Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam

Chia sẻ: Dongcoxanh10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

105
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam" là đưa ra các giải pháp để nâng cao chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG -----***----- LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM Ngành: Quản lý kinh tế LÊ VŨ QUỲNH CHÂU Hà Nội, 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 Họ và tên: Lê Vũ Quỳnh Châu Người hướng dẫn: TS Phạm Thị Cẩm Anh Hà Nội, 2022
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài: “Chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam” là một công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của giảng viên: TS Phạm Thị Cẩm Anh. Mọi số liệu sử dụng trong luận văn và kết quả nghiên cứu đều do tôi tự tìm hiểu và phân tích một cách khách quan, trung thực, phù hợp với thực tiễn tại các ngân hàng TMCP ở Việt Nam cũng như chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Các lý thuyết trong luận văn đều sử dụng đúng những tài liệu như tôi đã đề cập tại mục tài liệu tham khảo. Đồng thời, những sự giúp đỡ mà tôi nhận được cho việc thực hiện luận văn này đều đã được cảm ơn và bảo mật tuyệt đối thông tin cá nhân. Hà Nội, ngày 20 tháng 3 năm 2022 Tác giả luận văn Lê Vũ Quỳnh Châu
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được luận văn thạc sĩ này, người nghiên cứu xin được gửi lời tri ân sâu sắc đến giảng viên hướng dẫn TS Phạm Thị Cẩm Anh. Xin chân thành cảm ơn cô đã luôn tận tình định hướng, đưa ra những lời khuyên vô cùng quý báu và giúp đỡ tác giả trong suốt quãng thời gian thực hiện đề tài. Người nghiên cứu cũng bày tỏ sự cảm kích đến Ban Giám Hiệu trường Đại học Ngoại thương, đặc biệt là tất cả các thầy cô tham gia giảng dạy những học phần thuộc ngành Quản lý kinh tế đã luôn tạo điều kiện và hỗ trợ tác giả trong quá trình theo học chương trình đào tạo Thạc sĩ. Người nghiên cứu cũng vô cùng trân trọng sự hỗ trợ nhiệt tình từ phía những chuyên gia và cán bộ nhân viên làm việc tại các đơn vị ngân hàng TMCP ở Việt Nam đã dành thời gian cũng như công sức tham gia vào buổi phỏng vấn sâu, khảo sát trực tuyến của tác giả. Qua đó, giúp người nghiên cứu thu thập được những ý kiến và số liệu có giá trị để phục vụ cho luận văn này. Cuối cùng, người nghiên cứu xin tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn bên cạnh động viên, khích lệ tinh thần. Tác giả tin chắc rằng bản thân sẽ khó có thể hoàn thành tốt luận văn này thiếu sự ủng hộ, cổ vũ của những người thân xung quanh. Tác giả luận văn Lê Vũ Quỳnh Châu
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC BẢNG ................................................................................................ vi DANH MỤC HÌNH ................................................................................................. vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................... vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ......................................... viii LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÁC NGÂN HÀNG ....................................................6 1.1 Tổng quan về chuyển đổi số ...........................................................................6 1.1.1 Khái niệm chuyển đổi số ..........................................................................6 1.1.2 Đặc điểm của chuyển đổi số.....................................................................8 1.1.3 Vai trò của chuyển đổi số .......................................................................10 1.2 Quản lý nguồn nhân lực ...............................................................................13 1.2.1 Khái niệm quản lý nguồn nhân lực .......................................................13 1.2.2 Các yếu tố cơ bản trong quản lý nguồn nhân lực.................................14 1.2.3 Mục tiêu, chức năng và vai trò của quản lý nguồn nhân lực ..............24 1.3 Chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng .............26 1.3.1 Khái niệm chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực .....................26 1.3.2 Vai trò của chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực ....................27 1.3.3 Lộ trình chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực .........................28 1.3.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực .....................................................................................................................30 1.3.5 Những tiêu chí cơ bản xác định hiệu quả chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực đối với ngành ngân hàng.....................................................33 1.4 Kinh nghiệm quốc tế về chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng ở một số quốc gia trên thế giới .................................................35 Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................40
iv CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÁC NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM ...............41 2.1 Tổng quan về chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam ........................................................................................41 2.1.1 Giới thiệu khái quát về các ngân hàng TMCP Việt Nam .....................41 2.1.2 Lộ trình chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam ..............................................................................................50 2.1.3 Vai trò của chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam .....................................................................................54 2.2 Thực trạng về chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam ........................................................................................55 2.2.1 Tình hình chung về thực trạng chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam .........................................................55 2.2.2 Phân tích thực trạng các hoạt động chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam ...............................................63 2.2.3 So sánh chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam với các ngân hàng khác trên thế giới ................................70 2.3 Đánh giá thực trạng chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam ..............................................................................76 2.3.1 Những kết quả và lợi ích đạt được từ hoạt động chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam ......................76 2.3.2 Những khó khăn và hạn chế khi thực hiện chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực của các ngân hàng TMCP Việt Nam ..................................78 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................81 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP ĐỂ NÂNG CAO CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÁC NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM .........81 3.1 Quan điểm và mục tiêu nâng cao chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam ............................................................82 3.1.1 Quan điểm ...............................................................................................82 3.1.2 Mục tiêu ..................................................................................................84
v 3.2 Một số giải pháp để nâng cao chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam ..................................................................85 3.2.1 Giải pháp nâng cao chuyển đổi số trong hoạch định nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam .....................................................................85 3.1.2 Giải pháp nâng cao chuyển đổi số trong tuyển dụng và lựa chọn nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam ...............................................87 3.1.3 Giải pháp nâng cao chuyển đổi số trong đào tạo và phát triển nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam ...............................................88 3.1.4 Giải pháp nâng cao chuyển đổi số trong chế độ đãi ngộ và phúc lợi nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam ....................................89 3.1.5 Giải pháp nâng cao chuyển đổi số trong hỗ trợ nhân viên tại các ngân hàng TMCP Việt Nam .....................................................................................90 3.2 Một số kiến nghị và đề xuất .........................................................................91 3.2.1 Kiến nghị, đề xuất đối với các nhà quản lý tại các ngân hàng TMCP tại Việt Nam ...........................................................................................................91 3.2.2 Kiến nghị, đề xuất đối với cán bộ nhân viên tại các ngân hàng TMCP tại Việt Nam ....................................................................................................92 3.2.3 Kiến nghị, đề xuất đối với Chính phủ, Ngân hàng Nhà Nước và các Bộ ngành có liên quan ...................................................................................93 Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................94 KẾT LUẬN ..............................................................................................................96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................97 PHỤ LỤC .................................................................................................................99
vi DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Mục tiêu và chức năng của quản lý nguồn nhân lực .................................24 Bảng 2.1 Danh sách các ngân hàng TMCP tại Việt Nam .........................................42 Bảng 2.2 Kết quả thống kê mô tả nhân khẩu học .....................................................57 DANH MỤC HÌNH Hình 1.1 Các yếu tố cơ bản trong quản lý nguồn nhân lực .......................................14 Hình 1.2 Quy trình tuyển dụng và lựa chọn nhân sự ................................................17 Hình 1.3 Các thành phần của Chế độ đãi ngộ và Phúc lợi ........................................21 Hình 1.4 Các lĩnh vực đứng đầu về chuyển đổi số quản lý nhân sự tại Trung Quốc38 Hình 2.1 Tiền gửi không kỳ hạn tăng khi lãi suất kỳ hạn ở mức thấp ......................45 Hình 2.2 Tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn và chi phí vốn ...............................................46 Hình 2.3 Nguồn vốn từ tổ chức Quốc tế được tận dụng để giảm chi phí vốn ở các ngân hàng quy mô nhỏ ..............................................................................................47 Hình 2.4 Chênh lệch giữa lãi suất huy động và lãi suất cho vay ..............................48 Hình 2.5 Số lượng giao dịch chuyển khoản ..............................................................48 Hình 2.6 Một số thương vụ hợp tác phân phối bảo hiểm độc quyền ........................49 Hình 2.7 Danh mục trái phiếu chính phủ của các ngân hàng TMCP Q3/2021.........50 Hình 2.8 Mức độ cần thiết của chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực đối với ngành Ngân hàng.......................................................................................................59 Hình 2.9 Cảm nhận của nhân viên tại các ngân hàng về tác động của chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực đối với công việc hiện tại và tương lai......................59 Hình 2.10 Mức độ gắn kết của nhân viên tại các ngân hàng TMCP Việt Nam với quá trình chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực ....................................................60 Hình 2.11 Mức độ sẵn sàng học hỏi các kỹ năng mới được đào tạo lại để thích nghi với quá trình chuyển đổi số .......................................................................................61 Hình 2.12 Các kỹ năng mà nhân viên muốn học để thích nghi với quá trình chuyển đổi số .........................................................................................................................62
vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt AI Artificial Intelligence Trí tuệ nhân tạo IoT Internet of Things Mạng lưới vạn vật Tự động hóa quy trình bằng RPA Robotic Process Automation robot AR Augmented Reality Thực tế tăng cường VR Virtual Reality Thực tế ảo Xác minh danh tính khách KYC Know Your Client hàng American Society for Training and Hiệp hội Đào tạo và Phát ASTD Development triển Hoa Kỳ Chỉ số đo lường hiệu quả KPI Key Performance Indicator công việc OKR Objectives and Key Results Mục tiêu và kết quả then chốt Hoạch định nguồn lực doanh ERP Enterprise Resource Planning nghiệp HCM Human Capital Management Quản lý nguồn nhân lực CRM Customer Relationship Management Quản lý quan hệ khách hàng Quản lý hiệu quả doanh EPM Enterprise Performance Management nghiệp ATS Applicant Tracking System Hệ thống quản trị tuyển dụng LMS Learning Management System Hệ thống quản lý học tập TMCP Thương mại cổ phần NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng Thương mại
viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Dưới sự phát triển bùng nổ của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số diễn ra như một xu hướng tất yếu và đem đến những thay đổi tích cực đối với cách thức quản lý nguồn nhân lực trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng tại Việt Nam. Theo đó, các ngân hàng ở nước ta được hưởng rất nhiều những lợi ích to lớn từ việc ứng dụng chuyển đổi số vào công tác quản trị nhân lực khi cho phép mọi đơn vị hiện đại hóa các quy trình làm việc nhằm nâng cao năng suất lượng lao động và chất lượng nguồn nhân lực. Nắm bắt được xu thế này, người nghiên cứu đã lựa chọn đề tài “Chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam”. Cụ thể, tác giả đi sâu vào tìm hiểu lộ trình 3 giai đoạn đổi mới cũng như phân tích thực trang số hóa chu trình quản trị nhân sự tại 35 ngân hàng TMCP ở nước ta theo năm khía cạnh chính: hoạch định nguồn nhân lực, tuyển dụng – lưa chọn, đào tạo – phát triển, chế độ đãi ngộ – phúc lợi và hỗ trợ nhân viên trên cơ sở số liệu thu về từ 4 buổi phỏng vấn sâu với chuyên gia cùng bảng khảo sát trực tuyến. Bên cạnh đó, người nghiên cứu còn tiến hành so sánh chu trình chuyển đổi số quản trị nguồn nhân lực giữa các ngân hàng trong nước với 4 đơn vị khác từ Singapore, Trung Quốc, Nhật Bản, Đức.
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Trong suốt chặng đường 20 năm đổi mới tại Việt Nam, ngành ngân hàng đã đạt được nhiều thành tựu đột phá và có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế đất nước. Tiêu biểu phải kể đến những nỗ lực tích cực từ hệ thống các ngân hàng TMCP khi phát huy đúng vai trò của mình trong việc thúc đẩy các hoạt động đầu tư phát triển, đảm bảo nguồn vốn để quá trình sản xuất kinh doanh luôn được thực hiện liên tục và tạo tiền đề cho nền tài chính nước nhà hội nhập với thế giới. Tuy nhiên, cùng với những thành tựu và cơ hội nổi bật trên, cũng đặt ra cho lĩnh vực này vô vàn khó khăn và thách thức phải vượt qua. Ví dụ như việc mở cửa thị trường tài chính khiến cho các ngân hàng TMCP Việt Nam mất dần lợi thế cạnh tranh về quy mô, khách hàng và hệ thống kênh phân phối. Nguyên nhân là do còn tồn đọng nhiều hạn chế về trình độ chuyên môn cũng như trình độ quản lý vẫn có nhiều bất cập. Đồng thời, hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh thấp cùng khả năng chống đỡ rủi ro còn kém. Để tiếp tục đáp ứng được yêu cầu của nền kinh tế nước nhà trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, đòi hỏi đội ngũ cán bộ trong ngành ngân hàng phải tiếp cận, bắt kịp nhanh chóng hơn nữa với các kiến thức và công nghệ hiện đại cũng như có đủ năng lực thực hiện các hoạt động ngân hàng ngày càng có tính chuyên môn cao. Do đó, việc cần ưu tiên hàng đầu trước mắt là nâng cao quản lý nguồn nhân lực trong lĩnh vực này. Một trong những giải pháp căn bản, hiệu quả nhất là ứng dụng chuyển đổi số một cách mạnh mẽ, đi đầu trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Nếu hệ thống ngân hàng TMCP Việt Nam không chủ động, chuẩn bị và đầu tư cho việc chuyển đổi số trong quản lý nhân lực thì dễ dàng đánh mất vị thế cạnh tranh vào tay các tổ chức tài chính nước ngoài và phải đối mặt với nguy cơ khủng hoảng lớn hay chịu nhiều thiệt hại nặng nề. Vì vậy, việc nghiên cứu và đánh giá ứng dụng chuyển đổi số đối với quản lý nhân sự là rất cấp thiết trong việc xác định tầm nhìn, mục tiêu và những định hướng
2 nhiệm vụ của các ngân hàng TMCP Việt Nam thời gian tới để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. 2. Tình hình nghiên cứu: Trong những năm gần đây, có rất nhiều các tài liệu, công trình nghiên cứu về chuyển đổi số hoạt động đào tạo nguồn nhân lực liên quan đến những lĩnh vực khác nhau trong đời sống xã hội nói chung cũng như ngành ngân hàng nói riêng. Các tài liệu này đã đóng góp rất lớn về mặt lý luận và thực tiễn, tiêu biểu phải kể đến: - Nghiên cứu nước ngoài: Ngân hàng Phát triển châu Á, 1990, Cuốn sách Human resource policy and economic development (Chính sách nguồn nhân lực và phát triển kinh tế) đề cập đến các chính sách và xu hướng phát triển kinh tế gắn liền với những biến đổi cơ cấu lao động ở nhiều nước đang phát triển trong khu vực châu Á. Dr. Chackochan J. Njavallil, 2013, Cuốn sách Training of Bank Employees (Đào tạo nhân viên ngân hàng) tập trung nghiên cứu về quy trình đào tạo nhân sự, phát triển nguồn nhân lực và đưa ra những đề xuất hữu ích cho các nhà hoạch định, quản trị viên, giám đốc điều hành cũng như quan chức chính phủ có liên hệ với ngành ngân hàng. Robin Speculand, 2021, Cuốn sách World’s Best Bank: A Strategic Guide to Digital Transformation (Ngân hàng tốt nhất thế giới: Phương hướng chiến lược để chuyển đổi số) đã đưa ra một góc nhìn thực tế về cách ngân hàng DBS thành công trong việc chuyển đổi thông qua ứng dụng công nghệ số, đặc biệt là phương pháp mà bộ phận nhân sự đã áp dụng cho việc quản lý để giữ chân đến 90% nhân viên có ý định rời đi. - Tình hình nghiên cứu trong nước: Phạm Minh Hạc (1996), Cuốn sách Phát triển giáo dục, phát triển con người phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đã làm rõ tầm quan trọng của giáo dục và đào tạo tới việc phát triển con người trong thời kỳ công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước.
3 Qua đó, đưa ra một hệ thống giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục Việt Nam để phục vụ hiệu quả việc phát triển con người. Vũ Văn Thực, 2015, Tạp chí Phát triển & Hội nhập, Bài viết Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngân hàng đánh giá khái quát thực trạng quản lý nguồn nhân lực cho ngành ngân hàng trong giai đoạn vừa qua để từ đó đề xuất những giải pháp khắc phục các hạn chế còn tồn đọng. TS. Đinh Văn Thới, 2021, Cuốn sách Quản trị nhân lực của doanh nghiệp Việt Nam: Vai trò và tác động đã xác định được những hoạt động cơ bản trong quản trị nhân lực và các chỉ tiêu phản ảnh kết quả hoạt động của doanh nghiệp, trong đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một tổ chức mạnh về đào tạo và chia sẻ tri thức. Tuy vậy, đa phần các tài liệu thường hoặc đi sâu phân tích về tổng quan hoạt động chuyển đổi số tại các đơn vị ngân hàng hoặc chỉ tập trung nghiên cứu riêng về chuyển đổi số công tác quản trị nguồn nhân lực. Mà khía cạnh chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực, đặc biệt là tại các ngân hàng TMCP Việt nam chưa từng được khai thác chung và triệt để trên cơ sở một vấn đề toàn diện trong quá trình nghiên cứu từ trước tới giờ. Vì vậy, việc tiếp tục nghiên cứu về đề tài trên, nhất là trong giai đoạn đổi mới hiện nay, theo tác giả là vẫn cần thiết. 3. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu: - Mục tiêu nghiên cứu: Đưa ra các giải pháp để nâng cao chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam. - Câu hỏi nghiên cứu: +) Sự cần thiết và mục đích của chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam? +) Lộ trình và tình hình thực hiện chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam đang diễn ra như thế nào? +) Những giải pháp cần thực hiện để nâng cao chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam?
4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực. - Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu về hoạt động chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại một số ngân hàng TMCP Việt Nam như ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank), ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV),…trong giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2021. 5. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: Tìm kiếm và lựa chọn các dữ liệu thứ cấp liên quan đến chuyển đổi số quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam từ những công trình nghiên cứu nổi bật được đăng tải trên tạp chí, sách chuyên ngành trong nước và quốc tế. - Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp: Thu thập dữ liệu sơ cấp về chuyển đổi số quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam với số lượng lớn và nhanh chóng bằng hình thức phỏng vấn trực tiếp bốn chuyên gia trong lĩnh vực này cũng như thực hiện khảo sát trực tuyến với nhân viên/cán bộ quản lý thuộc 35 đơn vị ở nước ta. - Phương pháp phân tích – tổng hợp: Phân tích các vấn đề, thông tin liên quan đến chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam cũng như tổng hợp lại một cách ngắn gọn, cụ thể. - Phương pháp so sánh: So sánh chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam với các ngân hàng trên thế giới. - Phương pháp mô tả: Dẫn chứng các tài liệu tham khảo có liên quan đến chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam. 6. Nội dung nghiên cứu: Nội dung của đề tài sẽ được chia làm 3 phần, cụ thể như sau: - Chương 1: Cơ sở lý luận về chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng
5 - Chương 2: Thực trạng về chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam - Chương 3: Giải pháp để nâng cao chuyển đổi số trong quản lý nguồn nhân lực tại các ngân hàng TMCP Việt Nam
6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG QUẢN LÝ NGUỒN NHÂN LỰC TẠI CÁC NGÂN HÀNG 1.1 Tổng quan về chuyển đổi số 1.1.1 Khái niệm chuyển đổi số Do tính chất đa dạng và có sự khác biệt rõ rệt khi áp dụng trong từng tổ chức tài chính ngân hàng nên khái niệm chuyển đổi số thường được hiểu dưới nhiều góc độ khác nhau. Vladimir Lugovsky từng chia sẻ trên Forbes năm 2021: “Chuyển đổi số tại các ngân hàng là sự thay đổi về văn hóa, tổ chức và hoạt động thông qua công nghệ. Nếu hiểu theo nghĩa cơ bản nhất, khái niệm này có thể được định nghĩa như sự đổi mới sang các dịch vụ kỹ thuật hiện đại nhờ Internet. Còn theo nghĩa rộng hơn, chuyển đổi số nghĩa là cải tiến trong nhiều lĩnh vực liên quan đến dịch vụ ngân hàng như tự động hóa quy trình, trải nghiệm khách hàng hay tích hợp dữ liệu, tính linh hoạt của tổ chức”. Trong khi đó, Akash Takya với vai trò Giám đốc điều hành LeewayHertz – đơn vị chuyên cung cấp những giải pháp kỹ thuật cao hàng đầu – lại định nghĩa rằng chuyển đổi số là việc hợp lý hóa các quy trình của ngành ngân hàng bằng nhiều công nghệ mới như AI, Blockchain, Điện toán đám mây, IoT, RPA và AR/VR nhằm làm phong phú thêm bối cảnh tài chính hiện có cũng như mở rộng phạm vi tiếp cận của chúng đến các khía cạnh chưa được khai thác. Hay Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại và Phát triển Công nghệ FSI - một trong những doanh nghiệp dẫn đầu trong lĩnh vực số hóa và chuyển đổi số tại Việt Nam - lại có quan điểm như sau: “Chuyển đổi số trong ngân hàng là việc tích hợp số hóa và công nghệ số vào mọi lĩnh vực của ngành. Sự tích hợp này cho phép tạo mới hoặc sửa đổi các quy trình kinh doanh, văn hóa và trải nghiệm khách hàng hiện có nhằm đáp ứng các yêu cầu thay đổi của thị trường và mong muốn của khách hàng. Chuyển đổi số giúp ngân hàng tiết kiệm chi phí và hợp lý hóa các quy trình hoạt động”.
7 Theo đó, có sự tương đồng trong cách nhìn nhận về khái niệm này giữa Vladimir Lugovsky, Akash Takya và Công ty FSI. Đó chính là ứng dụng công nghệ làm nền tảng cho quá trình tổ chức lại hệ thống vận hành để cải thiện triệt để hiệu suất hoặc phạm vi tiếp cận của các ngân hàng. Bên cạnh đó, vẫn còn tồn tại một khía cạnh quan trọng khác cũng được nhiều chuyên gia và tổ chức đánh giá cao khi định nghĩa về chuyển đổi số tại các ngân hàng. Điều này được khắc họa rõ nét nhất qua ba ý kiến dưới đây. Jim Marous – Giám đốc điều hành của Báo cáo ngân hàng kỹ thuật số (Digital Banking Report) khẳng định một cách chắn chắn rằng chuyển đổi số tại các tổ chức tài chính ngân hàng liên quan đến việc thay đổi cách thức thực hiện công việc, các ưu tiên đặt ra và các dịch vụ được cung cấp. Không chỉ là nâng cấp công nghệ, chuyển đổi số đòi hỏi một sự điều chỉnh văn hóa và giải quyết những thách thức liên quan đến quy trình kế thừa, khuyến khích đổi mới và xem xét lại tất cả các khía cạnh rủi ro có thể xảy ra. Theo GS.TS Hồ Tú Bảo: “Chuyển đổi số là việc thay đổi cách sống, thay đổi cách làm việc của tất cả mọi người và của mọi tổ chức trên môi trường số”. Còn ông Phương Trầm – Tư vấn trưởng chuyển đổi số của FPT lại tin tưởng: “Chuyển đổi số chính là sự phát triển của nhân viên, sự lãnh đạo và thay đổi công việc kinh doanh trở nên nhanh hơn, rẻ hơn và tốt hơn theo một con đường đột phá”. Có thể thấy, các ý kiến trên của Jim Marous, GS.TS Hồ Tú Bảo và ông Phương Trầm đều giống nhau ở điểm: nhấn mạnh vào sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các yếu tố trong tiến trình chuyển đổi số để tạo ra nhiều thành tựu lớn. Tóm lại, khái niệm chuyển đổi số có thể được hiểu theo một cách tổng quan nhất là quá trình các ngân hàng sử dụng công nghệ tân tiến để chuyển đổi quy trình/dịch vụ truyền thống hiện có nhằm tạo ra những quy trình/dịch vụ mới, đáp ứng với sự phát triển của thị trường và kỳ vọng của khách hàng. Đồng thời, cải thiện triệt để quy trình nội bộ bằng cách tận dụng số hóa – tự động hóa cũng như cho phép các cán bộ ngân hàng sử dụng công cụ số và thu thập dữ liệu để theo dõi hiệu suất cùng đưa ra các quyết định kinh doanh chiến lược. Qua đó, định hướng và thay đổi hoàn
8 toàn phương thức quản lý và vận hành của các tổ chức tài chính ngân hàng theo một cách tích cực, hiệu quả hơn. Mặc dù đã được định nghĩa vô cùng rõ nét nhưng khái niệm “Chuyển đổi số” ở nhiều ngân hàng vẫn thường dễ bị nhầm lẫn với “Số hóa”. Hai thuật ngữ này thường được dùng để thay thế cho nhau nhưng trên thực tế ý nghĩa của chúng lại hoàn toàn khác nhau. Để phân biệt được hai khái niệm này, cần hiểu rằng “Số hóa” là quá trình tự động hóa các dữ liệu, quy trình thủ công sang dạng kỹ thuật số. Ví dụ như chuyển đổi văn bản đánh máy thành các file mềm trên máy tính hay thay thế đơn đăng ký bằng việc nhập dữ liệu trực tiếp trên các trang mạng thông qua máy tính bảng. Còn “Chuyển đổi số” lại được tiến hành qua việc khai thác các dữ liệu thu về từ quá trình số hóa, rồi phân tích – đánh giá nhờ vận dụng công nghệ hiện đại, sau đó tiếp tục biến đổi các dữ liệu để tạo ra nhiều giá trị mới hơn. Như vậy về bản chất, “Số hóa” là một phần của quá trình “Chuyển đổi số”. 1.1.2 Đặc điểm của chuyển đổi số Chuyển đổi số trong ngành ngân hàng có ba đặc điểm nổi bật riêng biệt, trở thành kim chỉ nam để phân biệt hình thức này với các quá trình đổi mới khác. Đồng thời, chúng cũng là thước đo hoàn hảo để phục vụ cho mục đích xem xét và hiểu rõ hơn về bản chất của khái niệm này. 1.1.2.1 Tính bền vững cao Mối quan hệ giữa tính bền vững và chuyển đổi số là bổ sung cho nhau, nếu không muốn nói hoàn toàn phụ thuộc lẫn nhau. Chuyển đổi số có tính bền vững cao khi cung cấp cho các ngân hàng những công cụ cần thiết để đạt được mục tiêu. Chẳng hạn như công nghệ thông minh (bao gồm trí tuệ nhân tạo, chuỗi khối, điện toán đám mây, Internet vạn vật,…) cho phép nhiều ngân hàng tối ưu dữ liệu của mình để tự động hóa quy trình kinh doanh và giảm thiểu chi phí. Trong đó, lợi ích của trí thông minh nhân tạo (AI) ở các ngân hàng/hiệp hội tín dụng là rất phổ biến khi hỗ trợ sử dụng lịch sử dữ liệu rộng rãi cũng như thúc đẩy việc ra quyết định, nâng cao trải nghiệm khách hàng và cải thiện hoạt động tổng thể tại nhiều tổ chức. Hay thông qua việc sử dụng sức mạnh của chuỗi khối (blockchain) đã giúp hầu hết các đơn vị thực
9 hiện và hợp lý hóa những hoạt động quen thuộc như chuyển khoản liên ngân hàng, thanh toán xuyên biên giới, quy trình xác định/xác minh danh tính của khách hàng (KYC), cho vay, giảm gian lận. Đánh giá khách quan thì việc tận dụng công nghệ blockchain đã cho phép nhiều ngân hàng nhanh chóng nâng cao các mục tiêu thanh toán, chuyển tiền và truy xuất nguồn gốc thanh khoản. Có thể thấy, bằng cách hiện đại hóa những ứng dụng với công nghệ hiện đại, các đơn vị có thể nhanh chóng phát triển thêm nhiều sản phẩm, dịch vụ mới với chức năng đa kênh. Điều này giúp cải thiện trải nghiệm người dùng cũng như làm sâu sắc thêm lòng tin và sự trung thành từ phía khách hàng. Đồng thời, giúp các ngân hàng xây dựng được mô hình hoạt động vừa mang tính dự đoán lại vừa có tính linh hoạt cao, góp phần đẩy mạnh sự phát triển ngày càng bên vững và minh bạch theo thời gian. 1.1.2.2 Vận động với tần suất liên tục Chuyển đổi số luôn trong trạng thái tiến hóa không ngừng, đặc biệt phải kể đến nhiều đổi mới và thay đổi liên tục trong những tiến bộ liên quan đến công nghệ. Các dạng công nghệ mới thường xuyên được cải tiến với những khả năng mạnh mẽ hơn, góp phần đẩy nhanh tốc độ mà các ngân hàng bắt buộc phải chuyển mình. Cùng với đó, những phép biến đổi diễn ra ngày một liên tục cũng như chu kỳ giữa chúng rút ngắn đi rất nhiều. Một hệ quả tất yếu là các công nghệ mới này sẽ trở nên sẵn có, đủ để mở rộng khoảng cách giữa những ngân hàng chưa trưởng thành về chuyển đổi số với các đối thủ cạnh tranh. Theo một nghiên cứu năm 2020 của Cornerstone Advisors, chỉ khoảng 1/4 ngân hàng – hiệp hội tín dụng đã bắt tay vào chiến lược chuyển đổi số trước năm 2019 và 45% vẫn chưa đưa ra được một chiến lược cụ thể nào tại thời điểm đó. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi rất ít ngân hàng có thể tiến xa trong việc hoàn thành hành trình chuyển đổi số. Và cũng dựa trên khảo sát trên của Cornerstone Advisors năm 2020 với 260 giám đốc điều hành các tổ chức tài chính cấp cao, cụ thể chỉ 36% cho rằng đơn vị của họ đã hoàn thành ít nhất một nửa tiến trình đổi mới. Do đó, đòi hỏi mọi ngân hàng cần bắt kịp với những thay đổi để gặt hái được các lợi ích của công nghệ hiện tại và tương lai. Đấy cũng là cách để duy trì khả năng cạnh tranh của từng đơn vị trên thị trường. 1.1.2.3 Tính bao trùm lớn
10 Chuyển đổi số không phải là một hoạt động riêng biệt, mà có tính bao trùm lên tất cả các khía cạnh của ngân hàng như mô hình hoạt động, quy trình vận hành, văn hóa lao động,… Thông qua việc tham gia vào mọi lĩnh vực, chuyển đổi số sẽ thay đổi tổng thể và toàn diện cách thức hoạt động của các tổ chức tài chính ngân hàng. Từ đó góp phần tối ưu hóa hiệu suất công việc, tăng cường các mối quan hệ hợp tác cũng như mang lại nhiều giá trị hơn cho khách hàng. Một số đơn vị lựa chọn chuyển đổi số bằng việc thực hiện các thử nghiệm mang tính ngắn hạn trước. Sự thành công trong những bước đi đầu này sẽ giúp khẳng định các ý tưởng mới, khám phá xu hướng tất yếu trong tương lai và thay đổi nhận thức của mọi người. Tuy nhiên, nếu tiến hành thử nghiệm nhiều mà không có một chiến lược dài hạn nào được thực hiện hóa trên quy mô lớn thì không thể tạo được nhiều thay đổi mang tính lâu dài, lại gây lãng phí thời gian và nguồn lực. Vì vậy, kết luận được rằng chuyển đổi số có thể bắt đầu từ những việc nhỏ, nhưng tư duy định hướng phải là tư duy đổi mới tổng thể và toàn diện. 1.1.3 Vai trò của chuyển đổi số Chuyển đổi số đóng một vai trò vô cùng quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của toàn ngành ngân hàng. Đồng thời, đem lại những lợi ích to lớn cho từng tổ chức và cuộc sống hàng ngày của nhiều khách hàng. 1.1.3.1 Đối với ngành ngân hàng Hơn bao giờ hết, chuyển đổi số đang định hình lại toàn bộ hệ sinh thái tài chính và tương lai của ngành ngân hàng. Vì dòng tiền là nền tảng vững chắc của nền kinh tế số cho nên lĩnh vực tài chính – ngân hàng đóng một vai trò then chốt trong chiến lược chuyển đổi số quốc gia. Chuyển đổi khu vực ngân hàng nhanh chóng, an toàn và bền vững cũng chính là yếu tố tiên quyết để hướng tới tạo ra một nền kinh tế số. Điều này lý giải nguyên nhân vì sao toàn ngành ngân hàng nước ta đã và đang cùng nhau cố gắng tập trung đẩy mạnh công tác đổi mới. Chuyển đổi số mang lại cơ hội chưa từng có cho toàn ngành ngân hàng trong quá trình phát triển khi cho phép từng đơn vị xây dựng những hệ thống quản lý với sự đổi mới bền vững, nhận thức thông minh và quản trị chuyên sâu. Để từ đó, có thể