình thức BD HSG; cũng nhƣ các khâu của quá trình QL HĐ BD HSG Nếu khảo sát và đánh giá đúng thực trạng QL hoạt động bồi dƣỡng HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc thì ngƣời nghiên cứu có thể đề xuất một số biện pháp QL HĐ BD HSG ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc có tính cần thiết và khả thi cao. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Về không gian Do huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phƣớc hiện nay mới có hai trƣờng THPT là THCS&THPT Tân Tiến và THPT Thanh Hòa, nên đề tài này chọn cả hai trƣờng trên làm phạm vi nghiên cứu. 6.2. Thời gian Từ cuối năm học 2017 - 2018 đến cuối năm học 2018 - 2019. 6.3. Về nội dung Công tác QL đƣợc thực hiện bởi nhiều đối tƣợng nhƣ QL của Sở GD-ĐT, HT, phó hiệu trƣởng (PHT), tổ trƣởng chuyên môn (TTCM) và tổ phó chuyên môn. Trong đề tài chỉ nghiên cứu công tác QL hoạt động bồi dƣỡng HSG của HT trƣờng THPT. 6.4. Đối tượng Đối tƣợng HSG rất đa dạng, phong phú. Do hạn chế về thời gian, trong đề tài này tôi chỉ tập trung nghiên cứu đối tƣợng là HS đƣợc lựa chọn vào các đội tuyển HSG để bồi dƣỡng và tham gia kỳ thi chọn HSG các môn văn hóa cấp tỉnh. 4