Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp trung học phổ thông tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh Phú Thọ

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh tại Trung tâm GDTX của tỉnh để đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp trung học phổ thông tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh Phú Thọ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ MAI HOA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ MAI HOA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN CÔNG GIÁP HÀ NỘI – 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Công Giáp. Tôi đảm bảo số liệu trong nghiên cứu khách quan, thực tiễn và không trùng lặp với bất kì nghiên cứu nào trước. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Mai Hoa i
LỜI CẢM ƠN Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và lời cảm ơn chân thành đến: PGS.TS Nguyễn Công Giáp đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Quý Thầy Cô trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia, các đồng nghiệp, bạn bè thân hữu và gia đình đã hỗ trợ, tạo điều kiện, động viên tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Hà Nội, ngày 10 tháng 7 năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Mai Hoa ii
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ......................................................................... viii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ .......................................................... ix DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... x MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... i 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 3 4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 4 6. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 4 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 5 8. Đóng góp mới của đề tài ......................................................................................... 5 9. Cấu trúc của luận văn .............................................................................................. 6 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN ................................................................................................... 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ........................................................................... 7 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ....................................................................... 7 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước ....................................................................... 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài ............................................... 11 1.2.1. Hoạt động dạy học, hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ............................................................................................. 11 1.2.1.1. Hoạt động dạy học ....................................................................................... 11 1.2.1.2. Giáo dục nghề nghiệp................................................................................... 12 1.2.1.3. Hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ......................................................................................................................... 12 1.2.2. Quản lý, quản lý hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh Trung tâm GDTX ................................................................................. 13 1.2.2.1. Quản lý ......................................................................................................... 13 iii
1.2.2.2. Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh tại các TTGDTX ................................................................................................ 14 1.3. Nội dung hoạt động dạy học theo định hƣớng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX ............................................................ 14 1.3.1. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX ..................................... 14 1.3.1.1. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX ..................................... 14 1.3.1.2. Nhiệm vụ của hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX .......................................................... 16 1.3.2. Mục tiêu dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ......................................................................................................................... 16 1.3.3. Nội dung dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ......................................................................................................................... 17 1.3.4. Hình thức dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT ............ 18 1.3.5. Phương pháp dạy học môn theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT........................................................................................................... 21 1.4. Quản lý hoạt động dạy học theo định hƣớng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX ................................................................... 22 1.4.1. Quản lý mục tiêu dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT .................................................................................................................. 22 1.4.2. Quản lý nội dung dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT........................................................................................................... 23 1.4.3. Quản lý hình thức, phương pháp dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ................................................................................. 24 1.4.4. Quản lý các điều kiện thực hiện dạy học theo định hướng GDNN ................ 25 1.4.4.1 Nhân lực: Đội ngũ hỗ trợ giáo dục hướng nghiệp (cán bộ QL, GV, Đoàn thanh niên...các lực lượng) ........................................................................................ 25 1.4.4.2 Vật lực: Cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài liệu giảng dạy.............................. 25 1.4.4.3 Tài lực: Kinh phí dành cho hoạt động dạy học định hướng GDNN ............. 26 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy học theo định hƣớng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX ........................ 26 iv
1.5.1 Yếu tố khách quan ........................................................................................... 26 1.5.1.1 Bối cảnh kinh tế - xã hội ............................................................................... 26 1.5.1.2 Yếu tố chính sách .......................................................................................... 26 1.5.1.3. Cha mẹ học sinh ........................................................................................... 27 1.5.1.4. Xu hướng nghề nghiệp ................................................................................. 27 1.5.1.5. Cơ hội có việc làm của nghề ........................................................................ 27 1.5.1.6. Ngành nghề truyền thống của địa phương ................................................... 27 1.5.1.7. Hoàn cảnh gia đình....................................................................................... 27 1.5.2. Yếu tố chủ quan .............................................................................................. 28 1.5.2.1 Yếu tố về nhận thức của cán bộ quản lý, GV và HS về quản lý dạy học theo định hướng GDNN. ................................................................................................... 28 1.5.2.2 Yếu tố về bản thân học sinh .......................................................................... 28 1.5.2.3 Yếu tố về nhà trường ..................................................................................... 28 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN TỈNH PHÚ THỌ .......................................................................................................................... 30 2.1. Khái quát hệ thống Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ ................................... 30 2.1.1. Giới thiệu chung .............................................................................................. 30 2.1.2. Quy mô đào tạo ............................................................................................... 30 2.1.3. Cơ cấu cán bộ, giáo viên ................................................................................. 31 2.1.4. Thư viện, cơ sở vật chất .................................................................................. 31 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng ....................................................................... 31 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ............................................................................................ 31 2.2.2. Đối tượng và địa bàn khảo sát ......................................................................... 32 2.2.3. Nội dung khảo sát............................................................................................ 32 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học theo định hƣớng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm Giáo dục thƣờng xuyên tỉnh Phú Thọ..................... 33 2.3.1. Thực trạng nhận thức về hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ ........................ 33 2.3.2. Mục tiêu hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ ...................................... 35 v
2.3.3. Nội dung dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ......................................................................................................................... 38 2.3.4. Hình thức dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ......................................................................................................................... 42 2.3.5. Phương pháp dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT .................................................................................................................. 46 2.4 Thực trạng quản lý giáo dục hƣớng nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX Tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh hiện nay ................................. 47 2.4.1. Nhận thức của cán bộ, giáo viên, công nhân viên, học sinh tại Trung tâm GDTX đối với việc giáo dục hướng nghiệp trong bối cảnh hiện nay ....................... 47 2.4.2. Thực trạng QL mục tiêu dạy học theo định hướng GDNN cho HS cấp THPT48 2.4.3. Thực trạng quản lý nội dung dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ............................................................................................. 51 2.4.4. Thực trạng quản lý hình thức, phương pháp dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ................................................................. 54 2.4.5. Thực trạng quản lý các điều kiện thực hiện hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp ..................................................................................... 57 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy theo định hƣớng GDNN cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX Phú Thọ ............ 60 2.6. Đánh giá chung ................................................................................................. 63 2.6.1. Ưu điểm ........................................................................................................... 63 2.6.2. Những hạn chế, nguyên nhân của hạn chế ...................................................... 64 Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN TỈNH PHÚ THỌ .................... 66 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .................................................................. 66 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ................................................................. 66 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................................. 66 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .................................................................... 67 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .................................................................. 67 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính bền vững................................................................. 67 vi
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hƣớng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX......................................... 68 3.2.1. Biện pháp về quản lý mục tiêu dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ............................................................................................. 68 3.2.2. Biện pháp về quản lý nội dung dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ................................................................................. 70 3.2.3. Biện pháp về quản lý hình thức dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT .................................................................................................................. 73 3.2.4. Biện pháp về quản lý phương pháp dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT........................................................................................................... 75 3.2.5. Quản lý tài chính – cơ sở vật chất – thiết bị và huy động nguồn lực cho hoạt động dạy học theo định hướng nghề nghiệp ............................................................. 80 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ..................................................................... 83 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi ........................................................... 84 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .................................................................................... 84 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm .................................................................................... 84 3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm................................................................................... 84 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ...................................................................................... 85 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 89 1. Kết luận ................................................................................................................. 89 2. Khuyến nghị .......................................................................................................... 90 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 91 vii
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Thực trạng nhận thức về hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại các Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ ......... 33 Bảng 2.2: Mục tiêu hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại các Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ .................................... 36 Bảng 2.3: Nội dung dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT .................................................................................................................. 39 Bảng 2.4: Hình thức dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT .................................................................................................................. 42 Bảng 2.5: Phương pháp dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT........................................................................................................... 46 Bảng 2.6: Thực trạng quản lý mục tiêu dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT ................................................................................. 49 Bảng 2.7: Thực trạng quản lý nội dung dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấpTHPT .................................................................................. 52 Bảng 2.8. Thực trạng quản lý hình thức, phương pháp dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT.......................................................... 55 Bảng 2.9: Thực trạng quản lý các điều kiện thực hiện hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp ..................................................................................... 57 Bảng 2.10: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX Phú Thọ60 Bảng 3.1. Đánh giá của CBQL, GV về tính cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX ...................................................................................................... 85 Bảng 3.2. Đánh giá của CBQL, GV về tính khả thi của các biện pháp quản lý ....... 86 Bảng 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ........... 87 viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ Biểu đồ 2.1: Thực trạng đánh giá về vai trò của hoạt động dạy học cho học sinh theo định hướng GDNN trong TTGDTX trong bối cảnh hiện nay .................................. 47 Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp tổ chức hoạt động hướng nghiệp ............. 84 Biểu đồ 3.1. Đánh giá của CBQL, GV về tính cần thiết của các biện pháp quản lý 85 Quản lý tài chính – cơ sở vật chất – thiết bị và huy động nguồn lực cho hoạt động dạy học theo định hướng nghề nghiệp ...................................................................... 86 Biểu đồ 3.2. Đánh giá của CBQL, GV về tính cần thiết của các biện pháp quản lý 86 Quản lý tài chính – cơ sở vật chất – thiết bị và huy động nguồn lực cho hoạt động dạy học theo định hướng nghề nghiệp ...................................................................... 87 Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ....... 87 ix
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CNH – HĐH: Công nghiệp hóa – hiện đại hóa CĐ – ĐH: Cao đẳng – đại học CSSX: Cơ sở sản xuất GD: Giáo dục HĐDH: Hoạt động dạy học GDHN: Giáo dục hướng nghiệp GDNN: Giáo dục nghề nghiệp GDTX: Giáo dục thường xuyên GD&ĐT: Giáo dục và đào tạo HTGD: Hệ thống giáo dục HS: Học sinh KT – XH: Kinh tế - xã hội PLHS: Phân luồng học sinh NNL: Nguồn nhân lực QLGD: Quản lý giáo dục THPT: Trung học phổ thông TCCN: Trung cấp chuyên nghiệp TVHN: Tư vấn hướng nghiệp XHCN: Xã hội chủ nghĩa XHH: Xã hội hóa x
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Những năm gần đây, cùng với sự phát triển kinh tế xã hội của toàn thế giới, sự nghiệp giáo dục đào tạo nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng đó là việc mở rộng quy mô; đa dạng hóa các loại hình giáo dục và đào tạo; chất lượng đội ngũ giáo viên và chất lượng đào tạo được nâng lên rõ rệt; cơ sở vật chất của các trường học, các Trung tâm giáo dục thường xuyên trên cả nước được tăng cường; trình độ dân trí của các bậc phụ huynh được nâng cao; chất lượng giáo dục đào tạo có những chuyển biến tích cực. Lĩnh vực giáo dục và đào tạo nước ta đã đạt được những thành tựu vượt bậc so với các nước phát triển trên thế giới, góp phần to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Điều đó đã được Hội nghị trung ương 8 khóa XI đánh giá cao về cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục, đào tạo đã được cải thiện rõ rệt và từng bước hiện đại hóa… Chất lượng giáo dục và đào tạo có nhiều tiến bộ. Đội ngũ các nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục (QLGD) phát triển cả về số lượng và chất lượng, với cơ cấu ngày càng hợp lý….Công tác QLGD và đào tạo có bước chuyển biến rõ rệt. Đảng và Nhà nước ta đã xác định, phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu. Đây cũng là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục là đào tạo ra các lực lượng lao động “vừa hồng, vừa chuyên” – những con người có đủ kiến thức, kỹ năng và phẩm chất nghề nghiệp để đáp ứng với yêu cầu của sự phát triển về khoa học kỹ thuật trên thế giới trong giai đoạn hiện nay. Hội nghị trung ương 8 khóa XI cũng đã chỉ ra mục tiêu cụ thể là: Đối với GDTX, phải bảo đảm cơ hội cho mọi người, nhất là ở vùng nông thôn, vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa, các đối tượng chính sách được học tập nâng cao kiến thức, trình độ, kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ và nâng cao chất lượng cuộc sống; tạo điều kiện thuận lợi để người lao động chuyển đổi nghề; bảo đảm xóa mù chữ bền vững. Đồng thời hoàn thiện mạng lưới cơ sở GDTX và các hình thức học tập, thực hành phong phú, linh hoạt, coi trọng tự học và giáo dục thường xuyên, từ xa. 1
Hệ đào tạo GDTX đang ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong hệ thống Giáo dục quốc dân với vai trò và nhiệm vụ là tạo điều kiện tốt nhất cho mọi người được “ học tập suốt đời” để thích ứng cuộc sống, bồi dưỡng kiến thức, văn hóa và các ngành nghề phổ thông, có tay nghề vững vàng để tham gia tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ là đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập, nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân và chịu sự quản lý, chỉ đạo trực tiếp của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Phú Thọ. Trung tâm có bề dày về các ngành nghề liên kết đào tạo với các trường Đại học trong cả nước và đã đào tạo nhiều đội ngũ cán bộ nòng cốt cho các sở, ban ngành trong và ngoài tỉnh. Những năm qua, Trung tâm đã có nhiều cố gắng trong việc nâng cao chất lượng dạy và học góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nói chung ở tỉnh nhà. Trung tâm đã thực hiện một số biện pháp xây dựng, phát triển đội ngũ, từng bước nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập với nhiệm vụ tiếp tục thực hiện đổi mới mạnh mẽ, tăng cường công tác quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và bền vững, tích cực tham gia vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn. Cùng với xu thế phát triển của thế giới, hiện nay chất lượng lao động luôn được đặt lên hàng đầu nhất là đối với các nước đang phát triển như nước ta. Tình trạng “ thừa thầy, thiếu thợ” đã làm mất cân bằng trong quy mô việc làm của các sinh viên mới ra trường hiện nay, nhiều sinh viên học xong đại học phải giấu bằng đại học để đi làm công nhân. Đó là một thực tế nhức nhối cho các nhà quản lý và cho các cơ sở đào tạo đại học. Trước thực trạng đó, hiện nay mô hình đào tạo nghề rất được chú trọng. Nhiều phụ huynh học sinh đã lựa chọn cho con em mình định hướng học nghề ngay từ đầu để khi ra trường các em sẽ có tay nghề vững vàng tham gia vào công việc sản xuất trong các nhà máy xí nghiệp hoặc tự xây dựng doanh nghiệp riêng cho mình. Vì vậy mô hình HĐ DH trong các TTGDTX kết hợp dạy nghề rất được quan tâm. Năm học 2019-2020, Trung tâm GDTX tỉnh được sự quan tâm tạo điều kiện của Sở Giáo dục và Đào tạo Phú Thọ đã có hệ đào tạo học sinh học chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT kết hợp học các ngành nghề. Sau thời gian học chương trình văn hóa cấp THPT xong các em được nhận bằng 2
Trung cấp nghề đã tham gia học tập song song với chương trình học THPT. Vì vậy, công tác giảng dạy của các GV cần phải kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo nghề và giảng dạy văn hóa. Trước thực tế đó, việc quản lý hoạt động dạy học theo định hướng GDNN là rất quan trọng và cần thiết để đạt được hiệu quả cao trong công tác đào tạo. Từ việc quản lý chặt chẽ hoạt động đó sẽ giúp nhà quản lý đưa ra biện pháp phù hợp với thực tế dạy và học tại Trung tâm để nâng cao chất lượng đào tạo văn hóa và GDNN cho học sinh cấp THPT. Xuất phát từ những lý do trên, cùng với định hướng phát triển của Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ trong những năm tới, tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp trung học phổ thông tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh Phú Thọ” để làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh tại Trung tâm GDTX của tỉnh để đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục hiện nay. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp trung học phổ thông. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp trung học phổ thông ở Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ. 4. Giả thuyết khoa học Nếu đánh giá đúng thực trạng quản lý QL hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT ở Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ và phân tích rõ nguyên nhân của thực trạng có cơ sở khoa học thực tiễn để đề xuất được 3
các biện pháp mang tính cần thiết và khả thi sẽ góp phần cải tiến chất lượng dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT ở Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ và các trung tâm GDNN - GDTX trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận của vấn đề QL hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT ở Trung tâm GDTX. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng công tác QL hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT ở Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ cùng các nguyên nhân của thực trạng đó. Đề xuất một số biện pháp quản lý góp phần nâng cao chất lượng dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT ở Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện việc nghiên cứu đề tài này, chúng tôi sử dụng và phối hợp các phương pháp nghiên cứu sau đây: 6.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận Để có cơ sở lý luận, làm nền tảng cho việc nghiên cứu đề tài, tác giả sẽ hệ thống, thu thập và phân tích các tài liệu khoa học, các văn bản Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, Chính phủ, của Bộ GD&ĐT, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Phú Thọ và một số luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục của các tác giả đã nghiên cứu về quản lý, phát triển nhằm xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề quản lý HĐDH theo định hướng GDNN cho học sinh THPT ở Trung tâm GDTX tỉnh và của các trung tâm cấp huyện mà đề tài nghiên cứu. 6.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn Nhóm phương pháp nghiên cứu này được sử dụng để khảo sát thực trạng quản lý HĐDH theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX ở tỉnh Phú Thọ. Thuộc nhóm này có các phương pháp sau đây: 6.2.1. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục Tham khảo các bản báo cáo tổng kết năm học, kế hoạch năm học của Trung tâm, các đơn vị liên kết, ngành và một số báo cáo hội thảo về công tác QL hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT. 6.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi 4
Xây dựng bộ phiếu hỏi, khảo sát cán bộ quản lý, đội ngũ GV và HS khối THPT của Trung tâm GDTX tỉnh và một số trung tâm ở cấp huyện để tổng hợp, phân tích những kết quả điều tra nhằm thu thập thông tin về hai mảng vấn đề: 1. Hiện trạng về công tác QL hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho HS cấp THPT tại Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ. 2. Thăm dò ý kiến về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp QL hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho HS cấp THPT tại Trung tâm GDTX tỉnh PhúThọ. 6.2.3. Phương pháp phỏng vấn Thu thập thông tin liên quan đến đề tài qua việc nói chuyện, trao đổi trực tiếp với CBQL Sở GD&ĐT, CBQL và một số GV Trung tâm GDTX, học sinh cấp THPT của các trường dạy nghề trong địa bàn thành phố Việt Trì. 6.2.4. Phương pháp quan sát Người nghiên cứu dùng phương pháp quan sát để tìm hiểu môi trường, điều kiện học tập của HS các trường THPT và các trung tâm GDTX có dạy nghề từ đó có kế hoạch áp dụng phương pháp dạy học theo định hướng GDNN cho HS cấp THPT. 6.2.5. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Lấy ý kiến của cán bộ quản lý có kinh nghiệm và các chuyên viên của Sở Giáo dục và Đào tạo thông qua phỏng vấn về một số vấn đề nghiên cứu đề tài quan tâm. 6.3. Phƣơng pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu thu thập được, định lượng kết quả nghiên cứu nhằm đưa ra những kết luận phục vụ công tác nghiên cứu. 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ nghiên cứu, khảo sát thực trạng công tác QL hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ và đề xuất một số biện pháp QL hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. 8. Đóng góp mới của đề tài 5
8.1. Về mặt lý luận Luận văn đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận về QL hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho HS cấp THPT, đưa ra hướng dạy học ứng dụng để xây dựng chương trình học phù hợp với đối tượng HS nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tại Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ.. 8.2. Về mặt thực tiễn Luận văn khảo sát tương đối toàn diện thực trạng QL hoạt động dạy học theo định hướng GDNN cho HS cấp THPT tại Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ và một số trung tâm cấp huyện; đề xuất được các biện pháp có cơ sở khoa học và có tính khả thi để góp phần nâng cao chất lượng dạy học tại Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ. 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn có 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX. Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX ở tỉnh Phú Thọ. Chƣơng 3: Biện pháp quản lý QL hoạt động dạy học theo định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh cấp THPT tại Trung tâm GDTX tỉnh Phú Thọ. Kết luận và kiến nghị 6
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Tìm hiểu các tư tưởng trên thế giới nghiên cứu về dạy học theo định hướng GDNN (giáo dục nghề nghiệp) và quản lý dạy học theo định hướng GDNN mặc dù đã được nghiên cứu trên nhiều khía cạnh khác nhau. Trong phạm vi đề tài đề cập đến một số nghiên cứu sau: Năm 1937, Keller và Viteles đưa ra tầm nhìn toàn thế giới về tư vấn và định hướng nghề nghiệp được lồng ghép trong HĐDH, họ khảo sát so sánh các quốc gia ở Châu Âu, châu Á. Từ thế kỉ 20 đến đầu thập kỉ thế kỉ 21, tư vấn và hướng nghiệp gắn với hoạt động dạy học phát triển mạnh mẽ trong môi trường giáo dục. Ngoài bối cảnh đặc thù của mỗi quốc gia, dạy học theo định hướng GDNN ở các nước đều xuất hiện các vấn đề chung về cả lí luận và thực tiễn cần làm rõ nhằm tìm ra con đường khả thi và hiệu quả cho hoạt động giáo dục định hướng nghề nghiệp. Các tác giả nước ngoài trên trong quá trình bàn về GDNN cấp trung học đều khẳng định: “Quản lý dạy học theo định hướng GDNN là một nội dung quản lý trường học, là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý dạy học theo định hướng GDNN” [47, tr.34]. Nội dung quản lý dạy học theo định hướng GDNN là xây dựng kế hoạch, chương trình hoạt động dạy học bao gồm việc xây dựng mục tiêu, chương trình dạy học theo định hướng GDNN, xác định từng bước đi, những điều kiện, phương tiện cần thiết trong một thời gian nhất định phục vụ HĐDH theo định hướng GDNN. Một trong những khâu quan trọng của việc quản lý dạy học theo định hướng GDNN chính là tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch, chương trình hoạt động dạy học theo định hướng GDNN ở các trung tâm GDTX. GDTHPT (giáo dục trung học phổ thông) hay Trung tâm GDTX (Trung tâm giáo dục thường xuyên) là giai đoạn mà thế hệ trẻ lựa chọn cho mình con đường 7
bước vào cuộc sống lao động thực sự. Hướng nghiệp tạo điều kiện cho mỗi HS chọn một trong nhiều con đường khác nhau. Các hệ thống giáo dục cần phải được thiết kế linh hoạt để tính đến sự khác biệt của mỗi cá nhân trong việc tổ chức các mô hình học tập, tạo cầu nối cho những người bị gián đoạn học tập có thể trở lại học theo hình thức chính qui hoặc vừa làm vừa học. Việc lựa chọn con đường riêng biệt của giáo dục nghề hay giáo dục phổ thông cần phải dựa trên những đánh giá thận trọng về những điểm mạnh và điểm yếu của HS. Nói cách khác, GDNN đòi hỏi sự đánh giá dựa trên sự kết hợp những tiêu chí vế giáo dục và dự báo về nhân cách tương lai của HS. Vì vậy, cần phải có những nhà tư vấn GDNN chuyên môn để giúp HS lựa chọn ngành nghề phù hợp (có tính đến nhu cầu của thị trường lao động), dự báo những khó khăn trong học tập và giúp giải quyết những vấn đề xã hội khi cần thiết. Ở Anh, mô hình DOTS gồm khung cơ bản của giáo dục nghề nghiệp (Mc. Cash, 2006), được xác định theo 4 mục đích: học quyết định, nhận thức cơ hội, học chuyển đổi và tự nhận thức. Ông đã miêu tả một số ý kiến khung gắn kết với nhau, các ý kiến đó gồm SeSiFuUn với kết quả của nhận thức, chọn lọc và hiểu biết và CPI gồm các lứa tuổi, quá trình, ảnh hưởng. “Các quốc gia Bắc Âu đều có cùng mục tiêu hoặc kết quả học tập (mô hình DOTS). Tuy nhiên nhấn mạnh về sự khác biệt, theo Plant (2003), phần nhận thức cơ hội được nhấn mạnh nhất, tiếp đến là tự nhận thức, học quyết định và học chuyển đổi ít được quan tâm hơn” [45, tr.66] Quan tâm đến môn học tự chọn sau bậc học THPT : Ngày nay, hầu như mọi quốc gia trên thế giới đều coi nhân tố con người, nguồn lực con người hay nguồn nhân lực (NNL) là yếu tố cơ bản, có vai trò quan trọng đối với sự phát triển nhanh và bền vững của một quốc gia. Nhờ có sự đầu tư và phát triển cho NNL mà một số nước chỉ trong thời gian ngắn đã nhanh chóng trở thành nước công nghiệp phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc,…Giáo dục và đào tạo, trong đó có dạy học định hướng theo GDNN góp phần hết sức to lớn trong việc phát triển NNL cho đất nước. Các cơ sở GDNN trong cả nước đào tạo, bồi dưỡng và cung cấp một lực lượng lao đông đảo đã qua đào tạo, góp phần làm cho cơ cấu lao động xã hội, cả về cơ cấu trình độ, cơ cấu ngành nghề và cơ cấu vùng miền phù hợp với từng giai 8