Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản trị hoạt đánh giá trong dạy học tại các trường trung học phổ thông huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

53
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các hình thức đánh giá và từ đó xây dựng hệ thống các quy trình quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh nhằm giúp người học tiến bộ trong suốt quá trình học tập đồng thời giúp các nhà quản trị đánh giá chất lượng của quá trình dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản trị hoạt đánh giá trong dạy học tại các trường trung học phổ thông huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC LÊ ĐỨC ANH QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘIi - 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC LÊ ĐỨC ANH QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ TRƢỜNG HỌC Mã số: Thí điểm Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS. TS Nguyễn Đức Chính HÀ NỘI - 2019 ii
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ “Quản trị hoạt đánh giá trong dạy học tại các trường trung học phổ thông huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh” em đã nhận được sự giúp đỡ của các thầy, cô giảng viên, các bạn bè và đồng nghiệp. Em xin được gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu, các thầy, cô giảng viên trường Đại học giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội, đã tận tâm giảng dạy, hướng dẫn giúp đỡ, tạo điều kiện cho thuận lợi cho em trong quá trình học tập, nghiên cứu. Em xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới GS.TS Nguyễn Đức Chính đã dành thời gian quý báu tận tâm, trực tiếp giúp đỡ, hướng dẫn một cách chi tiết, cụ thể, khoa học, cung cấp tài liệu, phương pháp nghiên cứu để em hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin được cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, giáo viên các trường trung học phổ thông huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đã tạo điều kiện cho tôi về mặt thời gian và cung cấp dữ liệu phục vụ nghiên cứu. Xin cảm ơn các bạn bè, gia đình, đồng nghiệp đã cổ vũ, động viên, khích lệ tôi trong suốt thời gian qua. Tuy có nhiều cố gắng nhưng trong đề tài nghiên cứu khoa học này không thể tránh được thiếu sót. Em kính mong quý thầy cô, các chuyên gia, những người quan tâm đến đề tài này, các đồng nghiệp, bạn bè tiếp tục có ý kiến đóng góp để đề tài được hoàn thiện hơn. Một lần nữa em xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 15 tháng 4 năm 2019 Tác giả Lê Đức Anh i
DANH MỤC CÁC KÝ KIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất GDĐT Giáo dục và Đào tạo ĐG Đánh giá GV Giáo viên HS Học sinh KTXH Kinh tế Xã hội KT Kiểm tra KQ Kết quả TN Trắc nghiệm TL Tự luận THPT Trung học phổ thông UBND Ủy ban nhân dân ii
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ...........................................................................................2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ..................................................................2 3.1. Khách thể nghiên cứu ............................................................................. 2 3.2. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................. 2 4. Câu hỏi nghiên cứu ..............................................................................................3 5. Giả thuyết khoa học.............................................................................................3 6. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................................3 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .......................................................................4 8. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................................4 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận.................................................. 4 8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn .............................................. 4 8.3. Phương pháp thống kê ............................................................................ 4 9. Những đóng góp của đề tài .................................................................................4 10. Cấu trúc luận văn ..............................................................................................5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG THPT......................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ........................................................................6 1.1.1. Vấn đề hoạt động đánh giá trong dạy học......................................................6 1.1.2. Vấn đề quản lý/quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học ..........................8 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài.........................................................10 1.2.1. Quản trị .............................................................................................. 10 1.2.1.1. Quản trị là gì? Một số định nghĩa về Quản trị? ........................... 10 1.2.1.2. Bản chất của Quản trị là gì? ......................................................... 12 1.2.1.3. Chức năng của Quản trị? ............................................................. 12 1.2.1.4. Phân biệt Quản trị và Quản lý...................................................... 13 iii
1.2.2. Đánh giá trong dạy học ...................................................................... 14 1.2.3. Quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học........................................ 16 1.3. Một số vấn đề lý luận về đánh giá trong dạy học ......................................16 1.3.1. Những yêu cầu của đánh giá trong dạy học ....................................... 16 1.3.1.1. Tính quy chuẩn ............................................................................ 16 1.3.1.2. Tính khách quan........................................................................... 17 1.3.1.3. Tính xác nhận và phát triển ......................................................... 17 1.3.1.4. Tính toàn diện .............................................................................. 17 1.3.2. Chức năng của đánh giá trong dạy học ............................................. 17 1.3.2.1. Chức năng định hướng................................................................. 17 1.3.2.2. Chức năng chẩn đoán, dự đoán .................................................... 18 1.3.2.3. Chức năng hành chính ................................................................. 18 1.3.2.4. Chức năng tạo động lực, phát triển .............................................. 18 1.3.2.5. Chức năng nghiên cứu, giao tiếp ................................................. 18 1.3.3. Vị trí, vai trò đánh giá trong dạy học ................................................. 19 1.3.3.1. Vị trí của đánh giá trong dạy học................................................. 19 1.3.3.2. Vai trò của ĐG trong dạy học ...................................................... 20 1.3.4. Các hình thức đánh giá trong dạy học ............................................... 21 1.3.4.1. Đánh giá vị trí (sơ khởi)............................................................... 21 1.3.4.2. Đánh giá chuẩn đoán.................................................................... 21 1.3.4.3. Đánh giá quá trình........................................................................ 22 1.3.4.4. Đánh giá tổng kết ......................................................................... 23 1.3.4.5. Đánh giá theo tiêu chí và tham chiếu theo tiêu chuẩn ................. 23 1.3.4.6. Đánh giá năng lực (toàn diện)...................................................... 24 1.4. Chƣơng trình giáo dục phổ thông mới và vai trò của đánh giá trong việc hình thành và phát triển năng lực học sinh ...............................................24 1.4.1. Chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................... 24 1.4.1.1. Mục tiêu ....................................................................................... 24 iv
1.4.1.2. Nội dung....................................................................................... 25 1.4.1.3. Hình thức tổ chức dạy học, phương pháp, phương tiện dạy học .. 26 1.4.1.4. Các hình thức đánh giá năng lực ................................................. 27 1.4.2. Vai trò của đánh giá trong việc hình thành và phát triển năng lực học sinh ............................................................................................................... 28 1.4.2.1. Về mặt giáo dưỡng....................................................................... 29 1.4.2.2. Về mặt phát triển.......................................................................... 29 1.4.2.3. Về mặt giáo dục ........................................................................... 29 1.5. Nội dung quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học...............................30 1.5.1. Xác định các hình thức đánh giá trong dạy học ở bậc THPT ............ 30 1.5.1.1. Đánh giá chuẩn đoán.................................................................... 30 1.5.1.2. Đánh giá quá trình........................................................................ 30 1.5.1.3. Đánh giá tổng kết ......................................................................... 30 1.5.2. Xác định mục đích quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học ......... 31 1.5.3. Xây dựng các tiêu chí quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học .... 31 1.5.4. Xây dựng hệ thống quy trình hướng dẫn và kiểm soát hoạt động đánh giá trong dạy học .......................................................................................... 32 1.5.5. Tổ chức xây dựng, thể chế hóa, công khai hóa kế hoạch đánh giá trong dạy học cho từng tổ chuyên môn ........................................................ 33 1.5.6. Kỹ năng thiết kế các hình thức đánh giá, kỹ năng sử dụng CNTT trong đánh giá hoạt động dạy học ................................................................ 34 1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học 34 1.6.1. Các yếu tố chủ quan ........................................................................... 34 1.6.1.1. Năng lực nhà quản trị................................................................... 34 1.6.1.2. Quy trình đánh giá trong dạy học của nhà trường ....................... 35 1.6.1.3. Cơ sở vật chất và trang thiết bị .................................................... 35 1.6.1.4. Trình độ học sinh ......................................................................... 35 1.6.1.5. Uy tín, thương hiệu của nhà trường ............................................. 36 v
1.6.2. Các yếu tố khách quan ....................................................................... 36 1.6.2.1. Quy định của Bộ giáo dục và đào tạo; quan điểm chỉ đạo của nhà trường ........................................................................................................ 36 1.6.2.2. Tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin ......................... 36 1.6.2.3. Công tác thanh tra, đánh giá chất lượng nhà quản trị .................. 37 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1.............................................................................. 38 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH.......................................................................................... 39 2.1. Khái quát về kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Quế Võ .........................39 2.1.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội .................................................. 39 2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục ............................................................. 41 2.2. Giới thiệu về khảo sát.....................................................................................45 2.2.1. Mục đích khảo sát .............................................................................. 45 2.2.2. Đối tượng khảo sát ............................................................................. 45 2.2.3. Nội dung khảo sát .............................................................................. 45 2.2.4. Phương pháp khảo sát ........................................................................ 46 2.2.5. Xử lí kết quả khảo sát ........................................................................ 46 2.2.6. Tổng kết đánh giá thực trạng ............................................................. 47 2.3. Thực trạng về hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trƣờng THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ..............................................................................48 2.3.1. Thực trạng nhận thức về đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ...................................................................... 48 2.3.2. Thực trạng nhận thức về vai trò, mục đích đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh......................................... 48 2.3.3. Thực trạng sử dụng các hình thức đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ............................................... 49 vi
2.3.4. Thực trạng xây dựng nội dung đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ........................................................... 51 2.3.5. Thực trạng sử dụng kết quả đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ........................................................... 52 2.4. Thực trạng quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trƣờng THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ..................................................................53 2.4.1. Thực trạng tổ chức để người dạy xác định mục tiêu môn học .......... 53 2.4.2. Thực trạng các tiêu chí quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học .. 55 2.4.3. Thực trạng tổ chức xây dựng thể chế hóa, công khai hóa hoạt động đánh giá trong dạy học cho từng tổ chuyên môn ......................................... 56 2.4.4. Thực trạng tổ chức tập huấn kỹ năng thiết kế các hình thức đánh giá trong dạy học, kỹ năng sử dụng CNTT trong đánh giá ............................... 58 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trƣờng THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ........................................60 2.6. Đánh giá thực trạng quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trƣờng THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....................................................61 2.6.1. Ưu điểm.............................................................................................. 61 2.6.2. Nhược điểm ........................................................................................ 62 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.............................................................................. 63 CHƢƠNG 3 BIỆN PHÁP QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC TẠI CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH.......................................................................................... 64 3.1. Cơ sở để xây dựng các biện pháp .................................................................64 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .................................................... 64 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện ................................................... 64 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính công khai................................................... 64 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển năng lực người học ................... 65 vii
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất giữa nhà trường, gia đình và xã hội. ................................................................................................................ 65 3.2. Đề xuất biện pháp quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trƣờng THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....................................................66 3.2.1. Biện pháp 1: Tập huấn nâng cao nhận thức hoạt động đánh giá trong dạy học cho cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh...................................... 66 3.2.1.1. Mục đích biện pháp...................................................................... 66 3.2.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện ................................................. 66 3.2.1.3. Điều kiện thực hiện biện pháp ..................................................... 69 3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức tập huấn kỹ năng xây dựng kế hoạch đánh giá cho mỗi môn học trong cả năm học ............................................................. 69 3.2.2.1. Mục đích biện pháp...................................................................... 69 3.2.2.2. Nội dung và cách thức thực hiện ................................................. 69 3.2.2.3. Điều kiện thực hiện biện pháp ..................................................... 72 3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá chi tiết phù hợp với hoạt động đánh giá trong dạy học. ......................................................... 72 3.2.3.1. Mục đích biện pháp...................................................................... 72 3.2.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện ................................................. 72 3.2.3.3. Điều kiện thực hiện các biện pháp ............................................... 79 3.2.4. Biện pháp 4: Xây dựng quy trình tổ chức một kỳ kiểm tra đánh giá người học của từng môn học ........................................................................ 80 3.2.4.1. Mục đích biện pháp...................................................................... 80 3.2.4.2. Nội dung và cách thức thực hiện ................................................. 80 3.2.4.3. Điều kiện thực hiện biện pháp ..................................................... 85 3.2.5. Biện pháp 5: Tổ chức tập huấn thiết kế hình thức kiểm tra đánh giá bằng máy tính ............................................................................................... 86 3.2.5.1. Mục đích biện pháp...................................................................... 86 3.2.5.2. Nội dung và cách thức thực hiện ................................................. 86 viii
3.2.5.3. Điều kiện thực hiện biện pháp ..................................................... 88 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ..................................................................88 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết xây dựng quy trình đánh giá trong dạy học89 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.............................................................................. 91 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 92 1. Kết luận ...............................................................................................................92 2. Khuyến nghị........................................................................................................92 2.1. Đối với UBND tỉnh ............................................................................... 92 2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo ........................................................... 92 2.3. Đối với BGH các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ........... 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 94 ix
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, BẢNG BIỂU Sơ đồ 1. Quy trình dạy học......................................................................................19 Sơ đồ 2. Quy trình tổ chức một kỳ kiểm tra đánh giá người học..........................80 Biểu đồ 2.1. Tỷ lệ % thực trạng nghe, biết về ĐG trong dạy học .........................48 Biểu đồ 2.2. Tỷ lệ % thực trạng nhận thức về vai trò, mục đích của đánh giá trong dạy học ............................................................................................................49 Bảng 2.1. Thống kê số lượng học sinh các trường THPT công lập tỉnh Bắc Ninh năm học 2018-2019 .................................................................................................43 Bảng 2.2. Thống kê số lượng đội ngũ, cán bộ, GV các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....................................................................................................45 Bảng 2.3. Ý nghĩa giá trị trung bình .......................................................................47 Bảng 2.4. Thống kê thực trạng sử dụng các hình thức đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh .............................................50 Bảng 2.5. Thống kê thực trạng sử dụng nội dung đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh .............................................51 Bảng 2.6. Thống kê thực trạng sử dụng kết quả đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh .............................................52 Bảng 2.7. Thống kê thực trạng tổ chức để người dạy xác định được mục tiêu môn học ....................................................................................................................53 Bảng 2.8. Thống kê thực trạng tổ chức xây dựng thể chế hóa, công khai hóa hoạt động đánh giá trong dạy học cho từng tổ chuyên môn..........................................57 Bảng 2.9. Thống kê thực trạng kỹ năng thiết kế các hình thức đánh giá trong dạy học, kỹ năng sử dụng CNTT trong đánh giá ..........................................................58 Bảng 2.10. Thống kê thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động đánh giá trong dạy học ............................................................................................................60 Bảng 2.11. Khảo nghiệm tính cần thiết xây dựng quy trình đánh giá trong dạy học .............................................................................................................................89 x
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đảng và Nhà nước ta hết sức chú trọng đến công tác giáo dục và đào tạo, coi "Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, chú trọng đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học. Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. Chuyển phát triển giáo dục và đào tạo từ chủ yếu theo số lượng sang chú trọng chất lượng và hiệu quả, đồng thời đáp ứng yêu cầu số lượng." - NQ 29 NQ/TW ngày 04/11/2013. Đánh giá trong giáo dục nói chung, đánh giá trong dạy học nói riêng là một trong những hoạt động quan trọng, có vai trò quyết định đến chất lượng, hiệu quả của quá trình giáo dục. Bất kỳ hình thức đánh giá nào trong giáo dục cũng nhằm một mục đích cao nhất là vì sự tiến bộ của người được đánh giá. Người học đi học không phải để bị đánh giá, nhưng người học có quyền được đánh giá để ngày càng tiến bộ hơn. Đánh giá trong giáo dục có thể có những hình thức khác nhau về chủ thể đánh giá, đối tượng đánh giá, quy mô đánh giá, phạm vi sử dụng kết quả đánh giá... Tuy nhiên, các hoạt động đều có bản chất giống nhau ở chỗ đều là 1
quá trình thu thập và xử lí các nguồn thông tin một cách có hệ thống, khoa học làm cơ sở cho những quyết định quản lý tương ứng giúp đối tượng đánh giá ngày càng hoàn thiện. Trong một cơ sở giáo dục nói chung, trong mỗi hoạt động giáo dục nói riêng, quản trị luôn có vai trò quyết định tới chất lượng, hiệu quả của cả cơ sở giáo dục cũng như từng hoạt động giáo dục. Với ý nghĩa như vậy là lý do tôi lựa chọn đề tài: “Quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trường trung học phổ thông huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh”, làm hướng nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cả về chất lượng và số lượng trong các trường THPT tỉnh Bắc Ninh nói chung và huyện Quế Võ nói riêng. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các hình thức đánh giá và từ đó xây dựng hệ thống các quy trình quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh nhằm giúp người học tiến bộ trong suốt quá trình học tập đồng thời giúp các nhà quản trị đánh giá chất lượng của quá trình dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trường THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. 2
4. Câu hỏi nghiên cứu Trong bối cảnh đổi mới chương trình giáo dục phổ thông khi quá trình dạy học chuyển từ truyền thụ kiến thức sang rèn luyện phẩm chất, năng lực HS, hoạt động ĐG trong dạy học đang đặt ra cho các nhà quản lý vấn đề gì? Có thể nghiên cứu vị trí, vai trò, các hình thức đánh giá trong dạy học định hướng năng lực làm cơ sở xây dựng một hệ thống quản trị bao gồm các quy trình, hướng dẫn và kiểm soát các hoạt động đó, nhằm đảm bảo và nâng cao chất lượng quá trình dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục để giải quyết những vấn đề đó không? 5. Giả thuyết khoa học Đánh giá là hoạt động quyết định chất lượng quá trình dạy học. Trong bối cảnh đổi mới căn bản toàn diện giáo dục phổ thông, khi quá trình dạy học chủ yếu nhằm rèn luyện phẩm chất, năng lực nguời học thì đánh giá lại càng có ý nghĩa quyết định. Nếu nghiên cứu những yêu cầu mới của quá trình dạy học tiếp cận năng lực, các hình thức tổ chức dạy học, các phương pháp dạy học, các hình thức đánh giá trong quá trình này, đặc biệt vai trò quyết định của đánh giá trong việc hình thành và phát triển năng lực HS, có thể đề xuất các biện pháp quản trị hoạt động đánh giá HS trong suốt quá trình dạy học, mà cụ thể là đề xuất một hệ thống các quy trình hướng dẫn và kiểm soát từng hoạt động đánh giá, thì hoàn toàn có thể đảm bảo và không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động dạy học, đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại trường THPT. Nghiên cứu thực trạng quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. 3
Nghiên cứu, đề xuất hệ thống các quy trình quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất các biện pháp quản trị hoạt động ĐG trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. Việc khảo sát được tiến hành đối với CBQL, GV và HS tại 03 trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. Số liệu thu thập trong phạm vi nghiên cứu từ năm 2016 đến 2019. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phương pháp phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa những vấn đề lý luận trong các văn bản, tài liệu, sách báo có liên quan đến vấn đề nghiên cứu, từ đó xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Quan sát, tìm hiểu, thu thập dữ liệu từ thực tế, từ đó phân tích tổng hợp nêu vấn đề và đề xuất biện pháp cụ thể: - Phương pháp điều tra, phiếu khảo sát: tìm hiểu thực trạng hoạt động đánh giá tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. - Phương pháp quan sát, phân tích, tổng hợp kinh nghiệm của các nhà quản lý đã tiến hành. - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia. 8.3. Phương pháp thống kê Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý thông tin thu thập trong quá trình nghiên cứu. 9. Những đóng góp của đề tài Hệ thống các vấn đề cốt lõi để đánh giá và quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. 4
10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn có 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại trường THPT. Chƣơng 2: Thực trạng quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. Chƣơng 3: Biện pháp quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. 5
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG THPT 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Vấn đề hoạt động đánh giá trong dạy học Trong hoạt động giáo dục có một động từ quan trọng nhất, đó là HỌC. Hỗ trợ cho việc học là hoạt động DẠY. Có nhiều mối tương tác lên việc dạy và học, trong đó mối tương tác quan trọng nhất là ĐG. Do đó phương pháp học, phương pháp dạy, phương pháp ĐG là các vấn đề hàng đầu mà hệ thống giáo dục phải quan tâm nghiên cứu. Bất kỳ một quá trình giáo dục nào tác động lên một con người cũng nhằm tạo ra những biến đổi nhất định trong con người đó. Muốn biết những biến đổi đó xảy ra ở mức độ nào, phải ĐG hành vi của người đó trong một tình huống nhất định. Sự ĐG cho phép chúng ta xác định, một là mục tiêu giáo dục được đặt ra có phù hợp hay không và có đạt được hay không, hai là việc giảng dạy có hiệu quả hay không, người học có tiến bộ hay không. Như vậy ĐG phải được xem là một khâu quan trọng và một bộ phận hợp thành quá trình giáo dục đào tạo. Không có ĐG thì không thể biết việc học và việc dạy xảy ra như thế nào, thậm chí có thực sự xảy ra không (dù rằng về bên ngoài có thể vẫn có các hình thức tổ chức dường như là để dạy và học), và kết quả đạt được như thế nào. [14] Đánh giá sự phát triển của người học được coi là trọng tâm bởi vì mục tiêu cao nhất của giáo dục là vì sự phát triển của người học. Sự phát triển của người học là thước đo chất lượng của mỗi nền giáo dục. Đánh giá sự phát triển của người học chính là đánh giá sự phát triển toàn diện nhận cách người học, bao gồm cả sự phát triển thể chất. Nhân cách là một thể thống nhất gồm: năng lực tinh thần, hứng thú, thái độ, khí chất, suy nghĩ, cảm xúc và hành vi... Chính vì vậy, phương pháp đánh giá nhân cách gồm tất cả phương pháp đo 6
các khía cạnh của nhận thức và những yếu tố ảnh hưởng khác nhau như cảm xúc, tính cách, định hướng giá trị, khí chất, hứng thú... Thông qua các phép đo này cho phép xác định đặc điểm của nhân cách. [15] Theo nghiên cứu trong và ngoài nước, có hai loại đánh giá là: đánh giá để quyết định giá trị dựa trên các thông tin, các số đo mang tính chuẩn mực và đánh giá không xem xét đến giá trị. Đây là đánh giá có tính xem xét dự báo để điều chỉnh nội dung, cách thức tổ chức việc học. Ở các trường đại học, đánh giá được chia thành 2 loại: đánh giá quá trình (Formative Evaluation) và đánh giá tổng kết (Summative Evaluation).[6] Đánh giá trong giáo dục là bộ phận quan trọng của quản lý giáo dục và dạy học giúp xác định mục tiêu giáo dục đạt ở mức nào, định hướng cho quyết định quản lý, khuyến khích, động viên các cá nhân và tập thể phấn đấu đạt các mục tiêu giáo dục. ĐG trong giáo dục cũng giúp xác định điểm mạnh, lợi thế để phát huy, tìm ra các điểm yếu để có biện pháp khắc phục, giải quyết. [8] Trong quá trình dạy học, ĐG được thực hiện ở các giai đoạn khác nhau, với nhiều hình thức khác nhau. ĐG quá trình được tích hợp vào mọi hoạt động dạy và học, vừa có mục đích kích thích tạo động lực để người học chủ động chiếm lĩnh mục tiêu học tập vừa giúp người học biết mình đang ở đâu, cần đi đến đâu, còn thiếu những gì để đi đến đó. ĐG tổng kết ngoài việc xác định người đỗ, người trượt, có mục đích giúp nhà quản lý ĐG chất lượng quá trình dạy học và điều chỉnh các biện pháp cho các năm sau. [8] Năm 1956, Benjamin S. Bloom và các cộng sự của mình đã tiến hành phân loại mục tiêu giáo dục trong lĩnh vực nhận thức và có tác dụng trong lý luận ĐG giáo dục và hoàn thiện việc học tập. Bloom đã trình bày chi tiết về 6 cấp độ nhận thức: Kiến thức, Lĩnh hội, Áp dụng, Phân tích, Tổng hợp và ĐG Cuốn sách này như là kim chỉ nam trong việc phân loại mục tiêu giáo dục để xây dựng quy trình ĐG giáo dục cho đến tận bây giờ. 7
1.1.2. Vấn đề quản lý/quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học Có nhiều tài liệu nghiên cứu về công tác quản lý hoạt động ĐG giáo dục như: cuốn Monitoring Educational Achivement (giám sát kết quả giáo dục) của Robert L. Ebel;…Đối với trong nước, Những công trình nghiên cứu, các hội thảo khoa học, hội nghị về lĩnh vực kiểm tra ĐG trong dạy học ở nước ta như: Cuốn Đo lường và ĐG hoạt động học tập trong nhà trường (2012) của Lâm Quang Thiệp [7]; cuốn Đánh giá và quản lý hoạt động ĐG trong giáo dục của Nguyễn Đức Chính (chủ biên) [8]; cuốn Giáo trình kiểm tra ĐG trong Giáo dục của Nguyễn Công Khanh (chủ biên) [14]; cuốn Giáo trình kiểm tra ĐG trong dạy học (2017) của Sái Công Hồng, Lê Thái Hưng, Lê Thị Hoàng Hà, Lê Đức Ngọc [15]; Tài liệu các kỹ thuật đánh giá trong lớp học, kinh nghiệm quốc tế và đề xuất áp dụng cho bậc học phổ thông ở Việt Nam [19]….Các tài liệu này đã chỉ cho ta thấy được các nghiệp vụ quản lý cần thực hiện như thế nào để quản lý hoạt động ĐG đạt kết quả cao nhất. Có nhiều nhà giáo dục, đặc biệt là ở các trường phổ thông vẫn tiếp tục những phương pháp “truyền thống” và thực hiện quá trình ĐG một cách kém hiệu quả, điều này đi ngược lại với các mục tiêu của giáo dục hiện đại. Dưới đây là 6 nhận định sai lầm thường gặp về sự đánh giá trong dạy học mà chúng ta cần phải suy xét lại. + “Đánh giá” và “định giá” là hai khái niệm tương đương: Rất nhiều người, đặc biệt là những người không làm việc trong lĩnh vực giáo dục, đồng nhất hai khái niệm trên và thậm chí, trong lĩnh vực giáo dục, chúng ta cũng thường xuyên định giá những gì học sinh làm rồi tự nhủ là đã ĐG xong. Sự ĐG đòi hỏi thời gian và những phản hồi chi tiết dựa trên các kết quả học tập được xác định rõ ràng. Sự định giá tức là “gán một mức độ hoàn thành” cho một phần của công việc, thường căn cứ vào những tiêu chuẩn có tính quy phạm, nhưng phần lớn lại được đúc rút thông qua đối sánh với công việc của các học sinh khác. 8