Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được thực hiện nhằm đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức các xã, thị trấn huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu đến năm 2020 và các giai đoạn tiếp theo góp phần thực hiện mục tiêu chung công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước của Đảng và nhà nước ta, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và đổi mới đất nước trong giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH LÝ CÔNG HẬU GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MƯỜNG TÈ, TỈNH LAI CHÂU LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2016
2 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH LÝ CÔNG HẬU GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MƯỜNG TÈ, TỈNH LAI CHÂU Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Gấm THÁI NGUYÊN - 2016
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn “Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu” là trung thực và là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Thái Nguyên, tháng 10 năm 2016 Tác giả luận văn Lý Công Hậu
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài: “Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu”, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của các cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Nhà trường, Phòng Đào tạo, các khoa và các phòng của Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn PGS.TS. Nguyễn Thị Gấm. Đồng thời, tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các nhà khoa học, các thầy các cô giáo trong Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên. Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác của nhiều phòng ban trên địa bàn huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó. Thái Nguyên, tháng 10 năm 2016 Tác giả luận văn Lý Công Hậu
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................ ii MỤC LỤC ................................................................................................. iii DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT ................................................... v DANH MỤC BẢNG ..................................................................................vi MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................ 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................... 4 4. Đóng góp của luận văn ............................................................................ 4 5. Bố cục của luận văn ................................................................................ 7 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ̀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP CƠ SỞ ...................... 8 1.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................ 8 1.1.1. Chính quyền cấp xã và vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã........................................................................................................... 8 1.1.2. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã .................. 17 1.1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã......................................................................................................... 26 1.2. Cơ sở thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ............................................................................................................... 31 1.2.1. Kinh nghiệm thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức của các địa phương ........................................................................... 31 1.2.2. Những bài học kinh nghiệm cho huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu 34 Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................... 36 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................ 36 2.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................... 36 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu .......................................................... 36 2.2.2. Phương pháp điều tra ...................................................................... 37
iv 2.2.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu .............................................. 38 2.2.4. Phương pháp phân tích số liệu ........................................................ 38 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ....................................................... 39 2.3.1. Chỉ tiêu về Thể lực .......................................................................... 39 2.3.2. Chỉ tiêu về Tâm lực ......................................................................... 40 2.3.3. Chỉ tiêu về Trí lực ........................................................................... 40 2.3.4. Chỉ tiêu về kết quả thực hiện công việc .......................................... 40 Chương 3. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ HUYỆN MƯỜNG TÈ ............................................................. 42 3.1. Giới thiệu chung về huyện Mường Tè ............................................... 42 3.1.1. Đặc điểm tự nhiên ........................................................................... 42 3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ................................................................ 44 3.2. Đặc điểm đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn của huyện Mường Tè ....................................................................................... 46 3.3. Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã của huyện Mường Tè giai đoạn 2013-2015................................................................ 48 3.3.1. Cơ cấu đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè .................................................................................................. 48 3.3.2. Trình độ văn hóa của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè ................................................................................ 50 3.3.3. Trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè ..................................................................... 51 3.3.4. Trình độ chính trị của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè ................................................................................ 52 3.3.5. Trình độ ngoại ngữ, tin học của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè .............................................................. 55 3.3.6. Trình độ quản lý nhà nước của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè .............................................................. 56
v 3.4. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè ..................................... 56 3.4.1. Vấn đề đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức cấp xã ...................... 56 3.4.2. Cơ chế tuyển dụng, bổ nhiệm đội ngũ cán bộ cấp xã ..................... 57 3.4.3. Chế độ, chính sách và vị thế của người cán bộ công chức cấp xã .. 58 3.4.4. Công tác quản lý, kiểm tra, giám sát, đánh giá đội ngũ cán bộ công chức cấp xã ................................................................................................ 59 3.5. Kết quả đánh giá của người dân về đội ngũ cán bộ công chức xã, thị trấn thuộc huyện Mường Tè, Lai Châu ..................................................... 60 3.5.1. Về mặt thể lực ................................................................................. 60 3.5.2. Về mặt trí lực................................................................................... 61 3.5.3. Về tâm lực ....................................................................................... 62 3.5.4. Về kết quả thực hiện công việc ....................................................... 64 3.6. Đánh giá chung về chất lượng đội ngũ cán bộ công chức xã tại huyện Mường Tè .................................................................................................. 65 3.6.1. Những ưu điểm của đội ngũ cán bộ, công chức xã huyện Mường Tè ............................................................................................................... 65 3.6.2. Những mặt hạn chế cần khắc phục ................................................. 66 3.6.3. Nguyên nhân các mặt hạn chế của chất lượng đội ngũ cán bộ công chức ........................................................................................................... 68 Chương 4. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CÔNG CHỨC CẤP XÃ, THỊ TRẤN TẠI HUYỆN MƯỜNG TÈ, TỈNH LAI CHÂU HIỆN NAY ....................... 72 4.1. Yêu cầu trong bối cảnh mới, quan điểm và mục tiêu về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã, thị trấn ̣ huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu........................................................................................................... 72 4.1.1. Yêu cầu về chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã, thị trấn của Huyện Mường Tè trong bối cảnh mới ...................................................... 72 4.1.2. Quan điểm về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã, thị ̣trấn huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu .................................................. 72
vi 4.1.3. Mục tiêu về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã, thị trấn ̣ huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu trong thời gian tới .................... 73 4.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã, thị trấn huyện Mường Tè trong giai đoạn hiện nay .................................. 74 4.2.1. Giải pháp về công tác tuyển dụng, bổ nhiệm .................................. 74 4.2.2. Giải pháp về công tác đào tạo bồi dưỡng ........................................ 76 4.2.3. Giải pháp về chế độ, chính sách và nâng cao vị thế của người cán bộ công chức cấp xã ....................................................................................... 78 4.2.4. Giải pháp về công tác quản lý, kiểm tra, giám sát, đánh giá .......... 79 4.3. Kiến nghị và đề xuất ......................................................................... 82 4.3.1. Đối với Chính phủ, Bộ, Ngành TW ................................................ 82 4.3.2. Đối với tỉnh Lai Châu...................................................................... 83 KẾT LUẬN .............................................................................................. 84 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 86 PHỤ LỤC ................................................................................................. 89
v DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT CBCC : Cán bộ công chức CNH,HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CC : Cao cấp CQĐT : Chưa qua đào tạo ĐQĐT : Đã qua đào tạo HĐND : Hội đồng nhân dân NXB : Nhà xuất bản SC : Sơ cấp TC : Trung cấp UBND : Ủy ban nhân dân
vi DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Biên chế cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè hiện nay .............................................................. 47 Bảng 3.2: Cơ cấu phân bổ cán bộ công chức cấp xã huyện Mường Tè theo giới tính ........................................................................ 48 Bảng 3.3: Cơ cấu phân bổ cán bộ công chức cấp xã huyện Mường Tè theo độ tuổi .......................................................................... 49 Bảng 3.4: Trình độ văn hóa của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè ............................................... 50 Bảng 3.5: Trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè ......................................... 51 Bảng 3.6: Trình độ chính trị của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè ............................................... 54 Bảng 3.7: Trình độ ngoại ngữ của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã tại các xã, thị trấn huyện Mường Tè ......................................... 55 Bảng 3.8: Đánh giá của cán bộ công chức cấp xã về công tác đào tạo, bồi dưỡng ............................................................................. 57 Bảng 3.9: Đánh giá về cơ chế tuyển dụng, phân công bổ nhiệm cán bộ công chức ............................................................................. 58 Bảng 3.10: Đánh giá chế độ, chính sách và vị thế của cán bộ, chính quyền cấp xã ................................................................................... 59 Bảng 3.11: Đánh giá về công tác quản lý, kiểm tra, giám sát ................ 60 Bảng 3.12: Đánh giá của người dân về mặt thể lực của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, thị trấn tại huyện Mường Tè .................. 61 Bảng 3.13: Đánh giá của người dân về mặt trí lực của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, thị trấn tại huyện Mường Tè .................. 62 Bảng 3.14: Đánh giá của người dân về mặt tâm lực của đội ngũ cán bộ, 63công chức cấp xã, thị trấn tại huyện Mường Tè .............. 63 Bảng 3.15: Đánh giá của người dân về mặt kết quả thực hiện công việc của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, thị trấn tại huyện Mường Tè ............................................................................ 64
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nguồn nhân lực luôn là một yếu tố quyết định đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Do đó, để thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược của sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước trong thời đại tri thức ngày nay, chúng ta cần nhận thức một cách sâu sắc, đầy đủ những giá trị to lớn và có ý nghĩa quyết định của nhân tố con người, chủ thể của mọi sáng tạo, “nguồn tài nguyên” vô giá, vô tận của đất nước. Trong xu hướng hội nhập hiện nay, mỗi cán bộ chúng ta phải có cách nghĩ, cách nhìn mới về vai trò động lực và mục tiêu của con người trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Từ đó, xây dựng các chương trình, kế hoạch và chiến lược phát triển nguồn nhân lực phù hợp, phát huy tối đa nhân tố con người, tạo ra động lực mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững, đẩy nhanh tiến độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thúc đẩy quá trình đổi mới toàn diện đất nước. Ngày nay, chất lượng nguồn nhân lực có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự phát triển. Nếu trước đây sự phát triển của một quốc gia chủ yếu dựa vào các nguồn lực tài chính như tài nguyên thiên nhiên, nguồn vốn tư bản, nguồn lao động, thị trường tiêu thụ…., thì hiện nay tri thức lại có ý nghĩa hết sức to lớn, góp phần tạo nên sự thịnh vượng và giàu có cho một quốc gia, lãnh thổ. Xu thế toàn cầu hóa cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, đặc biệt là sự ra đời của internet cũng càng trở nên gay gắt hơn và tất nhiên ưu thế cạnh tranh bao giờ cũng nghiêng về quốc gia, lãnh thổ có chất lượng nguồn nhân lực cao hơn, được đào tạo tốt hơn. Cấp xã (xã, phường, thị trấn) là một cấp trong hệ thống hành chính bốn cấp của Nhà nước Việt Nam, là nền tảng của hệ thống chính trị. Cấp xã giữ một vai trò, vị trí hết sức quan trọng, là nơi trực tiếp thực hiện đường lối, chính sách, pháp luật và nhiệm vụ cấp trên giao, là cấp chính quyền trực tiếp chăm lo đời
2 sống của nhân dân, là cầu nối giữa nhà nước với nhân dân. Vì vậy, chất lượng hoạt động của đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã ảnh hưởng trực tiếp đến sức mạnh của hệ thống chính trị ở cơ sở, tác động trực tiếp đến sự nghiệp cách mạng và đổi mới của Đảng và Nhà nước thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nhằm mục tiêu nâng cao nhanh đời sống vật chất tinh thần cho đồng bào cấp xã đặc biệt khó khăn vùng sâu, vùng xa, tạo điều kiện để đưa nông thôn các vùng này thoát khỏi tình trạng nghèo nàn, lạc hậu, chậm phát triển và hòa nhập vào sự phát triển chung của cả đất nước, Đảng, Nhà nước ta đã có nhiều chính sách ưu tiên, quan tâm đặc biệt đối với sự phát triển của cấp xã miền núi. Để thực hiện thắng lợi các chính sách đó, vấn đề chất lượng đội ngũ cán bộ cơ sở có ý nghĩa quyết định. Đội ngũ cán bộ công chức chính quyền cấp xã ở vùng dân tộc và miền núi có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, phát triển kinh tế - xã hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư. Mường Tè là huyện vùng sâu, vùng xa, biên giới, khó khăn nhất tỉnh Lai Châu. Hiện tại, huyện có 14 xã và̀ thị trấn, trong đó có 13 xã đặc biệt khó khăn và đơn vị thị trấn Mường Tè thuộc địa bàn khó khăn với 06 xã biên giới với vị trí địa lý phức tạp. Mường Tè là nơi tập trung nhiều hộ dân tộc thiểu số, tỷ lệ nghèo đói vẫn rất cao, mặt bằng dân trí không đồng đều, chất lượng cuộc sống rất thấp. Mặc dù đã được Đảng, Nhà nước có nhiều chính sách ưu đãi về phát triển kinh tế - xã hội, nguồn nhân lực nhằm đưa huyện thoát khỏi tình trạng nghèo đói nhưng do sự thiếu hụt trầm trọng và yếu kém của đội ngũ cán bộ, công chức nói chung và đội ngũ cán bộ cơ sở nói riêng trong triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách chiến lược phát triển kinh tế - xã hội nên hiệu quả thu được qua việc thực hiện các chính sách này là chưa cao. Trong những
3 năm qua việc tổng kết, đánh giá đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của đội ngũ cán bộ, công chức chưa được quan tâm thực hiện đúng mức, chưa có các giải pháp đồng bộ phù hợp với đặc thù đối với đội ngũ cán bộ công chức của huyện nói chung, cán bộ, công chức chính quyền cấp xã nói riêng. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sỹ của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Luận văn được thực hiện nhằm đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức các xã, thị trấn huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu đến năm 2020 và các giai đoạn tiếp theo góp phần thực hiện mục tiêu chung công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước của Đảng và nhà nước ta, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và đổi mới đất nước trong giai đoạn hiện nay. 2.2. Mục tiêu cụ thể Để thực hiện được mục đích nêu trên, luận văn có những nhiệm vụ cụ thể sau đây: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. - Đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã và thị trấn của Huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu, qua đó chỉ ra được những vấn đề tồn tại cần khắc phục cũng như phân tích các nguyên nhân hạn chế ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã ở huyện Mường Tè. + Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức các xã và thị trấn ở huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu trong giai đoạn tới.
4 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài - Đối tượng nghiên cứu của đề tài là chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu (Đội ngũ cán bộ, công chức các xã, thị trấn trong phạm vi nghiên cứu của đề tài bao gồm tất cả các chức danh cán bộ, công chức cấp cấp xã và thị trấn theo quy định của Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 của Chính phủ tại huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu). 3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài - Phạm vi về không gian: Đề tài được thực hiện tại huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu: tại tất cả các xã và thị trấn ̣ của huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu. - Phạm vi về thời gian: Đề tài thu thập số liệu thứ cấp từ năm 2013 - 2015, số liệu sơ cấp được thu thập vào tháng 8 - 9/2016. - Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng và các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp xã của huyện Mường Tè (bao gồm: kỹ năng chung, kỹ năng chuyên môn, kỹ năng quản lý nhà nước, trình độ lý luận chính trị, trình độ tin học, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ,…). 4. Đóng góp của luận văn - Luận văn góp phần làm rõ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã. Đặc biệt làm rõ đặc điểm của đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã tại huyện Mường Tè. - Trên cơ sở đánh giá thực trạng về chất lượng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã của huyện Mường Tè, luận văn đề xuất các phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyển cấp xã, đáp ứng nhiệm vụ chính trị hiện nay đối với một huyện miền núi, có nhiều dân tộc thiểu số, kinh tế còn chưa được phát triển như huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu. * Tổng quan tài liệu đã nghiên cứu trước đây
5 Chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã không còn là vấn đề mới, ở nhiều nước trên thế giới đội ngũ cán bộ cán bộ công chức trong bộ máy nhà nước là chủ đền nghiên cứu của nhiều môn khoa học như: chính trị học, quản lý công.... nhưng chất lượng đội ngũ cán bộ công chức luôn là đề tài có tính thời sự và cũng không kém phần phức tạp. Vấn đề này đã được nhiều nhà khoa học, nhà quản lý, hoạch định chính sách và hoạt động thực tiễn tập trung đi sâu nghiên cứu, tìm tòi, khảo sát. Đã có nhiều công trình được công bố dưới những góc độ, mức độ, hình thức thể hiện khác nhau, tiêu biểu của các tác giả sau: Nguyễn Phú Trọng, Trần Xuân Sầm (2003), Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. Nội dung luận cứ đưa ra cơ sở lý luận trong sử dụng tiêu chuẩn cán bộ của Đảng phù hợp với từng giai đoạn cách mạng, các quan điểm và phương hướng trong việc nâng cao chất lượng công tác cán bộ. Luận cứ đã nếu ra các yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH gồm: công tác đào tạo bồi dưỡng, công tác phân công bổ nhiệm và công tác quản lý giám sát đội ngũ cán bộ công chức. Điểm nổi bật của luận cứ là việc đưa ra nội dung, “tiêu chuẩn hóa cán bộ” đây là một quan điểm đổi mới trong công tác cán bộ mà tác giả có thể vận dụng và kế thừa trong luận văn của mình để đưa ra các tiêu chuẩn hóa cán bộ công chức cấp xã phù hợp với huyện Mường Tè trong xu thế phát triển của thời đại và đặc trưng của huyện Mường Tè. Nguyễn Phương Đông (2002), Vấn đề giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Tạp chí Kiểm tra (07), tr 26-27. Tác giả đã nêu lên tầm quan trọng của yếu tố đào tạo và bồi dưỡng tác động tới chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức và hiệu quả, hình thức, phương pháp giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên hiện nay. Luận văn có thể kế thừa những phương pháp khả thi trong giáo dục tư tưởng chính trị,đạo đức cho cán bộ đảng viên cấp cơ sở để góp phần củng cố và nâng cao
6 phẩm chất đạo đức, chính trị của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã ở huyện Mường Tè. Thang Văn Phúc và Nguyễn Minh Phương (2004), Xây dựng đội ngũ cán bộ, cán bộ công chức đáp ứng đòi hỏi của nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, NXB Chính trị quốc gia. Trên cơ sở nghiên cứu các quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng sản Việt Nam về vai trò, vị trí người cán bộ cách mạng, cũng như yêu cầu đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ, cán bộ công chức; tìm hiểu những bài học kinh nghiệm về việc tuyển chọn và sử dụng nhân tài trong suốt quá trình lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, cũng như kinh nghiệm xây dựng nền công vụ chính quy hiện đại của đất nước trong khu vựcvà trên thế giới. Từ đó, xác định các yêu cầu, tiêu chuẩn của cán bộ, cán bộ công chức đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân,vì dân. Luận văn có thể kế thừa những kết quả nghiên cứu để đưa ra những tiêu chuẩn để xây dựng một đội ngũ cán bộ công chức cấp xã phù hợp với xu thế phát triển nói chung và phù hợp với điều kiện, đặc trưng của huyện Mường Tè nói riêng. Các tác giả đều đã phân tích một cách hệ thống và tương đối toàn diện về vấn đề chất lượng cán bộ công chức nói chung dưới góc độ lý luận cũng như sự vận dụng lý luận đó vào tình hình thực tiễn, đó đều là những công trình, sản phẩm của trí tuệ có giá trị và ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn, là cơ sở kế thừa cho việc nghiên cứu tiếp theo.Tuy nhiên, đứng trước xu hướng hội nhập và toàn cầu hóa, xây dựng nông thôn mới trong thời kỳ hội nhập thì vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức cấp xã vẫn hết sức cấp thiết. Việc nghiên cứu trực tiếp về vấn đề nâng cao chất lượng cán bộ công chức cấp xã huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu vẫn chưa có công trình nghiên cứu nào. Vì vậy, việc chọn nghiên cứu đề tài này mang ý nghĩa lý luận và thực tiễn, góp
7 phần nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở huyện Mường Tè hiện nay. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận thì luận văn gồm 4 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp cơ sở. - Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. - Chương 3: Thực trạng chất lượng cán bộ, công chức các xã, thị trấn của huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu. - Chương 4: Giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu.
8 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP CƠ SỞ 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Chính quyền cấp xã và vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã 1.1.1. 1. Khái niệm và đặc điểm của chính quyền cấp xã a. Khái niệm chung về chính quyền cấp xã Trong hệ thống hành chính nước ta, chính quyền xã, phường và thị trấn (gọi chung là cấp xã) là chính quyền cấp thấp nhất trong hệ thống chính quyền 4 cấp hoàn chỉnh: Trung ương, tỉnh/thành phố thuộc trung ương, quận/huyện/thị xã/thành phố thuộc tỉnh, xã/phường/thị trấn. Theo số liệu của tổng cục thống kê tính đến 31 tháng 12 năm 2015, nước ta có 11162 đơn vị hành chính xã, phường, thị trấn, trong đó có 8978 xã, 603 thị trấn, 1.581 phường. Dưới xã, phường, thị trấn có các cộng đồng dân cư tự quản; dưới xã có thôn, làng, ấp, bản, buôn. Dưới phường, thị trấn có tổ dân phố, ở một số thành phố, thị xã giữa phường và tổ dân phố có cụm dân cư, giữa xã và thôn có khu hành chính. Số lượng xã, phường, thị trấn trong những năm qua không ổn định. Cùng với quá trình chia tách các tỉnh, huyện, việc thành lập mới các xã, phường, thị trấn diễn ra ở hầu hết các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Chỉ trong vòng 13 năm từ 2002 đến 2015 đã tăng 585 đơn vị trong đó có 79 xã, 539 phường và 17 thị trấn. Chính quyền cấp xã là nơi trực tiếp thực hiện nhiệm vụ cụ thể quản lý hành chính nhà nước trên tất cả các lĩnh vực chính trị, an ninh, quốc phòng, kinh tế, văn hóa, xã hội ở cơ sở, đảm bảo các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đi vào cuộc sống, nâng cao mọi mặt đời sống của nhân dân. Sự trong sạch vững mạnh, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả của chính quyền cấp xã đóng vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công phục vụ nhân dân.[17]
9 Trong quá trình xây dựng, hoàn thiện bộ máy nhà nước, Đảng và nhân dân ta luôn dành sự quan tâm đối với chính quyền cấp xã. Cùng với việc hoàn thiện thể chế, chính sách đãi ngộ và đầu tư cơ sở vật chất, Đảng và Nhà nước luôn chăm lo xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ năng lực của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã. Chính quyền cấp xã là cấp chính quyền gần dân nhất, là cầu nối trực tiếp giữa hệ thống chính quyền cấp trên với nhân dân, hàng ngày tiếp xúc, nắm bắt và phản ánh tâm tư nguyện vọng của nhân dân. Cấp xã có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, huy động mọi khả năng phát triển kinh tế - xã hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư. Chính quyền được hiểu là bộ máy điều khiển, quản lý công việc của nhà nước và hoạt động của nó mang tính chất quyền lực của Nhà nước, bằng phương thức tác động của Nhà nước. Cấp xã là đơn vị cấp dưới cùng, vì thế Chính quyền cấp xã chỉ bao gồm HĐND và UBND. Qua đó có thể hiểu, chính quyền cấp xã là một cấp cuối cùng trong hệ thống chính quyền 4 cấp của Việt Nam, là nơi trực tiếp thực hiện các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, các mục tiêu kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng ở cơ sở, thực hiện việc quản lý hành chính nhà nước trên địa bàn. Từ những phân tích trên đây và theo Luật tổ chức chính quyền địa phương của Quốc Hội ban hành ngày 19/0/2015 ta có thể nêu khái quát khái niệm chính quyền cấp xã như sau: Chính quyền cấp xã bao gồm HĐND và UBND là cấp thấp nhất trong hệ thống chính quyền 4 cấp ở Việt Nam, thực hiện quyền lực nhà nước ở địa phương, có chức năng thay mặt nhân dân địa phương, căn cứ vào nguyện vọng của nhân dân địa phương, quyết định và tổ chức thực hiện những vấn đề có liên quan đến phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng và đời sống của nhân dân địa phương, theo Hiến pháp, pháp luật và các mệnh lệnh, quyết định của cấp trên. [16]
10 b. Đặc điểm của chính quyền cấp xã Theo Luật tổ chức chính quyền địa phương thì Chính quyền cấp xã có những đặc điểm sau:[16] Một là: Chính quyền cấp xã có HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương và UBND do HĐND bầu ra là cơ quan chấp hành của HĐND, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. Vì thế, chính quyền cấp xã là cấp trực tiếp thực hiện nhiệm vụ cụ thể về quản lý hành chính nhà nước trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng ở cơ sở, là cầu nối trực tiếp giữa nhà nước và nhân dân, xử lý trực tiếp, kịp thời những yêu cầu hàng ngày của nhân dân. Hai là: Chính quyền cấp xã khác với chính quyền cấp tỉnh, cấp huyện: Tổ chức bộ máy chính quyền cấp xã chỉ bao gồm cơ quan quyền lực nhà nước là HĐND là cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân ở địa phương và UBND là cơ quan chấp hành của HĐND và là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, không có các cơ quan tư pháp: Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân. Ba là: Chính quyền cấp xã là nơi trực tiếp tiếp xúc với nhân dân. Cán bộ chính quyền cấp xã là người hàng ngày trực tiếp giải quyết những vấn đề liên quan đến mọi quyền lợi và nghĩa vụ của nhân dân đảm bảo theo đúng đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, các văn bản pháp luật của cấp trên. UBND còn có trách nhiệm rất nặng nề phải quản lý mọi mặt đời sống của nhân dân địa phương cho nên trong hoạt động mang nhiều tính chất hành chính địa phương. Bốn là: Trong hoạt động của chính quyền cấp xã, giữa HĐND và UBND khó tách biệt nhau về các lĩnh vực thẩm quyền và UBND có ưu thế vượt trội: Chính quyền cấp xã được coi là một cấp chính quyền hoàn chỉnh, bao quát toàn diện đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng ở địa bàn cơ sở. Nội dung các nghị quyết của HĐND và quyết định của UBND nhìn chung