Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành

Chia sẻ: Dilysstran Dilysstran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:130

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đề xuất các biện pháp quản lý thiết bị dạy học tại trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành, phù hợp yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục trong giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC LÊ THỊ THU TÍNH QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG DƯỢC PHÚ THỌ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU DẠY HỌC THỰC HÀNH LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC LÊ THỊ THU TÍNH QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG DƯỢC PHÚ THỌ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU DẠY HỌC THỰC HÀNH LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60140114 Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Văn Thuần HÀ NỘI – 2016
LỜI CAM ĐOAN Luận văn “Quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành” là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của TS. Phạm Văn Thuần. Tôi xin cam đoan rằng các số liệu, các kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực, không trùng lặp với các công trình nghiên cứu khác và chưa từng được công bố ở bất kỳ nơi nào./. Tác giả Lê Thị Thu Tính i
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tác giả luận văn xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới: Các Thầy giáo, Cô giáo Khoa Quản lý giáo dục Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tác giả trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn các cấp lãnh đạo, cán bộ, giảng viên Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đã tạo mọi điều kiện cho tác giả tham gia khóa học và hoàn thành luận văn này. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS. Phạm Văn Thuần – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đã mang lại cho tác giả tri thức, những kinh nghiệm quý báu về khoa học quản lý, đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn đúng thời hạn. Do điều kiện thời gian và năng lực nên chắc chắn luận văn còn những khiếm khuyết nhất định. Tác giả rất mong nhận được sự quan tâm và đóng góp ý kiến chân thành của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 5 năm 2016 Tác giả luận văn Lê Thị Thu Tính ii
KÝ HIỆU TỪ VIẾT TẮT CBQL Cán bộ quản lý CSVC Cơ sở cật chất CTGD Chương trình giáo dục GV Giáo viên, giảng viên HSSV Học sinh, sinh viên QLGD Quản lý giáo dục TBDH Thiết bị dạy học iii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iv DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................. viii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ............................................................ ix MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU DẠY HỌC THỰC HÀNH ................................................................................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................ 6 1.1.1. Nghiên cứu trong nước ..................................................................... 6 1.1.2. Nghiên cứu ngoài nước .................................................................... 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản......................................................................... 9 1.2.1. Quản lý ............................................................................................. 9 1.2.2. Quản lý trường học......................................................................... 11 1.2.3. Khái niệm dạy học thực hành......................................................... 14 1.2.4. Thiết bị dạy học và quản lý thiết bị dạy học .................................. 15 1.3. Một số vấn đề lý luận về thiết bị dạy học thực hành trong các trường Cao đẳng ...................................................................................................... 19 1.3.1. Vai trò của thiết bị dạy học trong các trường cao đẳng ................. 19 1.3.2. Yêu cầu đối với thiết bị dạy học .................................................... 24 1.3.3. Một số đặc thù của thiết bị dạy học thực hành trong các trường cao đẳng........................................................................................................... 25 1.4. Nội dung quản lý thiết bị dạy học trong các trường cao đẳng đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành........................................................................... 29 1.4.1. Tổ chức việc nhận thức cho cán bộ quản lý, giảng viên và học sinh, sinh viên về vai trò của thiết bị dạy học ................................................... 29 iv
1.4.2. Tổ chức bộ máy quản lý thiết bị dạy học trong nhà trường. .......... 29 1.4.3. Quản lý đầu tư, phân bổ thiết bị dạy học ....................................... 30 1.4.4. Quản lý khai thác, sử dụng thiết bị dạy học ................................... 31 1.4.5. Bảo quản và bảo dưỡng thiết bị dạy học…………………………31 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành ............................................................................................... 32 1.5.1. Yếu tố chủ quan.............................................................................. 32 1.5.2. Yếu tố khách quan. ......................................................................... 33 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG DƯỢC PHÚ THỌ ................................................... 35 2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát ........................... 35 2.1.1. Giới thiệu về Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ ............................. 35 2.1.2. Đặc thù về dạy và học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ gắn với thực hành. ................................................................................................. 37 2.1.3. Tổ chức khảo sát............................................................................. 42 2.2. Thực trạng thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ ........ 43 2.2.1. Thực trạng quy mô thiết bị dạy học ............................................... 43 2.3.2. Thực trạng chất lượng thiết bị dạy học .......................................... 44 2.3. Thực trạng quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ . 46 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên và học sinh, sinh viên về vai trò của thiết bị dạy học. .................................................. 46 2.3.2.Thực trạng tổ chức bộ máy quản lý thiết bị dạy học trong nhà trường. ...................................................................................................... 47 2.3.3. Thực trạng quản lý đầu tư, phân bổ thiết bị dạy học ..................... 48 2.3.4. Thực trạng quản lý khai thác, sử dụng thiết bị dạy học ................. 51 2.3.5. Thực trạng bảo quản và bảo dưỡng thiết bị dạy học ...................... 60 2.4. Đánh giá chung thực trạng quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ ..................................................................................... 63 2.4.1. Điểm mạnh ..................................................................................... 63 v
2.4.2. Điểm yếu ........................................................................................ 64 2.4.3. Thuận lợi ........................................................................................ 64 2.4.4. Khó khăn ........................................................................................ 65 2.4.5. Nguyên nhân của thực trạng........................................................... 65 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.................................................................................. 66 CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG DƯỢC PHÚ THỌ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU DẠY HỌC THỰC HÀNH ....................................................................................... 67 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ........................................................ 67 3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống cấu trúc ..................................................... 67 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 67 3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả ................................................................... 68 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển.............................. 68 3.1.5. Đảm bảo tính khoa học................................................................... 68 3.2. Một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành .............................................. 69 3.2.1. Nâng cao nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của thiết bị dạy học và quản lí thiết bị dạy học cho cán bộ, giảng viên và học sinh, sinh viên ........................................................................................................... 69 3.2.2. Cải tiến quản lý đầu tư mua sắm thiết bị dạy học để đáp ứng yêu cầu của chương trình đào tạo ................................................................... 71 3.2.3. Xây dựng quy trình sử dụng thiết bị dạy học ................................. 74 3.2.4. Tăng cường các biện pháp bảo quản thiết bị dạy học .................... 78 3.2.5. Đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ khai thác sử dụng hiệu quả thiết bị dạy học cho cán bộ quản lý, giảng viên và HSSV. ...................... 81 3.3 . Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................... 84 3.4. Khảo nghiệm mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất............................................................................................................... 85 3.4.1. Tính cấp thiết của các biện pháp .................................................... 86 vi
3.4.2. Tính khả thi của các biện pháp ....................................................... 87 3.4.3. Những thuận lợi và khó khăn khi thực hiện các biện pháp............ 89 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.................................................................................. 90 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 94 vii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Cấu trúc kiến thức chương trình đào tạo cao đẳng Dược ............... 27 Bảng 1.2. Cấu trúc kiến thức chương trình đào tạo cao đẳng ngành Hộ sinh....... 28 Bảng 2.1. Chương trình đào tạo trình độ cao đẳng ngành dược ..................... 38 theo học chế tín chỉ ......................................................................................... 38 Bảng 2.2. Chương trình đào tạo trình độ cao đẳng ngành điều dưỡng ........... 40 theo học chế tín chỉ ......................................................................................... 40 Bảng 2.3: Đánh giá về chất lượng của thiết bị dạy học .................................. 44 Bảng 2.4. Mức độ nhận thức của cán bộ, GV và HSSV về thiết bị dạy học .. 46 Bảng 2.5. Đánh giá về đầu tư thiết bị dạy học ................................................ 50 Bảng 2.6. Đánh giá về mức độ sử dụng thiết bị .............................................. 53 Bảng 2.7. Mức độ hiểu về tính năng và cách thức sử dụng thiết bị ................ 54 Bảng 2.8. Thực trạng và nguyên nhân sử dụng thiết bị dạy học đối với giảng viên .................................................................................................................. 56 Bảng 2.9. Đánh giá của cán bộ, giảng viên về hiệu quả giảng dạy khi sử dụng thiết bị dạy học. ............................................................................................... 58 Bảng 2.10. Đánh giá của HSSV về hiệu quả giảng dạy và học tập khi sử dụng thiết bị dạy học. ............................................................................................... 59 Bảng 2.11. Ý thức bảo quản thiết bị dạy học .................................................. 61 Bảng 3.1. Tính cấp thiết của các biện pháp .................................................... 86 Bảng 3.2. Tính khả thi của các biện pháp ....................................................... 87 Bảng 3.3. Tổng hợp kết quả khảo sát về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý thiết bị dạy học .................................................................. 87 viii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 2.1: Đánh giá về chất lượng của thiết bị dạy học .............................. 45 Biều đồ 2.2: Mức độ nhận thức của cán bộ, giảng viên và HSSV về thiết bị dạy học ............................................................................................................ 46 Biểu đồ 2.3. Ý thức bảo quản thiết bị dạy học ................................................ 61 Biểu đồ 3.1. Mối tương quan giữa các biện pháp ........................................... 88 Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa các yếu tố trong quá trình dạy học ................... 19 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Trải qua bao thập kỷ, Đảng và Nhà nước ta luôn xem giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đảng ta đã chỉ rõ: “Nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của giáo dục là nhằm xây dựng con người và thế hệ thiết tha, gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường, xây dựng và bảo vệ tổ quốc; thực hiện sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá của dân tộc là những người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội ”. Trong những năm gần đây ngành giáo dục nước ta đang nỗ lực đổi mới nội dung, phương pháp để nâng cao tính tích cực, chủ động trong dạy và học nhằm ngày càng khẳng định chất lượng giáo dục và đào tạo. Trong đó việc tăng cường cơ sở vật chất – thiết bị dạy học được coi là một yếu tố quan trọng, là một trong các tiêu chuẩn để đánh giá, kiểm định về một nhà trường. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII và IX có đoạn viết: “Tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và từng bước hiện đại hóa nhà trường, lớp học sân chơi, bãi tập, máy tính nối mạng internet, thiết bị học tập và giảng dạy hiện đại, thư viện…” và “Đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tư duy sáng tạo của người học, coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khóa, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay”. Xác định được vai trò, tầm quan trọng của cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đối với quá trình đào tạo, Lãnh đạo trường Cao đẳng Dược Phú Thọ coi đó là một trong các khâu đột phá để làm nên thương hiệu. Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ là mô hình trường ngoài công lập đầu tiên có chức năng đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực Dược gắn kết đào tạo với sản xuất kinh doanh dưới hình thức công ty nằm trong nhà trường. Bên cạnh đó, chương trình đào tạo ngành dược và các ngành có liên quan có số giờ học thực hành chiếm tỷ trọng tương đối cao của mỗi môn học, học phần. Lãnh đạo nhà trường luôn khẳng định: học phải đi đôi với hành, không học chay, do vậy, việc quan tâm, đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học luôn được coi là nhiệm vụ trọng tâm 1
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo khẳng định uy tín và thương hiệu của Nhà trường. Trong những năm gần đây Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đẩy mạnh đầu tư phát triển cơ sở vật chất, thiết bị để đáp ứng yêu cầu đào tạo với quy mô ngày càng tăng và chương trình đào tạo có đổi mới. Song thực trạng công tác quản lý thiết bị dạy học đã bộc lộ một số hạn chế chưa đáp ứng được sự mong đợi của lãnh đạo nhà trường như: việc đầu tư mua sắm thiết bị dạy học còn chưa hợp lý; sự phối hợp giữa các khoa, bộ môn và các phòng ban với bộ phận phụ trách quản lý thiết bị dạy học còn chưa chặt chẽ; công tác bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa thiết bị còn chưa kịp thời; việc kiểm tra tình trạng sử dụng của thiết bị còn chậm; hoạt động tuyên truyên, hướng dẫn sử dụng thiết bị trong học tập và giảng dạy cho cán bộ, giảng viên và HSSV chưa thường xuyên nên vẫn còn tình trạng HSSV lúng túng gây hỏng thiết bị, dụng cụ trong quá trình sử dụng. Với những lý do như đã trình bày ở trên, tác giả chọn đề tài: “Quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành” nhằm nghiên cứu cơ sở lý luận, thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ và đưa ra những biện pháp quản lý thiết bị dạy học nhằm đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của Nhà trường. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất các biện pháp quản lý thiết bị dạy học tại trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành, phù hợp yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động quản lý thiết bị dạy học trong các trường cao đẳng 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý thiết bị dạy học ở trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành. 2
4. Câu hỏi nghiên cứu Trước yêu cầu tăng cường dạy học thực hành trong các trường cao đẳng nghề nói chung, Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ nói riêng, làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ, phù hợp với xu thế đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục? 5. Giả thuyết khoa học Hiện nay, trước yêu cầu tăng cường dạy học thực hành tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ, Nhà trường đã trang bị nhiều thiết bị dạy học hiện đại. Tuy nhiên, hoạt động quản lý thiết bị dạy học còn nhiều bất cập, chưa theo kịp với xu thế đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. Nếu nghiên cứu và xác định được các biện pháp quản lý thiết bị dạy học phù hợp như: Quản lý đầu tư, mua sắm; ban hành các quy trình quản lý sử dụng, bảo quản thiết bị; Quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ giảng dạy, kỹ thuật viên,... thì sẽ nâng cao nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu đề ra như trên, đề tài sẽ tập trung vào các nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý thiết bị dạy học tại các trường cao đẳng đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành. - Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ. - Đề xuất một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành. 7. Phạm vi nghiên cứu 7.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ theo yêu cầu dạy học thực hành Thời gian khảo sát từ năm 2014 đến nay 3
7.2. Giới hạn về khách thể khảo sát - Cán bộ quản lý Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ: Ban Giám hiệu nhà trường, Trưởng các Khoa, bộ môn, Trưởng các phòng, Giám đốc các trung tâm, cán bộ trực tiếp thực hiện nhiệm vụ quản lý thiết bị - Giảng viên, kỹ thuật viên của nhà trường - Khảo sát 300 HSSV của nhà trường. 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1. Ý nghĩa lý luận: Đề tài nghiên cứu góp phần làm rõ thêm khái niệm thiết bị phục vụ cho dạy – học và công tác quản lý thiết bị dạy học trong đào tạo; chỉ ra những thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số biện pháp quản lý hiệu quả cho công tác này. 8.2.Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn nghiên cứu một số bất cập trong quản lý TBDH và đề xuất các biện pháp quản lý TBDH ở Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. 9. Phương pháp nghiên cứu 9.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận - Thu thập các tài liệu liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, đặc biệt về quản lí thiết bị dạy học trong nhà trường - Phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu, xác định các khái niệm cơ bản để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. 9.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: để thu thập ý kiến của các đối tượng thông qua các câu hỏi đóng và mở về các vấn đề liên quan đến công tác quản lý thiết bị dạy học. Đối tượng khảo sát là cán bộ quản lý, GV và HSSV nhà trường. 4
- Phương pháp phỏng vấn: Kỹ thuật nghiên cứu này nhằm thu thập những thông tin sâu về một số vấn đề cốt lõi của đề tài. Nhóm đối tượng phỏng vấn sẽ hạn chế hơn và tập trung vào GV và CBQL. - Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến các chuyên gia về công tác quản lý thiết bị dạy học tại các trường Cao đẳng. 9.3. Nhóm phương pháp xử lý số liệu Vận dụng một số công thức toán học, thống kê để xử lý, phân tích số liệu thu được về mặt định tính và định lượng. 10. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được trình bày theo 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý thiết bị dạy học trong các Trường Cao đẳng đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành. Chương 2: Thực trạng quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ. Chương 3: Biện pháp quản lý thiết bị dạy học tại Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành. 5
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU DẠY HỌC THỰC HÀNH 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu trong nước Khi nghiên cứu về giáo dục học chúng ta đã biết một kết luận quan trọng, đó là: “Tính trực quan là tính chất có tính quy luật của quá trình nhận thức khoa học”. Về mặt lý thuyết, học tập là quá trình nhận thức, vì vậy việc học của HSSV chỉ có hiệu quả khi nó diễn ra theo đúng quy luật nhận thức đi từ cụ thể, trực quan đến tư duy khái quát, trừu tượng. Đồng thời, bản chất của quá trình dạy học là quá trình nhận thức và thực hành độc đáo của học sinh, sinh viên do giáo viên tổ chức, điều khiển, quản lý theo một chương trình, một mục tiêu đã xác định. Cùng với sự phát triển của các tư tưởng trong lĩnh vực tâm lý, giáo dục học, lý thuyết về dạy học trực quan đã có những bước tiến mới khẳng định vai trò của phương tiện, thiết bị dạy học trực quan trong quá trình dạy học. Thiết bị dạy học có tác dụng minh họa cho bài giảng của GV về những sự vật hiện tượng và các quá trình sảy ra trong thực tế tạo điều kiện cho HSSV nắm vững, chính xác và sâu sắc kiến thức nhằm phát triển năng lực nhận thức và hình thành nhân cách của HSSV. Ngày nay trong xu hướng đổi mới phương pháp dạy học, yêu cầu giảng viên phải sử dụng thiết bị dạy học trực quan làm công cụ nhận thức, công cụ tìm kiếm thông tin và rèn luyện kỹ năng vận dụng lý thuyết để nâng cao kết quả học tập của người học trong quá trình dạy học. Xác định được vai trò quan trọng của thiết bị dạy học trong quá trình giáo dục, chính vì vậy trong nhiều năm qua đã có nhiều nhà khoa học nghiên cứu về các vấn đề quản lý bảo quản và sử dụng thiết bị dạy học trong các nhà trường. 6
Ở Việt Nam trong rất nhiều các văn bản của Đảng và Nhà nước quy định về việc quản lý cơ sở vật chất kỹ thuật trong nhà trường nói chung và thiết bị dạy học nói riêng như: Luật Giáo dục 2005, Thông tư số 57/2011/TT- BGDĐT ngày 2/12/2011, Quyết định số 66/2007/QĐ-BGDĐT ngày 01 tháng 11 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường cao đẳng… Nhiều nhà khoa học, nhà sư phạm có công trình nghiên cứu về quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học như: Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Vũ Bích Hiền, Phạm Văn Thuần, Ngô Quang Sơn... Trong dân gian Việt Nam có câu: “Trăm nghe không bằng một thấy, trăm thấy không bằng một làm” ý muốn nói đến mức độ tác động khác nhau của các hoạt động thực tế sinh động lên giác quan của con người trong quá trình lĩnh hội tri thức. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề giáo dục, Người có nhấn mạnh: Học với hành phải đi đôi. Học mà không hành thì học vô ích. Hành mà không học thì hành không trôi chảy. Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc cùng các cộng sự với công trình “Quản lý giáo dục một số vấn đề lý luận và thức tiễn” có nội dung nghiên cứu về quản lý cơ sở vật chất – kỹ thuật của nhà trường. Trong đó các tác giả đã khẳng định vai trò, ý nghĩa của thiết bị dạy học, cơ sở phân loại và một số biện pháp quản lý thiết bị trong các nhà trường. Trong cuốn “Quản lý tài chính và cơ sở vật chất trong giáo dục” của tác giả Nguyễn Vũ Bích Hiền và Nguyễn Vân Anh đã có chuyên đề nghiên cứu, phân tích về nghiệp vụ quản lý tài sản cơ sở vật chất trong các cơ sở giáo dục, trong đó có đề ra một số biện pháp quản lí tài sản, cơ sở vật chất hướng đến nâng cao chất lượng dạy và học. Tác giả đã phân tích khá cụ thể về vai trò và cách thức sử dụng hiệu quả phương tiện, thiết bị trong quá trình dạy học. Đề tài cấp Bộ “Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị giáo dục ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông tại các trung tâm Giáo dục thường xuyên và trung tâm học tập cộng đồng” được thực 7
hiện năm 2005 của tác giả Ngô Quang Sơn đã có những đánh giá cụ thể về quản lý thiết bị dạy học [27]. Tác giả Phạm Văn Thuần với đề tài: “Quản lý thiết bị giáo dục ở các trường phổ thông đáp ứng yêu cầu dạy học theo tiếp cận năng lực” trên Tạp chí thiết bị giáo dục năm 2016, đã phân tích khá cụ thể về vai trò của thiết giáo dục trong quá trình dạy học, đồng thời chỉ ra một số giải pháp quản lý thiết bị giáo dục trong các trường phổ thông trong giai đoạn hiện nay [30]. Tác giả Nguyễn Văn Thành với đề tài: “Quản lý thiết bị giáo dục ở Trường trung học phổ thông huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội” đã phân tích thực trạng và đưa ra một số biện pháp quản lý thiết bị giáo dục ở các Trường trung học phổ thông huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội. Tác giả Lương Thị Vân Anh đã nghiên cứu đề tài: “Quản lý thiết bị dạy học tại các trường Trung học phổ thông huyện Thủy nguyên thành phố Hải Phòng” trên cơ sở phân tích thực trạng đã đưa ra một số biện pháp quản lý việc trang bị, bảo quản và sử dụng thiết bị dạy học tại các trường trung học phổ thông ở Huyện Thủy Nguyên thành phố Hải Phòng. 1.1.2. Nghiên cứu ngoài nước Ở Ấn Độ, khi tổng kết quá trình dạy học người ta đã khẳng định: * Tôi nghe – tôi quên Khi HSSV chỉ được nghe giảng, sự hình thành khái niệm phụ thuộc nhiều vào vốn kiến thức và sự hiểu biết của các em và kinh nghiệm, kỹ năng truyền thụ của GV. Nếu HSSV không có trí tưởng tượng tốt sẽ rất khó hình dung được các sự vật, hiện tượng mà GV trình bày. * Tôi nhìn – tôi nhớ Kiến thức thu nhận được qua việc nhìn là rất sinh động, liên tục và chính xác làm cho học sinh, sinh viên nhớ lâu. Điều này có nghĩa là nếu sử dụng các dụng cụ, phương tiện có tính trực quan sẽ làm tăng hiệu quả nhận thức. * Tôi làm – tôi hiểu. Khi nghiên cứu về một vấn đề mà người học sử dụng tất cả các giác quan để nhận biết đặc biệt là được trực tiếp thực hiện các thao tác của quá 8
trình thông qua các thiết bị, phương tiện thì hiệu quả sẽ rất toàn diện và chính xác. Bởi vậy việc học bằng thực hành là có hiệu quả nhất nghĩa là phải có vật tư, thiết bị thực hành cho người học thì mới đạt tới mục tiêu giáo dục cao. Tài sản, cơ sở vật chất, thiết bị trường học chỉ phát huy được tác dụng tốt trong việc giáo dục và đào tạo khi được quản lý tốt. Chính vì vậy cho nên đi đôi với việc đầu tư trang bị, điều quan trọng hơn hết là phải chú trọng đến việc quản lý tài sản, cơ sở vật chất, thiết bị nhà trường. Vì tài sản cơ sở vật chất thiết bị trường học là một lĩnh vực mang tính kinh tế - giáo dục lại vừa mang tính khoa học giáo dục, cho nên việc quản lý một mặt phải tuân thủ theo các yêu cầu chung về quản lý tài sản công và quản lí khoa học, mặt khác, cần phải tuân thủ theo các yêu cầu quản lý chuyên ngành giáo dục. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học là một trong các yếu tố quan trọng quyết định điều kiện đầu vào mà tất cả các cơ sở giáo dục đều hết sức quan tâm, tuy nhiên việc nghiên cứu về thiết bị dạy học trong các trường cao đẳng chưa có nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến. Đặc biệt ở Trường Cao đẳng Dược Phú Thọ trong những năm qua công tác quản lý thiết bị dạy học cũng chưa được nghiên cứu một cách toàn diện và có hệ thống. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý Trên thực tế tồn tại nhiều cách tiếp cận khái niệm “quản lý”. Thông thường, quản lý đồng nhất với các hoạt động tổ chức chỉ huy, điều khiển, động viên, kiểm tra, điều chỉnh,… theo lý thuyết hệ thống: “Quản lý là sự tác động có hướng đích của chủ thể quản lý đến một hệ thống nào đó nhằm biến đổi nó từ trạng thái này sang trạng thái khác theo nguyên lý phá vỡ hệ thống cũ để tạo lập hệ thống mới và điều khiển hệ thống”. Giáo trình Khoa học quản lý- Tập 2- NXB KHKT-2001. Quản lý được định nghĩa là một công việc mà một người lãnh đạo học suốt đời không thấy chán và cũng là sự khởi đầu của những gì họ nghiên cứu. 9