Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:172

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm hệ thống hóa lý luận và xác định thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT PHẠM THANH HUYỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SỸ BÌNH DƯƠNG - 2018
UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT PHẠM THANH HUYỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SỸ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRẦN THỊ HƯƠNG BÌNH DƯƠNG - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi và được sự hướng dẫn khoa học của PSG.TS. Trần Thị Hương. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn của Việt Nam. Các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Người cam đoan Phạm Thanh Huyền i
LỜI CẢM ƠN Sau thời gian được học tập và nghiên cứu để hoàn thành được luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của nhiều tổ chức và cá nhân. Bản thân tôi đã tiếp thu được rất nhiều kiến thức quý báu và bổ ích, để có được những kiến thức như vậy, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: - Trường Đại học Thủ Dầu Một tỉnh Bình Dương, Phòng Sau Đại học Trường Đại học Thủ Dầu Một đã tạo điều kiện cho tôi học tập và nghiên cứu khoa học. - PGS.TS Trần Thị Hương, khoa Tâm lý – Giáo dục trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. - Quý Thầy, Cô đã giảng dạy và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập tại trường Đại học Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. - Phòng Giáo dục & Đào tạo Thành phố Thủ Dầu Một, cán bộ quản lí và giáo viên các trường Tiểu học trong Thành phố Thủ Dầu Một đã cung cấp tài liệu và có những ý kiến quý báu để tôi thực hiện luận văn này. - Bạn bè, đồng nghiệp đã góp ý kiến và tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành luận văn. Tuy đã có nhiều cố gắng, nhưng với khả năng nghiên cứu của bản thân có hạn nên trong quá trình thực hiện luận văn tôi sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Rất kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý Thầy, Cô và Hội đồng khoa học chấm luận văn góp ý để luận văn của tôi được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn ! Phạm Thanh Huyền ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... DANH MỤC KÝ HIỆU, VIẾT TẮT .................................................................... DANH MỤC BẢNG ............................................................................................... DANH MỤC BIỂU ĐỒ .......................................................................................... MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................... 4 3.1. Khách thể nghiên cứu ................................................................................. 4 3.2. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................. 4 4. Giả thuyết khoa học ........................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 5 6.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu ................................................................ 5 6.2. Giới hạn về đối tượng khảo sát ................................................................... 5 6.3. Về thời gian thực hiện đề tài. ...................................................................... 5 7. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 5 7.1. Phương pháp luận ....................................................................................... 5 7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc ............................................................ 5 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic .................................................................... 5 7.1.3. Quan điểm thực tiễn ............................................................................ 5 7.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể.................................................................. 6 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận .......................................................... 6 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ...................................................... 6 7.3. Phương pháp thống kê toán học.................................................................. 7 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................... 7 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC ......................................................................................... 8 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề: ......................................................................... 8 1.1.1. Trên thế giới: ....................................................................................... 8 1.1.2. Ở Việt Nam:....................................................................................... 12 1.2. Một số khái niệm cơ bản:.......................................................................... 14 iii
1.2.1. Hoạt động dạy học: ............................................................................ 14 1.2.2. Hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh: ... 15 1.2.3. Quản lý trường tiểu học: .................................................................... 17 1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học: ............................................................... 19 1.2.5. Quản lý hoạt động dạy học định hướng phát triển năng lực học sinh:20 1.3. Hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học: ............................................................................................................ 20 1.3.1. Bản chất hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học: ............................................................................................... 20 1.3.2. Mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học: .............................................................................................................. 21 1.3.3. Nội dung chương trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học: ......................................................................................... 22 1.3.4. Hình thức, phương pháp, phương tiện dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học:................................................................. 25 1.3.5. Đánh giá hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học : .............................................................................................. 31 1.4. Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học:...................................................................... ..............................32 1.4.1. Phân cấp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học:............................................................................. 33 1.4.2. Quản lý kế hoạch, chương trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học .......................................................................... 34 1.4.3. Quản lý hoạt động dạy của giáo viên theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học: .................................................................................. 35 1.4.4. Quản lý hoạt động học của học sinh theo định hướng phát triển năng lực: ............................................................................................................... 38 1.4.5. Quản lý các điều kiện phục vụ cho hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học: .............................................. 40 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động học theo định hướng phát triển năng lực học sinh tiểu học: ...................................................................... 42 1.5.1. Các yếu tố chủ quan: ........................................................................ 42 1.5.2. Các yếu tố khách quan:...................................................................... 43 Tiểu kết chương 1................................................................................................. 45 iv
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƢƠNG. .......... 46 2.1. Khái quát giáo dục tiểu học ở thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.46 2.1.1. Quy mô phát triển trường lớp giáo dục tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một: ...................................................................................................... 46 2.1.2. Chất lượng giáo dục ở các trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một: ............................................................................................................. 47 2.1.3. Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một: ............................................................................................................. 48 2.1.4. Cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ dạy và học ở các trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một: ....................................................................... 48 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng: ..................................................................... 49 2.2.1. Mẫu nghiên cứu: ................................................................................ 49 2.2.2. Cách thức khảo sát:............................................................................ 50 2.2.3. Cách thức xử lý số liệu: ..................................................................... 51 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một ........................................ 52 2.3.1. Thực trạng nhận thức về hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh................................................................................. 52 2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh: ........................................................................................ 54 2.3.3. Thực trạng về phương pháp và kĩ thuật dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh: ............................................................................... 56 2.3.4. Thực trạng về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh: ............................................................................... 58 2.3.5. Thực trạng về hình thức tổ chức dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh: ........................................................................................ 61 2.3.6. Thực trạng về kiểm tra và đánh giá hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh: ............................................................ 62 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một ................................. 64 2.4.1. Thực trạng quản lý kế hoạch, chương trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh:........................................................................ 64 2.4.2. Thực trạng hoạt động chỉ đạo hoạt động dạy học của giáo viên theo định hướng phát triển năng lực học sinh: .................................................... 66 v
2.4.3. Thực trạng công tác tổ chức hoạt động học của học sinh tiểu học theo định hướng phát triển năng lực:................................................................... 69 2.4.4. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh:........................................................................ 72 2.4.5. Thực trạng quản lý các điều kiện phục vụ cho hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh: .................................................... 74 2.5. Đánh giá chung và nguyên nhân thực trạng quản lý hoạt động dạy học .. 75 2.5.1. Đánh giá chung thực trạng ................................................................ 75 2.5.2. Nguyên nhân của hạn chế:.................................................................76 Tiểu kết chương 2................................................................................................. 83 Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC CỦA THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT TỈNH BÌNH DƢƠNG ............. 84 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp:.................................................................. 84 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu, toàn diện: .................................. 84 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn:................................................... 84 3.1.3. Đảm bảo tính khả thi, hiệu quả: ......................................................... 85 3.1.4. Đảm bảo tính khoa học, đồng bộ: ...................................................... 85 3.1.5. Đảm bảo tính hệ thống, kế thừa và phát triển: ................................... 85 3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương: ............................................................................................................. 86 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, GV và HS về hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS TH ........................................ 86 3.2.2. Đổi mới xây dựng kế hoạch hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS TH: ................................................................................. 89 3.2.3. Tổ chức hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho GV về dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS: .............................................. 93 3.2.4. Chỉ đạo giáo viên bồi dưỡng PP học tập, tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho HS ............................................................................................ 96 3.2.5. Đổi mới hoạt động kiểm tra, đánh giá HS theo định hướng phát triển năng lực ..................................................................................................... 100 3.2.6. Hoàn thiện cơ chế chính sách và các điều kiện hỗ trợ hoạt động giảng dạy, học tập theo hướng PTNL ................................................................. 102 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất: .........103 vi
Tiểu kết chương 3............................................................................................... 116 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................. 117 PHỤ LỤC ................................................................................................................ PHỤ LỤC 1: PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN ......................................................... PHỤ LỤC 2: BIÊN BẢN PHỎNG VẤN ................................................................ PHỤ LỤC 3: SỐ LIỆU XỬ LÝ BẰNG PHẦN MỀM SPSS .................................. vii
DANH MỤC KÝ HIỆU, VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Việt Bộ GD&ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo BP Biện pháp CBQL Cán bộ quản lý CT Chương trình CTDH Chương trình dạy học CSVC Cơ sở vật chất DH Dạy học ĐLC Độ lệch chuẩn ĐTB Điểm trung bình GD Giáo dục GV Giáo viên GVBM Giáo viên bộ môn HĐDH Hoạt động dạy học HSTH Học sinh tiểu học HT Hiệu trưởng KTĐG Kiểm tra đánh giá PTNL Phát triển năng lực PHT Phó hiệu trưởng QL Quản lý QLGD Quản lý giáo dục TBDH Thiết bị dạy học Stt Số thứ tự UBND Ủy ban nhân dân TH Thứ hạng NLTH Năng lực thực hành TCM Tổ chuyên môn viii
DANH MỤC BẢNG Tên bảng Trang Bảng 2.1. Số lượng khách thể nghiên cứu 49 Bảng 2.2. Trình độ thâm niên công tác 50 Bảng 2.3. Nhận thức về mức độ quan trọng của các nội dung cần thực 52 hiện trong HĐDH theo định hướng phát triển năng lực học sinh Bảng 2.4. Mức độ thực hiện nội dung dạy học theo định hướng phát 54 triển năng lực học sinh Bảng 2.5. Mức độ sử dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học theo 57 định hướng phát triển năng lực Bảng 2.6. Mức độ sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học theo định 59 hướng phát triển năng lực Bảng 2.7. Mức độ thực hiện hình thức tổ chức dạy học theo định 61 hướng phát triển năng lực học sinh Bảng 2.8. Mức độ sử dụng các hình thức kiểm tra đánh giá theo định 62 hướng phát triển năng lực học sinh Bảng 2.9.Mức độ thực hiện quản lý kế hoạch, chương trình dạy học 64 theo định hướng phát triển năng lực học sinh Bảng 2.10. Mức độ thực hiện việc quản lý hoạt động dạy của giáo viên 66 theo định hướng phát triển năng lực học sinh Bảng 2.11. Mức độ thực hiện việc quản lý hoạt động học của học sinh 70 theo định hướng phát triển năng lực Bảng 2.12. Mức độ thực hiện việc quản lý hoạt động kiểm tra, đánh 72 giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh Bảng 2.13. Mức độ thực hiện việc quản lý các điều kiện phục vụ cho 74 hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh Bảng 2.14. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố hạn chế công tác quản 78 lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS hiện nay ix
Tên bảng Trang Bảng 3.1. Biện pháp nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, GV và 106 HS về hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực HSTH Bảng 3.2. Biện pháp đổi mới xây dựng kế hoạch hoạt động dạy học 108 theo định hướng phát triển năng lực HS TH Bảng 3.3. Biện pháp tổ chức hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, 109 nghiệp vụ cho GV về dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS Bảng 3.4. Biện pháp chỉ đạo giáo viên bồi dưỡng PP học tập, tổ chức 111 các hoạt động trải nghiệm cho HS Bảng 3.5. Biện pháp đổi mới kiểm tra, đánh giá HS theo định hướng 112 phát triển năng lực Bảng 3.6. Biện pháp hoàn thiện cơ chế chính sách và các điều kiện 113 hỗ trợ hoạt động giảng dạy, học tập theo hướng PTNL x
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Tên biểu đồ Trang Biểu đồ 2.1. Tổng kết thực trạng quản lý hoạt động dạy học 76 theo định hướng phát triển năng lực học sinh Biểu đồ 3.1. Thực trạng khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi 115 của các biện pháp xi
TÓM TẮT 1. Tên đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 2. Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận và xác định thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, từ đó đề xuất biện pháp nâng cao chất lượng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh đáp ứng yêu cầu thực tiễn hiện nay. 3. Phƣơng pháp nghiên cứu 3.1. Phương pháp nghiên cứu luận: Phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa các lý thuyết về quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học nhằm xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học. 3.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 3.2.1. Phương pháp nghiên cứu bằng bảng hỏi - Mục đích: Sử dụng phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. - Nội dung: khảo sát thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. - Công cụ: phiếu khảo sát dùng cho các đối tượng là cán bộ quản lý (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng) và giáo viên các trường Tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 3.2.2. Phương pháp phỏng vấn - Mục đích phỏng vấn: Tìm hiểu về đối tượng nghiên cứu để làm minh chứng và bổ sung vào kết quả nghiên cứu thực trạng. Trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp nâng cao quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng xii
lực học sinh ở các trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương - Nội dung phỏng vấn: đánh giá về thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. - Công cụ: phiếu phỏng vấn chủ thể quản lý và giáo viên. 3.2.3. Phương pháp chuyên gia - Mục đích: thu thập ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý giáo dục, đặc biệt là các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học - Nội dung : trao đổi về mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, kiểm tra và đánh giá trong việc quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học; trao đổi về cách thức quản lý hiện nay của các trường tiểu học. 3.3. Phương pháp thống kê toán học - Mục đích: xử lý thông tin, số liệu thu được từ các phương pháp nghiên cứu cụ thể. Sử dụng chương trình SPSS dùng trong môi trường Window để xử lý và phân tích thống kê nhằm đánh giá độ tin cậy của các kết quả thu được. Các thông số và phép toán thống kê được sử dụng trong nghiên cứu này là phân tích thống kê mô tả và phân tích thống kê suy luận. 4. Kết quả nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận khoa học về quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường tiểu học, khảo sát phân tích kết quả thực tế ở các trường tiểu học ở TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh các trường trong giai đoạn hiện nay. Hệ thống các biện pháp đề xuất để có tính cần thiết và khả thi cao. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh mà đề tài đề xuất trên cơ sở kế thừa các nghiên cứu trước đó, đồng thời xuất phát từ thực tiễn quản lý dạy và học theo định hướng phát triển năng xiii
lực học sinh các trường tiểu học ở TP. Thủ Dầu Một, Tỉnh Bình Dương sẽ mang lại những hiệu quả thực tiễn đối với việc nâng cao chất lượng dạy học của các trường. Các biện pháp có mối quan hệ chặt chẽ, biện chứng với nhau. Tuy nhiên các biện pháp này được sử dụng có hiệu quả khi biết vận dụng linh hoạt các biện pháp kết hợp với tình hình thực tế của đơn vị để cán bộ quản lý có thể tham khảo và lựa chọn những biện pháp phù hợp cho công tác quản lý của mình. 5. Kết luận chủ yếu của đề tài: Mục tiêu, giải pháp và các bước đi trong Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 đòi hỏi giáo dục nói chung, giáo dục tiểu học nói riêng phải xây dựng trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. Việc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục có tác động đến hoạt động dạy học trong nhà trường. Công tác quản lý hoạt động dạy học của nhà quản lý các cấp cũng thay đổi tương ứng theo yêu cầu, đó là yếu tố quan trọng quyết định để nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng yêu cầu của tình hình mới. Nội dung quản lý hoạt động dạy học tiểu học theo định hướngphát triển năng lực học sinh trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục bao gồm: Quản lý hoạt động dạy: Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch DH; Quản lý đổi mới PPDH; Quản lý việc triển khai theo định hướng nâng cao năng lực học sinh vào trong hoạt động dạy của GV; Quản lý việc sử dụng và bồi dưỡng đội ngũ GV; Quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá GV Quản lý hoạt động học: Quản lý triển khai theo định hướng nâng cao năng lực học sinh vào trong hoạt động học của HS; Quản lý việc hình thành kĩ năng tự học cho HS; Quản lý đổi mới đánh giá kết quả học tập của HS theo mục tiêu phát triển năng lực Quản lý môi trường DH: Quản lý môi trường DH bên trong; Quản lý môi trường bên ngoài nhà trường. Thực trạng Quản lý hoạt động DH của CBQL cấp Phòng và cấp trường ở các trường TH trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, cho thấy: Quản lý hoạt xiv
động DH của CBQL cấp Phòng và cấp trường ở các trường TH đã đạt được một số kết quả đáng phấn khởi như: chất lượng dạy và học trong nhà trường ổn định và có sự phát triển, CSVC phục vụ dạy và học được khai thác có hiệu quả và được nâng cao, nề nếp dạy và học được củng cố,... Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đó còn những tồn tại như: việc thực hiện kế hoạch DH chưa được đánh giá đúng mức, chất lượng GD trong các trường; các bộ môn chưa đồng đều, chưa thực sự phát huy được tính tích cực của HS, chưa thực sự phát triển phẩm chất và năng lực HS; công tác bồi dưỡng GV chưa thực sự có hiệu quả,.. để đáp ứng mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện GD TH. Công tác Quản lý dạy và học ở các trường TH có phần chưa phản ánh đúng thực chất kết quả GD - ĐT, chưa đáp ứng mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện GD TH, chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội mà trước hết là nhân dân thành phố Thủ Dầu Một. Để nâng cao chất lượng GD đáp ứng với yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện GD, tác giả đã đề xuất BP: Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, GV và HS về hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS TH. Biện pháp 2: Đổi mới xây dựng kế hoạch hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS TH. Biện pháp 3: Tổ chức hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho GV về dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS. Biện pháp 4: Chỉ đạo giáo viên bồi dưỡng PP học tập, tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho HS. Biện pháp 5: Đổi mới kiểm tra, đánh giá HS theo định hướng phát triển năng lực. Biện pháp 6: Hoàn thiện cơ chế chính sách và các điều kiện hỗ trợ hoạt động giảng dạy, học tập theo hướng PTNL Các BP đề xuất trên đây có mối quan hệ biện chứng, tác động, hỗ trợ nhau trong quá trình thực hiện. Mỗi BP giữ một vị trí trong quá trình thực hiện, chúng không tách rời nhau và chỉ thực sự phát huy hiệu quả cao nhất khi thực hiện đồng bộ. Song trong điều kiện cụ thể vẫn có thể sắp xếp theo thứ tự ưu tiên xv
để thực hiện. Kết quả thăm dò cho thấy, các BP đều được CBQL cấp Phòng, cấp trường và GV có kinh nghiệm thừa nhận là cấp thiết và xác nhận tính khả thi của các BP cũng luôn ở tỉ lệ cao ở tất cả các BP. Như vậy, các nhiệm vụ để đạt mục đích nghiên cứu đã được thực hiện và giả thuyết khoa học của đề tài đã được chứng minh. Các BP này có thể áp dụng đồng bộ ở các trường TH trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một nói riêng và các trường TH trong cả nước có đặc thù như thành phố Thủ Dầu Một nói chung. xvi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục và đào tạo là một trong những lĩnh vực được toàn xã hội quan tâm, đóng một vai trò quan trọng và góp phần trực tiếp trong việc bồi dưỡng và đào tạo con người, đào tạo nhân tài, phát triển nguồn nhân lực cho đất nước. Ở giai đoạn nào giáo dục và đào tạo được quan tâm đúng đắn thì khi đó xã hội phát triển lành mạnh, bền vững. Để giúp học sinh phát triển toàn diện hình thành nhân cách con người trong một quốc gia phát triển theo định hướng XHCN như Việt Nam Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”. Để thực hiện tốt mục tiêu về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, cần có nhận thức đúng về bản chất của đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học và một số biện pháp đổi mới phương pháp dạy học giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Giáo dục tiểu học là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân, có nhiệm vụ xây dựng và phát triển tình cảm , đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và thể chất của trẻ em, nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa”. 1
Hoạt động dạy học tiểu học gồm một hệ thống các thành tố cấu trúc có mối quan hệ thống nhất, biện chứng với nhau. Đó là mục đích, nhiệm vụ dạy học, nội dung dạy học, phương pháp, phương tiện dạy học, hình thức tổ chức dạy học, giáo viên, học sinh và kết quả của dạy học. Dạy và học ở tiểu học là hai mặt hoạt động của một quá trình trong đó dưới vai trò chủ đạo của giáo viên, học sinh chủ động, tự giác, tích cực lĩnh hội tri thức, kĩ năng và tự làm phong phú vốn hiểu biết của mình. Do đó, trong quá trình học tập, học sinh phải không ngừng lĩnh hội những kiến thức do giáo viên cung cấp mà còn phải tự tìm ra tri thức mới, kỹ năng mới từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau. Vì vậy, dạy học phải hướng vào hoạt động tự nhận thức của học sinh, giáo viên là người tổ chức, hỗ trợ, người hướng dẫn hoạt động học tập của học sinh như T.Makiguchi-nhà giáo dục học Nhật Bản đã viết trong tác phẩm “Giáo dục vì cuộc sống sáng tạo” nhấn mạnh “…Nhà giáo, trước hết không phải là người cung cấp thông tin mà là người hướng dẫn đắc lực cho học sinh tự mình học tập tích cực. Họ nên nhường quyền cung cấp tri thức cho sách vở, tài liệu và cuộc sống. Thay vào đó, họ phải đóng vai trò người hỗ trợ cho kinh nghiệm học tập của bản thân người học…”. [30] Quản lý hoạt động dạy học là tác động có chủ đích, hợp quy luật của cán bộ quản lý giáo dục đến hoạt động dạy học do giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục khác thực hiện nhằm huy động tối đa mọi nguồn lực giáo dục của nhà trường, của cộng đồng và xã hội để đưa hoạt động dạy học đến mục tiêu phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất người học. Quản lý hoạt động dạy học theo quan điểm giáo dục hiện đại đang chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận phát triển năng lực. Trong những năm qua, ở các trường tiểu học của thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương đang đổi mới hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh, đây là nhiệm vụ cơ bản, quan trọng của các trường học, là tiêu chí để đánh giá chất lượng, hiệu quả giáo dục toàn diện. Vì vậy, việc đổi mới phương pháp dạy học đã được các cấp trong ngành giáo dục đề cập khá nhiều, các hội nghị, tập huấn, bồi dưỡng... dành cho cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên được mở ra và nhà trường, giáo viên đã triển khai thực hiện những phương pháp 2