Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp tại Trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:47

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường. Mời các bạn tham khảo chi tiết nội dung luận văn này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp tại Trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC PHẠM VĂN TRƢỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HƢỚNG TÍCH HỢP Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TỨ MỸ HUYỆN TAM NÔNG TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2017
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC PHẠM VĂN TRƢỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HƢỚNG TÍCH HỢP Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TỨ MỸ HUYỆN TAM NÔNG TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: TS. Bùi Thị Thu Hƣơng HÀ NỘI – 2017
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn tới Hội đồng khoa học, các thầy giáo, cô giáo của trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn đồng chí Hiệu trưởng, các thầy giáo, cô giáo trường Trung học cơ sở Tứ Mỹ, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin giúp đỡ tác giả trong quá trình điều tra, nghiên cứu. Xin vô cùng cảm ơn gia đình và đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tác giả xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS. Bùi Thị Thu Hƣơng - Người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo ân cần cho tác giả trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn. Do thời gian và khả năng có hạn, luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong được sự đóng góp, chỉ bảo của các thầy giáo, cô giáo trong Hội đồng khoa học, bạn bè và đồng nghiệp. Một lần nữa tác giả xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 11 năm 2016 Tác giả Phạm Văn Trƣờng i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BGH : Ban giám hiệu CBQL : Cán bộ quản lý CĐ : Cao đẳng CNH : Công nghiệp hoá CNXH : Chủ nghĩa xã hội CNTT : Công nghệ thông tin CSVC : Cơ sở vật chất DH : Dạy học ĐH : Đại học GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GV : Giáo viên GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HĐDH : Hoạt động dạy học HĐH : Hiện đại hoá HS : Học sinh PPDH : Phương pháp dạy học QL : Quản lý QLGD : Quản lý giáo dục SGK : Sách giáo khoa TBDH : Thiết bị dạy học THCS : Trung học cơ sở UBND : Uỷ ban nhân dân ii
MỤC LỤC Lời cảm ơn ................................................................................................... i Danh mục viết tắt ......................................................................................... ii Mục lục ........................................................................................................ iii Danh mục các bảng ...................................................................................... vii Danh mục các biểu đồ, hình, sơ đồ .............................................................. ix MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ………………………………………………….. 1 2. Câu hỏi nghiên cứu ……………………………………………….. 3 3. Giả thuyết nghiên cứu ……………………………………………... 3 4. Mục đích nghiên cứu ……………………………………………… 4 5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ……………………………… 4 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu …………………………………. 4 7. Nhiệm vụ nghiên cứu …………………………………………….. 4 8. Phương pháp nghiên cứu …………………………………………. 5 9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ……………………….. 5 10. Cấu trúc của luận văn ………………………………………….. 6 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 7 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ………………………………... 7 1.2. Một số khái niệm cơ bản ………………………………………… 9 1.2.1. Khái niệm quản lý …………………………………………… 9 1.2.2. Khái niệm quản lý giáo dục……………………………………. 12 1.2.3. Khái niệm quản lý nhà trường ………………………………… 13 1.2.4. Khái niệm ích hợp…………………………………………… 15 1.2.5. Dạy học theo hướng tích hợp………………………………… 16 1.2.6. Quản lý hoạt động dạy học………………. ………………… 18 1.3. Một số vấn đề lý luận về hoạt động dạy học theo hướng tích hợp 20 ở trường THCS ……………………………………………………….. iii
1.3.1. Xác định mục tiêu, nội dung dạy học bám sát vào quan điểm 20 tích hợp 1.3.2. Xây dựng phân phối chương trình, kế hoạch dạy học, giáo án 22 theo hướng tích hợp ở trường THCS ……………………………… 1.3.3. Giám sát, kiểm tra kết quả dạy học theo hướng tích hợp của 23 thầy và trò 1.3.4. Cung ứng các điều kiện phục vụ cho hoạt động dạy học theo 23 hướng tích hợp …………………………………………………….. 1.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động dạy học theo hướng tích 24 hợp …………………..………..…………………………………….. 1.4. Nội dung quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp …… 26 1.4.1. Quản lý công tác lập kế hoạch hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ……………………………………………………………… 27 1.4.2. Quản lý hoạt động dạy theo hướng tích hợp ……………….. 29 1.4.3. Quản lý hoạt động học heo hướng tích hợp ………………….. 30 1.4.4. Quản lý CSVC đảm bảo hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ………………………………………………………………….. 32 Tiểu kết chương 1 ……………………………………………………. 33 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HƢỚNG TÍCH HỢP TẠI TRƢỜNG THCS TỨ MỸ, HUYỆN TAM NÔNG, TỈNH PHÚ THỌ …………………………. 34 2.1. Vài nét về xã Tứ Mỹ, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ ………. 34 2.1.1. Đặc điểm, tình hình và kinh tế – xã hội……………………… 34 2.1.2. Thuận lợi ………….………………………………………….. 34 2.2.3. Khó khăn ……………………………………………………… 35 2.2.4. Tình hình phát triển giáo dục của xã Tứ Mỹ ……………….. 35 2.1.5. Khái quát về trường THCS Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ …………………………………………………………………. 36 2.2. Giới thiệu khảo sát ……………………………………………… 39 2.2.1. Mục đích khảo sát ………………………………………….. 39 iv
2.2.2. Nội dung khảo sát ………..…………………………………. 39 2.2.3. Phương pháp khảo sát ………………………………………. 39 2.3. Kết quả khảo sát ……………………………………………….. 39 2.3.1. Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động dạy học ở Trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ …….…………… 39 2.3.2. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ …………………………………………………………. 48 2.3.3. Thực trạng về quản lý cơ sở vật chất đảm bảo cho hoạt động dạy học theo hướng tích hợp tại trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ ……………………………………. 67 2.4. Đánh giá tổng quát thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ ……………………………………………….. 69 2.4.1. Mặt mạnh……………………………………………………. 70 2.4.2. Hạn chế…………………………………………………… 71 2.4.3. Thuận lợi……………………………………………………. 73 2.4.4. Khó khăn…………….……………………………………. 73 2.4.5. Nguyên nhân…….………………………………………… 73 Tiểu kết chương 2 ……………………………………………………. 75 Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HƢỚNG TÍCH HỢP TẠI TRƢỜNG THCS TỨ MỸ, HUYỆN TAM NÔNG, TỈNH PHÚ THỌ ………..……………….. 76 3.1. Những nguyên tắ c trong viê ̣c đề xuấ t biê ̣n pháp…………………. 76 3.1.1. Đảm bảo tính thực tiễn ……………………………..………… 76 3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa…………………………………………... 76 3.1.3. Đảm bảo tính đồng bộ của các biện pháp……………………… 76 3.1.4. Đảm bảo tính khả thi của các biện pháp……………………... 77 3.1.5. Đảm bảo tính hiệu quả của các biện pháp……………………… 77 3.2. Những biê ̣n pháp quản lý hoa ̣t đô ̣ng da ̣y ho ̣c theo hướng tích hợp v
ở trường THCS Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ…………… 77 3.2.1. Biện pháp 1: Hướng dẫn tổ chuyên môn lập kế hoạch và triển khai kế hoạch dạy học theo hướng tích hợp………………………….. 78 3.2.2. Biện pháp 2: Đôn đốc GV tổ chức hoạt động dạy học có nề nếp kỷ cương theo định hướng tích hợp…………………………………... 80 3.2.3. Biện pháp 3: Chỉ đạo GV lựa cho ̣n phương pháp da ̣y ho ̣c theo hướng tích hợp có hiê ̣u quả …………..………………………………. 81 3.2.4. Biện pháp 4: Thường xuyên thúc đẩy GV kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng tích hợp, kịp thời biểu dương GV làm tốt và chấn chỉnh GV làm chưa tốt…………………... 84 3.2.5. Biện pháp 5: Đổi mới hoạt động học tập của học sinh theo hướng gắn liền lí luận và thực tiễn, vận dụng kiến thức liên môn để 86 giải quyết các tình huống thực tiễn …….………….…………………. 3.2.6. Biện pháp 6: Hoàn thiện CSVC-TBDH phục vụ tốt cho giảng dạy theo hướng tích hợp ……………………………………………… 88 3.2.7. Biện pháp 7: Phát huy hiệu quả ứng dụng CNTT trong dạy học theo hướng tích hợp; tổ chức tốt các cuộc thi trên mạng internet …. 92 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất…………………………. 94 3.4. Khảo nghiệm tính khả thi, cấ p thiết của các biện pháp quản lý đề xuất……………………………………………………………………. 95 Tiểu kết chương 3 ……………………………………………………. 101 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ………………………………….. 103 1. Kết luận…………………………………………………………….. 103 2. Khuyế n nghị………………………………………………………... 104 TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………... 106 PHỤ LỤC……………………………………………………………. 109 vi
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Quy mô HS của trường năm học 2015-2016 …………....……… 36 Bảng 2.2 Kết quả xếp loại học lực của HS trong 4 năm qua ...…………… 37 Bảng 2.3 Kết quả xếp loại hạnh kiểm của HS trong 4 năm qua ...………. 37 Bảng 2.4 Chất lượng giáo dục mũi nhọn của nhà trường ……………… 38 Bảng 2.5 Tình hình cơ sở vật chất của nhà trường……………………….. 38 Bảng 2.6 Tình hình đội ngũ GV của nhà trường 5 năm qua …………….. 40 Bảng 2.7 Cơ cấu đội ngũ GV dạy các môn và nhân viên năm học 2015 – 2016……………………………………………………..……… 40 Bảng 2.8 Cơ cấu độ tuổi và thâm niên giảng dạy của GV năm học 201— 2016 …………………………………..……………………...... 42 Bảng 2.9 Số lượng GV dạy giỏi các cấp .................................................... 43 Bảng 2.10 Kết quả kiểm tra chuyên môn định kỳ ....................................... 44 Bảng 2.11 Xếp loại học lực trong các năm gần đây .................................... 44 Bảng 2.12 Xếp loại hạnh kiểm trong các năm gần đây ................................ 45 Bảng 2.13 Kết quả khảo sát 3 môn Toán, Ngữ Văn, Tiếng Anh .................. 46 Bảng 2.14 Kết quả thi vào THPT các năm gần đây ..................................... 47 Bảng 2.15 Thực trạng quản lý khâu soạn bài, chuẩn bị bài lên lớp của GV . 50 Bảng 2.16 Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động giảng dạy theo hướng tích hợp của GV …….............................................................. 52 Bảng 2.17 Kết quả khảo sát ý kiến GV về những nội dung liên quan đến dạy học tích hợp …………………………………………………… 54 Bảng 2.18 Mức độ sử dụng các phương pháp trong dạy học tích hợp.……… 55 Bảng 2.19 Thực trạng quản lý giờ dạy trên lớp ………………………….. 56 Bảng 2.20 Thực tra ̣ng quản lý việc thực hiện chương trình giảng dạy…….. 58 Bảng 2.21 Quản lý công tác tổ chức dạy học theo hướng tích hợp của tổ chuyên môn ………………………………………………… 60 Bảng 2.22 Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh………. 64 Bảng 2.23 Nội dung quản lý hoạt động học của học sinh………………….. 65 vii
Bảng 2.24 Thực tra ̣ng quản lý cơ sở vật chất, TBDH ..;………………….. 67 Bảng 3.1 Kế t quả khảo sát về tiń h cấ p thiế t và khả thi của các biê ̣n pháp quản lý đề xuất………………………………………………….. 96 Bảng 3.2 Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý đề xuất………………………………………………….. 98 viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH Biểu đồ 2.1 So sánh học lực của HS trong 3 năm gần đây ............................................ 45 Biểu đồ 2.2 So sánh hạnh kiểm HS trong 3 năm gần đây …. ........................................ 46 Biểu đồ 2.3 Kết quả khảo sát 3 môn Toán, Tiếng Anh, Ngữ văn ……….. 47 Biểu đồ 2.4 Kết quả thi vào THPT 3 năm gần đây ……………………… 48 Biểu đồ 3.1 Tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ……………………………………………………… 100 Sơ đồ 1.1 Mối quan hệ các chức năng quản lý .......................................................... 12 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong thời đại ngày nay, trước sự phát triển như vũ bão của khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại, để phát triển nhanh và bền vững đòi hỏi mỗi quốc gia phải ưu tiên hàng đầu đến phát triển hệ thống giáo dục và đào tạo, tạo tiền đề quan trọng cho sự phát triển nguồn nhân lực, nhân tài cho đất nước. Nước ta từ một nước có nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung, chuyển đổi sang cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà nước; trong giai đoạn hiện nay với tốc độ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đang diễn ra nhanh trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, nền kinh tế tri thức đang phát triển mạnh, có phạm vi ảnh hưởng rộng lớn trên toàn quốc, Đảng và Nhà nước ta hết sức chú trọng phát triển khoa học công nghệ cùng với giáo dục và đào tạo, coi ―giáo dục là quốc sách hàng đầu‖. Sự nghiệp giáo dục và đào tạo có vị trí rất quan trọng trong chiến lược xây dựng con người, chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 khoá VIII của Ban chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra: ―Giáo dục và Đào tạo hiện nay phải có một bước chuyển nhanh về chất lượng và hiệu quả đào tạo, về số lượng và quy mô đào tạo, nhất là chất lượng dạy học trong các nhà trường nhằm nhanh chóng đưa Giáo dục và Đào tạo đáp ứng yêu cầu mới của đất nước‖. Nghị quyết đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI và XII của Đảng tiếp tục khẳng định: ―Phát triển giáo dục đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người – yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững‖, Nghị quyết còn chỉ rõ: ―Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung phương pháp dạy học‖. Như vậy, ―Giáo dục và đào tạo là chìa khóa mở vửa tiến vào tương lai‖ để đào tạo nên con người mới xã hội chủ nghĩa vừa ―hồng‖ vừa ―chuyên‖ đáp ứng yêu cầu xã hội thì phải nâng cao chất lượng giáo dục. Không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục là một trong những nhiệm vụ chính trị cực kỳ quan trọng của ngành giáo dục nói chung, của mỗi nhà trường 1
nói riêng, phụ thuộc nhiều vấn đề. Một trong những vấn đề có tính quyết định đến việc nâng cao chất lượng giáo dục là phải đổi mới công tác quản lý hoạt động dạy học trong mỗi nhà trường. Trong mỗi nhà trường, hoạt động dạy học là hoạt động chủ đạo, quan trọng nhất và được đặt lên hàng đầu. Do đó, việc nâng cao chất lượng dạy học luôn được coi là nhiệm vụ cơ bản, đầu tiên, quan trọng nhất của các nhà trường, đây chính là điều kiện để các nhà trường tồn tại và phát triển. Công tác quản lý hoat động dạy học là công việc được tiến hành thường xuyên, liên tục qua từng giờ dạy, qua mỗi học kỳ và từng năm học, đây là điều kiện quyết định để đảm bảo chất lượng giáo dục của nhà trường đáp ứng yêu cầu mục tiêu đào tạo. Trong những năm gần đây, cùng với quá trình đổi mới đất nước, đổi mới giáo dục, chất lượng giáo dục và đào tạo nói chung và chất lượng giáo dục ở cấp trung học cơ sở nói riêng đã có sự khởi sắc, đã đạt được những thành tựu nhất định. Trình độ hiểu biết, năng lực tiếp cận tri thức mới của học sinh và giáo viên được nâng cao, chất lượng giáo dục từng bước được phát triển. Mặc dù đã đạt được những thành tựu trên, tuy nhiên hệ thống giáo dục và đào tạo nước ta vẫn còn một số yếu kém, bất cập so với yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban chấp hành Trung ương Đảng đã khẳng định: ―Chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo còn thấp so với yêu cầu‖, ―Quản lý giáo dục và đào tạo còn nhiều yếu kém‖. Đại hội Đảng toàn quốc khoá VIII đã chỉ rõ: ―Giáo dục và đào tạo vẫn chưa thực sự trở thành quốc sách hàng đầu, thành động lực phát triển. Chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo còn thấp so với yêu cầu, nhất là giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiêp‖, ―Phương pháp giáo dục, việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả còn lạc hậu, thiếu thực chất. Quản lý giáo dục và đào tạo còn có mặt yếu kém‖. Để giải quyết triệt để yếu kém trên đòi hỏi chúng ta phải thay đổi quan niệm, nhận thức về giáo dục, phải hướng tới chất lượng giáo dục thực chất, điều đó đồng nghĩa với việc phải đổi mới giáo dục và đào tạo, chú trọng nâng cao trách nhiệm công tác quản lý và tăng cường các biện pháp quản lý hoạt động dạy học. 2
Trong hệ thống giáo dục nước ta, cấp trung học cơ sở là cấp học cơ bản, là giai đoạn trung gian giữa cấp tiểu học và trung học phổ thông. Ở giai đoạn này, học sinh được cung cấp kiến thức cơ bản nhất, giáo dục và hình thành nhân cách, gắn với tâm sinh lý của lứa tuổi này cũng có nhiều biến động. Như vậy, các hoạt động dạy học ở các trường trung học cơ sở là vô cùng quan trọng, là cơ sở cho các cấp học, bậc học cao hơn. Tứ Mỹ là một xã miền núi thuần nông thuộc huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ, kinh tế còn chậm phát triển, trình độ dân trí chưa cao và không đồng đều. Trong những năm qua, chất lượng dạy học của trường trung học cơ sở Tứ Mỹ tuy từng bước được nâng lên, song chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Đặc biệt trong lĩnh vực quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường đang đặt ra nhiều vấn đề cần sớm được quan tâm nghiên cứu, giải quyết kịp thời. Trong giai đoạn thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo hiện nay, dạy học tích hợp đang là xu thế tất yếu trong việc xác định nội dung dạy học ở các trường phổ thông. Thực tế đó, đòi hỏi người Phó hiệu trưởng của trường phổ thông nói chung và trường trung học cơ sở Tứ Mỹ nói riêng phải có những biện pháp quản lý hoạt động dạy học đồng bộ và mang tính khả thi, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tác giả chọn vấn đề ―Quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp tại Trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ’’ làm đề tài nghiên cứu; hy vọng sẽ góp phần tích cực trong công tác quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và sự phát triển xã hội. 2. Câu hỏi nghiên cứu Câu hỏi được đặt ra cho nghiên cứu của tác giả đó là: Vai trò của công tác quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ là gì? Những biện pháp quản lý như thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ. 3
3. Giả thuyết nghiên cứu Thực tế cho thấy, việc quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ đã được quan tâm nhưng vẫn còn bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế dẫn đến chưa đạt được kết quả như mong muốn. Nếu đề xuất được những biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp phù hợp với điều kiện cụ thể của trường trung học cơ sở Tứ Mỹ thì kết quả học tập của học sinh và chất lượng giờ dạy của giáo viên sẽ được chuyển biến tích cực đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 4. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường. 5. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 5.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở. 5.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 6.1. Phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu công tác quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ. 6.2. Đối tượng khảo sát Tập thể cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường Học sinh của nhà trường thuộc các lớp: Từ lớp 6 đến lớp 9 6.3. Thời gian nghiên cứu Từ tháng 8 năm 2013 đến nay 4
7. Nhiệm vụ nghiên cứu 7.1. Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường THCS. 7.2. Điều tra khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học và công tác quản lý họat động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ. 7.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Bao gồm các phương pháp phân tích, tổng hợp các nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học và quản lý HĐDH theo hướng tích hợp ở trường THCS cũng như các Nghị quyết của Đảng, các văn bản pháp quy của Nhà nước, của ngành GD&ĐT về quản lý HĐDH ở trường THCS. - Tham khảo các tài liệu khác có liên quan đến đề tài. 8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát. - Phương pháp điều tra, khảo sát thực tiễn. - Phương pháp chuyên gia, phương pháp phỏng vấn và phương pháp tổng kết kinh nghiệm QLGD. 8.3. Các phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học 9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 9.1. Ý nghĩa lý luận Tổng kết lý luận về hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ, chỉ ra những thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp đạt hiệu quả cao. 5
9.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề xuất những biện pháp quản lý phù hợp với thực tế và có tính khả thi giúp nâng cao chất lượng hoạt động giảng dạy theo hướng tích hợp tại trường THCS Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ. Qua đó giúp nhân rộng kinh nghiệm quản lý cho các trường THCS khác trong và ngoài huyện. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học sơ sở. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp tại trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ. 6
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC SƠ SỞ 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Việc nâng cao chất lượng dạy học trong các nhà trường nói chung và nhà trường phổ thông nói riêng từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của nhiều quốc gia trên thế giới trong đó có Việt Nam. Chất lượng dạy học phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó yếu tố quản lý hoạt động dạy học giữ vai trò rất quan trọng. Do đó, quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường là một nội dung luôn được các nhà quản lý giáo dục quan tâm nghiên cứu. Tuy nhiên, nghiên cứu các vấn đề trong giáo dục không phải là điều dễ dàng, bởi lẽ những vấn đề đó luôn luôn có sự gắn kết, ràng buộc với những lĩnh vực khác trong xã hội như kinh tế, chính trị, văn hóa-xã hội... Chính vì vậy, nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy học nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục là một vấn đề khó khăn và phức tạp. Trong trường trung học cơ sở, thực chất công tác quản lý chuyên môn của Phó hiệu trưởng chủ yếu là quản l‎ý hoạt động dạy học với mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục của nhà trường. Để nâng cao chất lượng giáo dục thì trước tiên phải nâng cao chất lượng hoạt động dạy học trong nhà trường. Để nâng cao chất lượng hoạt động dạy học trong nhà trường thì vai trò của các biện pháp quản lý là hết sức quan trọng. Nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đã tiến hành nghiên cứu thực tiễn quản lý nhà trường để tìm ra các biện pháp quản lý hiệu quả nhất. Những nghiên cứu của các nhà khoa học giáo dục trên thế giới đã đề cập đến vấn đề cốt lõi của quản lý và quản lý giáo dục như: F.W.Taylor (1911), G.Mayor, P.Druckev… Nhiều nhà sư phạm lỗi lạc trong nước như: Hà Thế Ngữ (1991), Hồ Ngọc Đại, Đặng Vũ Hoạt (1988), Trần Kiều (1997), Thái Duy Tuyên (1998), Nguyễn Văn Lê (1996)… đã tiến hành nghiên cứu một cách khoa học, toàn diện các vấn đề về vị trí, vai trò của việc tổ chức quá trình dạy học; ý nghĩa của việc nâng cao chất lượng dạy học; những ưu điểm và nhược điểm của hình thức tổ chức dạy 7
học trên lớp, bản chất và mối quan hệ giữa hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò, vai trò của người dạy và người học; việc đổi mới nội dung cũng như phương pháp tổ chức dạy học. Trong những năm đầu thế kỷ XXI, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, đứng trước nhiệm vụ đổi mới giáo dục đào tạo nói chung và đổi mới nội dung, phương pháp dạy học nói riêng, nhiều nhà giáo dục học, tâm lý học như Phạm Viết Vượng (2000), Đặng Thành Hưng (2002), Nguyễn Văn Đản… đã đi sâu nghiên cứu các vấn đề về đổi mới nội dung, phương pháp dạy học theo hướng nâng cao tính hiện đại và gắn khoa học với đời sống thực tiễn sản xuất, vấn đề lấy học sinh làm trung tâm; những nghiên cứu công phu của các tác giả như: Nguyễn Đức Chính, Đặng Quốc Bảo (2004), Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2003), Nguyễn Công Bằng, Cao Duy Bình… đều tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động của giáo viên và học sinh nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Đối với lĩnh vực quản lý giáo dục cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu chủ yếu về mặt lý luận như quản l‎ý và các chức năng quản lý, về tiêu chuẩn và các chức năng cần có của người quản lý, về vai trò của Hiệu trưởng và đội ngũ CBQL, về sự liên hệ giữa khoa học quản lý và các khoa học khác. Cũng có những công trình nghiên cứu về chân dung người cán bộ quản lý nhà trường. Có thể kể đến các công trình của các tác giả: Nguyễn Văn Lê, Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sĩ Hồ, Lê Tuấn... Trong các công trình đó, các tác giả đã nhấn mạnh vai trò của quản lý trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Tác giả Hà Sĩ Hồ và Lê Tuấn cho rằng: Trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo, việc quản lý dạy và học là nhiệm vụ trung tâm của nhà trường. Đặc biệt với sự tâm huyết của mình với công tác GD, các tác giả đã nhấn mạnh: Hiệu trưởng phải là người ―biết kết hợp một cách hữu cơ sự quản lý dạy và học (theo nghĩa rộng) với sự quản lý các quá trình bộ phận, hoạt động dạy và học các môn và các hoạt động khác hỗ trợ cho hoạt động dạy và học nhằm làm cho tác động giáo dục được hoàn chỉnh trọn vẹn‖. Các tác giả Lê Ngọc Trà, Nguyễn Ngọc Thanh đã nhấn mạnh vai trò công tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng GD như sau: ―Các nhà làm công tác 8
quản lý giáo dục phải không ngừng cải tiến nâng cao chất lượng điều hành và quản lý của mình để qua đó tác động một cách hiệu quả vào quá trình cải tiến chất lượng ở các khâu, các bộ phận của hệ thống giáo dục ở cấp vi mô cũng như vĩ mô”. Các tác giả trên đã làm sáng tỏ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở các nhà trường, đồng thời giúp cho tác giả luận văn định hướng nghiên cứu đề tài của mình. Đứng trước nhiệm vụ của đổi mới giáo dục và đào tạo nói chung và đổi mới nội dung, PPDH nói riêng, nhiều nhà nghiên cứu về GD cũng có nhiều công trình trong lĩnh vực này như: Phạm Viết Vượng về vấn đề lấy học sinh làm trung tâm, Trần Hồng Quân đề cập tới một số vấn đề đổi mới trong lĩnh vực GD&ĐT, Nguyễn Lăng Bình nghiên cứu về dạy và học tích cực… Trong những năm gần đây, nhiều CBQL các trường THCS trong cả nước cũng đã tập trung nghiên cứu về các biện pháp quản lý nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học, chẳng hạn như các Luận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục của các tác giả: Vũ Văn Dương với đề tài “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học tại trường THCS Thái Thịnh, Hà Nội theo chuẩn kiến thức, kỹ năng” (2012), Triệu Thứ Hiệp với đề tài “Quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS trên địa bàn huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc” (2013), Nguyễn Văn Nguyên với đề tài “Quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” (2013), Đỗ Thị Mai Hương với đề tài “Quản lý hoạt động dạy - học ở trường THCS Quài Cang – Huyện Tuần Giáo – Tỉnh Điện Biên trong giai đoạn hiện nay” (2015), Phạm Trung Kiên với đề tài “Quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học theo hướng tích hợp ở Trường trung học phổ thông chuyên Thái Bình” (2015), ... .Tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu mô ̣t cách khoa học, có hệ thống về quản lý hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường THCS, vì vậy tôi đã mạnh dạn lựa cho ̣n đề tài : “Quản lí hoạt động dạy học theo hướng tích hợp ở trường trung học cơ sở Tứ Mỹ huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ”. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Khái niệm quản lý 9