Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trường THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:136

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trường THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương" nhằm nghiên cứu lý luận, khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục VHUX cho HS tại các trường THCS, đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục VHUX cho học sinh các trường THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trường THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương

UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ KIM ÁNH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN HÓA ỨNG XỬ CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƢƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 80140114 LUẬN VĂN THẠC SỸ BÌNH DƢƠNG – NĂM 2019
UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ KIM ÁNH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN HÓA ỨNG XỬ CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƢƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 80140114 LUẬN VĂN THẠC SỸ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. DƢƠNG MINH QUANG BÌNH DƢƠNG – NĂM 2019 i
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Kim Ánh ii
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả đã nhận đƣợc sự động viên, giúp đỡ tận tình, tạo điều kiện thuận lợi của các cấp lãnh đạo, các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và gia đình. Xin trân trọng cảm ơn tới các thầy cô Hiệu trƣởng, Phó hiệu trƣởng, các Giáo sƣ, Tiến sĩ, giảng viên của Trƣờng Đại học Thủ Dầu Một. Xin chân thành cảm ơn các thầy cô là Cán bộ quản lý, các bạn đồng nghiệp, các em học sinh của các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo đã cộng tác, cung cấp thông tin, số liệu, cho ý kiến và tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình nghiên cứu thực tế để làm luận văn. Đặc biệt, xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Dƣơng Minh Quang- Ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã tận tâm bồi dƣỡng kiến thức, phƣơng pháp nghiên cứu và trực tiếp giúp đỡ, động viên để tác giả hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã nỗ lực cố gắng rất nhiều trong quá trình nghiên cứu, song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả kính mong nhận đƣợc những lời chỉ dẫn của các thầy giáo, cô giáo, ý kiến đóng góp trao đổi của các bạn đồng nghiệp để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn ! Tác giả luận văn Nguyễn Thị Kim Ánh iii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................ii LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... iii MỤC LỤC ................................................................................................................. iv DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT......................................... ix MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu .....................................................................................3 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu................................................................3 5. Giả thuyết khoa học ........................................................................................4 6. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................4 7. Ý nghĩa của luận văn ......................................................................................5 8. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................5 9. Bố cục luận văn ..............................................................................................6 CHƢƠNG 1................................................................................................................ 7 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN HÓA ỨNG XỬ CHO HỌC SINH TRƢỜNG THCS ................................................................. 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo dục VHUX cho học sinh trƣờng THCS ......................................................................................................7 1.1.1. Văn hóa nhà trƣờng ..................................................................................7 1.1.2. Quản lý VHUX cho học sinh .................................................................11 1.2. Các khái niệm của đề tài............................................................................14 1.2.1 Khái niệm quản lý ...................................................................................14 1.2.2 Khái niệm quản lý giáo dục .....................................................................14 1.2.3 Khái niệm quản lý nhà trƣờng .................................................................15 1.2.4 Giáo dục văn hóa ứng xử.........................................................................17 1.2.5 Khái niệm quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS ....................................................................................................20 iv
1.3. Lý luận về hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS ..........................................................................................................................20 1.3.1 Mục tiêu giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS ..............20 1.3.2 Nội dung của giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS ......21 1.3.3 Phƣơng pháp giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS .......22 1.3.4 Hình thức giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS ............23 1.4. Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS 24 1.4.1 Lập kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh 24 1.4.2 Tổ chức thực hiện quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh ...................................................................................................................25 1.4.3 Chỉ đạo thực hiện hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh ......26 1.4.4 Kiểm tra, đánh giá việc giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh..............27 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS ..................................................................28 1.5.1 Các yếu tố khách quan.............................................................................28 1.5.2 Các yếu tố chủ quan ................................................................................32 Tiểu kết Chƣơng 1 ................................................................................................... 34 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN HÓA ỨNG XỬ CHO HỌC SINH TRƢỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƢƠNG ....................................................................... 36 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và giáo dục trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng ...................................................................36 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ..................................................................................36 2.1.2. Kinh tế - xã hội .......................................................................................36 2.1.3. Giáo dục THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng ..........37 2.2. Thiết kế nghiên cứu ...................................................................................41 2.2.1. Mục đích khảo sát...................................................................................41 2.2.2. Nội dung khảo sát ...................................................................................41 2.2.3. Phƣơng pháp khảo sát ............................................................................41 2.2.4. Đối tƣợng khảo sát .................................................................................41 v
2.2.5. Mô tả công cụ nghiên cứu ......................................................................42 2.2.6. Xử lý số liệu khảo sát .............................................................................42 2.2.7. Qui ƣớc thang đo ....................................................................................43 2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng ...............................................43 2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về mục đích của hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trong trƣờng THCS .....................................44 2.3.2. Thực trạng về nội dung giáo dục VHUX cho học sinh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng. ...................................45 2.3.3. Thực trạng về hình thức giáo dục VHUX cho học sinh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng. ...................................47 2.3.4. Thực trạng về phƣơng pháp giáo dục của giáo dục VHUX cho học sinh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng...............48 2.3.5. Thực trạng về những biểu hiện VHUX của học sinh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng ...............................................49 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục VHUX cho học sinh ở trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng ....................................50 2.4.1. Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch giáo dục VHUX cho học sinh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng ..................51 2.4.2. Thực trạng công tác tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của giáo dục VHUX cho học sinh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng ......................................................................................................52 2.4.3. Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện kế hoạch giáo dục VHUX cho học sinh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng 54 2.4.4. Thực trạng công tác kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch giáo dục VHUX cho học sinh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng ......................................................................................................55 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động giáo dục VHUX cho học sinh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng .......57 vi
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục VHUX cho học sinh ở trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng .............58 2.6.1. Đánh giá thực trạng ................................................................................58 2.6.2. Nguyên nhân của thực trạng ...................................................................60 Tiểu kết Chƣơng 2 ................................................................................................... 62 CHƢƠNG 3 ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN HÓA ỨNG XỬ CHO HỌC SINH TRƢỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚ GIÁO, TỈNH BÌNH DƢƠNG ....................................................... 63 3.1. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................63 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ...........................................................63 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .........................................................63 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................63 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ..........................................................64 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .........................................................64 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo tỉnh Bình Dƣơng .........................64 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức, vai trò trách nhiệm của các thành viên, tổ chức trong công tác giáo dục VHUX cho học sinh .............................64 3.2.2. Biện pháp 2: Phát huy vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục VHUX cho học sinh...........................................................................67 3.2.3. Biện pháp 3: Nâng cao hiệu quả của công tác kiểm tra đánh giá giáo dục VHUX cho học sinh .........................................................................................70 3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cƣờng phối hợp hoạt động của các Đoàn thể trong nhà trƣờng.........................................................................................................73 3.2.5. Biện pháp 5: Xây dựng quy tắc ứng xử trong trƣờng trung học cơ sở huyện Phú Giáo ................................................................................................75 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................80 3.4. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp.................................80 Tiểu kết Chƣơng 3 ................................................................................................... 84 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 85 vii
1. Kết luận ........................................................................................................85 2. Khuyến nghị .................................................................................................87 2.1. Đối với Đảng và Nhà nƣớc ........................................................................87 2.2. Đối với Bộ GD&ĐT ..................................................................................87 2.3. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo................................................................87 2.4.Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo ...........................................................88 2.5. Đối với các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo ...........................88 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 90 PHỤ LỤC viii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT BGD&ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo CBQL Cán bộ quản lý CBQLGD Cán bộ quản lý giáo dục CMHS Cha mẹ học sinh GD Giáo dục GS.TS Giáo sƣ, Tiến sĩ GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HS Học sinh NGLL Ngoài giờ lên lớp QLGD Quản lý giáo dục THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông UBND Ủy ban nhân dân UX Ứng xử VHNT Văn hóa nhà trƣờng VHUX Văn hóa ứng xử ix
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tổng số học sinh các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo hiện nay ...................................................................................................................................38 Bảng 2.2. Bảng số liệu xếp loại học lực ....................................................................40 Bảng 2.3. Bảng số liệu xếp loại hạnh kiểm ...............................................................40 Bảng 2.4. Ý nghĩa giá trị trung bình .........................................................................43 Bảng 2.5. Mức đồng ý của CBQL, GV về mục đích GD VHUX cho HS ................44 Bảng 2.6. Thực trạng về các nội dung giáo dục văn hóa ứng xử ..............................45 Bảng 2.7. Thực trạng về hình thức giáo dục VHUX ................................................47 Bảng 2.8. Thực trạng về phƣơng pháp giáo dục hành vi giao tiếp ...........................48 Bảng 2.9. Thực trạng về những biểu hiện VHUX của học sinh ...............................49 Bảng 2.10. Thực trạng quản lý công tác xây dựng kế hoạch ....................................51 Bảng 2.11. Thực trạng quản lý công tác tổ chức thực hiện kế hoạch .......................52 Bảng 2.12. Thực trạng quản lý công tác chỉ đạo thực hiện kế hoạch .......................54 Bảng 2.13. Thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch .......56 Bảng 2.14. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động giáo dục VHUX cho HS ...................................................................................................................................57 Bảng 3.1. Số lƣợng khách thể tham gia khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ................................................................................................81 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất ................81 Bảng 3.3 Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất ...................82 x
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu” là một trong những quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nƣớc ta về định hƣớng đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt để nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ đáp ứng nguồn nhân lực theo nhu cầu của xã hội trong giai đoạn hiện nay (Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng Cộng sản Việt Nam, 2013). Giáo dục nƣớc ta đã và đang đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột của giáo dục thế kỷ XXI mà thực chất là tiếp cận giáo dục giá trị sống, hình thành kĩ năng giao tiếp cho ngƣời học đó là: Học để biết - Học để làm - Học để chung sống - Học để tự khẳng định mình (Nguyễn Thanh Hải, 2019) Cùng với việc đào tạo kiến thức, định hƣớng nghề nghiệp cho các em học sinh bậc THCS thì việc nâng cao chất lƣợng công tác giáo dục kỹ năng sống, đạo đức, lối sống cho học sinh, phòng chống bạo lực học đƣờng, trong đó việc chú trọng quản lý và giáo dục kỹ năng ứng xử cho các em học sinh là nhiệm vụ hàng đầu trong bối cảnh hiện nay (Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng Cộng sản Việt Nam, 2013) Chính vì vậy, tại điều 7 Chƣơng III của Thông tƣ số 26/2017/TT-BGDĐT ngày 18 tháng 10 năm 2017 về quy định tổ chức hoạt động văn hóa của học sinh, sinh viên trong các cơ sở giáo dục có nói: “Cơ sở giáo dục và đào tạo xây dựng kế hoạch, tham mƣu Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng bố trí kinh phí và huy động các nguồn kinh phí hợp pháp khác để tổ chức hoạt động văn hóa thƣờng xuyên trong các cơ sở giáo dục trong phạm vi quản lý tại địa phƣơng; đôn đốc, kiểm tra và định kỳ tổ chức sơ kết, tổng kết việc thực hiện Thông tƣ này. Chủ động phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các đơn vị liên quan ở địa phƣơng trong việc thực hiện Thông tƣ này.” Quyết định 1299/QĐ-TTg 2018 ngày 03 tháng 10 năm 2018 phê duyệt Đề án "Xây dựng văn hóa ứng xử trong trƣờng học giai đoạn 2018-2025" đã nêu mục tiêu chung của Đề án là “Tăng cƣờng xây dựng văn hóa ứng xử trong trƣờng học nhằm tạo chuyển biến căn bản về ứng xử văn hóa 1
của cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, sinh viên để phát triển năng lực, hoàn thiện nhân cách, lối sống văn hóa; xây dựng văn hóa trƣờng học lành mạnh, thân thiện; nâng cao chất lƣợng giáo dục đào tạo; góp phần xây dựng con ngƣời Việt Nam: yêu nƣớc, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo.” Do đó giáo dục văn hóa ứng xử (VHUX) trong trƣờng học là một hoạt động GD hết sức quan trọng, góp phần GD và rèn luyện con ngƣời phát triển toàn diện, hoàn thiện nhân cách, lối sống văn hóa; xây dựng văn hóa trƣờng học lành mạnh, thân thiện; nâng cao chất lƣợng giáo dục đào tạo (Thủ tƣớng Chính phủ, 2018). Đối với HS trung học cơ sở (THCS), giáo dục VHUX lại càng quan trọng hơn bao giờ hết. Vì đây là thời kỳ nhạy cảm nhất để phát triển và hoàn thiện nhân cách trong cuộc đời của con ngƣời. Một phƣơng pháp giáo dục hiệu quả và đồng bộ sẽ đem lại cho HS sự phát triển toàn diện trong hiện tại và cả tƣơng lai. Tuy nhiên, thực trạng công tác quản lý văn hóa ứng xử của học sinh trong nhà trƣờng hiện nay còn nhiều bất cập, đặc biệt là khâu tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá về công tác này, các văn bản về công tác này chƣa thật sự đi vào thực tiễn. Học sinh ngày càng năng động, thực tế hơn, có tinh thần tự chủ, bộc lộ cá tính ngày càng đậm nét. Một số học sinh chƣa ngoan hoặc ở trƣờng thì ngoan trên mạng xã hội thì chƣa ngoan. Ngày càng xuất hiện nhiều trƣờng hợp học sinh vô lễ, học sinh sử dụng bạo lực với bạn, nói tục chửi thề… Một số giá trị tốt đẹp về phẩm chất, đạo đức, ứng xử văn hóa của một bộ phận học sinh bị xuống cấp, có biểu hiện suy thoái, lệch lạc. (Báo mới, 2019). Huyện Phú Giáo là huyện thuộc vùng sâu vùng xa của tỉnh Bình Dƣơng, ngƣời dân chủ yếu sinh sống bằng nghề nông. Trong những năm gần đây khi mà điều kiện kinh tế ngày càng đƣợc ổn định và phát triển, trên địa bàn xuất hiện nhiều công ty, xí nghiệp, việc học tập của con em mình ngày càng đƣợc nhiều bậc phụ huynh quan tâm. Nhiều gia đình đã đầu tƣ máy tính, điện thoại thông minh, mua sắm xe máy cho con em đến trƣờng…đó là tính hiệu đáng mừng. Tuy nhiên việc quản lý giờ giấc và sử dụng các phƣơng tiện ấy không đƣợc các bậc phụ huynh quan tâm. Học sinh thƣờng sử dụng nhiều thời gian trong ngày để tham gia các hoạt động trên Internet và mạng xã hội. Một số học sinh thƣờng xuyên chia sẻ, bình luận 2
dung tục, kỳ quặc trên mạng xã hội, truy cập vào các thông tin xấu độc, bạo lực, đồi trụy, có hội chứng “nghiện Internet”, chạy theo lối sống ảo, đôi khi bị lôi kéo, tham gia các hoạt động vi phạm pháp luật thông qua môi trƣờng mạng. Bên cạnh đó có một điều không khó để nhận thấy ở học sinh là sự thiếu hụt kĩ năng ứng xử. Điều đó đẩy các em tới những khó khăn, mâu thuẫn, va vấp… trong cuộc sống một cách không đáng có (Giáo dục và thời đại, 2018) Nhƣ vậy, một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng của lãnh đạo trong nhà trƣờng đó chính là quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh. Vì lý do trên tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục VHUX cho HS tại các trƣờng THCS, đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục VHUX cho học sinh các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng trung học cơ sở. - Khảo sát thực trạng về công tác quản lý hoạt động văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng. - Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao công tác quản lý hoạt động văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động giáo dục trong nhà trƣờng. 4.2. Đối tượng nghiên cứu: Công tác hoạt động giáo dục VHUX của học sinh trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng. 3
5. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý văn hóa ứng xử luôn đƣợc sự quan tâm của CBQL và tập thể nhà trƣờng. Tuy nhiên, công tác quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng còn nhiều vấn đề bất cập trong quá trình quản lý giáo dục nhƣ: Công tác xây dựng kế hoạch chƣa đƣợc đầu tƣ đúng mức, công tác tổ chức chƣa sát, chỉ đạo thực hiện chƣa hiệu quả và các tiêu chí kiểm tra đánh giá hoạt động văn hóa ứng xử của học sinh chƣa rõ ràng. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: Trong quá trình nghiên cứu, đề tài sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu (sách, báo, tạp chí khoa học; kết quả các công trình khoa học…) nhằm cung cấp thông tin, kế thừa kinh nghiệm, xác lập cơ sở lý luận, cơ sở khoa học về công tác quản lý văn hóa ứng xử trong trƣờng THCS . 6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Để đánh giá khách quan về thực trạng công tác quản lý văn hóa ứng xử ở các trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng, chúng tôi sử dụng phối hợp các phƣơng pháp sau đây: 6.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Điều tra giáo dục là phƣơng pháp khảo sát một số lƣợng lớn các đối tƣợng nghiên cứu ở một hay nhiều khu vực, vào một hay nhiều thời điểm nhằm thu thập số liệu phục vụ cho mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu. Mục đích: Nhằm phối hợp với các phƣơng pháp khác để thu lại kết quả khách quan nhất đồng thời dùng phƣơng pháp này để tìm hiểu thực trạng công tác quản lý họt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh của CBQL (Hiệu trƣởng, Phó hiệu trƣởng, tổ trƣởng, tổ phó), khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng mà đề tài đề xuất. Nội dung: Nội dung xoay quanh về công tác quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh của CBQL nhằm thu thập thông tin về thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trong nhà trƣờng. 4
Cách tiến hành: Xây dựng 2 loại phiếu khảo sát gồm: Loại 1: Dành cho cán bộ quản lý (Hiệu trƣởng, phó hiệu trƣởng, tổ trƣởng, tổ phó) của 9 trƣờng nghiên cứu nhằm tìm hiểu thực trạng về hoạt động VHUX cho học sinh trong nhà trƣờng (về muc đích, nội dung, hình thức, phƣơng pháp); về những biểu hiện VHUX của học sinh; về công tác quản lý hoạt động giáo dục VHUX (lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện, kiểm tra và đánh giá hoạt động giáo dục VHUX), các yếu tố ảnh hƣởng đến giáo dục VHUX cho học sinh. Loại 2: Dành cho CBQL và GV, hỏi ý kiến về mức độ cần thiết và khả thi về các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục VHUX mà đề tài đề xuất. 6.2.2 Phương pháp xử lý dữ liệu: đề tài sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học bằng phần mềm SPSS để phân tích các chỉ số thống kê nhƣ tần số, độ lệch chuẩn, điểm trung bình, tỷ lệ %. 7. Ý nghĩa của luận văn 7.1 Về mặt lý luận Đề tài góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về công tác quản lý hoạt động giáo dục VHUX ở trƣờng THCS, góp phần cung cấp thêm nguồn luận cứ khoa học trong việc quản lý hoạt động giáo dục VHUX cho học sinh THCS. 7.2 Về mặt thực tiễn Đề tài đánh giá đƣợc thực trạng hoạt động giáo dục VHUX và quản lý hoạt động giáo dục VHUX ở trƣờng THCS trên địa bàn huyện Huyện Phú Giáo- tỉnh Bình Dƣơng, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục VHUX nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng công tác quản lý hoạt động giáo dục VHUX cho học sinh trƣờng THCS. Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể đƣợc sử dụng làm tài liệu tham khảo trong bồi dƣỡng về giáo dục VHUX cho học sinh, bồi dƣỡng cho GV, cán bộ quản lý trƣờng THCS về vấn đề giáo dục VHUX. 8. Phạm vi nghiên cứu 8.1. Về nội dung: Đề tài khảo sát thực trạng hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh và công tác quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng. 5
8.2. Về không gian: Phạm vi nghiên cứu tại 8/8 trƣờng THCS trên địa bàn huyện Phú giáo tỉnh Bình Dƣơng, bao gồm: Trƣờng THCS An Linh, THCS Trần Quang Diệu, THCS Vĩnh Hòa, THCS Bùi Thị Xuân, THCS An Bình, THCS Trần Hƣng Đạo, THCS Phƣớc Hòa, THCS Nguyễn Trãi. 8.3. Về thời gian: Đề tài khảo sát thực trạng trong thời gian: Năm học 2017 - 2018, 2018 - 2019. 9. Bố cục luận văn Ngoài các phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn chia làm ba chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng THCS. Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng. Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử cho HS trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dƣơng. 6
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VĂN HÓA ỨNG XỬ CHO HỌC SINH TRƢỜNG THCS 1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo dục VHUX cho học sinh trƣờng THCS 1.1.1. Văn hóa nhà trường Văn hóa nhà trƣờng đã từng đƣợc nhiều nhà khoa học, nhiều tác giả trên thế giới nghiên cứu và phát biểu nhƣ Hay Heckman (1993) miêu tả “văn hóa nhà trƣờng phổ thông chủ yếu là niềm tin của giáo viên, học sinh và Hiệu trƣởng để định hƣớng các hoạt động của họ”. Trong nghiên cứu về văn hóa nhà trƣờng của Greert, Terreb E. Deal và Kent D. Peterson (1990) đã lƣu ý về định nghĩa văn hóa: “những kiểu cấu trúc sâu sắc về giá trị, niềm tin và truyền thống đó đƣợc hình thành qua giai đoạn lịch sử”. Nhà học giả nổi tiếng Edgar Schein định nghĩa: Văn hóa tổ chức là hệ thống những giá trị, niềm tin đƣợc chia sẻ, phát triển trong một tổ chức và định hƣớng hành vi của các thành viên. Banks (1993) cho rằng: Nhà trƣờng là một hệ thống xã hội có văn hóa riêng của mình. Văn hóa đó bao gồm “các quy phạm, cơ cấu xã hội, niềm tin, giá trị và mục tiêu”. Ông chỉ rõ: Văn hóa nhà trƣờng cho học sinh thấy rõ thái độ của nhà trƣờng đối với hàng loạt vấn đề nhƣ: nhà trƣờng nhìn nhận họ nhƣ thế nào, thái độ của nhà trƣờng đối với nam sinh, nữ sinh, học sinh đặc biệt, học sinh đến từ các chủng tộc, tôn giáo, văn hóa khác nhau,…Văn hóa và cơ cấu tổ chức của một nhà trƣờng phải đƣợc tất cả mọi thành viên trong trƣờng xem xét. Mọi cán bộ, giáo viên trong trƣờng phải tham gia vào việc xây dựng văn hóa nhà trƣờng. Tác phẩm nổi tiếng “Văn hóa nguyên thủy” của Tylor (1871) trình bày khái niệm “Văn hóa là tổ hợp các tri thức, niềm tin, nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, phong tục và toàn bộ các khả năng và thói quen khác mà con ngƣời với tƣ cách là thành viên của xã hội tiếp thu đƣợc”, trong Peterson (2009) định nghĩa: “VHNT là tập hợp các chuẩn mực, giá trị và niềm tin, các nghi lễ và nghi thức, các biểu tƣợng và truyền thống tạo ra “vẻ bề ngoài” của nhà trƣờng”. Từ những định nghĩa trên, có thể rút ra những đặc điểm cơ bản trong định nghĩa VHNT bao gồm: VHNT là hệ thống những giá trị vật chất và tinh thần tồn tại 7
trong nhà trƣờng làm cho nhà trƣờng có những nét riêng biệt, khác biệt để phân biệt nhà trƣờng này với nhà trƣờng khác; là tập hợp các chuẩn mực, giá trị và niềm tin, các nghi lễ và nghi thức, các biểu tƣợng và truyền thống tạo ra “vẻ bề ngoài” của nhà trƣờng; VHNT tốt hƣớng tới chất lƣợng giáo dục tốt. Peter Adler (1972), đã miêu tả về sốc văn hóa nhƣ sau: “Ngƣời ta cho sốc văn hóa là phản ánh sự lo lắng và hồi hộp với sự khác biệt văn hóa qua kỹ xảo phòng thủ nhƣ sự ức chế, sự cách ly và sự từ chối không tiếp ai”. Trong nghiên cứu này tác giả cũng đề cập đến việc dạy và học ngoại ngữ ở nƣớc ta hiện nay. Học ngoại ngữ không chỉ là giao tiếp lƣu loát, chính xác, tự nhiên và giống nhƣ ngƣời bản ngữ, mà còn học những điều hay, điều tốt của họ. Ví dụ, trong giao tiếp với bạn bè chúng ta ít sử dụng từ “Xin lỗi”, “Cám ơn” vì cho là khách sáo. Nhƣng những từ này lại sử dụng trong giáo tiếp thƣờng ngày của nền văn hóa Anh, Mỹ, Úc. Nó đƣợc xem nhƣ là cách ứng xử lịch sự. Học ngoại ngữ còn giúp chúng ta mở rộng hiểu biết, tiếp nhận thêm những tri thức mới phục vụ cho nghề nghiệp bản thân, cho sự phát triển của đất nƣớc. Việc dạy ngoại ngữ trong nhà trƣờng cần gắn liền với sự tìm hiểu về văn hóa của dân tộc nói thứ tiếng đó. Ở Việt Nam đã có tài liệu, công trình nghiên cứu về văn hóa nhà trƣờng, văn hóa ứng xử nhƣ: công trình nghiên cứu “Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam”, tác giả Trần Ngọc Thêm (2001) đã đƣa ra định nghĩa văn hóa: “Văn hóa là hệ thống hữu cơ các giá trị (vật chất và tinh thần, tĩnh và động, vật thể và phi vật thể ...) do con ngƣời sáng tạo ra và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong tƣơng tác với môi trƣờng tự nhiên và xã hội của mình”. Trong giáo dục, “Nhà trƣờng là một tổ chức xã hội, tổ chức nghề nghiệp có tính đặc thù trong giáo dục và đào tạo con ngƣời, tạo ra nguồn nhân lực hữu ích cho xã hội, đất nƣớc”. Theo tác giả Vũ Thị Quỳnh (2018), “Nhà trƣờng có thể coi là một thiết chế tổ chức chuyên biệt trong hệ thống tổ chức xã hội, đóng vai trò tái tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự duy trì và phát triển của xã hội”. Theo Nguyễn Thị Ngọc Phƣơng, Đỗ Đình Thái (2018) “nhà trƣờng là đơn vị cơ sở nằm trong hệ thống giáo dục và để tiến hành quá trình giáo dục đào tạo nhà trƣờng là một thiết chế đặc biệt của xã hội, thực hiện chức năng đào tạo nguồn nhân lực theo yêu cầu của xã hội, đào tạo các công dân cho tƣơng lai. 8
Trƣờng học với tƣ cách là một tổ chức giáo dục cơ sở vừa mang tính giáo dục vừa mang tính xã hội, trực tiếp đào tạo thế hệ trẻ, là “tế bào” quan trọng của bất kì hệ thống giáo dục nào từ Trung ƣơng đến địa phƣơng”. Theo Đỗ Tiến Sỹ (2016): “VHNT đƣợc coi là hệ thống các giá trị về tinh thần, vật chất, thể hiện niềm tin, sự đánh giá về các chuẩn mực, sự kì vọng về các sứ mệnh, tầm nhìn, kết quả đạt đƣợc của nhà trƣờng”. Theo Vũ Thị Quỳnh (2018): “VHNT là hệ thống những giá trị vật chất và tinh thần tồn tại trong nhà trƣờng làm cho nhà trƣờng có những nét riêng biệt, khác biệt để phân biệt nhà trƣờng này với nhà trƣờng khác. Nó bao gồm từ bầu không khí nhà trƣờng, các giá trị tồn tại trong các hoạt động giảng dạy, giáo dục, môi trƣờng cảnh quan, cơ sở vật chất đến niềm tin, sự kì vọng của từng cá nhân...”. Tác giả Nguyễn Khắc Hùng nhấn mạnh “Sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh chịu ảnh hƣởng rất lớn của môi trƣờng văn hóa học đƣờng, vì đây không chỉ là nơi các em lĩnh hội kiến thức văn hóa, khoa học, nghề nghiệp mà còn là một môi trƣờng xã hội thu nhỏ, có ảnh hƣởng rất lớn đến những gì xung quanh. Một môi trƣờng văn hóa học đƣờng thuận lợi sẽ tạo điều kiện cho các em nhanh chóng trƣởng thành, tạo nền tảng cơ bản vững chắc để các em có thể trở thành ngƣời công dân tốt cho xã hội” VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 72-76 74. Tác giả Đặng Văn Minh (2009), quan niệm văn hóa học đƣờng là tổng thể các giá trị cơ bản, các chuẩn mực đạo đức, các mẫu hành vi quy định cách thức tƣơng tác giữa các thành viên trong nhà trƣờng với nhau. Một số nội dung cơ bản của văn hóa học đƣờng nhƣ: trang phục của thành viên, ngôn ngữ giao tiếp, khung cảnh nhà trƣờng, tình cảm, sự tôn trọng của các thành viên với nhau. Tác giả Phạm Minh Hạc (2009), đã tìm hiểu một số vấn đề lý luận về văn hóa nhà trƣờng. Nghiên cứu này đã xác định một số khái niệm công cụ nhƣ: học đƣờng, văn hóa học đƣờng,... Học đƣờng trong nghiên cứu này là không gian tiến hành hoạt động dạy và học của thầy và trò. Học đƣờng là nơi biến vốn học vấn thành vốn văn hóa, biến tri thức và kỹ năng sống thành các giá trị nhân cách. Khái niệm văn hóa học đƣờng theo tác giả Phạm Minh Hạc xuất hiện đầu những năm 1990. Tại một số nƣớc nhƣ Mỹ, Úc đã thành lập trung tâm nghiên cứu văn hóa học đƣờng. Mục tiêu của văn hóa học đƣờng là xây dựng một trƣờng học lành mạnh. 9